Rafał Kwatek Obiekty studenckiej bazy noclegowej Oddziału Międzyuczelnianego PTTK w Warszawie Studencka Baza Noclegowa obejmuje dwa typy obiektów bazy namiotowe oraz chatki. RóŜnice między obiektami obu tych typów dotyczą przede wszystkim warunków oraz infrastruktury udostępnianej turystom. Bazy namiotowe to obiekty sezonowe, czynne wyłącznie w okresie wakacyjnym. Na bazach turysta moŝe przenocować we własnym namiocie lub teŝ, jeśli takiego nie posiada, w jednym z namiotów bazowych. Warunki pobytu są dość spartańskie. Dla turystów dostępne są wiaty, piec oraz miejsce do przygotowywania posiłków. Urządzenia sanitarne ograniczają się do latryny oraz potoku. Chatki to obiekty przypominające w pewien sposób schroniska turystyczne. Większość z nich działa w wakacje oraz okresowo w innych terminach (głównie w czasie weekendów oraz ferii akademickich), zaleŝnie od zapotrzebowania oraz moŝliwości czasowych prowadzących. W chatkach nie ma bufetu. Posiłki przygotowywane są we własnym zakresie, a turyści mogą skorzystać z kuchni, w której najczęściej stoi piec kuchenny. Większość chatek nie ma bieŝącej wody, a niektóre nawet prądu. Warunki do spania to najczęściej drewniane prycze oraz materace wymagane jest posiadanie własnego śpiwora. Z kart historii Studencka Baza Namiotowa jest dzisiaj immanentnym elementem specyficznej gałęzi turystyki turystyki akademickiej. Początki zorganizowanej turystyki akademickiej związane są z załoŝeniem w 1906 r. Akademickiego Klubu Turystycznego we Lwowie. Od samego początku ruch ten wyróŝniał się swoją specyfiką na tle pozostałych środowisk turystycznych. Tak było przez kolejne lata, tak jest równieŝ i dzisiaj. Z biegiem czasu środowisko akademickie zmieniło się razem z otaczającą rzeczywistością, przeŝywając największy rozkwit działalności w latach 70-tych i 80-tych ubiegłego wieku. Turystyka stanowiła wtedy odskocznię od szarej, trudnej rzeczywistości. W okresie tym działało równieŝ najwięcej turystycznych obiektów noclegowych prowadzonych przez środowisko akademickie. Obecnie, według danych Komisji Akademickiej ZG PTTK, działa 14 studenckich baz namiotowych oraz 26 chatek. 37
Warszawskie środowisko akademickie od lat ma duŝy wkład w prowadzenie studenckich obiektów noclegowych. Większość z nich umiejscowionych jest lub było w Beskidzie Niskim i Bieszczadach miejscach szczególnie bliskich sercu środowiska warszawskiego. Znaczna część z tych obiektów jest lub była związana z Oddziałem Międzyuczelnianym PTTK w Warszawie. Obecnie Oddział odpowiada za trzy z nich: dwie bazy namiotowe ( Łopienka i Madejowe ŁoŜe ) oraz chatkę w Nieznajowej. Baza namiotowa AKT w Łopiance (fot. K. Musialik) Nieopodal cerkwi Łopienka to nazwa doliny u podnóŝa szczytu Łopienik oraz nieistniejącej wsi, która kiedyś znajdowała się na tych terenach. Wieś powstała juŝ w XVI w. za sprawą rodu Balów. Mimo swojej bogatej historii, jak większość bieszczadzkich wiosek została wysiedlona w latach 40-tych ubiegłego wieku. Dziś w dolinie Łopienki moŝemy podziwiać murowaną cerkiew, która, pomimo wysiedleń oraz dewastacji w pierwszych latach PRL-u, wygląda dziś jak nowa. To wszystko dzięki grupie pasjonatów, którzy przez wiele lat zajmowali się odbudową cerkwi. Baza namiotowa w Łopience powstała w 1982 r. Inicjatorem jej załoŝenia był Akademicki Klub Turystyczny SGGW - koło nr 16 przy Oddziale Międzyuczelnianym PTTK w Warszawie. Baza do dziś prowadzona jest przez ten klub. SGGW, jako dzierŝawca terenu, wspiera działalność bazy zarówno w wymiarze finansowym, jak i organizacyjnym. Baza namiotowa w Łopience stanowi doskonały punkt wypadowy na górskie wycieczki. Warto wejść na Łopiennik oraz Korbanię albo udać się na wycieczkę do rezerwatu Sine Wiry. 38
Na Orawie Baza namiotowa Madejowe ŁoŜe połoŝona jest nieopodal miejscowości Podwilk, zaś jej nazwa pochodzi od szczytu Madejowa, pod którym jest zlokalizowana. Baza znajduje się na terenie Orawy krainy historycznoetnograficznej rozciągającej się od Babiej Góry aŝ po Tatry. Historia Orawy jest bardzo burzliwa. Ostatecznie ustalona po II wojnie światowej granica polskoczechosłowacka (obecnie polsko-słowacka) przedzieliła ten region na dwie części. Baza, mimo iŝ nie leŝy na głównych szlakach, ani w najwyŝszy partiach gór, moŝe być świetnym miejscem wypadowym w Beskid śywiecki oraz Tatry zarówno po polskiej, jak i słowackiej stronie. Od początku swojego istnienia (1989 r.) baza związana była z Studenckim Klubem Górskim działającym na Uniwersytecie Warszawskim. W swoich początkach naleŝała oficjalnie do Oddziału Uniwersyteckiego PTTK w Warszawie. Po rozwiązaniu tegoŝ oddziału, SKG przeniosło się do Oddział Międzyuczelnianego PTTK w Warszawie i działało jako koło nr 11. Na początku lat 90-tych ubiegłego wieku SKG zostało zarejestrowano jako niezaleŝne stowarzyszenie. Baza cały czas formalnie prowadzona jest przez OM PTTK w Warszawie, choć w praktyce prowadzą ją głównie członkowie stowarzyszenia SKG. Dzięki temu baza funkcjonuje do dziś i pozwala kolejnym pokoleniom turystów poznawać wyjątkową krainę jaką jest Orawa. Na bazie w Podwilku (www.skg.uw.edu.pl) 39
Historia lubi zataczać koło Chatka w Nieznajowej połoŝona jest na terenie Magurskiego Parku Narodowego w Beskidzie Niskim. Nieznajowa to wieś, której mieszkańcy zostali wysiedleni w latach 40-tych ubiegłego wieku. Obecnie znajduje się tutaj tylko kilka zabudowań. Nie ma juŝ starej drewnianej cerkwi. Niewielu pozostało świadków przeszłości. Kapliczki, cmentarne krzyŝe, resztki zabudowań porosła trawa. Tylko rzeka Wisłoka płynąca przez środek Nieznajowej pamięta jeszcze dawnych łemkowskich mieszkańców tamtych terenów. Historia chatki studenckiej w Nieznajowej sięga 1989 r., kiedy grupa studentów z koła PTTK nr 18 przy Wydziale Fizyki Technicznej i Matematyki Stosowanej Politechniki Warszawskiej zapragnęła prowadzić swoje własne schronisko. Wybór padł na Nieznajową. Umowa dzierŝawna formalnie została podpisana między nadleśnictwem a OM PTTK. W kolejnych latach osoby opiekujące się chatką załoŝyły Stowarzyszenie Miłośników Nieznajowej, a koło nr 18 z powodu braku działalności zostało skreślone z ewidencji Oddziału w 2005 r. W 2009 r. po dokładnej analizie dokumentów okazało się, iŝ formalnie na mocy umowy z 1989 r. obiekt cały czas dzierŝawiony jest przez Oddział Międzyuczelniany. W związku z powyŝszym Zarząd OM oraz Zarząd Stowarzyszenie Miłośników Nieznajowej postanowiły uporządkować sytuację prawną chatki. Reaktywowane zostało koło nr 18 przy OM PTTK w Warszawie, które oficjalnie opiekuje się obiektem. Gdy rozeszły się nasze drogi Trzy obiekty, które dzisiaj prowadzone są przez koła Oddziału Międzyuczelnianego PTTK w Warszawie to zaledwie niewielka część baz i chatek, które przez lata przynaleŝały do OM PTTK w Warszawie. Obiektem, który jeszcze w 2009 r. działał w ramach OM PTTK w Warszawie, jest baza namiotowa Rabe, znajdująca się w Bieszczadach w paśmie Wysokiego Działu. Obiekt prowadzony jest przez Studencki Klub PodróŜniczy Czwórka z SGGW. Czwórka od 2010 r. działa w strukturach Oddziału PTTK Mazowsze i w ramach tego oddziału prowadzi swoją bazę. Kolejnym obiektem, który jeszcze do niedawna funkcjonował w OM PTTK jest studencka baza namiotowa w Regetowie. Znajduje się ona w Beskidzie Niskim u stóp góry Rotunda. Obiekt prowadzony jest przez Studencki Klub Przewodników Beskidzkich z Warszawy. SKPB powstało jako koło PTTK nr 9 przy OM PTTK w Warszawie, obecnie zaś zarejestrowane jest jako odrębne stowarzyszenie i to ono opiekuje się bazą. 40
Spoglądając w karty historii warto wspomnieć jeszcze o dwóch chatkach Chałupie Elektryków oraz Chatce Malucha, które prowadzone są przez byłe kluby Oddziału Międzyuczelnianego PTTK w Warszawie, działające przy wydziałach Politechniki Warszawskiej. Chałupa Elektryków prowadzona jest przez Klub Turystycznych Elektryków Styki z Wydziału Elektrycznego, a Chatka Malucha przez Akademicki Klub Turystyczny Maluch z Wydziału Elektroniki. Kluby te niegdyś naleŝały do OM PTTK w Warszawie, obecnie zmieniły status i nie mają juŝ formalnego związku z PTTK. Obie chatki prowadzone są w Beskidzie Niskim. Chałupa Elektryków znajduje się w Polanach Surowicznych na terenach opuszczonej łemkowskiej wioski, zaś Chatka Malucha mieści się w Ropiance, w której przed laty wybitny polski uczony Ignacy Łukasiewicz wydobywał ropę naftową. PowyŜsze obiekty, mimo zmiany formalnej przynaleŝności, do dziś słuŝą turystom i, miejmy nadzieję, Ŝe jeszcze przez wiele lat będą dostępne dla osób, które będą chciały poznać ich niesamowitą atmosferę. Chata Malucha w Ropiance (fot. R. Kwatek) Było minęło Na osobny artykuł zasługują nieistniejące juŝ obiekty, które niegdyś prowadzone były przez osoby związane z Oddziałem Międzyuczelnianym PTTK w Warszawie. Takich obiektów były dziesiątki. KaŜdy z nich był wyjątkowy i miał swoją specyfikę. W moich wspomnieniach najlepiej zapisała się chatka turystyczna w Wawrzce prowadzona przez Klub Turystyczny Ekonomistów TRAMP z SGH koła nr 26 OM PTTK w Warszawie. Wawrzka to dawna łemkowska wioska 41
w północno-zachodniej części Beskidu Niskiego. Chatka ta była nietypowa - obiekt znajdował się wśród innych zabudowań wioski. Niezwykłe jak na Beskid Niski były wspaniałe widoki m.in. na Góry Hańczowskie z najwyŝszą Lackową. Chatka w Wawrzce podobnie jak inne nieistniejące obiekty jest juŝ tylko wspomnieniem. MoŜe kiedyś znowu pojawią się na mapach? Tak jak bieszczadzka Chata Socjologa, która mimo poŝaru w 2003 r. została odbudowana i obecnie dalej gości kolejnych miłośników bieszczadzkich szlaków. Jak to się kręci? Zapewnianie miejsc noclegowych dla turystów jest jednym z celów działania Oddziału Międzyuczelnianego PTTK w Warszawie. Działalność ta moŝliwa jest m.in. dzięki wsparciu Zarządu Głównego PTTK, który za pośrednictwem Komisji Akademickiej ZG PTTK przyznaje dotacje na ich działalność. Oddział Międzyuczelniany PTTK jest Organizacją PoŜytku Publicznego, dzięki czemu moŝliwe jest takŝe przekazywanie 1% podatku na działalność naszych obiektów. Zapewnienie stabilności finansowej jest niezbędne, aby chatka i bazy namiotowe mogły funkcjonować. Nie naleŝy jednak zapominać, iŝ obiekty studenckie funkcjonują przede wszystkim dzięki zaangaŝowaniu oraz społecznej pracy wielu osób, którym w tym miejscu naleŝą się serdeczne podziękowania. Studenckie bazy namiotowe, jak i chatki to nie tylko obiekty, gdzie znajdziemy odpoczynek po całodniowej wędrówce. To miejsca niezwykłe. Wiele razy zastanawiałem się nad tym, co tworzy tę niesamowitą atmosferę, która w nich panuje. Czy to ci wspaniali ludzie, czy to dźwięki gitary, a moŝe po prostu wspólna herbata albo rozmowy przy świecach do bladego świtu? KaŜdy w studenckich chatkach i bazach szuka i znajduje coś innego. Zapraszam do poszukiwań. Bibliografia Bynowski B. 2009. Studenckie chatki i bazy namiotowe 2009 - informator Komisji Akademickiej Zarządu Głównego PTTK. Wydawnictwo PTTK Kraj. Obiekty Oddziału Międzyuczelnianego PTTK w Warszawie w Internecie Łopienka - http://www.lopienka.pl Nieznajowa - http://nieznajowa.om.pttk.pl http://www.nieznajowa.obozy.pl Podwilk - http://jedenastka.om.pttk.pl/baza.html http://www.skg.uw.edu.pl/baza-namiotowa) 42