TemplárI v žilinskom kraji Európsky fond regionálneho rozvoja. Investícia do vašej budúcnosti Tento projekt je spolufinancovaný Európskou úniou vo výške 85 % z Európskeho fondu regionálneho rozvoja
Pre mnohých je existencia templárov na území Žilinského kraja možno prekvapujúca, ale táto tradícia sa zakladá sa na reálnych údajoch. Starší cirkevní historici, v 18. storočí napríklad trnavský profesor Gabriel Kolinovič-Šenkvický (1668 1770) či významný historik 19. storočia Frigyes Pesty (1823 1889), spomínajú ako sídla templárov v Uhorsku aj Oravský a Blatnický hrad, obec Martinček s kostolom či Sučany. Tento zoznam potvrdil a doplnil vo svojom diele Monasteriologia regni Hungariae ostrihomský kanonik Damián Fuxhoffer (1741 1814), ktorý ako stavby templárov na Liptove ešte vymenúva aj Likavský hrad, hrádok na vrchu Mních, kostol svätého Martina v Martinčeku či kostol Všechsvätých pri Ludrovej, v ktorého krypte by sa mal nachádzať pochovaný templársky hodnostár Gottfried z Herbersteinu. Koncom 19. storočia zbieral indície o prítomnosti templárov kňaz a cirkevný historik Štefan Nikolaj Hýroš (1813 1888) a v prvej polovici 20. storočia spolupracovník Liptovského múzea Ivan Houdek. Za posledné roky znovuoživený výskum predsa len poukazuje na to, že templári, ktorí prišli do Uhorska asi v polovici 12. storočia počas panovania kráľa Gejzu II., prebývali aj na území dnešného Žilinského kraja, ako sa o tom máte možnosť dočítať na nasledujúcich stránkach. DLa wielu LUDZI SaMa MOżLIwOść ISTNIeNIa TeMPLarIUSZy Na TereNIe żylińskiego KrajU jest BarDZO KONTrOwerSyjNa, ale tradycja ta ma swe oparcie w realnych wydarzeniach. Starsi historycy Kościoła katolickiego np. osiemnastowieczny prof. Gabriel Kolinovič-Šenkvický (1668 1770) czy znany historyk z XIX wieku Frigyes Pesty (1823 1889) wspominają o siedzibach Templariuszy na węgrzech, a także Orawski i Blatnicki Hrad, wieś Martinček z kościołem, czy Sučany. Te informacje potwierdził i uzupełnił w swoim dziele Monasteriologia regni Hungariae ostrzygomski kanonik Damián Fuxhoffer (1741 1814), który jako budowle Templariuszy na Liptowie wymienia także: Likavský Hrad, zameczek na szczycie góry Mních, kościół pod wezwaniem św. Martina czy kościół wszystkich świętych koło Ludrovej, w którego krypcie miał się znajdować pochowany tam temparyjski dostojnik Gottfried z Herbersteinu. Pod koniec XIX wieku wskazówki o obecności Templariuszy zbierał także kościelny historyk ks. Štefan Nikolaj Hýroš (1813 1888), a w pierwszej połowie XX wieku współpracownik Liptowskiego Muzeum Ivan Houdek. w ostatnich latach odżywa zainteresowanie tą tematyką, bowiem okazuje się, że Templariusze, którzy przybyli na węgry w połowie XII wieku, podczas panowania króla Gejzy II, przebywali na terytorium dzisiejszego żylińskiego Kraju, jak to macie możliwość przeczytania o tym na dalszych stronach. MaNy May FIND THe MeNTION OF THe PreSeNce OF THe TeMPLarS IN THe ŽILINa region SUrPrISING but this tradition is actually founded on real data. Older church historians, e.g. in the 18th century it was a professor from Trnava Gabriel Kolinovič of Šenkvice (1668 1770), or an outstanding historian of the 19th century Frigyes Pesty (1823 1889), mentioned Orava castle and Blatnica castle, Martinček village with its church and Sučany as the Templar castles and settlements in the Kingdom of Hungary. This list was confirmed and supplemented by Damian Fuxhoffer (1741 1814), a canon of esztergom, in his work Monasteriologia regni Hungariae, who also mentions some more Templar settlements Likava castle, the cloister on Mních hill, St. Martin s church in Martinček and church of all Saints in Ludrová, where the Templar dignitary Gottfried von Herberstein is said to be buried in the crypt. Štefan Nikolaj Hýroš (1813 1888), a priest and a church historian in the late 19th century, was collecting evidence on the presence of the Templars and he was followed in the first half of the 20th century by Ivan Houdek, a co-worker at Liptov Museum. Nevertheless, the research which was revived in recent years shows that the Templars, who came to the Kingdom of Hungary circa in the middle of the 12th century during the reign of King Géza II of Hungary, resided in the current region of Žilina, as well, and you can read more about it on the following pages.
a ako do tejto histórie zapadá Fuxhofferova zmienka o sídle templárov na Oravskom hrade, ktorého citadela stála už v časoch najväčšej moci ich rádu v 13. storočí? Zdá sa, že vzdelaní muži ako Ladislav Turóci a Michael Bombardi, ktorí sú uznávaní pre svoju bezúhonnosť, zastávajú rozdielne názory, hoci svoj výrok vynesú, len keď sú o dôkazoch presvedčení. Turóciho slová znejú:,oravská stolica je odvodená od rieky Orava, čo označuje i samotný hrad. Bol dvojitý, a to horný, postavený na skalách, starý a ako sa hovorí templársky majetok. Bombardi celkom rovnako tvrdí, že horný slúžil kedysi ako sídlo templárom a opiera sa pritom len o všeobecnú mienku. Pripomeňme, že v najstaršej časti hradu nie je až také ťažké predstaviť si architektúru templárskej pevnosti vystavanej s dobre premysleným zámerom na obranu. v 13. storočí došlo zásluhou Templárov a johanitov v európskom pevnostnom staviteľstve ku mnohým zásadným zmenám, z ktorých najvýznamnejšie sa prvýkrát objavili na blízkom východe. vývoj vojenskej architektúry vo svätej zemi zohral dôležitú úlohu aj v histórii hradov v európe, najstaršiu časť oravského hradu citadelu nevynímajúc. oravský hrad Už spomínaný Damián Fuxhoffer o hrade, ktorý je nielen impozantnou oravskou dominantou, ale v súčasnosti i najnavštevovanejším hradom na Slovensku, píše: Hrad Orava sa nachádza v komitáte toho istého prímenia a od neho aj svoje meno odvodzuje. Hrad je s ohľadom na polohu dvojitý horný a dolný. Tie sú spolu s celou Oravskou stolicou dedičstvom Thurzovovcov a po nich bolo poddané mnohým právam, čo je každému známe. Na hornom hrade mali svoje sídlo templári, čo mnohí tvrdia a ďalší popierajú. Kolinovič k tomu hovorí:,templári boli na Oravskom hrade, k čomu Karol Vindiš vo svojej Geografii Uhorska dosvedčuje:,svoje meno získal Oravský hrad od prímenia hradu Gemina, z ktorých horný je celkom zničený a bol kedysi templársky. Prvé písomné doklady o tejto takmer nedobytnej pevnosti pochádzajú z roku 1267, keď ho kráľ Belo IV. prevzal od Mika Balaša a stal sa kráľovským majetkom. V roku 1298 patril Matúšovi Čákovi Trenčianskemu a po jeho smrti prešiel do rúk vplyvného magistra Donča. V roku 1333 získal hrad Karol róbert, ktorého (neskôr aj jeho syna) zastupoval na hrade kremnický komorský gróf Leopold a po ňom množstvo ďalších kastelánov. V čase husitského nebezpečenstva vlastnil hrad Stibor zo Stiboríc a po ňom ho proti husitom v roku 1433 bránil Mikuláš Balický. Od roku 1441 bol kastelánom hradu Peter Komorovský, ktorý ho proti bojovníkom kalicha nielen ubránil, ale sa po dômyselnej diplomacii napokon stal aj županom Oravy, čo sa prejavilo aj opravou a opevnením hradu. Po jeho porážke, keď sa pridal na stranu povstalcov, hrad prevzal Matej Korvín (1443 1490), ktorý ho tiež opravil a ďalej prestaval. Bralo, zvažujúce sa tromi terasami, sa stalo základom pre súbory budov horného, stredného a dolného hradu výškový rozdiel medzi jeho vchodom a vrcholom dosahuje zhruba 90 m. Po prevzatí hradu kráľom boli budovy citadely vysunuté po samý okraj skaly, aby tak zabránili akýkoľvek prístup dobyvateľom. Prízemia boli postavené z kameňa a poschodia sa stavali z dreva, len v strednom sedle brala sa okrem prízemia nachádzala aj klenutá pivničná miestnosť. Stredný hrad v 13. storočí tvoril opevnené predhradie. jeho hlavnou časťou bola masívna štvorhranná veža a na ňu naviazané hradby. Veža nemala v prízemí otvor a vstupovalo sa do nej pomocou odkladacích drevených schodov na druhom poschodí. Ďalšie podlažia veže boli pravdepodobne z dreva. Vedľa veže bola aj vstupná brána do hradu. Dolný hrad tvorili len hospodárske stavby bez dodatočného opevnenia.
orawski zamek wspomniany już tutaj Damián Fuxhoffer pisze o zamku, który jest nie tylko dominującym punktem Orawy, ale także współcześnie najczęściej zwiedzanym zamkiem Słowacji te oto słowa: Zamek Orawa znajduje się w komitacie orawskim, od którego nosi on swe imię. Zamek ze względu na swe położenie jest podzielony na dwie części - górną i dolną. Są one wraz z całą Orawą dziedzictwem rodu Thurzowowców, a po nich przypadł on wielu dalszym właścicielom, co jest powszechnie znane. Na Górnym Zamku panowali Templariusze, co wielu opowiada a inni to potwierdzają. Kolinovič tak o tym mówi: Templariusze rezydowali na Orawskim Zamku, co potwierdza Karol Vindiš w swojej Geografii Uhorska : Swą nazwę Zamek uzyskał od Zamku Gemina, z których górny jest całkowicie zniszczony, a kiedyś był templariuszowski. Pierwsze wzmianki o tej niezdobytej nigdy twierdzy pochodzą z roku 1267, kiedy to król Bela IV przejął go od Mika Balaša i stał się on majątkiem królewskim. w roku 1298 należał on do Matúša Čáko Trenčianskiego, a po jego śmierci dostał się on do rąk magistra Donča. w roku 1333 zamek przeszedł do rąk Karola roberta, którego (jego i jego syna) na zamku reprezentował komorzy kremnicki hr. Leopold, a po nim wielu innych kasztelanów. w czasie wojen husyckich na zamku panował Stibor z Stiboríc, a po nim przed husytami zamku bronił Mikuláš Balický w roku 1433. Od roku 1441 kasztelanem był tam Peter Komorovský, który nie tylko obronił go przed wojownikami spod znaku kielicha (kalikstynami), ale także dzięki przemyślnej dyplomacji został żupanem Orawy, dzięki czemu zamek został jeszcze bardziej rozbudowany i ufortyfikowany. Po jego porażce, kiedy przeszedł na stronę powstańców, zamek przejął Maciej Korwin (1443 1490), który tez go rozbudowywał i umacniał. a jak do tej historii pasuje notatka Fuxhoffera o siedzibie Templariuszy na Orawskim Zamku, którego cytadela stała już w czasach największego rozkwitu ich zakonu, czyli w XIII wieku? Wydaje się, że wspomniani mężowie: Ladislav Turóci i Michael Bombardi, którzy są znani ze swej bezstronności zostawili dwa różne poglądy, chociaż ich punkty widzenia są różne nawet wtedy, kiedy są co do swych pogladów przeświadczeni. Słowa Turócego brzmią: Stolica Orawy jest odsunięta od rzeki Orawy, co oznacza i sam zamek. Był on podwójny, a to górny, postawiony na skałach, stary i jak to się mówi templariuszowski majątek. Bombardzi dokładnie tak samo twierdzi, że górny zamek służył Templariuszom za siedzibę, a opiera sie przy tym o popularną pogłoskę. Przypomnijmy, że nie jest już tak trudno przedstawić sobie architekturę templariuszowskiej twierdzy w najstarszej części zamku, którą zbudowano z doskonale przemyślanym zamiarem jego obrony.
W XIII WIeku dzięki TemplarIuszom I JoannITom doszło W europejskiej architekturze fortecznej do WIelu zasadniczych zmian, z których najbardziej znane pojawiły sie najpierw na bliskim WschodzIe. rozwój architektury WoJskoWeJ W ziemi ŚWIęTeJ odegrał znaczną rolę Także W historii zamków W europie, W Tym najstarszą część orawskiego zamku cytadeli. Góra forteczna ma trzy poziomy, które stały się podstawą do wybudowania Górnego, środkowego i Dolnego Zamku, zaś różnica wysokości pomiędzy nimi sięga 90 m. Po przekazaniu zamku królowi, budowle cytadeli zostały przesunięte na sam skraj skały, by maksymalnie utrudnić jakikolwiek dostęp oblegającym. Fundamenty były zbudowane z kamienia, ale wszystkie schody były z drewna, tylko w środkowej części poza fundamentem znajdowały się pomieszcze nia piwniczne. środkowy Zamek w XIII wieku stanowił ufortyfikowane przedzamcze. jego główna częścią była czworokątna wieża, a na niej umieszczone dalsze umocnienia. wieża ta nie miała otworu wejściowego u swej podstawy, a wchodziło się do niej po składanych drewnianych schodach od razu na drugie piętro. reszta konstrukcji wieży była naj prawdopodobniej z drewna. Obok wieży znajdowała się brama wejściowa do zamku. Dolny Zamek stanowiły jedynie zabudowania gospodarskie bez dodatkowych umocnień.
orava castle Damian Fuxhoffer, mentioned above, wrote about this castle, which is not only an impressive dominant feature of Orava, but currently the most visited castle in Slovakia: Orava Castle is located in the county (comitatus) of the very same name and derives its own name from it. With regards to its position the castle is in two parts an upper castle and a lower castle. They are, along with the entire Orava County, the legacy of the Thurzo family and it was subject to many rights and entitlements, which is known to all. The Templars resided in the upper castle, and this is claimed by many but also denied by others. Kolinovič says thereto: Templars were at the Castle Orava, which is confirmed by Karol Vindiš in his Geography of Kingdom of Hungary: Orava Castle derived its name from the name of Gemina castle, out of which the upper is totally destroyed and was erst Templar. The first written record of this almost unconquerable stronghold dates back to 1267, when it was donated to King Béla IV by Miko Balaša and became the royal property. In 1298 it was the property of Máté csák of Trencsén (Matúš Čák Trenčiansky) and after his death it passed into the possession of the influential Master Donch. In 1333 the castle was donated to King charles robert who was (and later on also his son) represented by the count Master Leopold of Kremnica and after him by many other castellans (castle governors). In the times of Hussite threat the castle was the property of Stibor of Stiboricz and later in 1433 it was protected against Hussites by Mikuláš Balický. In 1441, Peter Komorovský became castellan of the castle and not only managed to protect it against the warriors of chalice Hussites, but following sophisticated diplomacy he finally became the administrator of Orava county resulting also in the reconstruction and fortification of the castle. after his defeat (he joined the rebellion) the castle was taken over by the king Matthias corvinus (1443 1490), who again repaired and reconstructed it. and how does Fuxhoffer s mention of the Templars at Orava castle, with its citadel standing in the times of the highest power of the order - in the 13th century - fit into this history? It seems that educated men like Ladislav Turóczi and Michael Bombardi, who are recognized for their impeccability, hold different views despite the fact that they only speak when they are sure about the evidence. Turóczi's words are as follows: 'Orava County derives its name from the name of the Orava River, which also denotes the castle itself. The castle was of two parts, namely upper castle, built on the rocks, old and - as it is said - Templar property. Bombardi in a similar manner claims that the upper castle served as the whilom Templar residence and he bases his claim only in general opinion. It should be noted that it is not that difficult to imagine the architectural features of a Templar stronghold built with a thorough plan for castle defence in the oldest section of the castle. The 13Th century brought many principal changes In fortification construction In europe due To The Influence of Templars and knights of The order of saint John. The most substantial changes occurred for The first TIme In The near east. development of military architecture In The holy land played a very ImporTanT role In The history of castles In europe, The oldest section of The orava castle The citadel being no exception. The cliff sloping through three terraces became the foundation for the buildings of the upper, middle and lower castle the difference in elevation between the entrance and the top is approximately 90 m. after the king took over the castle, the buildings of the citadel were extended to the absolute edge of the cliff to prevent attackers from gaining any access. The ground floors were built of stone while the upper floors were made of wood. Only at the middle saddle of the cliff there was vaulted cellar below the ground floor. In the 13th century the middle castle served as a fortified courtyard. a massive square tower and stretching stone walls formed its central part. The tower had no entrance from the ground floor. entry was possible only by means of removable wooden stairs fastened to the second floor. Further tower floors were most probably built of wood. The castle entry gate was next to the tower. There were only farm buildings without any additional fortification in the lower castle.
Kostol Všechsvätých, ktorý patrí medzi najstaršie liptovské kostoly sa nachádza v obci Ludrová, v jej časti Kúty, prvýkrát písomne spomínanej v roku 1332 a ľudovo nazývanej ako Na púšti. Tam by mal byť podľa starších slovenských historikov pochovaný johannes Gottfried von Herberstein, vizitátor templárov, ktorý pri svojej ceste po Uhorsku v roku 1230 náhle skonal za záhadných okolností v templárskom kláštore na vrchu Mních. vizitátor bol hodnostár rádu vysielaný z ústredia v západnej európe, ktorý kontroloval, či TemplárI riadne dodržiavajú regule a vykonávajú svoju činnosť. podľa miestnej legendy padol gottfried von herberstein v boji proti presile, keď bránil kupcov prepadnutých lupičmi a pred smrťou si želal byť pochovaný v najbližšom chráme a To práve v kostole všechsvätých. Podľa Štefana N. Hýroša sa telesné pozostatky Gottfrieda von Herbersteina aj s veľkým pokladom nachádzajú niekde pred alebo pod oltárom Kostola Všechsvätých v Ludrovej, čo mal ešte v 19. storočí dosvedčovať jeho náhrobný kameň s celkom zodratými písmenami. Svätyňa kostola je štvorhranná s nízkou krížovou klenbou a masívnymi rebrami, na uzáverovom kameni je znázornený mandylion Kristova hlava. je osvetlená jedným okrúhlym lievikovitým oblokom a dvoma románskymi oblúkovitými oknami. Na klenbe a stenách boli pod vrstvou vápna objavené vzácne fresky z 13. storočia, ktoré sú najcennejšou ozdobou kostola. Samotná krížová klenba pozostáva zo štyroch polí. Na východnom je sugestívnym spôsobom znázornený Posledný súd. Na severnom a južnom poli sú zobrazení apoštoli, na západnom korunovanie Panny Márie Spasiteľom, dookola hrajú na rozmanitých hudobných nástrojoch anjeli. Okolo uzáverového kameňa sú rozmiestnené symboly štyroch evanjelistov: anjel, orol, lev a býk. Steny svätyne zdobia výjavy narodenia, života, utrpenia a zmŕtvychvstania ježiša, sú na nich aj mnohé nápisy korešpondujúce s patričnými citátmi biblických textov, pri gotickom vchode do sakristie je v múre pastofórium s mrežovými dvierkami. Samotná sakristia na severnej strane svätyne je novšieho pôvodu s tromi obdĺžnikovými oknami a zamaľovanou lavicou s vročením a. D. 1712. Pod ňou sa nachádza krypta a na vonkajšom južnom múre freska sv. Krištofa (motív obľúbený u mnohých zasvätencov tajných spoločností) a stopy po iných maľbách. Na západnej strane kostola je štvorhranná veža, do ktorej sa možno dostať iba z chóra. Na jej prvom poschodí sú iba strieľne, oblúkovité obloky sa nachádzajú až o poschodie vyššie. Zastrešená je jednoduchou ihlanovitou strechou, na južnej strane vidieť napoly zabielený rímsky letopočet udávajúci zrejme rok renovácie. Hrany veže sú zdobené dnes už takmer sotva viditeľnými štvorcami. Pod kostolom mala mať začiatok podzemná chodba vedúca k niekdajšiemu kláštoru na Mníchu, ďalšia smerovala zase južne do oblasti Čerenej medzi Liptovskou Štiavnicou a Ludrovou, kde sa má nachádzať i vchod do podzemia. kostol všechsvätých v ludrovej miestna povesť sa zmieňuje o Tom, ako v oblasti čerenej poľovnícky pes vliezol pri love zveri do nory a údajne ho našli až po niekoľkých dňoch podľa brechotu v krypte kostola všechsvätých, do ktorej sa dostal podzemnou chodbou.
kościół wszystkich świętych w ludrovej Žilinský kraj Kościół wszystkich świętych, który należy do naj - starszych liptowskich budowli sakralnych znajduje się we wsi Ludrová, w jej części Kúty, po raz pierwszy wspomnianej w 1332 roku, i w tradycji ludowej nazywanej Na púšti. Tam też według najstarszych słowackich historyków miał być pochowany johannes Gottfried von Herberstein, wizytator Templariuszy, który w czasie swej podróży po węgrzech w 1230 roku nagle skonał w zagadkowych okolicznościach w klasztorze templariuszy na szczycie góry Mních. WIzyTaTor był To dostojnik zakonu Wysyłany z centrali W zachodniej europie, który kontrolował, czy TemplarIusze prawidłowo stosują się do reguły I zgodnie z nią WykonuJą swe czynności. Wedle miejscowej legendy gottfried von herberstein zginął W potyczce z JakImIŚ bandytami, którzy napadli na Jadących Tam kupców, a przed ŚmIercIą zażyczył sobie być pochowanym W najbliższej ŚWIąTynI czyli WłaŚnIe W kościele pod WezWanIem WszysTkIch ŚWIęTych. według Štefana N. Hýroša pozostałości ziemskie Gottfrieda von Herbersteina wraz z ogromnym skarbem znajdują się gdzieś przed, albo pod, ołtarzem kościoła wszystkich świętych w Ludrovej, o czym jeszcze w XIX wieku miał świadczyć jego nagrobny kamień z całkowicie startymi literami. Bryła kościoła jest czworokątna, z niskim krzyżowym sklepieniem i masywnym ożebrowaniem, zaś na kluczowym kamieniu jest widoczny Mandylion głowa chrystusa. jest ona oświetlona jednym okrągłym świetlikiem i dwoma romańskimi oknami. Na ścianach i suficie pod warstwą wapna zostały odkryte kolorowe freski z XIII wieku, które są najcenniejszą ozdobą kościoła. Sufit jest podzielony na cztery części. Na wschodnim jest przedstawiony bardzo sugestywnie Sąd Ostateczny. Na północnym i południowym polu ukazani zostali apostołowie, zaś na zachodnim koronacja Marii Panny dokonana przez Zbawiciela, a dookoła grający na różnych instrumentach muzycznych aniołowie. wokół zwornika są umieszczone symbole czterech ewangelistów: anioł, orzeł, lew i wół. ściany świątyni zdobią sceny z narodzenia, życia, męki i zmartwychwstania jezusa, znajdują się tam także napisy korespondujące z cytatami tekstów biblijnych, przy gotyckim wejściu do zakrystii znajduje się w murze pastroforium (diakonikon) z okratowanymi drzwiczkami. Sama zakrystia znajduje się na północnej ścianie kościoła i jest nowszej daty, z trzema podłużnymi oknami i z namalowaną datą a.d. 1712. Pod nią znajduje się krypta, a na ówczesnym południowym murze jest fresk wyobrażający św. Krzysztofa (motyw ulubiony przez członków wielu tajnych stowarzyszeń) i ślady po innych obrazach. Na zachodniej stronie kościoła znajduje się czworokątna wieża, do której się można dostać tylko z chóru. Na jej pierwszej kondygnacji znajdują się otwory strzelnicze, natomiast normalne okna są na wyższej kondygnacji. świątynia jest zadaszona prostym dachem, a na południowej ścianie widoczna jest wpółzatarta rzymska data ukazująca najwidoczniej rok renowacji. Krawędzie wieży są ozdobione dzisiaj słabo widzialnymi kwadratami. Pod kościołem miał zaczynać się podziemny chodnik wiodący do ówczesnego klasztoru na Mnichu, a drugi skierowany był na południe, ku Čerenej na granicy pomiędzy Liptowską Szczawnicą a Ludrovą, gdzie się ma znajdować wejście do podziemia. miejscowa legenda WzmIankuJe o Tym, że We WsI Čerena pies myśliwski Wszedł W czasie polowania do nory, a po kilku dniach znaleziono go kierujac się Jego szczekaniem, W krypcie kościoła WszysTkIch ŚWIęTych, do której się on dostał podziemnym korytarzem.
church of all saints In ludrová church of all Saints is one of the oldest churches in the Liptov region. It can be found in the village of Ludrová, in the district Kúty, which was mentioned for the first time in written records in 1332 and was locally known as On the Desert. This church is, according to the older Slovak historians, the resting place of johannes Gottfried von Herberstein, a Templar visitator, who died suddenly in the Templar cloister on the Mních hill under mysterious circumstances during his visit in the Kingdom of Hungary in 1230. a visitator Was The dignitary of The order sent from The central Temple In WesTern europe To InspecT The adherence of Templars To The order s rule of conduct and The execution of TheIr duties. according To The local legend gottfried von herberstein died In The uneven fight When protecting merchants attacked by bandits. before his death he expressed The WIsh To be buried In The nearest Temple being The church of all saints. Štefan N. Hýroš thinks that the remains of Gottfried von Herberstein with a great treasure are somewhere in front of or directly below the altar in the church of all Saints in Ludrová, and it was allegedly testified by the tombstone with a completely weathered inscription. The church sanctuary is square with a low cross vault and massive vault ribs, a keystone shows mandylion image of the face of jesus christ. Light comes in through one round funnel-shaped window and two romanesque arched windows. The most valuable decorations of the church are wall paintings on the vault and walls from the 13th century discovered under the layer of lime. The cross vault itself consists of four sections. The eastern section in a suggestive way depicts the Last judgement. There are apostles on the north and south section, and the coronation of the Virgin Mary by the Messiah on the western section; this is surrounded by angels playing various musical instruments. The keystone is girdled by symbols of four evangelists: an angel, an eagle, a lion and a bull. The walls of the sanctuary are decorated by scenes from the birth, life, ordeal, and resurrection of jesus, they also bear many inscriptions corresponding to the relevant biblical quotations, and there is a pastophorium with barred doors in the wall near the Gothic entrance to the vestry. The vestry on the northern side of the sanctuary is more recent with three rectangular windows and a painted bench with a dated inscription a. D. 1712. The crypt can be found below the vestry and there is a wall painting of St. christopher (a theme favoured by many members of secret societies) together with traces of other paintings is on the outer southern wall. a square tower stands on the western side of the church and it can only be entered from the choir. There are only embrasures on the first floor and arched windows can be found on the upper floor. It is covered by a simple hipped roof, and there is a half-whited out inscription with roman numerals on the southern side most probably with the year of restoration. Tower edges are decorated with weathered and almost invisible squares. a tunnel is said to start beneath the church leading to the erstwhile cloister on the Mních hill, another one is said to be heading south to the region of Čerená between Liptovská Štiavnica and Ludrová, where an underground entrance starts, as well. a local legend Tells The story of a hunting dog WhIch became lost In The burrow near Čerená and Was allegedly found a few days later Thanks To his barking, In The crypt of The church of all saints, Where he had Travelled by means of The underground Tunnel.
Oltár je zdobený obrazom sv. Martina, nebeského patróna obce. Svätyňu osvetľuje jedno okno, loď dve pôvodne azda gotické okná, ktoré pri renovácii v 18. storočí dostali obdĺžnikovú podobu. Veľmi zaujímavo pôsobí svetlík v podobe kríža vytesaný do steny na východnej strane. jeho tvar zodpovedá templárskemu krížu s do stredu zužujúcimi sa ramenami. TenTo kríž prijali TemplárI už v roku 1146 ako znamenie chrabrosti a odvahy počas druhej križiackej výpravy, na ktorej si vydobyli aj u svojich protivníkov rešpekt vďaka odvahe a disciplinovanosti. až do zrušenia rádu v roku 1312 bol TenTo kríž neomylným poznávacím znamením pre všetko, čo súviselo s TemplárskymI rytiermi. martinček Okolo neho sa nachádza starý cintorín, kde vraj pocho - vávali mŕtvych z neďalekého hradu Likava s množstvom pozoruhodných kolmých šácht vytesaných do podložia pokrytých strmými drevenými strieškami, ktorých význam v minulosti je nejasný. Na južnej stene lode sa nachádza vstupný portál. Vzácne sú predovšetkým okná veže, zachované v takmer pôvodnom stave. V hornej časti nesú znaky románskeho slohu a v dolnej časti sú ranogotické. Napriek rôznym úpravám v nasledujúcich storočiach si architektúra kostola zachovala svoju pôvodnú podobu a v tom spočíva dodnes jeho jedinečnosť. Na severnej strane svätyne vedie gotická bránka do sakristie s gotickou klenbou, s oblokom pripomínajúcim strieľňu. Na chóre západnej steny za organom boli na stene objavené novšie nápisy so znázornením jazdca na koni. Nástenné maľby boli v svätyni objavené pri reštaurá - torskom prieskume v rokoch 1999 2002, kedy boli postupne odkryté a obnovené takmer v celom interiéri kostola. Tieto fresky predstavujú jedny z najstarších súvisle zachovaných nástenných malieb na Slovensku vôbec. Vznikli okolo roku 1300, teda v období, o ktorom predpokladáme, že tu mali byť prítomní templári ako ochrancovia severnej hranice Uhorska. Ďalší z najstarších kostolov na území liptovského regiónu je postavený v starogotickom štýle v 13. storočí a je zasvätený svätému Martinovi z Tours, ktorý bol jedným z patrónov rytierstva. Pôvodne slúžil ako farský kostol pre Likavu a Liskovú, keďže obec Martinček vznikla po jeho dokončení. Bol postavený po roku 1260 ako jednoloďová stavba s rovným uzáverom presbytéria, predstavanou vežou a pristavanou sakristiou na východnom svahu Mnícha na malej oblej vyvýšenine a kedysi bol obkolesený masívnym múrom.
martinček Następnym z najstarszych kościołów z regionu Liptowa jest ten zbudowany w stylu starogotyckim w XIII wieku pod wezwaniem św. Marcina z Tours, który był jednym z patronów Templariuszy. Początkowo służył jako kościół parafialny dla Likavy i Liskovú, zanim wieś Martinček powstała po ukończeniu jego budowy. Był on postawiony w roku 1260 jako jednonawowa budowla z równym zamknięciem prezbiterium, z dobudowaną wieżą i dobudowaną zakrystią na wschodnim zboczu Mnícha, na małym, obłym wywyższeniu i kiedyś był on otoczony masywnym murem. Obok niego znajduje się stary cmentarz, gdzie chowano zmarłych z niedalekiego zamku w Likavie, z mnóstwem godnych uwagi, pionowych szybów wykopanych do podłoża, przykrytych drewnianymi klapami, których przeznaczenie w przeszłości jest niejasne. Na południowej ścianie nawy znajduje się portal wejściowy. Szczególnie dobrze zachowane są okna wieży w niemal nienaruszonym, pierwotnym stanie. w górnej części nie ma znaków romańskiego kroju, a w dolnej są wczesnogotyckie. Pomimo różnych remontów w następnych stuleciach, architektura kościoła zachowała swą pierwotną formę i dzięki temu zachowała do dnia dzisiejszego swoją wyjątkowość. Ołtarz jest ozdobiony obrazem św. Marcina niebieskiego patrona wsi. świątynię oświetla jedno okno, nawę dwa podobne gotyckie okna, które w czasie renowacji w XVIII wieku przybrały dzisiejszy kształt. Bardzo ciekawie wygląda świetlik w kształcie krzyża znajdujący się na wschodniej stronie. jego kształt odpowiada templaryjskiemu krzyżowi z ramionami zwężającymi się do środka. Na północnej stronie świątyni gotycka bramka wiedzie do zakrystii z gotyckim sklepieniem i okienkiem przypomi - nającym strzelnicę. Na chórze umieszczonym na zachodniej ścianie, za organami znaleziono napisy z wizerunkiem jeźdźca na koniu. Malarstwo naścienne było znalezione w czasie prac renowacyjnych w latach 1999 2002, kiedy to był odnawia - ny cały interior kościoła. Te freski są jednymi z najstarszych zachowanych do dziś dnia malowideł naściennych na Słowacji w ogóle. Powstały one około roku 1300, a zatem w czasie, kiedy to jak się to zakłada, Templariusze mieli chronić północne granice królestwa węgierskiego. Tego rodzaju krzyż TemplarIusze przyjęli Już W 1146 roku Jako znak męstwa I odwagi podczas drugiej krucjaty, W czasie której budzili respekt u swych przeciwników dzieki swej odwadze I zdyscyplinowaniu. aż do kasacji zakonu W 1312 roku Ten krzyż był nieomylnym znakiem rozpoznawczym związanym ze WszysTkIm, co dotyczyło rycerzy ŚWIąTynI.
martinček another very old church in Liptov region built in gothic style in the 13th century is consecrated to St. Martin of Tours, who was one of the patron saints of the knights. Formerly it served as a parish church for Likava and Lisková, since Martinček village was only founded after it was finished. It was built after the year 1260 as a single-nave building with a straight presbytery closure, a tower built in front and vestry built on the eastern slope of Mních hill on a small and round mound. The church has been enclosed by a massive wall in the past. It is surrounded by an old cemetery, where the dead from the nearby Likava castle were allegedly buried, with many noteworthy vertical shafts cut into the subsoil and covered with steep wooden roofs. Their function in the past remains unclear. The door is located on the south wall of the nave. The windows in the tower are the most valuable; they are preserved almost in their original state. The upper section bears the features of the romanesque style and lower is early Gothic. Despite various modifications in the following centuries, the architecture of this church has preserved its original appearance and that is why it is so unique these days. The altar is decorated by an image of St. Martin, patron saint of the village. The sanctuary is lit by a single window, the nave by two maybe formerly Gothic windows, which were given a rectangular shape during reconstruction work carried out in the 18th century. a cross-shaped skylight cut into the eastern wall is very interesting. Its shape corresponds to the Templar cross having arms narrow at the inner centre. ThIs cross Was accepted by The Templars as early as 1146 as a symbol of valour and bravery during The second crusade, When They earned The respect even from TheIr enemies due To TheIr bravery and discipline. IT Was an unmistakable sign for anything ThaT Was related To The Templar knights up until The order Was disbanded In 1312. a Gothic gate in the north wall of the sanctuary leads to the vestry with a Gothic dome and with a window resembling an embrasure. Newer inscriptions depicting the horseman were uncovered on the western wall of the choir behind the organ. wall paintings were discovered in the sanctuary during an examination of restoration work in 1999 2002, when they were revealed and restored in almost the entire church interior. These wall paintings are some of the oldest and well preserved wall paintings in Slovakia. They were painted in around 1300, in the period when we assume that the Templars were there as protectors of the northern border of the Hungarian Kingdom.
likava Podľa Štefana N. Hýroša sa v istej stredovekej listine z roku 1312 spomína ako majiteľ hradu Likava predstavený templárskeho rádu radmír. v roku 1880 venoval likavskému radmírovi samostatnú poému v zbierke TaTry a more slovenský básnik svetozár hurban vajanský (1847 1916). vo svojom lyrickom diele píše o zrade, hrdinstve, láske a nenávisti, ale najmä o IdealIzovanom pánovi váhu a TaTIer matúšovi čákovi a Templároch. To by len potvrdzovalo domnienku o založení pevnosti templármi, ktorých v ľudovej tradícii nazývali aj červenými mníchmi. O tri roky neskôr je už na Likave hradným pánom magister Donča, ktorý ho dostal do daru od kráľa Karola róberta. Po Dončovej smrti v roku 1339 pripadol hrad do správy kráľovskej komory. Kráľ Ľudovít daroval likavský hrad rodu Bebekovcov, no neskôr im ho cisár Žigmund odňal a daroval palatínovi Mikulášovi Garovi. Hrad bol pôvodne vybudovaný ako gotický palác nielen s obytnými priestormi, ale aj s kaplnkou. Pri obrane sa jeho posádka spoliehala na prirodzený systém založený na sťaženej dostupnosti. V roku 1431 obsadilo hrad husitské vojsko a pod vedením Prokopa Veľkého tu husiti pobudli do roku 1434, kedy ho spálili. Už o rok neskôr ho znovu vybudoval ján Huňady, ktorému Likavu daroval kráľ Žigmund. Huňadyovskému obdobiu vďačí hrad za prestavby v druhej polovici 15. storočia. Starý horný hrad bol prestavaný na štvorposchodový palác, čoho dôkazom sú ešte viditeľné zvyšky muriva s detailmi konzol alebo bývalých kozubov. Likava mala podliehať správe templárov, ako o hrade píše Štefan N. Hýroš: Jestliby hrad Lykava nepochodil od časov Moymíra, vtedy prvé jeho počiatky odvodzujem od červených mníchov, čili templárov.
likava według Štefana N. Hýroša, w pewnym średniowiecznym dokumencie z roku 1312 wspomina się o tym, jak to właściciel Zamku Likava był przedstawicielem Zakonu Templariuszy radmír. W roku 1880, poświęcił likawskiemu radmírowi swój poemat W zbiorze TaTry I morze słowacki poeta svetozár hurban vajanský (1847 1916). W swoim lirycznym dziele pisze on o zdradzie, bohaterstwie, miłości I nienawiści, ale przede WszysTkIm o WyIdealIzoWanym panu Wagu I TaTr matúšu Čáko I TemplarIuszach. To by tylko potwierdzało domniemanie o założeniu twierdzy przez Templariuszy, których ludowa tradycja nazywa także czerwonymi mnichami. w trzy lata później panem na Likavie zostaje magister Donča, który dostał go w darze od króla Karola roberta. Po jego śmierci w roku 1339 zamek powrócił pod królewskie władanie. Następnie król Ľudovít podarował Zamek Likava rodowi Bebekovców, ale szybko im go odebrał cesarz Zygmunt i przekazał palatynowi Mikulášowi Garowi. Początkowo zamek wybudowano jako gotycki pałac nie tylko z pomieszczeniami mieszkalnymi, ale także z kaplicą. Broniąc się, jego załoga polegała na systemie naturalnych umocnień znajdujących się przy bronionym obiekcie. w 1431 roku zamek został obsadzony przez wojska husyckie i pod dowództwem Prokopa wielkiego przebywali oni do roku 1434, kiedy go spalili. już w rok później odbudował go ján Huňady (jan Hunyady), któremu ten pałac podarował król Zygmunt (Luksemburski). w czasach Hunyadego zamek został przebudowany w drugiej połowie XV wieku. Stary górny zamek został przebudowany na pałac, na co wskazują widoczne jeszcze resztki murów z detalami konsol lub byłych kominków. Likava miała należeć do Templariuszy, jak to o zamku pisze Štefan N. Hýroš: Gdyby Zamek Lykava nie pochodził od czasów Moymíra, to w takim razie pierwsze jego początki wywodziłyby się od czerwonych mnichów, czyli Templariuszy.
likava according to Štefan N. Hýroš there is a medieval deed from 1312 mentioning radmír, principal of the Templar order, as the owner of this castle. In 1880 svetozár hurban vajanský (1847 1916) dedicated a poem To radmír of likava In his collection of poems called TaTry a more (The TaTras and a sea). In lyrical verses he WroTe about Treachery, bravery, love, and hate, but above all about an IdealIzed master of The váh river and TaTras máté csák of Trencsén (matúš Čák TrenČIansky), and about The Templars. This would only confirm the hypothesis of the foundation of a stronghold by the Templars, who were also called red knights in the folk tradition. Three years later Likava castle was given to Master Donch as a present from the king charles robert. after the death of Master Donch in 1339 the castle was administered by the royal chamber. King Louis (Ľudovít) gave Likava castle to the Bebek family, but later it was taken from them by the Holy roman emperor Sigismund (Žigmund) who presented it to palatine Nicholas Garay. The castle was formerly built as a Gothic palace not only with residential premises but also with a chapel. when defending the castle its garrison mostly relied on the natural defence system based on very difficult access. In 1431 the castle was seized by the Hussite army under the command of Prokop the Great. Hussites stayed here till 1434 and burned the castle upon departure. One year later Likava castle was reconstructed by john Hunyadi who was given the castle by King Sigismund. There was more reconstruction of Likava castle in the second half of 15th century during the Hunyadi period. The old upper castle was rebuilt into a palace with four floors, what can be seen are the visible remains of masonry with details of consoles or former fireplaces. Likava was supposed to report to the Templar administration as it is written about it by Štefan N. Hýroš: If Likava castle does not trace its history to Mojmir times, then its origins can be ascribed to the red knights the Templars.
blatnica Prvú písomnú správu o osídlení Blatnice predstavuje listina kráľa Kolomana, kde sa spomína, že tu zoborskí benediktíni vlastnia dedinu Solomus-Sokolčie, ktorá je dnes súčasťou obce, známej teda pod svojím názvom od roku 1230. Samotný hrad sa vypína na strmom vápencovom brale Plešovice oddeľujúcom Gaderskú dolinu od Turčianskej kotliny, asi dva kilometre na sever od súčasnej obce. jadro hradu s dvoma obrannými vežami postavili v druhej polovici 13. storočia. umiestnenie hradu nie Je vôbec náhodné. okrem obrany blízkeho okolia slúžil aj na ochranu ČasTI veľkej cesty. Magna via vstupovala do nášho kraja od ponitria cez TurIec, pokračovala severne do sliezska a ďalej k baltickému moru, Čím ho prepájala s Jadranským, odkiaľ vychádzala. O vlastníctve hradu templárskym rádom sa môžeme u Damiána Fuxhoffera dočítať: Blatnica je slávna obec v turčianskej župe, ktorej jedinej sa dostalo v komitáte tohto mena. Nad ňou je na vŕšku hrad, o ktorom Bombardius hovorí:,všeobecne sa myslí, že bola templárska. A Karol Vindiš vo svojom Zemepise Uhorska píše:,blatnica bola kedysi sídlom templárov. Prvým známym majiteľom bol okolo roku 1300 Peter z Brezovice, neskôr, v roku 1342 Peter Donč, syn komesa Mikuláša. ešte v roku 1399 sa hrad spomína ako kráľovský v rukách panovníka Žigmunda, ale už roku 1414 prešiel do zálohy Pongráca z Liptovského Mikuláša, načo ho v roku 1445 kúpil Ladislav Necpalský. V priebehu 15. storočia vystriedal viacerých majiteľov, posledným majiteľom (od 1539 do 1945) bol šľachtický rod révayovcov.
blatnica Pierwszą pisemną wzmiankę o Blatnicy zawiera dokument króla Kolomana, w którym pisze się, że tutaj właśnie zaborscy benedyktyni posiadają wieś Solomus- Sokolčie, która do dziś dnia jest częścią gminy znanej pod swoją nazwą od roku 1320. Sam zamek wznosi się na stromej skale wapiennej Plešovice, która oddziela Dolinę Gaderską od Turczianskiej w odległości 2 km na północ od dzisiejszej wsi. Punkt centralny zamku z dwoma wieżami postawiono w drugiej połowie XIII stulecia. TakIe umiejscowienie zamku nie JesT przypadkowe. poza obroną bliskiej okolicy służył on do ochrony WIelkIeJ drogi via magna WchodzIła do naszego kraju od ponitria przez TurIec I szła na północ ku ŚląskoWI a następnie W kierunku morza bałtyckiego WIążąc go z morzem adriatyckim, od którego zaczynała swój bieg... O tym, że właścicielami zamku byli Templariusze możemy się doczytać u Damiána Fuxhoffera: Blatnica jest słynną wsią w Turczańskiej Żupie, która jako jedyna zasłużyła na takie miano w całym komitacie. Znajduje się nad nią, na wierzchołku zamek, o którym mówi Bombardius Powszechnie się uważa, że był on templariuszowski. Zaś Karol Vindiš w swoim Zemepise Uhorska pisze: Blatnica była kiedyś siedzibą Templariuszy. Pierwszym znanym właścicielem był około roku 1300 Peter z Brezovic, potem w 1342 roku Peter Donč, syn komesa Mikuláša. jeszcze w 1399 roku zamek wspomina się jako królewski w rękach władcy Zygmunta, ale już w 1414 roku przeszedł on w ręce Pongráca z Liptovskégo Mikuláša, a potem w 1445 roku kupił go Ladislav Necpalský. w toku XV wieku postradał on swych właścicieli, a ostatnimi jego właścicielami (od 1539 do 1945 roku) był szlachecki ród révayovców.
blatnica The first written record mentioning the settlement of Blatnica is the King s coloman deed, in which we can read that Benedictines from Zobor owned a village here named Solomus-Sokolčie, which today is a part of the village known under this name since 1230. The castle itself is situated on the steep limestone cliff of Plešovice separating the Gader valley from the Turiec basin, approximately two kilometres to the north of today s village. The core of the castle with two defensive towers was built in the second half of the 13th century. Žilinský kraj The location of The castle Is by no means random. besides protecting The near surroundings IT also served as a protection for The via magna. The via magna entered our region from ponitrie Through TurIec, Then headed north To silesia and further To The baltic sea connecting The route WITh The adriatic sea, Where IT started. Damian Fuxhoffer wrote about the castle being the property of the Templar order: Blatnica is a famous village in the Turiec county, the only of this name in the county. There is a castle on the hill over the village and Bombardius says about it: 'It is generally thought that it was Templar. And Karol Vindiš in his Geography of the Hungarian Kingdom writes: 'Blatnica was a Templar settlement the other day. The first known owner was Peter from Brezovica in around 1300. Later, in 1342, the castle was owned by Peter Donch, son of the count Nicholas. In 1399 the castle was said to be the king s property and was owned by the sovereign Sigismund, but no later than 1414 it was given to Pongrác from Liptovský Mikuláš, and in 1445 it was bought by Ladislav Necpalský. The castle changed owners many times in the course of 15th century, the last of them (since 1539 until 1945) being the noble révay family.
Templárske miesta v žilinskom kraji & miesta konania Templárskych výprav v roku 2012 a 2013 Svrčinovec Raková NÁMESTOVO Makov TURZOVKA ČADCA KYSUCKÉ NOVÉ MESTO KRÁSNO NAD KYSUCOU Stará Bystrica Kaštieľ Radoľa Terchová Zázrivá Oravský hrad DOLNÝ KUBÍN TVRDOŠÍN Podbiel Trstená Zuberec Sobášny palác BYTČA Hrad Hričov Hrad Súľov Hrad Lietava Súľov-Hradná Rajecké Teplice Rajec Budatínsky hrad ŽILINA Belá Starhrad Hrad Strečno MARTIN Kraľovany Párnica Hrad Likava Likavka RUŽOMBEROK Liptovská Sielnica Liptovský hrad Martinček Havránok LIPTOVSKÝ MIKULÁŠ Liptovský Hrádok Liptovský Hrádok Fačkov Príbovce Kláštor pod Znievom Blatnica Hrad Zniev Hrad Sklabiňa Hrad Blatnica Ludrová Kostol Všetkých svätých TURČIANSKE TEPLICE 2012 Vydal: Žilinský samosprávny kraj autor textov: Miloš jesenský Preklad do poľštiny: robert K. Leśniakiewicz Preklad do angličtiny: František Vaško autor fotografií: jaroslav Velička autor mapy: Ondrej Hraško Grafické spracovanie: Magma Európsky fond regionálneho rozvoja. Investícia do vašej budúcnosti Tento projekt je spolufinancovaný Európskou úniou vo výške 85 % z Európskeho fondu regionálneho rozvoja