Studia Pilotowe dla Oslo i Katowic

Podobne dokumenty
Szacowanie narażenia człowieka

Witamy URBAN - EXPOSURE

Ograniczenie zanieczyszczenia powietrza pyłem PM10

Koszty ekonomiczne zanieczyszczeń powietrza na wybranych przykładach

Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Rzeszowie. Dębica, grudzień 2017 r.

Wdrażanie dyrektywy 2008/50/WE w Polsce w zakresie PM2,5. Krzysztof Klejnowski. Umowa: 39/2009/F z dnia 12.1

Opracowanie wykonane na zlecenie członków Stowarzyszenia Mieszkańców Odolan w lutym 2018 polegało na:

Tworzymy innowacje Wykorzystanie ICT w badaniach i usługach

Narażenie ludności miejskiej na powietrze zanieczyszczone ozonem

OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM ZA ROK 2014

Modelowanie przestrzennych rozkładów stężeń zanieczyszczeń powietrza wykonywane w Wojewódzkim Inspektoracie Ochrony Środowiska w Warszawie w ramach

Jakość powietrza w Lublinie i regionie

Problemy zanieczyszczenia powietrza w Polsce i innych krajach europejskich

Pomiar rozkładu przestrzennego pyłów zawieszonych w Małopolsce

Depozycja azotu z powietrza na obszarze zlewni

WBZK-I Kryzysowego ogłasza ostrzeżenie 1 stopnia. Warszawa, 17 grudnia 2017 r. INFORMACJE O OSTRZEŻENIU

Jakość powietrza na obszarze podkarpackich uzdrowisk w 2016 roku w zakresie SO 2, NO 2, PM10, PM2,5, b(a)p i ozonu SPIS TREŚCI WPROWADZENIE...

Energetyka węglowa a zdrowie. Paulina Miśkiewicz Michał Krzyżanowski

Prezentacja przygotowana w ramach realizowanego przez Ośrodek Działań Ekologicznych Źródła projektu Oczyść atmosferę dofinansowanego przez Wojewódzki

ANALIZA STANU JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE ZACHODNIOPOMORSKIM NA TLE KRAJU WG OCENY JAKOŚCI POWIETRZA ZA 2015 ROK

Poniżej prezentujemy opracowane wyniki pomiarów stężeń zanieczyszczeń, natomiast szczegółowe zestawienie danych zawiera załącznik nr 1.

Raport z pomiarów jakości powietrza. pod kątem zawartości pyłu PM10. wykonanych na terenie gminy Stryszów. w okresie zimowym (

Zanieczyszczenia powietrza w Polsce. Zagrożenia zdrowotne


Roczne oceny jakości powietrza w woj. mazowieckim Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Warszawie

Wzory komunikatów dla kaŝdego poziomu alertu w wypadku przekroczenia poziomu dopuszczalnego pyłu zawieszonego PM10

JAKOŚĆ POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM W LATACH

Jastrzębie-Zdrój, grudzień 2018 r.

JAKOŚĆ POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM W 2013 ROKU Z UWZGLĘDNIENIEM POWIATU KROŚNIEŃSKIEGO

ZADANIA INSPEKCJI OCHRONY ŚRODOWISKA W ZAKRESIE MONITOROWANIA JAKOŚCI POWITRZA

Ekologiczne ogrzewanie w Grodzisku Mazowieckim. - spotkanie informacyjne

JAKOŚĆ POWIETRZA W WARSZAWIE

INFORMACJA O POMIARACH ZANIECZYSZCZEŃ POWIETRZA ATMOSFERYCZNEGO w Rumi Październik Grudzień 2015

ABC działań ANTYSMOGOWYCH

Aktualny stan jakości powietrza w Warszawie

Wyniki pomiarów jakości powietrza prowadzonych metodą pasywną w Kolonowskiem w 2014 roku

AM1 85,1 98, ,2 AM2 97,8 97, ,3 AM3 97,3 98,7-96,0 97,0 98,6 AM5 96,5 92,2 96,0-95,5 96,2 AM8 98,5 97,8 98,4-96,1 98,7

STAN GEOEKOSYSTEMÓW POLSKI

WZÓR INFORMACJA O SUBSTANCJACH CHEMICZNYCH, ICH MIESZANINACH, CZYNNIKACH LUB PROCESACH TECHNOLOGICZNYCH O DZIAŁANIU RAKOTWÓRCZYM LUB MUTAGENNYM

Analizy socjoekonomiczne polityki ochrony środowiska

Jarosław Kret. SMOG przeciwnik, którego można pokonać!

WZÓR INFORMACJA O SUBSTANCJACH CHEMICZNYCH, ICH MIESZANINACH, CZYNNIKACH LUB PROCESACH TECHNOLOGICZNYCH O DZIAŁANIU RAKOTWÓRCZYM LUB MUTAGENNYM

Sprawozdanie z badań jakości powietrza wykonanych ambulansem pomiarowym w Tarnowskich Górach w dzielnicy Osada Jana w dniach

UŻYTKOWNICY ROWERU PUBLICZNEGO W POZNANIU ZACHOWANIA, MOTYWACJE, PREFERENCJE

Wartości odniesienia substancji w powietrzu

Katowice, r.

Monitoring powietrza w Szczecinie

OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM ZA ROK 2014

Model fizykochemiczny i biologiczny

Polityka antysmogowa w województwie dolnośląskim

OSN 22: Osadzanie cienkowarstwowe techniką odparowania

PLANOWANY KOCIOŁ. Emisja maksymalna [kg/h] Emisja roczna [Mg/rok] NO ,198 0, ,576 0,4032 0,0072 0, ,00108

Raport za okres styczeń czerwiec 2017 r.

Opole SOZAT EK107 - ATMOTERM S.A. EMISJA ZANIECZYSZCZEŃ Z PROCESÓW SPALANIA. Identyfikator obiektu: KWW Obiekt: KURDA.

Jakość powietrza w Polsce na tle Europy

Ankieta Stan sanitarny powietrza

Krzysztof Klejnowski, Leszek Ośródka

Niska emisja sprawa wysokiej wagi

1. Tytuł OSN 21: Powlekanie metodą napylania

INFORMACJA O SUBSTANCJACH CHEMICZNYCH, ICH MIESZANIANACH, CZYNNIKACH LUB PROCESACH TECHNOLOGICZNYCH O DZIAŁANIU RAKOTWÓRCZYM LUB MUTAGENNYM

MoŜliwości redukcji emisji rtęci z energetyki

Zanieczyszczenia powietrza a przedwczesne zgony i hospitalizacje z powodu chorób układu sercowo-naczyniowego

WEDŁUG RAPORTU EUROPEJSKIEJ AGENCJI ŚRODOWISKA. POLSKA NA ZANIECZYSZCZENIU POWIETRZA WEDŁUG ŚWIATOWEJ ORGANIZACJI ZDROWIA (WHO, 2015)

Monitoring i ocena środowiska

OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE ZACHODNIOPOMORSKIM

GIS w analizie jakości powietrza

ZAPYTANIE OFERTOWE. na wykonanie zadania

ANALIZA MOŻLIWOŚCI WYKORZYSTANIA WYSOKOEFEKTYWNYCH SYSTEMÓW ALTERNATYWNYCH ZAOPATRZENIA W ENERGIĘ I CIEPŁO

242 Program ochrony powietrza dla strefy wielkopolskiej

THESSLAGREEN. Wentylacja z odzyskiem ciepła. Kraków, 10 Października 2016

Małopolska walczy o czyste powietrze

JAKOŚĆ POWIETRZA NA DOLNYM ŚLĄSKU

Starostwo Powiatowe w Wołominie ul. Prądzyńskiego Wołomin tel JAKOŚĆ POWIETRZA W POWIECIE WOŁOMIŃSKIM

Program Erasmus. Przegląd statystyk. Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji Narodowa Agencja Programu Uczenie się przez całe życie

SPRAWOZDANIE Z MONITORINGU JAKOŚCI POWIETRZA W 2009 ROKU

Stan jakości powietrza

Pył jest zanieczyszczeniem powietrza składającym się z mieszaniny cząstek stałych i ciekłych, zawieszonych w powietrzu, będących mieszaniną

Powiat starachowicki

Analiza wyników otrzymanych ze stacji monitorowania jakości powietrza zlokalizowanych na terenie Mielca. Pył zawieszony PM10 LISTOPAD-GRUDZIEŃ 2018

... Adres:... Osoba wypełniająca ankietę:... Telefon:

Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych w Katowicach

EURO TOPTEN. Bielsko-Biała, 15 kwiecień 2016 r.

5.3. Sporządzenie modelu rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń.

dla Gminy Miejskiej Wrocław Zespół ds. jakości powietrza w woj. dolnośląskim kwiecień 2017 r.

PL Zjednoczona w różnorodności PL B8-0156/28. Poprawka. Anja Hazekamp, Younous Omarjee w imieniu grupy GUE/NGL

PODSUMOWANIE WYNIKÓW

Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego Wydział Ochrony Środowiska

OBLICZENIA - POWIETRZE Łódź ul. Rogozińskiego 17/7 tel OBLICZANIE STANU ZANIECZYSZCZENIA POWIETRZA ATMOSFERYCZNEGO

Obturacyjne choroby płuc - POCHP

Jakość powietrza w Polsce - ze szczególnym uwzględnieniem województw śląskiego, dolnośląskiego i opolskiego

Gaz ziemny w Polsce i Unii Europejskiej

Energia odnawialna jako panaceum na problem niskiej emisji w mieście

Zintegrowane systemy zarządzania zapachową jakością powietrza

INFORMACJE O Programie Ochrony Powietrza dla strefy miasto Rzeszów

Ocena wpływu rozwoju elektromobilności na stan jakości powietrza

INFORMACJA O SUBSTANCJACH CHEMICZNYCH, ICH MIESZANINACH, CZYNNIKACH LUB PROCESACH TECHNOLOGICZNYCH O DZIAŁANIU RAKOTWÓRCZYM LUB MUTAGENNYM

Efekt ekologiczny modernizacji

Monitoring jakości powietrza. Włodarczyk Natalia

Prognozowanie zanieczyszczeń atmosferycznych przy użyciu sieci neuronowych

Uchwała antysmogowa - wyniki prac zespołu ds. jakości powietrza w województwie dolnośląskim

Transkrypt:

Warsztaty demonstracyjne,haifa, 5 września, 2005 Studia Pilotowe dla Oslo i Katowic Janina Fudala Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych (IETU) Susanne Lützenkirchen City of Oslo - Health and Welfare Agency Miasto Oslo- Agencja ds.. Zdrowia i Opieki Społecznej City of Oslo Health and Welfare Agency Inga Fløisand Norwegian Institute for Air Research (NILU) Norweski Instytut Badań Powietrza (NILU)

Zarys ogólny Ogółem o studiach pilotowych Prezentacja wyników Pyły Różne drogi narażenia Uwagi końcowe

Proces rozwoju narzędzia zarządzania Wymagania użytkownika Parametry techniczne i użytkowe Rozwój narzędzia Uwagi Udoskonalenia

Dlaczego Katowice i Oslo? Katowice ~340 000 mieszkańców Miejski teren uprzemysłowiony Spalanie węgla Przekroczona roczna norma PM10 Oslo ~520 000 mieszkańców Duże natężenie ruchu drogowego Pylenie wtórne Spalanie drewna

Podstawa scenariuszy Gromadzenie danych o czasowej aktywności osób Gdzie, kiedy, co, kto Podstawowe informacje statystyczne Dom, praca, rodzaje transportu

Dane wejściowe do obliczeń modelowych Okres obliczeń (stężenia zewnętrzne) Lokalizacja Płeć Wiek Aktywność Źródła wewnętrzne

Wyniki modelu Warunki ogólne Dane meteorologiczne Ogólny stan jakości powietrza Dla każdego przypadku: Stężenia zewnętrzne Stężenia wewnętrzne Depozycja w układzie oddechowym

Zredukowane stężenia wewnętrzne w porównaniu z zewnętrznymi Stężenia PM10 - zewnętrzne i wewnętrzne 250 zewnętrzne wewnętrzne ug/m3 200 150 100 50 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 godziny

Wyższe stężenia zewnętrzne, małe cząsteczki wewnątrz Średnie dzienne stężenia rozkład cząsteczek (PM10, PM2.5, PM1) 70 60 w powietrzu wewnątrz i na zewnątrz pomieszczeń Zewnętrzne Wewnętrzne ug/m3 50 40 30 20 10 0 PM1 PM25 PM10

Dawki pyłu PM1, PM2.5, PM10, Wielkości depozycji w układzie oddechowym dla różnej wielkości cząstek pyłu 50 PM1 dawka w ug 45 40 35 30 25 20 15 PM25 PM10 10 5 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 godzina

Udziały różnych źródeł wewnętrznych Wpływ różnych źródeł na stężenia pyłu - poziomy stężeń - wielkość cząstek stężenie w ug/m3 60,0 50,0 40,0 30,0 20,0 10,0 PM 2,5 PM10 0,0 wewnętrzne brak źródeł palenie papierosów piec gazowy źródła wewnętrzne odkurzanie zwierzęta

Sposób podejścia 1. Analiza jednego scenariusza, wpływ: Źródła Aktywności Lokalizacji dom/praca/wypoczynek/podróż Przykład: Oslo 2. Porównanie kilku scenariuszy Rozkład narażenia i dawek w mieście Identyfikacja najważniejszych źródeł (wewnętrznych i zewnętrznych) w mieście Przykład: Katowice

Podejście 1 Osoba mieszkająca na peryferiach a pracująca w śródmieściu Zamknięty środek transportu - wzdłuż głównej drogi Otwarty środek transportu - wzdłuż tej samej drogi Otwarty środek transportu z dala od głównej drogi Źródło wewnętrzne: palenie papierosów 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 H H H H H H H Tt W W W W W W W W Tf H/Tf H H H H H H O O O O O O - - /! - -!! - - - - - /!! - /!! - - - - O O Urządzenie oczyszczające Palenie papierosów

Powietrze zewnętrzne dla poszczególnych mikrośrodowisk Stężęnia zewnętrzne PM10, PM2,5 i PM1 są obliczane we wszystkich zdefiniowanych w scenariuszu punktach dom praca Trasa dojazdu

Emisja ze źródeł wewnętrznych: stężenia wewnętrzne mogą być wyższe od zewnętrznych 800 700 Stężenie wewnętrzne i zewnętrzne (PM2.5) wewnętrzne - bez źródeł wewnętrzne - palenie zewnętrzne ug/m3 600 500 400 300 200 100 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 godzina H H H H H H H Tt W W W W W W W W Tf H H H H H H H wewnątrz wewnątrz Palenie papierosów

Podwyższona depozycja podczas ćwiczeń Wielkość depozycji w układzie oddechowym w trakcie ćwiczeń 600 500 Człowiek- zamknięty środek transportu Człowiek otwarty środek transportu dose in ug 400 300 200 100 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 101112131415161718192021222324 hours of the day H H H H H H H Tt W W W W W W W WTf H/Tf H H H H H H O O O O O O - - /! - -!! - - - - - - /!! - /!! - - - - O O

Zróżnicowanie dawki w zależności od mikrośrodowiska i aktywności Dawka zależy od: stężenia aktywności Dawka całkowita czasu dose in ug 1400 1200 1000 800 600 400 200 Człowiek wewnątrz Człowiek wewnątrz + palenie Człowiek ćwiczenie główna droga Człowiek ćwiczenie tereny zielone 0 Dom Praca Dojazd do Dojazd z Razem mikrośrodowisko

Przestrzenny rozkład dawek Jazda na rowerze droga i tereny zielone

Zależność dawki od źródła, płci i wieku Wewnątrz Ćwiczenia Dorosły mężczyzna Brak źródeł Dorosły 161.0 Palenie papierosów 3 mies. 702.1 1 rok Zwierzęt a 447.1 5 lat Droga 1241.8 10 lat Tereny zielone 440.9 15 lat Mężczyzna 161.0 36.0 43.2 70.0 92.4 122.6 Kobieta 103.5

Podejście 2 - Katowice Scenariusze oparte na wynikach ankiety Zróżnicowanie wieku, płci, lokalizacji i typów źródeł wewnętrznych Przykłady: P 01 P 02 Płeć F F Praca X Palenie S Zwierzęta - P S Ogrzewan ie węglowe X X Charakterystyka aktywności Na zewnątrz/ćwiczenia Lekkie ćwiczenia kilka godzin dziennie / na zewnątrz i wewnątrz 1 godz. na zewnątrz, kilka godzin lekkich ćwiczeń P 04 M X S P X 3 godz. na zewnątrz, kilka godzin lekkich ćwiczeń P 09 F X X 3 godz. na zewnątrz, kilka godzin lekkich ćwiczeń P 12 M X X 4 godz. na zewnątrz, 1 godz. Intensywnych ćwiczeń

Porównanie stężeń zewnętrznych w przypadku P01 i P02 Stężenia zewnętrzne PM10 70 60 ug/m3 50 40 30 20 10 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 P01 P02 godziny out out out out out out

Porównanie stężeń PM10 i PM2,5 dla różnych źródeł wewnętrznych 200 180 160 [µg/m 3 ] 140 120 100 80 60 40 PM10 PM2,5 20 0 Na zewnątrz Brak źródeł palenie odkurzanie Piec gazowy Ogrzewanie wewnątrz Źródła wewnętrzne zwierzęta

Porównanie stężeń wewnętrznych w przypadku P01 i P02 Wewnętrzne stężenia PM10 350 300 ug/m3 250 200 150 100 50 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 101112131415161718192021222324 P01 P02 godziny Źródła wewnętrzne C=węgiel, S=palenie papierosów C S S S S SC SC S C

Porównanie dawek w przypadku P01 i P02 Dawka PM10 150 120 ug 90 60 30 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 P01 P02 godziny Źródła wewnętrzne i aktywność C!!!!C!!! S S S S SC!!!!SC! S

Całkowite dawki dzienne dla poszczególnych osób Dawka w ug PM10 dose 450.00 400.00 350.00 300.00 250.00 200.00 150.00 P01 - K, niepracująca, niepaląca P02 - K, pracująca, paląca P04 - M, pracujący, palący, zwierzęta P09 - K, pracująca, niepaląca P12 - M, pracujący, niepalący, ćwiczący 100.00 50.00 0.00 Dom Praca Dojazd do Dojazd z Czas wolny Razem mikrośrodowisko

Całkowite dzienne dawki pyłu w różnych częściach miasta 300 250 [µg] 200 150 100 PM1 PM2.5 PM10 50 0 Katowice-Tysiąclecie Katowice-Centrum Katowice-Zawodzie Katowice-Panewniki Kod miejsca

Całkowite dzienne dawki pyłu w różnych częściach miasta Najwyższa dawka Najniższa dawka

Inne możliwości analizy narażenia: Wg wieku Wg płci 300 300 250 250 200 200 PM1 [µg] 150 100 50 0 3 month 1 year 5 years 10 years 15 years adult 600 PM2.5 PM10 [µg ] 150 100 50 0 PM1 PM2.5 PM10 women man Wg pory roku 500 400 [µg] 300 zima PM10 lato PM10 200 100 0 P01 P02 P04 P05 P06 P07 P08 P09 P10 P11 P12 P13 P14 P15 P16 inhabitant code

Różne drogi narażenia - chloroform Typowe stężenia chloroformu w wodzie pitnej (µg/m 3 ) w Europie Kraj Francja Włochy Portugalia Max. 60 60 > 80 CHCL3 Średnio 3-60 < 1-15 < 1 - > 80 Hiszpania 60 > 1-60 Wielka Brytania 718 1-52 Źródło: Premazzi et al. 1997

Różne drogi narażenia - chloroform Stężenia chloroformu w wodzie (µg/l) i powietrzu (µg/m 3 ) na pływalniach (wewnątrzne) Kraj Niemcy W wodzie (średnia/zakres) 14 / 0.51-69 CHCL3 20 cm nad powierzchnią wody (średnia/zakres) 39 / 5.6-206 Włochy 33.7 / 25-43 169 / 35 195 Żródła: Stottmeister (1999), Aggazzotti et al. (1998)

Różne drogi narażenia Możliwość wyznaczenia dawki dla osoby narażonej na chloroform w wodzie pitnej i w basenie. ug 50.00 45.00 40.00 35.00 30.00 25.00 20.00 15.00 Przez skórę (CHCl3,µg) Gaz (CHCl3,µg) 10.00 5.00 0.00 1:002:00 3:00 4:005:00 6:00 7:008:00 9:0010:0011:0012:0013:0014:0015:0016:0017:0018:0019:0020:0021:0022:0023:000:00 Prysznic, 10 min 15 um/l, 45 um/m3 Basen, 10 + 60 min 33 um/l, 169 um/m3

Różne drogi narażenia Prysznic : zależność dawki od czasu ekspozycji i płci 30,0 Dziecko (5 lat) Kobieta [µg] 25,0 20,0 15,0 10,0 Mężczyzna 5,0 0,0 Prysznic (5min) Prysznic (10min) Prysznic (15min) Prysznic (20min)

Różne drogi narażenia Pływalnia : zależność dawki od czasu ekspozycji i płci oraz stężenia THM w wodzie [µg] 350,0 300,0 250,0 200,0 150,0 100,0 Basen (60min,150µg/l) Basen (60min,100µg/l) Basen (45min,150µg/l) 50,0 0,0 Dziecko (5 lat) Kobieta Mężczyzna

Różne drogi narażenia Kąpiel w wannie : zależność dawki od czasu ekspozycji i płci 35,0 Wanna (30min,15µg/l) [µg] 30,0 25,0 20,0 15,0 Wanna (60min,15µg/l) 10,0 5,0 0,0 Dziecko (5 lat) Kobieta Mężczyzna

Różne drogi narażenia Dziecko Kobieta 180,0 160,0 154 300,0 254 140,0 250,0 120,0 200,0 100,0 [µg] 80,0 [µg] 150,0 60,0 40,0 20,0 0,0 Prysznic (10min) Basen (60min) Wanna (30min) Razem 400,0 350,0 100,0 50,0 0,0 Prysznic (10min) Basenl (60min) Wanna (30min) Razeml 344 Mężczyzna 300,0 250,0 [µg] 200,0 150,0 100,0 50,0 0,0 Prysznic (10min) Basen (60min) Wanna (30min) Razem

Podsumowanie Lepsze oszacowanie narażenia oraz dawek Zróżnicowanie czasowe i obszarowe Węwnątrz i na zewnątrz Aktywność Określenie wpływu mikrośrodowisk i aktywności na wielkość narażenia Stężenia i dawki dla różnych wielkości cząstek

Rozwój i stosowanie Włączenie nowych źródeł wewnętrznych Analiza statystyczna (rozkład) dawki i narażenia na terenie miasta Identyfikacja głównych źródeł narażenia wewnętrznych i zewnętrznych Planowanie i ocena pomiarów Strategie ochrony zdrowia

Model narażenia Dziękuję za uwagę