Zasady postępowania w przypadku zaistnienia poŝaru w budynku Zgodnie z art. 4 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpoŝarowej (Dz. U. Nr 81, póz. 351), zarządca lub uŝytkownik budynku, obiektu lub terenu, zapewniając jego ochronę przeciwpoŝarową, obowiązany jest w szczególności: przestrzegać przeciwpoŝarowych wymagań budowlanych, instalacyjnych i technologicznych. wyposaŝyć budynek, obiekt lub teren w sprzęt poŝarniczy i ratowniczy oraz środki gaśnicze zgodnie z zasadami określonymi w odrębnych przepisach. zapewnić osobom przebywającym w budynku, obiekcie lub na terenie bezpieczeństwo i moŝliwość ewakuacji. przygotować budynek, obiekt lub teren do prowadzenia akcji ratowniczej zaznajomić pracowników z przepisami przeciwpoŝarowymi. ustalić sposoby postępowania na wypadek powstania poŝaru, klęski Ŝywiołowej lub innego miejscowego zagroŝenia. Instrukcję bezpieczeństwa poŝarowego wprowadza się na podstawie 6 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 21 kwietnia 2006r. w sprawie ochrony przeciwpoŝarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów(dz. U. Nr 80, póz. 563). Instrukcja bezpieczeństwa poŝarowego określa: potencjalne źródła powstawania poŝaru i drogi j ego rozprzestrzeniania. zasady zapobiegania moŝliwości powstawania poŝaru. zasady zabezpieczenia prac niebezpiecznych poŝarowo. zasady zabezpieczenia obiektów w sprzęt gaśniczy. zasady postępowania na wypadek poŝaru. zasady prowadzenia ewakuacji. zasady prowadzenia szkolenia pracowników w zakresie ochrony przeciwpoŝarowej. Rozmieszczając podręczny sprzęt gaśniczy (gaśnice) naleŝy stosować zasady: 1. Zgodnie z 28 rozporządzenia MSWiA z dnia 21.04.2006r jednostka masy środka gaśniczego 2 kg (lub 3 dm 3 ) zawartego w gaśnicach powinna przypadać na kaŝde 100 m 2 powierzchni strefy poŝarowej w budynku zaliczonej do kategorii zagroŝenia ludzi ZL III. Dostosowano sprzęt optymalnie do stosowanych materiałów przewidując najlepszy efekt i najmniejsze straty. 2. Sprzęt naleŝy umieszczać w miejscach widocznych i łatwo dostępnych przy wyjściach, przejściach i korytarzach, przy wyjściach na zewnątrz pomieszczeń. Natomiast miejsca jego rozmieszczenia oznaczyć tablicami informacyjnymi wg. PN- 92/N-01256/01. 3. Szerokość dostępu do sprzętu powinna wynosić co najmniej 1m. 4. Sprzęt naleŝy rozmieszczać w miejscach nienaraŝonych na uszkodzenia mechaniczne oraz działanie źródeł ciepła (grzejniki, piece, miejsca nasłonecznione itp.), 5. Odległość dojścia do sprzętu nie powinna przekraczać 30 m. 1
Przeznaczenie podręcznego sprzętu gaśniczego. 1) Podręczny sprzęt gaśniczy przeznaczony jest do gaszenia poŝarów w początkowej fazie ich rozwoju. 2) Typy gaśnic i ich charakterystyka a) Gaśnice proszkowe cechuje wysoka skuteczność gaśnicza proszków, opierająca się przede wszystkim na ich działaniu inhibitującym (przerywającym) proces palenia, będącym reakcją chemiczną. Proszki grupy ABC przeznaczone są do gaszenia poŝarów materiałów stałych, cieczy i gazów palnych oraz urządzeń elektrycznych pod napięciem - stosuje się je przede wszystkim tam, gdzie zachodzi obawa uszkodzenia materiałów i urządzeń szczególnie cennych, które przy stosowaniu innych środków gaśniczych, a zwłaszcza wody i piany mogą ulec zniszczeniu. b) Gaśnica pianowa- środkiem gaśniczym jest wodny roztwór koncentratu powierzchniowoczynnego, przeznaczona do gaszenia poŝarów grupy A i B. Zbijak tej gaśnicy naleŝy wcisnąć do środka następuje otwarcie butli z CO 2. Dwutlenek węgla przedostaje się do wnętrza zbiornika gaśnicy GWP-6Z, GWP-9Z, powodując wytłoczenie roztworu pianotwórczego na zewnątrz. UWAGA! Gaśnic pianowych nie moŝna stosować do gaszenia poŝarów urządzeń elektrycznych pod napięciem. Do gaszenia poŝarów urządzeń elektrycznych pod napięciem do 1kV oraz materiałów znajdujących się w pobliŝu tych urządzeń, stosuje się zamiennie gaśnice śniegowe lub proszkowe z odległości nie mniejszej niŝ 1m od źródła ognia. Sposób uŝycia gaśnicy: 1) ZbliŜyć się z gaśnicą do źródła ognia z kierunkiem wiatru. 2) Odbezpieczyć gaśnicę przez wyciągnięcie zawleczki. 3) Chwycić jedną ręką chwycić zawór, natomiast drugą ręką wbić zbijak. 4) Nacisnąć dźwignię zaworu. 5) Skierować strumień środka gaśniczego do ogniska poŝaru. a) Płonące poziome powierzchnie poŝaru, strumień gaśniczy naleŝy kierować na powierzchnię płonącą zaczynając od najbliŝszego brzegu, strumień naleŝy kierować równolegle do płonącej powierzchni poŝaru. b) Spadające płonące z góry w dół krople lub ciecz cieknąca palna, naleŝy gasić kierując strumień gaśniczy od góry do dołu c) Palące się pionowe powierzchnie naleŝy gasić od dołu do góry 6) W przypadku gaszenia poŝaru większa ilością gaśnic, naleŝy uŝyć tych gaśnic jednocześnie, a po ugaszeniu dopilnować aby nie doszło do wtórnego zapłonu. 7) Podręczny sprzęt gaśniczy (gaśnice), które były uŝyte do gaszenia, naleŝy skierować do warsztatu. Sposób wykonywania przeglądu podręcznego sprzętu gaśniczego (gaśnic) w obiekcie. Czynności konserwacyjne gaśnic powinny być przeprowadzane nie rzadziej niŝ raz na rok. Osoba dokonująca przeglądu i konserwacji sprzętu gaśniczego (gaśnic) winna posiadać stosowne uprawnienia i certyfikat (świadectwo autoryzacji). 2
Wymagania instalacyjne Urządzenia techniczne i instalacyjne naleŝy uŝytkować zgodnie ich przeznaczeniem i warunkami technicznymi, Polskimi Normami oraz wymaganiami ustalonymi przez producenta a ponadto poddawać je okresowym przeglądom i konserwacji (art. 62 ustawa Prawo Budowlane z 7 lipca 1994 r. Dz. U. z 2000 r. Nr 106 póz 1126 z późniejszymi zmianami. 1. Instalacje elektryczne. Eksploatacja urządzeń i instalacji, których stan techniczny moŝe przyczynić się do powstania poŝaru, wybuchu lub rozprzestrzenienia ognia jest zabroniona. W świetle przepisów prawa budowlanego, obiekty powinny być w czasie ich uŝytkowania poddawane przez zarządcę okresowej kontroli, co najmniej raz na 5 lat, polegającej m. in. na badaniu instalacji elektrycznej w zakresie stanu sprawności połączeń, osprzętu, zabezpieczeń i środków ochrony od poraŝeń, oporności izolacji przewodów oraz uziemień instalacji i aparatów. Kontrole stanu technicznego instalacji elektrycznych powinny przeprowadzać osoby posiadające kwalifikacje wymagane przy wykonywaniu dozoru nad eksploatacją urządzeń, instalacji oraz sieci energetycznych. W oparciu o wytyczne eksploatacyjne, pomiary i próby instalacji elektroenergetycznych o napięciu znamionowym do l kv naleŝy wykonywać w terminach: Pomiar napięć i obciąŝeń - nie rzadziej niŝ co 5 lat, w miarę moŝliwości w okresie największego obciąŝenia. Sprawdzenie skuteczności działania środków ochrony przeciwporaŝeniowej, pomiar rezystancji uziemień roboczych i ochronnych, sprawdzenie ciągłości przewodów ochrony przeciwporaŝeniowej (zerowanie, uziemienie robocze i ochronne, ciągłość przewodów): o Instalacje na otwartym powietrzu albo w pomieszczeniach lub urządzeniach technologicznych o wilgotności względnej około 100%, o temperaturze powietrza wyŝszej od +35 C, zapylonych, zagroŝonych wybuchem lub o wyziewach Ŝrących - nie rzadziej niŝ l raz w roku. o Instalacje w pozostałych pomieszczeniach - nie rzadziej niŝ co 5 lat. Badania i sprawdzenia instalacji elektrycznej mogą być dokonywane równieŝ zgodnie z PN-IEC 60364-6-61. Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Zgodnie z obowiązującymi przepisami, obiekty o kubaturze przekraczającej l 000m 3 naleŝy wyposaŝać w przeciwpoŝarowe wyłączniki prądu umieszczone w pobliŝu głównego wejścia do obiektu lub głównego przyłącza sieciowego. PrzeciwpoŜarowe główne wyłączniki prądu elektrycznego powinny być oznakowane zgodnie ZPN-92/N-01256/04. 2. Instalacje odgromowe: W świetle przepisów prawa budowlanego, obiekty powinny być w czasie ich uŝytkowania poddawane przez zarządcę okresowej kontroli, co najmniej raz na 5 lat, polegającej m.in. na badaniu instalacji piorunochronnej w zakresie stanu sprawności połączeń, osprzętu, zabezpieczeń oporności uziemień instalacji i aparatów. Kontrole stanu technicznego instalacji piorunochronnej powinny przeprowadzać osoby posiadające kwalifikacje wymagane przy wykonywaniu dozoru nad eksploatacją urządzeń, instalacji oraz sieci energetycznych. 3. Instalacje i urządzenia wentylacji mechanicznej Zgodnie z przepisami prawa budowlanego, obiekty powinny być w czasie ich uŝytkowania poddawane przez zarządcę okresowej kontroli, co najmniej l raz w roku, polegającej na sprawdzeniu stanu technicznego urządzeń i przewodów wentylacyjnych. 4. Urządzenia i instalacje gazowe: 3
W obiekcie kotłownia centralnego ogrzewania zasilana jest gazem ziemnym. Zgodnie z przepisami prawa budowlanego, zabudowano na zewnątrz budynku na przyłączu zawór gazowy w szafce przy ścianie budynku, umoŝliwiający odcięcie gazu od instalacji gazowej. Instalacja gazowa zasilająca kocił centralnego ogrzewania powinna być w czasie jej uŝytkowania poddawana przez zarządcę okresowej kontroli, co najmniej l raz w roku, polegającej na sprawdzeniu stanu technicznego urządzeń i przewodów zasilających kocioł gazowy. ZASADY ALARMOWANIA 1. KaŜdy kto zauwaŝył poŝar lub uzyskał informacje o poŝarze (o innym zagroŝeniu) obowiązany jest zachować spokój, nie dopuszczać do paniki i natychmiast alarmować: osoby znajdującej się w strefie zagroŝenia, z najbliŝszego aparatu telefonicznego powiadomić : StraŜ PoŜarną 998, Właściciela obiektu. 2. Po uzyskaniu połączenia ze straŝą poŝarną naleŝy wyraźnie podać: gdzie powstało zdarzenie i jaki jest jego charakter, czy istnieje zagroŝenie dla Ŝycia ludzi, czy są osoby ranne lub poszkodowane, swoje imię i nazwisko oraz numer telefonu z którego się mówi. 3. W razie potrzeby powiadomić: Pogotowie ratunkowe: 999 Policja: 997 StraŜ miejska: 986 Pogotowie energetyczne: 991 Pogotowie gazowe: 992 Pogotowie ciepłownicze: 993 Pogotowie wod-kan.: 994 4. Równocześnie z alarmowaniem naleŝy w miarę moŝliwości przystąpić do działań ratowniczo - gaśniczych przy pomocy dostępnego sprzętu ratowniczego i gaśniczego, oraz w miarę moŝliwości przeprowadzić oddymianie pomieszczeń. 5. JeŜeli źródło ognia ma niewielkie rozmiary, naleŝy podjąć bezpośrednią próbę gaszenia. W innym przypadku, gdy ogień obejmuje większą powierzchnię i/lub próba gaszenia nie przynosi rezultatów, a w budynku rozprzestrzenia się dym, bezzwłocznie po alarmowaniu naleŝy przystąpić do lokalnej ewakuacji ludzi przebywających w zagroŝonym obszarze 6. Inne czynności ratownicze do podjęcia przed przybyciem straŝy poŝarnej: wyłączenie urządzeń i maszyn oraz tam gdzie to moŝliwe zasilania elektrycznego, ewakuacja i zabezpieczenie mienia, udzielenie pomocy przedlekarskiej, wynoszenie poszkodowanych, pilotowanie ratowników przybyłych jednostek ratowniczych po terenie zakładu, donoszenie gaśnic lub sorbentów. 7. Z chwilą przybycia jednostek ratowniczo -gaśniczych straŝy poŝarnej na miejscu 4
zdarzenia: osoba dotychczas kierująca akcją ratowniczą powinna: o poinformować o przebiegu podjętych działań dowódcę przybyłych jednostek, o przekazać kierownictwo akcją, o poinformować o tym fakcie wszystkich dotychczasowych uczestników akcji, pozostali pracownicy - oddać się do dyspozycji kierującego akcją ratowniczą. 8. Działaniami ratowniczymi po przybyciu Jednostek StraŜy PoŜarnej kaŝdorazowo kieruje dowódca Jednostki Państwowej StraŜy PoŜarnej przybyłej na miejsce akcji. UWAGA! Przystępując do akcji ratowniczej naleŝy pamiętać, Ŝe: w pierwszej kolejności ratuje się zagroŝone Ŝycie ludzkie, naleŝy przeciwdziałać panice wśród ludzi wzywając do zachowania spokoju i informując o drogach ewakuacji oraz roztaczając opiekę nad potrzebującymi pomocy, Ŝe w pomieszczeniach mogą pracować osoby niedosłyszące, w związku z czym sposoby alarmowania i ewakuacji naleŝy dostosować do potrzeb i moŝliwości tych osób, wchodząc do pomieszczeń i stref zadymionych naleŝy przyjmować pozycję pochyloną oraz zabezpieczyć drogi oddechowe prostymi środkami (np. wilgotną chustką), naleŝy wyłączyć dopływ mediów, w tym prądu elektrycznego do pomieszczeń i stref objętych poŝarem, nie wolno gasić wodą instalacji i urządzeń elektrycznych będących pod napięciem gasić zwartym strumieniem wody pyłu drzewnego, naleŝy usuwać z zasięgu ognia wszelkie materiały palne oraz toksyczne, Obowiązki kierownictwa oraz pracowników w zakresie prowadzenia akcji ewakuacyjnej. Akcję ratowniczą (ewakuacyjną), jeśli to moŝliwie naleŝy prowadzić równocześnie z działaniami gaśniczymi. KaŜdy poŝar moŝe okazać się niebezpieczny i bezpośrednio zagraŝający Ŝyciu i zdrowiu. Dlatego w razie poŝaru trzeba zawsze sprawdzić, czy w zagroŝonych pomieszczeniach obiektu znajdują się ludzie. JeŜeli okoliczności wskazują, Ŝe tak, naleŝy natychmiast podjąć akcję ratowniczą a wszystkie dostępne środki podporządkować temu celowi. Po odszukaniu zagroŝonych ludzi naleŝy ich ewakuować na zewnątrz i zapewnić opiekę. W przypadku wystąpienia paniki naleŝy uŝyć mocnej perswazji lub niekiedy nawet siły w celu podporządkowania sobie danej osoby. W przypadku zaistnienia konieczności prowadzenia akcji ewakuacji naleŝy: wyznaczyć pracownika odpowiedzialnego za: o otwarcie wszystkich drzwi i przejść ewakuacyjnych, o sprawdzenie czy wszystkie osoby opuściły ewakuowany rejon, jakie mienie i w jakiej kolejności podlega ewakuacji, udzielenie wszystkich informacji słuŝbą ratowniczym dotyczących gównie: o czy wszyscy zostali ewakuowani z budynku, o o lokalizacja głównego wyłącznika prądu, zawór wody i innych tego typu, dokładnego miejsca poŝaru- zdarzenia i składowanych w pobliŝu materiałów niebezpiecznych, Ŝrących itp. Osoba która pierwsza zauwaŝy poŝar powinna: natychmiast zaalarmować wszelkimi dostępnymi środkami osoby znajdujące się w 5
budynku ze szczególnym uwzględnieniem miejsc jak: sanitariaty, pomieszczenia socjalne, biurowe, gabinety lekarskie oraz pozostałe pomieszczenia, przystąpić do gaszenia poŝaru za pomocą podręcznego sprzętu gaśniczego lub ogólnie dostępnych środków np. wiadro z wodą odsunięcie materiałów palnych itp. pamiętać, Ŝe w pierwszej kolejności ratuje się Ŝycie ludzkie a następnie podejmuje działania związane z gaszeniem poŝaru lub ewakuacją mienia. Gdy natychmiastowo podjęte działania likwidacji zagroŝeń nie przynoszą skutku i konieczna jest decyzja ewakuacji osób z budynku to naleŝy" niezwłocznie powiadomić wszystkich pracowników o rodzaju zagroŝenia, kierujący akcją wyznacza osoby odpowiedzialne za przebieg ewakuacji, w pierwszej kolejności ewakuować osoby z pomieszczeń objętych poŝarem i miejsc zagroŝonych jego szybkim rozwojem jak dym, zawalenie się konstrukcji, wysoka temperatura, ewakuację prowadzić zgodnie z oznakowaniem ewakuacyjnym istniejącym w budynku (z wyjątkiem gdy na kierunku oznakowania znajduje się poŝar lub inne zagroŝenie), przy silnym zadymieniu dróg ewakuacyjnych naleŝy poruszać się w pozycji pochylonej aby głowę trzymać jak najniŝej i starać się oddychać przez jakiś materia filtrujący np. chusteczkę itp., do ewakuacji mienia przystąpić na wyraźne zezwolenie dowódcy Jednostki StraŜy PoŜarnej lub uŝytkownika. Osoba zarządzająca obiektem zobowiązana jest do: znajomości obowiązujących przepisów przeciwpoŝarowych w budynku oraz kontrolowania sposobu przestrzegania tych przepisów przez pracowników, przeszkolenia pracowników w zakresie ochrony ppoŝ. i zasad bezpieczeństwa określonych w niniejszej instrukcji, wyposaŝenie pomieszczeń w instrukcje alarmowe i sprzęt ppoŝ., utrzymywanie w/w sprzętu we właściwym stanie technicznym, wyciągania konsekwencji wobec pracowników, wykonawców nie przestrzegających przepisów ppoŝ., a stwarzających zagroŝenie poŝarowego, wybuchem (uŝywanie otwartego ognia w nieodpowiednich miejscach). Obowiązki pracowników W celu prawidłowego przygotowania organizacyjnego do podjęcia akcji przeciwpoŝarowej i ewakuacyjnej pracownicy mają obowiązek posiadać aktualne dokładne informacje na temat: rozkładu pomieszczeń w obiekcie i znajdujących się tam materiałów niebezpiecznych poŝarowe, dróg i kierunków ewakuacji oraz wyjść pro wadzących na zewnątrz, zasad powiadamiania w sytuacjach zagroŝenia odpowiednich słuŝb, rozmieszczenie i rodzaj podręcznego sprzętu gaśniczego oraz najbliŝszego hydrantu (znać przeznaczenie i sposób posługiwania się sprzętem, usytuowania głównego przeciwpoŝarowego wyłącznika prądu, zaworu gazowego i wodnego dla budynku, wyłączników i zabezpieczeń pomieszczeń uŝytkowych, zgłaszać przełoŝonym stwierdzone nieprawidłowości dotyczące sprawa stwarzających zagroŝenie poŝarowe, przestrzegać zasad określonych w niniejszej instrukcji oraz brać udział w szkoleniach z zakresu bezpieczeństwa poŝarowego, 6
przestrzegać zakazu palenia tytoniu i innych zakazów wynikających z ogólnie obowiązujących przepisów, przed opuszczeniem stanowiska pracy sprawdzić czy nie pozostawiono włączonych urządzeń lub innych rzeczy które mogą przyczynić się do powstania poŝaru, utrzymywać naleŝyty porządek na stanowisku pracy, terenie budynku i wokół niego mających wpływ na zagroŝenia poŝarowe. KaŜdy pracownik bez względu na zajmowane stanowisko zobowiązany jest do podjęcia działań ratowniczo-gaśniczych na wypadek poŝaru, wykonywania poleceń kierującego akcją oraz udzielania wszelkich pomocnych informacji w zakresie prowadzeniu akcji. Obowiązki kierującego akcją ratowniczo-gaśniczą po przybyciu jednostki straŝy poŝarnej Osoba kierująca akcją ewakuacyjną przekazuje kierowanie akcją dowódcy Jednostki Ratowniczo-Gaśniczej PSP jest ustawowo zobowiązana: informować o miejscach najbardziej zagroŝonych i niebezpiecznych oraz przekazać informację o dotychczasowym sposobie i efektach prowadzonej akcji, współpracować z dowódcą Jednostki Ratowniczo-Gaśniczej PSP w akcji jako doradca, przez cały czas akcji interesować się stanem zdrowia ewakuowanych oraz miejscem ich przebywania, organizować akcję ewakuacji cenniejszego mienia, organizować akcję dozorowania pogorzeliska. 7