Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie lipnowskim za 2011 rok - część 2 Sporządziła Katarzyna Kozłowska Lipno 2012 1
SPIS TREŚCI I. Wstęp... 3 II. Struktura zawodowa absolwentów w powiecie lipnowskim....4 III. Wnioski...11 2
WSTĘP Niniejszy raport to jest część II monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie lipnowskim - prognostyczna, obejmuje analizę zawodów deficytowych i nadwyżkowych w oparciu o dane o absolwentach szkół ponadgimanazjalnych według szkół i grup kierunków kształcenia za rok szkolny 2010/2011. W dobie gospodarki rynkowej szczególną uwagę należy poświęcić na dostosowanie systemu kształcenia do zmieniającego się zapotrzebowania pracodawców na kwalifikacje zawodowe pracowników. Wdrożenie systemu monitoringu pomaga określić kierunki i natężenie zmian zachodzących w strukturze zawodowej na rynku pracy. Monitoring ma służyć osobom, które poszukują pracy przy uwzględnieniu dopasowania swoich kwalifikacji zawodowych do oczekiwań pracodawców. Dlatego właśnie monitoring zawodów, będąc udoskonalonym narzędziem, pomocny jest osobom bezrobotnym, poszukującym pracy i uczącym się, jak również wszelkim instytucjom edukacyjnym i szkoleniowym w kreowaniu swojej pozycji na rynku pracy. Ponadto pozwala ocenić spójność kształcenia z podziałem na zawody deficytowe i nadwyżkowe w okresach rocznych stanowi podstawowe źródło informacji o procesie dostosowania edukacji do wymagań lokalnego rynku zatrudnienia. Duży napływ absolwentów w niektórych zawodach może w znaczny sposób potęgować bezrobocie, co w odniesieniu do braku doświadczenia zawodowego prowadzi do bezrobocia i konieczności wzmożonego stosowania wobec tych osób instrumentów i usług rynku pracy, umożliwiających m.in. przekwalifikowanie lub dalsze kształcenie. 3
1. Struktura zawodowa absolwentów w powiecie lipnowskim. Na terenie powiatu lipnowskiego występują szkoły ponadgimnazjalne kształcące młodzież w kierunkach zawodowych oraz ogólnokształcących należą do nich: Zespół Szkół im. Romualda Traugutta w Lipnie Zespól Szkól Technicznych im. Ziemi Dobrzyńskiej w Lipnie, Zespół Szkół im. Waleriana Łukasińskiego w Skępem, Zespół Szkół im. Związku Młodzieży wiejskiej w Dobrzyniu nad Wisłą W obecnej sytuacji struktura kształcenia w powiecie lipnowskim w sposób istotny może kształtować obraz rynku pracy oraz wpływać na zachwianie równowagi po miedzy popytem a podażą. Duży napływ absolwentów w niektórych zawodach może w znaczny sposób potęgować bezrobocie co w kontekście braku doświadczenia zawodowego prowadzi do utrwalenia bezrobocia i konieczności zastosowania instrumentów w postaci staży czy szkoleń przekwalifikujących. Sytuacja niedopasowania systemu oświaty do regionalnego rynku pracy ma miejsce także w powiecie lipnowskim. Wynika to z faktu, iż oferty pracy zgłoszone w powiecie lipnowskim w 2011 roku nie są adekwatne do wykształcenia absolwentów z 2011 roku. W 2011 roku w powiecie lipnowskim najwięcej ofert pracy wpłynęło w następujących zawodach: robotnik gospodarczy, technik prac biurowych sprzedawca, technik administracyjny, pracownik kancelaryjny, sprzątaczka biurowa, sekretarka, robotnik drogowy, kierowca samochody ciężarowego, pomoc kuchenna, Strukturę absolwentów w powiecie lipnowskim w latach 2010 i 2011 przedstawia tabela 1. 4
Tabela 1. Struktura zawodowa absolwentów według poziomu wykształcenia i zawodów w powiecie lipnowskim w latach 2010 i 2011 Kod zawodu Nazwa zawodu Absolwenci którzy ukończyli szkołę na terenie powiatu w 2011r. Bezrobotni absolwenci zarejestrowa ni w PUP w końcu roku 2011r. W tym Bezrobotni absolwenci ze szkół danego powiatu Przewidywani absolwenci w roku 2011 (5) : (3) w % 1 2 3 4 5 6 7 Wykształcenie wyższe 212002 Matematyk 0 1 0 0 0,0000 214202 Inżynier budownictwa budownictwo ogólne 0 5 0 0 0,0000 214404 Inżynier mechanik maszyny i urządzenia przemysłowe 0 1 0 0 0,0000 214502 Inżynier technologii chemicznej 0 1 0 0 0,0000 222101 Pielęgniarka 0 3 0 0 0,0000 225101 Lekarz weterynarii 0 1 0 0 0,0000 228903 Kosmetolog 0 1 0 0 0,0000 233012 Nauczyciel języka polskiego 0 1 0 0 0,0000 233025 Nauczyciel wychowania 0 1 0 0 0,0000 5
fizycznego 234201 Nauczyciel przedszkola 0 7 0 0 0,0000 235107 Pedagog 0 10 0 0 0,0000 242217 Specjalista administracji publicznej 0 22 0 0 0,0000 26102 Ekonomista 0 14 0 0 0,0000 263204 Socjolog 0 2 0 0 0,0000 263304 Politolog 0 1 0 0 0,0000 263505 Specjalista resocjalizacji 0 4 0 0 0,0000 Wykształcenie policealne i średnie zawodowe 311204 Technik budownictwa* 0 3 0 23 0,0000 311303 Technik elektryk* 0 5 0 0 0,0000 311408 Technik elektronik* 0 1 0 0 0,0000 311504 Technik mechanik* 27 17 14 5 51,8519 311512 Technik mechanizacji rolnictwa* 9 5 5 12 55,5556 6
311513 Technik pojazdów samochodowych* 0 9 0 0 0,0000 311924 Technik technologii odzieży* 0 4 0 0 0,0000 314202 Technik architektury krajobrazu* 0 2 0 0 0,0000 314205 Technik ogrodnik* 0 2 0 0 0,0000 314207 Technik rolnik* 40 11 11 26 27,5000 321301 Technik farmaceutyczny* 0 2 0 0 0,0000 322002 Technik żywienia i gospodarstwa domowego* 55 36 26 47 47,2727 322002 Technik ochrony środowiska* 0 2 0 0 0,0000 331403 Technik ekonomista* 43 31 19 38 44,1860 333107 Technik logistyk* 0 4 0 0 0,0000 334306 Technik administracji* 0 2 0 0 0,0000 351203 Technik informatyk* 35 9 7 28 20,0000 7
411004 Technik prac biurowych* 0 1 0 3 0,0000 422402 Technik hotelarstwa* 0 4 0 19 0,0000 514202 Kosmetyczka* 0 1 0 0 0,0000 515203 Technik turystyki wiejskiej* 0 1 0 21 0,0000 522305 Technik handlowiec* 0 3 0 5 0,0000 541315 Technik ochrony fizycznej osób i mienia* 0 2 0 0 0,0000 Wykształcenie średnie ogólnokształcące 000000 Bez zawodu 304 88 62 330 20,3947 Wykształcenie zasadnicze zawodowe 512002 Kucharz małej gastronomii* 25 7 6 35 24,0000 514101 Fryzjer * 14 14 8 8 57,1429 522301 Sprzedawca* 26 15 14 20 53,8462 711202 Murarz* 9 6 5 8 55,5556 8
711402 Betoniarz - zbrojarz* 0 4 0 0 0,0000 712604 Monter instalacji i urządzeń sanitarnych* 4 6 4 1 100,0000 712904 Technolog robót wykończeniowych w budownictwie* 713201 Lakiernik* 8 4 4 12 50,0000 0 0 0 3 0,0000 721301 Blacharz* 0 0 0 1 0,0000 721306 Blacharz samochodowy* 0 0 0 1 0,0000 722101 Kowal* 1 0 0 0 0,0000 722204 Ślusarz* 3 0 0 6 0,0000 722307 Operator obrabiarek skrawających* 4 4 2 2 50,0000 741201 Elektromechanik* 0 1 0 0 0,0000 723103 Mechanik pojazdów samochodowych* 22 15 12 41 54,5455 741103 Elektryk* 1 1 1 0 100,0000 741203 Elektromechanik pojazdów samochodowych* 6 5 2 1 33,3333 9
751105 Rzeźnik - wędliniarz* 0 0 0 1 0,0000 751201 Cukiernik* 5 2 2 2 40,0000 751204 Piekarz* 3 0 0 3 0,0000 753105 Krawiec* 0 1 0 0 0,0000 752205 Stolarz* 3 2 2 2 66,6667 W powiecie lipnowskim w strukturze ubiegłorocznych absolwentów dominują osoby kończące licea ogólnokształcące (304 osoby, tj. 46,77% ogółu absolwentów). Absolwenci szkół policealnych i średnich zawodowych (tj. 209 osoby) oraz zasadniczych szkół zawodowych (tj. 137 osób) stanowią odpowiednio 32,2% i 21,07% ogółu absolwentów. Wśród zarejestrowanych absolwentów w PUP Lipno największą grupę stanowią osoby z wykształceniem ogólnokształcącym. Z grupy liceów ogólnokształcących i profilowanych w końcu grudnia 2011 roku w ewidencji PUP w Lipnie pozostawało 88 absolwentów tj. 21,00% ogółu zarejestrowanych absolwentów. Stanowią oni najliczniejszą grupę, prawdopodobnie dlatego, że są to osoby najczęściej bez kwalifikacji zawodowych. Niestety obecnie na rynku pracy trudno jest spotkać nie wymagających pracodawców, co skutkuje tym, iż nie ma wielu ofert pracy dla w/w osób. Domniemać można również, że duża część tych osób podejmuje również dalszą naukę w systemie zaocznym. Największy wskaźnik zarejestrowanych absolwentów z tego rodzaju szkół z powiatu lipnowskiego odnotowano w przypadku Liceum Ogólnokształcące im. Romualda Traugutta w Lipnie stanowili oni 30,68% absolwentów tego rodzaju szkół z powiatu lipnowskiego, tj. 27 absolwentów. Z grupy średnich szkół zawodowych w końcu grudnia 2011 roku w ewidencji PUP w Lipnie pozostawało 156 absolwentów, tj. 28,46% ogółu zarejestrowanych absolwentów. Największy wskaźnik zarejestrowanych absolwentów z tego rodzaju szkół z powiatu lipnowskiego odnotowano w przypadku Zespołu Szkół Technicznych im. Ziemi Dobrzyńskiej w 10
Lipnie: Technik ekonomista (9,09% absolwentów tego typu szkół z powiatu lipnowskiego tj. 19 osób) i Zespołu Szkół im. Waleriana Łukasińskiego w Skępem kierunek: Technik żywienia i gospodarstwa domowego (7,17% absolwentów tj. 15 osób). W grupie zasadniczych szkół zawodowych w końcu grudnia 2011 roku w ewidencji PUP w Lipnie pozostawało 86 absolwentów tj. 20,52% ogółu zarejestrowanych absolwentów. Największy wskaźnik zarejestrowanych absolwentów z tego rodzaju szkół z powiatu lipnowskiego odnotowano w przypadku Zasadniczej Szkoły Zawodowej w Lipnie zawód: sprzedawca (10,22% absolwentów tego typu szkół z powiatu lipnowskiego tj. 14 osób) i mechanik pojazdów samochodowych (8,76%, tj. 12 osób). W rejestrze PUP w Lipnie w 2011 roku najmniej absolwentów pojawiło się z wykształceniem wyższym, którzy zdobyli kwalifikacje na uczelniach spoza powiatu lipnowskiego. Było to 75 osób, co stanowi 17,89% ogółu zarejestrowanych absolwentów w PUP Lipno. Domniemać można, iż warunkowane jest to podjęciem zatrudnienia bezpośrednio po zakończeniu nauki, bądź też wyjazdem za granicę w celach zarobkowych, co szczególnie w dzisiejszych czasach cieszy się dużym zainteresowaniem wśród osób młodych. Wiadomo, bowiem nie od dziś, że zawsze najłatwiej znaleźć pracę osobom dobrze wykształconym. Prognozy dla powiatu lipnowskiego na 2012 rok wskazują (tabela 1) że największa liczba absolwentów będzie miała wykształcenie średnie ogólnokształcące (330 osób tj. 47,61% ogółu przewidywanych absolwentów w roku 2011). Będzie to o 26 osób więcej niż w roku 2011. Przewiduje się też, że o 56 osób więcej niż w roku 2010 otrzyma wykształcenie średnie zawodowe - 224 osób tj. 32,32% ogółu przewidywanych absolwentów. Z kolei o 10 osób więcej legitymowało się będzie wykształceniem zasadniczym zawodowym - 147 osób tj. 21,21% ogółu przewidywanych absolwentów. Z powyższej tabeli wynika także, że w 2012 roku szkoły zawodowe z powiatu lipnowskiego nie wyślą już na rynek pracy absolwentów posiadających zawód: betoniarz zbrojarz, kowal, elektryk. 11
WNIOSKI Analiza liczby absolwentów w porównaniu z ogólną liczbą zarejestrowanych bezrobotnych w Powiatowym Urzędzie Pracy pozwala zidentyfikować zawody najbardziej zagrożone bezrobociem. Wśród tej młodej grupy osób (absolwentów) wchodzących na rynek pracy można zauważyć, że zawodami najbardziej zagrożonymi bezrobociem są: technik mechanik, technik mechanizacji rolnictwa, technik żywienia i gospodarstwa domowego, technik ekonomista, fryzjer, sprzedawca, monter instalacji i urządzeń sanitarnych, technolog robót wykończeniowych, operator obrabiarek skrawających, mechanik pojazdów samochodowych, stolarz, specjalista administracji publicznej a przede wszystkim osoby posiadające wykształcenie ogólnokształcące. Porównując te zawody z I częścią (diagnostyczną) monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych za 2011 rok daje się zauważyć, że również najczęściej rejestrowali się jako bezrobotni absolwenci w zawodach: sprzedawca, mechanik pojazdów samochodowych, technik ekonomista oraz absolwenci bez zawodu. Na uwagę zasługuje fakt, że zawody sprzedawca, kucharz, fryzjer w wyniku przeprowadzonych analiz okazało się, że były w 2011r. zawodami nadwyżkowymi, a w dalszym ciągu przewiduje się kształcenie w tych kierunkach, a nawet zwiększenie przewidywanej ilości absolwentów w roku 2012 jak np. w zawodzie sprzedawca i kucharz małej gastronomi. Duże trudności ze znalezieniem pracy mają też osoby nie posiadające potwierdzonych formalnie kwalifikacji zawodowych, w niniejszym raporcie są to osoby z wykształceniem średnim ogólnokształcącym/profilowanym stanowią 21,00% ogółu absolwentów zarejestrowanych w PUP Lipno. Nie jest to dobrym zjawiskiem na rynku pracy ponieważ oczekiwania pracodawców w stosunku do nowozatrudnionych pracowników są wysokie. Pracodawcy dyktują warunki na rynku pracy, wyraźnie określają swoje oczekiwania względem umiejętności i predyspozycji jakie powinien spełniać przyszły kandydat do zatrudnienia. Najczęściej oczekują aby kandydat potrafił wykonywać zadania zawodowe zgodnie ze standardami obowiązującymi na stanowiskach pracy i żeby wykazywał się takimi cechami osobowości jak: zdolność do samodzielnego działania, dyspozycyjność, operatywność i innowacyjność. Dlatego absolwenci szkół już w czasie edukacji muszą zdobywać wiedzę nie tylko zawodową, ale również na temat rynku pracy i jego wymogów. 12
Jeśli chodzi o absolwentów szkół ponadgimnazjalnych z powiatu lipnowskiego rok 2011, przyniósł zmianę pod kątem wykształcenie absolwentów, 69,64% absolwentów posiada zawód technika. Na uwagę zasługuje również fakt zmniejszenia się zainteresowania szkołami zawodowymi. Powiatowy Urząd Pracy w Lipnie, może proponować absolwentom formy aktywizacji zawodowej przewidziane w ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, stara się więc w jak największym stopniu trafnie stosować je do absolwentów z różnymi zawodami. Najbardziej popularną na rynku pracy formą aktywizacji tych młodych ludzi są staże i tą formą objętych jest najwięcej absolwentów. Ponadto absolwenci aktywizowani są poprzez jednorazowe środki na podjęcie własnej działalności gospodarczej, szkolenia, udział w zajęciach Klubu Pracy, gdzie poznają techniki aktywnego poszukiwania pracy. Oferowane są im także oferty pracy niesubsydiowanej. Osoby mające trudności z rozpoznaniem własnych oczekiwań zawodowych oraz ich dostosowaniem do potrzeb rynku, korzystają z usług poradnictwa zawodowego. Stosowana jest także forma zachęty co do kontynuowania dalszej nauki i zdobywania dalszych umiejętności zawodowych, poprzez wypłaty stypendium za podejmowanie dalszego kształcenia bądź finansowanie studiów podyplomowych. Jednakże zjawisko bezrobocia wśród absolwentów jest tematyką dość skomplikowaną, ze względu na to, że uzależnione jest od wielu czynników m.in.: kierunków kształcenia, które należałoby ustalać w skali nie tylko powiatu, ale i województwa, a nawet kraju, koniunktury społeczno-gospodarczej w kraju, a nawet na świecie, mobilności w poszukiwaniu szkół i zdobyciu zawodu, który byłby najbardziej odpowiedni na terenie zamieszkania, kształcenia ustawicznego (przez całe życie) 13