GEOGRAFIA treści nauczania zakres rozszerzony 5 SEMESTR Janusz Stasiak Ciekawi świata 2 Wydaw. OPERON podręcznik DZIAŁ KLASYFIKACJA PAŃSTW ŚWIATA PROCESY DEMOGRAFICZNE TEMAT 1. Ekonomiczne i społeczne kryteria podziału państw. 2. Struktura PKB państw wysoko-, średnio- i słabo rozwiniętych gospodarczo. 3. Aktualny podział polityczny. 4. Skutki globalizacji i integracji państw. 1. Rozwój liczby ludności na świecie. 2. Zróżnicowanie rozmieszczenia ludności na świecie 3. Ruch naturalny ludności. Fazy rozwoju demograficznego. Konsekwencje eksplozji i regresu demograficznego. 4. Struktura wykształcenia i struktura społeczna ludności. Zmiany na rynkach pracy. 5. Współczesne migracje ludności. 6. Zróżnicowanie procesów urbanizacyjnych i poziomu życia ludności w miastach. 7. Struktura etniczna i narodowościowa ludności świata. Upowszechnianie się wybranych języków. 8. Zróżnicowanie religijne. Religia a gospodarka i postawy społeczne. Konflikty na świecie. 9. Podsumowanie działu Przykładowe zadania maturalne
DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA NA ŚWIECIE ROLNICTWO 1. Przyrodnicze i społeczno-gospodarcze czynniki rozwoju rolnictwa. Typy gospodarki rolnej. 2. Produkcja rolna a warunki naturalne i rozmieszczenie ludności. Roślinność zmodyfikowana genetycznie. 3. Wyżywienie ludności świata. 4. Lasy dobrodziejstwem Ziemi. Racjonalna gospodarka lasem. 5. Wykorzystanie oceanów i mórz. 6. Podsumowanie działu Przykładowe zadania maturalne. PRZEMYSŁ 1. Zasoby naturalne Ziemi. 2. Zmiany w produkcji i światowym zużyciu energii elektrycznej. 3. Rozwój wybranych branż przemysłu na świecie. 4. Okręgi przemysłowe na świecie. 5. Rozwój przemysłu zaawansowanej technologii. 6. Podsumowanie działu Przykładowe zadania maturalne USŁUGI 1. Rozwój usług na świecie. Struktura usług a poziom rozwoju państw na świecie. 2. Rozwój transportu na świecie. Łączność i usługi telekomunikacyjne. 3. Handel i usługi finansowe. 4. Rozwój turystyki na świecie. 5. Podsumowanie działu Przykładowe zadania maturalne OPIS ZAŁOŻONYCH OSIĄGNIĘĆ SŁUCHACZA TREŚĆ NAUCZANIA/SZCZEGÓŁOWE WYMAGANIA OSIĄGNIĘCIA SŁUCHACZA /SZCZEGÓŁOWE CELE EDUKACYJNE KLASYFIKACJA PAŃSTW ŚWIATA 1. wyróżnia kryteria podziału państw według PKB na jednego mieszkańca oraz Wskaźnika Rozwoju Społecznego (HDI); 2. porównuje strukturę PKB państw znajdujących się na różnych poziomach rozwoju 3. odczytuje na mapach aktualny podział polityczny. określa mierniki rozwoju państw na rozróżnia PKB od DNB; określa składowe elementy wskaźnika syntetyzującego HDI; porównuje i uzasadnia strukturę PKB na jednego mieszkańca państw na różnych poziomach rozwoju klasyfikuje państwa na podstawie mierników rozwoju
PROCESY DEMOGRAFICZNE lokalizuje państwa na politycznej mapie Europy; odczytuje na mapach aktualny podział polityczny; aktualizuje na bieżąco zmiany na politycznej mapie świata. 1. analizuje, wyjaśnia i ocenia warunki przyrodnicze dla osiedlania się ludzi (na przykładach różnych regionów świata); 2. określa cechy rozmieszczenia ludności na Ziemi, wskazując obszary jej koncentracji i słabego zaludnienia; 3. analizuje przestrzenne różnice w wielkości wskaźników: urodzeń, zgonów i przyrostu naturalnego; 4. opisuje etapy rozwoju demograficznego ludności na przykładach wybranych państw świata; 5. ocenia konsekwencje eksplozji demograficznej lub regresu demograficznego w wybranych państwach; 6. charakteryzuje przyczyny i konsekwencje migracji ludności w różnych państwach; 7. przedstawia procesy urbanizacyjne na świecie i zróżnicowanie poziomu życia ludzi w miastach różnych typów i wielkości; 8. wyjaśnia zróżnicowanie struktury zatrudnienia w wybranych państwach i jej związek z poziomem rozwoju państwa; 9. charakteryzuje strukturę etniczną i narodowościową ludności świata; 10. określa strukturę funkcjonalnoprzestrzenną różnych miast i ocenia jej zmiany wraz z rozwojem państw; 11. charakteryzuje zróżnicowanie religijne ludności świata i ocenia wpływ religii na postawy społeczne i gospodarkę; 12. wskazuje przyczyny i konsekwencje upowszechniania się wybranych języków na świecie. wykazuje związki między warunkami środowiska przyrodniczego a rozmieszczeniem ludności na Ziemi; ocenia warunki przyrodnicze dla osiedlania się ludności w różnych regionach świata; uzasadnia koncentrację i słabe zaludnienie wybranych obszarów świata; wykazuje na podstawie analizy danych statystycznych zróżnicowanie wskaźników urodzeń, zgonów i przyrostu naturalnego dla wybranych państw świata; uzasadnia zróżnicowanie wskaźnika urodzeń, zgonów i przyrostu naturalnego na Ziemi; oblicza przyrost naturalny, saldo migracji, przyrost rzeczywisty oraz ich wskaźniki; rozumie fazy rozwoju demograficznego społeczeństw; wskazuje na podstawie analizy wielkości wskaźnika urodzeń, zgonów i przyrostu naturalnego przykłady państw na różnych etapach rozwoju demograficznego; charakteryzuje skutki eksplozji demograficznej i regresu demograficznego; ocenia skutki eksplozji i regresu demograficznego dla państw nimi dotkniętymi; określa przyczyny migracji; ocenia skutki migracji w miejscu zamieszkania i regionie; ocenia konsekwencje migracji dla państw emigracyjnych i imigracyjnych; rozróżnia państwa emigracyjne i
imigracyjne na podstawie wartości salda migracji; omawia etapy procesu urbanizacji; rozumie powiązania funkcjonalnoprzestrzenne zespołów miejskich; wykazuje związek między procesami urbanizacyjnymi na świecie a poziomem rozwoju państwa; charakteryzuje poziom życia ludności w miastach różnych typów i wielkości; ocenia zmiany struktury funkcjonalnoprzestrzennej miast wraz z rozwojem państw; wykazuje związek między poziomem rozwoju gospodarczego państw a zróżnicowaniem struktury zatrudnienia; charakteryzuje strukturę narodowościowo-etniczną ludności świata; charakteryzuje główne religie monoteistyczne i politeistyczne świata; przedstawia przestrzenne zróżnicowanie ludności według głównych religii; przyporządkowuje główne religie do wybranej grupy państw; ocenia wpływ religii na postawy ludności i gospodarkę; wykazuje związki pomiędzy okresem odkryć geograficznych i kolonializmu a upowszechnianiem się języków (angielskiego, hiszpańskiego, portugalskiego, francuskiego); wykazuje związki między obecnym upowszechnianiem się np. języka angielskiego a procesami globalizacji; dowodzi na przykładach upowszechniania się języka angielskiego; ocenia konsekwencje upowszechniania się wybranych języków.
ROLNICTWO 1. wyjaśnia wpływ czynników przyrodniczych i społecznoekonomicznych na rozwój rolnictwa; 2. wykazuje zależności między rodzajami produkcji rolnej a warunkami naturalnymi i rozmieszczeniem ludności oraz charakteryzuje różne typy rolnictwa na 3. wskazuje problemy związane z upowszechnianiem się roślin uprawnych zmodyfikowanych genetycznie i wskazuje rejony ich upraw; 4. porównuje i uzasadnia strukturę spożycia żywności w państwach wysoko i słabo rozwiniętych; 5. uzasadnia konieczność racjonalnego gospodarowania zasobami leśnymi na 6. wskazuje możliwości rozwoju wykorzystania zasobów oceanów i mórz; uzasadnia wpływ czynników przyrodniczych i pozaprzyrodniczych na przestrzenne zróżnicowanie poziomu rozwoju rolnictwa w różnych regionach świata; analizuje przyczyny zróżnicowania struktury użytkowania ziemi na wykazuje związki między elementami środowiska przyrodniczego a rozmieszczeniem produkcji roślinnej i zwierzęcej na wykazuje związki pomiędzy rozmieszczeniem ludności a rozwojem rolnictwa; charakteryzuje różne typy rolnictwa; rozróżnia cechy rolnictwa intensywnego i ekstensywnego; wskazuje na podstawie analizy danych regiony o intensywnym i ekstensywnym typie rolnictwa; oblicza wielkość plonów; wskazuje na mapach obszary upraw roślin GMO; wyraża własną opinię na temat upowszechniania się upraw roślin GMO; wskazuje obszary o nadwyżkach i niedoborach żywności; porównuje strukturę spożycia żywności w krajach o różnym stopniu rozwoju określa przyczyny głodu i niedożywienia na uzasadnia zróżnicowanie spożycia żywności w różnych regionach świata; proponuje rozwiązania ograniczenia obszarów głodu i niedożywienia; uzasadnia zróżnicowanie lesistości na wskazuje obszary intensywnej deforestacji; omawia gospodarcze wykorzystanie lasów na ocenia skutki rabunkowej gospodarki leśnej na
uzasadnia konieczność racjonalnego gospodarowania zasobami leśnymi świata; wskazuje rozmieszczenie głównych łowisk na morzach i oceanach; charakteryzuje wielkość połowów i ich strukturę na ocenia możliwości wykorzystania zasobów żywych i surowcowych mórz i oceanów w gospodarce; PRZEMYSŁ 1. charakteryzuje zmiany w strukturze zużycia energii postępujące wraz z rozwojem gospodarczym państw świata i ocenia skutki wynikające z rosnącego zużycia energii oraz konieczność pozyskiwania nowych źródeł energii; 2. wskazuje wpływ czynników lokalizacji przemysłu na rozmieszczenie i rozwój innych branż; 3. uzasadnia różnice ilościowe i jakościowe produkcji przemysłowej państw na różnym poziomie rozwoju gospodarczego i ocenia wpływ przemysłu zawansowanych technologii na rozwój gospodarczy i jakość życia; charakteryzuje zmiany zachodzące w energetycznym bilansie świata; wskazuje obszary występowania surowców energetycznych; wyjaśnia zróżnicowanie struktury produkcji energii elektrycznej na określa przyczyny wzrostu produkcji energii elektrycznej; ocenia skutki wzrostu produkcji energii na uzasadnia potrzebę pozyskiwania innych źródeł energii; określa czynniki rozwoju przemysłu; uzasadnia lokalizację wielkich okręgów przemysłowych na porównuje produkcję przemysłową państw na różnym poziomie rozwoju gospodarczego na podstawie analizy danych statystycznych i wykresów; wykazuje związek między lokalizacją przemysłu high-tech a rozwojem państwa; ocenia wpływ high-tech na jakość życia ludzi; USŁUGI 1. charakteryzuje znaczenie usług materialnych i niematerialnych; 2. planuje i prowadzi badania zróżnicowania usług w miejscu zamieszkania; 3. przedstawia, na podstawie danych określa znaczenie usług; charakteryzuje etapy rozwoju usług; rozróżnia usługi materialne i niematerialne; ocenia wpływ globalizacji na rozwój
statystycznych, poziom zaspokojenia potrzeb na usługi podstawowe i wyspecjalizowane w państwach o różnym poziomie rozwoju 4. analizuje kierunki geograficzne i strukturę towarową eksportu i importu w wybranych państwach; SKUTKI GLOBALIZACJI I INTEGRACJI PAŃSTW 1. wskazuje oraz uzasadnia pozytywne i negatywne skutki globalizacji i integracji politycznej; KONFLIKTY NA ŚWIECIE 1. wyjaśnia przyczyny i przebieg konfliktów zbrojnych w wybranych regionach współczesnego świata usług; charakteryzuje rozwój usług w krajach o różnym poziomie rozwoju uzasadnia zróżnicowanie struktury usług w państwach o różnym poziomie rozwoju planuje i prowadzi badania zróżnicowania usług w miejscu zamieszkania; ocenia stopień zaspokojenia usług w miejscu zamieszkania; porównuje walory turystyczne wybranych miejsc na ocenia atrakcyjność turystyczną własnego regionu; charakteryzuje rozwój komunikacji w krajach o różnym stopniu rozwoju określa zalety i wady różnych środków transportu; rozumie pojęcie bilansu handlowego; oblicza na podstawie danych bilans handlowy; wskazuje światowe potęgi handlowe na podstawie analizy danych statystycznych; analizuje strukturę towarową eksportu i importu światowego; uzasadnia zróżnicowanie struktury towarowej w państwach o różnym poziomie rozwoju; ocenia skutki globalizacji i integracji na wskazuje przejawy globalizacji w miejscu zamieszkania; określa przyczyny konfliktów na lokalizuje na mapie obszary aktualnych konfliktów; proponuje działania służące rozwiązaniu konfliktów.