ZAKŁADOWA INSTRUKCJA ORGANIZACJI BEZPIECZNEJ PRACY W PGE DYSTRYBUCJA ŁÓDŹ SP. Z O.O.

ZAKŁADOWA INSTRUKCJA ORGANIZACJI BEZPIECZNEJ PRACY W PGE DYSTRYBUCJA ŁÓDŹ SP. Z O.O. 1/71

I. POSTANOWIENIA OGÓLNE 1. Cel Instrukcja ma na celu ustalanie zasady postępowania z przy wykonywaniu wszystkich czynności przy urządzeniach i instalacjach elektroenergetycznych czynnych oraz w pobliżu tych urządzeń i instalacji. Postanowień instrukcji nie stosuje się do prac wykonywanych przy urządzeniach i instalacjach elektroenergetycznych o napięciu bezpiecznym, określonych w przepisach o ochronie przeciwporażeniowej oraz przy urządzeniach elektroenergetycznych powszechnego użytku. 2. Przedmiot instrukcji Przedmiotem instrukcji są: zasady organizacji bezpiecznej pracy przy urządzeniach i instalacjach elektroenergetycznych oraz w pobliżu tych urządzeń i instalacji. zasady stosowania sprzętu ochronnego i narzędzi pracy do bezpiecznego wykonywania czynności eksploatacyjnych przy urządzeniach energetycznych oraz gospodarki tym sprzętem i narzędziami. zasady uwalniania porażonych i poparzonych spod działania prądu elektrycznego o napięciu do 1 kv oraz powyżej 1 kv. zasady udzielania pomocy przedlekarskiej osobom porażonym prądem elektrycznym. zasady udzielania pomocy przedlekarskiej osobom, które uległy oparzeniom termicznym spowodowanym: działaniem łuku elektrycznego, przepływem przez ciało prądu elektrycznego, otwartym płomieniem, parą wodną lub dotykiem gorących przedmiotów, jak również oparzeniem spowodowanym środkami chemicznymi. zasady zapobiegania, powstawania i rozprzestrzeniania się pożarów, rozmieszczenia podręcznego sprzętu gaśniczego. 3. Zakres stosowania Instrukcja przeznaczona jest dla osób sprawujących dozór, oraz osób zatrudnionych przy eksploatacji urządzeń i instalacji elektroenergetycznych, wykonujących prace przy: budowie, przebudowie, rozbudowie, remontach i rozruchu urządzeń i instalacji elektroenergetycznych oraz wykonujących prace w pobliżu tych urządzeń i instalacji. 2/71

II. IZASADY ORGANIZACJI BEZPIECZNEJ PRACY PRZY URZĄDZENIACH I INSTALACJACH ELEKTROENERGETYCZNYCH ORAZ W POBLIŻU TYCH URZĄDZEŃ I INSTALACJI 1. Określenia: 1.1. Urządzenie energetyczne jest to urządzenie techniczne stosowane w procesach wytwarzania, przetwarzania, przesyłania i dystrybucji, magazynowania oraz użytkowania energii. 1.2. Urządzenie elektroenergetyczne jest to urządzenie techniczne stosowane w procesach przetwarzania, przesyłania i dystrybucji, magazynowania oraz użytkowania energii elektrycznej. 1.3. Instalacja elektroenergetyczna są to urządzenia elektroenergetyczne z układami połączeń między nimi. 1.4. Pomieszczenie lub teren ruchu elektrycznego jest to odpowiednio wydzielone i oznakowane pomieszczenie lub teren, bądź część pomieszczenia lub terenu, albo przestrzeni w budynkach lub poza budynkami, w których zainstalowane są urządzenia elektroenergetyczne, dostępne tylko dla upoważnionych osób. 1.5. Miejsce pracy jest to ściśle określone stanowisko robocze lub strefa robocza, odpowiednio przygotowane w zakresie niezbędnym dla bezpiecznego wykonywania pracy przy urządzeniach elektroenergetycznych. 1.6. Instrukcja eksploatacji jest to zatwierdzona przez pracodawcę instrukcja, określająca procedury i zasady wykonywania czynności niezbędnych przy eksploatacji urządzeń i instalacji elektroenergetycznych, opracowana na podstawie odrębnych przepisów oraz dokumentacji producenta. 1.7. Świadectwo kwalifikacyjne jest to świadectwo stwierdzające spełnienie przez daną osobę odpowiednich wymagań kwalifikacyjnych do wykonywania pracy na stanowisku dozoru lub eksploatacji, w ustalonym zakresie: obsługi, konserwacji, napraw, kontrolno pomiarowym, montażu dla określonych rodzajów urządzeń i instalacji elektroenergetycznych. 1.8. Pracownicy uprawnieni są to pracownicy posiadający sprawdzone i właściwe kwalifikacje w zakresie eksploatacji danego rodzaju urządzeń i instalacji elektroenergetycznych, potwierdzone świadectwem kwalifikacyjnym. 1.9. Pracownicy upoważnieni są to pracownicy, którzy w ramach swoich obowiązków służbowych lub na podstawie polecenia służbowego wykonują określone prace. 1.10. Zespół pracowników jest to grupa pracowników, w skład, której wchodzą, co najmniej dwie osoby wykonujące pracę. 1.11. Zespół pracowników kwalifikowanych jest to grupa pracowników, w której co najmniej połowa, lecz nie mniej niż dwie osoby, posiada ważne świadectwo kwalifikacyjne dla osób zatrudnionych przy eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych. 3/71

1.12. Osoby postronne są to osoby nie wchodzące w skład zespołu wykonującego pracę i nie będące osobami funkcyjnymi związanymi z organizacją określonej pracy. 1.13. Urządzenia i instalacje elektroenergetyczne nieczynne należy przez to rozumieć urządzenia i instalacje elektroenergetyczne, do których za pomocą istniejących łączników i armatury nie ma możliwości podania czynników stwarzających zagrożenie. 1.14. Urządzenia powszechnego użytku urządzenia przeznaczone dla indywidualnych potrzeb ludności lub używane w gospodarstwach domowych. 1.15. Prowadzący eksploatację urządzeń i instalacji elektroenergetycznych zakład pracy lub podmiot zajmujący się eksploatacją własnych, bądź powierzonych na mocy stosownych umów lub porozumień, urządzeń i instalacji elektroenergetycznych, zatrudniający osoby posiadające kwalifikacje potwierdzone świadectwem kwalifikacyjnym do wykonywania czynności eksploatacyjnych, wydający pisemne upoważnienia do wystawiania poleceń, wykonywania czynności łączeniowych oraz dopuszczeń do pracy. 1.16. Uziemiacz przenośny jest to uziemiacz przenośny dostosowany do prądu zwarcia urządzenia elektroenergetycznego, na którym jest stosowany przeznaczony do uziemiania tego urządzenia. 1.17. Uziemiacz przenośny lekki jest to uziemiacz przenośny wielozaciskowy, przeznaczony do wyrównywania potencjałów pomiędzy przewodami w uziemionych liniach elektroenergetycznych o przekroju żył nie mniejszym niż 16 mm 2 i długości drążka izolacyjnego nie mniejszej niż 1 m. 1.18. Zwieracz jest to urządzenie przenośne, zwierające wszystkie fazy urządzenia elektroenergetycznego wraz z przewodem uziemiającym, zerowym lub zerującym, dostosowane do mocy zwarcia urządzenia elektroenergetycznego, mające zastosowanie w liniach i instalacjach elektroenergetycznych o napięciu znamionowym do 1 kv. 1.19. Zwieracz lekki jest to urządzenie przenośne zwierające wszystkie fazy urządzenia elektroenergetycznego wraz z przewodem uziemiającym, zerowym lub zerującym, dostosowane do zastosowanych czynnych zabezpieczeń. Zwieracz lekki może mieć zastosowanie np.: w instalacjach elektroenergetycznych oraz w przyłączach o napięciu znamionowym do 1kV, jako zabezpieczenie przed pojawieniem się napięcia od strony instalacji odbiorczej. 1.20. Uziemnik jest to aparat z napędem ręcznym lub mechanicznym, przeznaczony do uziemiania obwodów elektroenergetycznych i dostosowany do prądów zwarcia 1.21. Sprzęt ochronny i narzędzia pracy przenośne przyrządy i narzędzia, chroniące osoby wykonujące pracę przy urządzeniach energetycznych, przed porażeniem prądem i działaniem łuku elektrycznego, przed poparzeniem, obrażeniami mechanicznymi, przed oddziaływaniem nadmiernego hałasu, wibracji, zapylenia i toksyczności, przed upadkiem z wysokości i w zagłębienia oraz przed innymi zagrożeniami 4/71

1.22. Uziemiacz przenośny lekki dla sieci elektroenergetycznej o napięciu znamionowym niższym niż 110 kv uziemiacz przenośny wielozaciskowy, którego przewód uziemiający ma przekrój mniejszy niż przewód zwierający. Uziemiacz przeznaczony do zwierania i uziemiania linii napowietrznych niskiego i średniego napięcia. Przekrój przewodu uziemiającego powinien wynosić 16 mm 2, a przekrój przewodu zwierającego nie przekraczać 50 mm 2 1.23. Uziemiacz przenośny lekki dla sieci elektroenergetycznej o napięciu znamionowym 110 kv i wyższym uziemiacz przenośny składający się: z drążka izolacyjnego o wytrzymałości elektrycznej nie mniejszej niż 110 kv, zacisku fazowego, zacisku uziomowego oraz linki uziemiającej o przekroju nie mniejszym niż 16 mm 2. Przyrząd jest przeznaczony do wyrównywania potencjałów pomiędzy przewodami roboczymi odłączonej linii elektroenergetycznej lub pola rozdzielni a konstrukcją wsporczą. 1.24. Okulary ochronne okulary chroniące wzrok przed olśnieniem wskutek działania łuku elektrycznego oraz przed urazami mechanicznymi. Uwaga: Opisy rodzajów poleceń na pracę tj. polecenia pisemnego, dyspozycji operatywnej i zlecenia służbowego znajdują się w pkt. 2.1. Określenia osób funkcyjnych związanych z procesem organizacji bezpiecznej pracy tj. poleceniodawcy, koordynującego, dopuszczającego, kierującego zespołem pracowników, nadzorującego i kierownika robót znajdują się w pkt. 2.2. 2. ORGANIZACJA BEZPIECZNEJ PRACY 2.1. Podział prac Prace na czynnych urządzeniach i instalacjach elektroenergetycznych mogą być wykonywane: 1. na polecenie pisemne; 2. na dyspozycje operatywną; 3. na zlecenie służbowe; 2.1.1. Prace na polecenie pisemne Na polecenie pisemne należy wykonywać wszystkie prace: 1. wykonywane w warunkach szczególnego zagrożenia dla zdrowia i życia ludzkiego; 2. dla których prowadzący eksploatację lub poleceniodawca uzna to za konieczne; 3. wykonywane przez pracowników nie będących pracownikami zakładu prowadzącego eksploatację danego urządzenia, z wyjątkiem prac, dla których warunki pracy ustalono odrębnie na piśmie. 4. pod napięciem - zgodnie z instrukcjami prac pod napięciem. Zasady wykonywania prac pod napięciem w PGE Dystrybucja Łódź sp. z o.o. - załącznik nr 3. 2.1.2. Prace w warunkach szczególnego zagrożenia Do prac w warunkach szczególnego zagrożenia dla zdrowia i życia ludzkiego w szczególności zalicza się prace: 5/71

1. wszystkie prace pod napięciem wykonywane wg zatwierdzonych technologii; 2. konserwacyjne, modernizacyjne i remontowe przy urządzeniach znajdujących się pod napięciem; 3. wykonywane w pobliżu nie osłoniętych urządzeń elektroenergetycznych lub ich części znajdujących się pod napięciem; 4. przy wyłączonych spod napięcia, lecz nie uziemionych urządzeniach elektroenergetycznych lub uziemionych w taki sposób, że żadne z uziemień (uziemiaczy) nie jest widoczne z miejsca pracy; 5. przy opuszczaniu i zawieszaniu przewodów na wyłączonych spod napięcia elektroenergetycznych liniach napowietrznych w przęsłach krzyżujących drogi kolejowe, wodne i kołowe; 6. przy wyłączonym spod napięcia torze dwutorowej elektroenergetycznej linii napowietrznej o napięciu powyżej 1 kv, jeżeli drugi tor pozostaje pod napięciem; 7. przy wyłączonych spod napięcia lub znajdujących się w budowie elektroenergetycznych liniach napowietrznych, które krzyżują się w strefie ograniczonej nałożonymi uziemieniami ochronnymi z liniami znajdującymi się pod napięciem lub mogącymi znaleźć się pod napięciem i przewodami trakcji elektrycznej, 8. związane z identyfikacją i przecinaniem kabli elektroenergetycznych; 9. w zamkniętych kanałach kablowych; 10. przy spawaniu, lutowaniu, wymianie stojaków oraz pojedynczych ogniw i całej baterii w akumulatorach; 11. przy remontach lub wymianie pomp głębinowych, zaworów w rurociągach z kwasem i ługiem oraz przy wymianie kwasu, ługu i ścieków poregeneracyjnych; 12. przy zbiornikach, na rurociągach sprężonego powietrza i sprężarkach o nadciśnieniu roboczym równym lub większym od 50 kpa wymagających demontażu elementów sprężarki, odcinka rurociągu albo naruszenia podpór i zawieszenia rurociągów; 13. na rurociągach wody lub pary wodnej o nadciśnieniu roboczym równym lub większym od 50 kpa wymagających demontażu armatury lub odcinka rurociągu albo naruszenia podpór i zawieszenia rurociągów; 14. wewnątrz zbiorników, w których znajdują się lub mogą być doprowadzone: woda, gaz lub ciecze trujące, żrące, palne i wybuchowe; 15. w pomieszczeniach lub strefach zagrożonych pożarem lub wybuchem; 16. konserwacyjne i remontowe przy wciągarkach, dźwigach, suwnicach oraz przy urządzeniach napędowych; 17. przy wykonywaniu prób i pomiarów, z wyłączeniem prac wykonywanych stale przez upoważnionych pracowników w ustalonych miejscach; 18. jeżeli podczas robót konieczne jest całkowite lub częściowe zdjęcie uziemień w miejscu pracy; 19. inne prace, tu nie wymienione, a uznane przez poleceniodawcę za niebezpieczne. 6/71

2.1.3. Prace na zlecenie służbowe Na zlecenie służbowe mogą być wykonywane prace eksploatacyjne, określone w instrukcjach stanowiskowych i eksploatacji urządzeń. Warunki wykonywania tych prac oraz osoby dopuszczone do ich wykonywania powinny być ściśle określone w instrukcjach. 2.1.4. Prace na dyspozycję operatywną Na dyspozycję operatywną mogą być wykonywane prace związane z przywracaniem dostaw energii elektrycznej przez personel ruchowy PGE Dystrybucja Łódź sp. z o.o.. Dyspozycje operatywne są wydawane przez dyspozytorów ruchu z zachowaniem zasad prawidłowej organizacji pracy. 2.1.5. Zasady bezpiecznego wykonywania pracy przez zespoły pogotowia energetycznego 1. Zespół pogotowia energetycznego wykonuje prace na podstawie dyspozycji WZS-OR, OZS, WDR. Treść wydanej dyspozycji musi być zapisana w dzienniku operacyjnym WZS-OR, OZS, WDR oraz w dzienniku operacyjnym zespołu pogotowia energetycznego. Dodatkowo wszystkie rozmowy ruchowe winne być niezależnie rejestrowane. 2. Zakres pracy i warunki bezpiecznego jej wykonania określa kierujący zespołem pogotowia energetycznego i przekazuje przed rozpoczęciem pracy dyspozytorowi WZS-OR, OZS, WDR. Na podstawie otrzymanych informacji dyspozytor decyduje o dalszej organizacji pracy. 3. Przygotowanie miejsca pracy zespołu pogotowia energetycznego powinno być zgodne z pkt. 2.5. 2.1.6. Bez polecenia mogą być wykonywane: 1. czynności związane z ratowaniem zdrowia i życia ludzkiego, 2. czynności związane z zabezpieczeniem urządzeń i instalacji przed zniszczeniem. Po wykonaniu w/w czynności należy powiadomić odpowiedniego dyspozytora. 2.2. Kwalifikacje i obowiązki pracowników w zakresie organizacji bezpiecznej pracy 2.2.1. Poleceniodawca Jest to pracownik, upoważniony pisemnie przez prowadzącego eksploatację urządzeń i instalacji elektroenergetycznych do wydawania poleceń na wykonanie pracy z określeniem zakresu upoważnienia, posiadający ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku dozoru. Poleceniodawca obowiązany jest: 1. określić zakres, rodzaj, miejsce, termin wykonania pracy i planowane przerwy w pracy, 2. określić środki i warunki do bezpiecznego wykonania pracy, 3. określić liczbę pracowników skierowanych do pracy, 4. określić pracowników odpowiedzialnych za organizację i wykonanie pracy, pełniących funkcję: imienne - kierownika robót, kierującego zespołem pracowników, nadzorującego, imiennie lub stanowiskiem - koordynującego i dopuszczającego, 7/71

imiennie - dopuszczającego (jeżeli wchodzi on w skład zespołu pracowników), 5. prowadzić ewidencję poleceń. 2.2.2. Koordynujący Jest to wyznaczony przez poleceniodawcę pracownik komórki organizacyjnej sprawującej dozór nad ruchem urządzeń i instalacji elektroenergetycznych, przy których będzie wykonywana praca, posiadający ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisko dozoru. Funkcję koordynującego powierza się : 1. dyspozytorowi ODM w przypadku prac wykonywanych przy urządzeniach będących w operatywnym kierownictwie ODM; 2. dyspozytorowi WZS-OR w przypadku prac wykonywanych przy urządzeniach będących w operatywnym kierownictwie WZS-OR; 3. dyspozytorowi OZS, w przypadku prac wykonywanych przy urządzeniach będących w operatywnym kierownictwie OZS; 4. dyspozytorowi WDR w przypadku prac wykonywanych przy urządzeniach będących w operatywnym kierownictwie WDR; 5. poleceniodawcy w przypadku prac wykonywanych przy urządzeniach nie będących w operatywnym kierownictwie WZS-OR, OZS ani WDR. W przypadku prac wykonywanych przy urządzeniach (instalacjach) elektroenergetycznych nieczynnych lub w obwodach wtórnych podczas ruchu urządzeń (instalacji) elektroenergetycznych koordynującym powinien być sam poleceniodawca. Koordynujący obowiązany jest: 1. skoordynować wykonawstwo poleconych prac z ruchem urządzeń; 2. określić czynności łączeniowe związane z przygotowaniem miejsca pracy; 3. wydać zezwolenie na przygotowanie miejsca pracy, dopuszczenie do pracy i likwidację miejsca pracy; 4. podjąć decyzję o uruchomieniu urządzeń elektroenergetycznych, przy których była wykonywana praca; 5. zapisać w dzienniku koordynacji prac lub innym nośniku informacji ustalenia wynikające z punktów 1,2,3,4. W przypadkach, kiedy funkcję koordynującego sprawuje poleceniodawca, ustalenia wynikające z punktów 1,2,3, - należy zapisać w rejestrze wydawanych poleceń. 2.2.3. Dopuszczający Jest to wyznaczony przez poleceniodawcę pracownik posiadający ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku eksploatacji i upoważniony pisemnie przez prowadzącego eksploatację urządzeń i instalacji elektroenergetycznych do wykonywania czynności łączeniowych, w celu przygotowania miejsca pracy. Dopuszczający powinien być wyznaczony przez poleceniodawcę do każdej pracy wykonywanej na polecenie pisemne. Dopuszczający obowiązany jest: 1. wystąpić do koordynującego o zgodę na przygotowanie miejsca pracy i dopuszczenie do pracy; 8/71

2. przygotować miejsce pracy; 3. dopuścić do wykonywania pracy; 4. sprawdzić wykonanie pracy; 5. złożyć meldunek koordynującemu o zakończeniu pracy; 6. zlikwidować miejsce pracy po jej zakończeniu; 7. prowadzić dziennik operacyjny, w którym powinny być dokonane niezbędne zapisy: a) uzgodnienia z koordynującym; b) wykonywane czynności łączeniowe i meldunki o nich; c) miejsca uziemień i numery założonych uziemiaczy przenośnych; d) fakt dopuszczenia do pracy i zakończenia pracy. Funkcje dopuszczającego powierza się: 1. dyżurnemu stacji w stacjach ze stałą obsługą; 2. pracownikowi pogotowia energetycznego - przy pracach wykonywanych w stacjach bez stałej obsługi przez zespoły różnych komórek organizacyjnych w jednym obiekcie np.: transformator z polami; 3. uprawnionemu członkowi zespołu przy pracach jednego zespołu na liniach i stacjach elektroenergetycznych bez stałej obsługi; 4. nadzorującemu. 2.2.4. Kierujący zespołem pracowników Kierujący zespołem pracowników może występować jako: kierujący zespołem pracowników kwalifikowanych; kierujący zespołem pracowników nie będących zespołem pracowników kwalifikowanych; Kierujący zespołem pracowników kwalifikowanych jest to pracownik posiadający ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku eksploatacji, właściwe dla określonego w poleceniu zakresu pracy i rodzaju urządzeń i instalacji elektroenergetycznych, przy których będzie wykonywana praca. Wyznaczony imiennie przez poleceniodawcę kieruje pracą podległych pracowników. Kierujący zespołem pracowników kwalifikowanych obowiązany jest: 1. dobrać pracowników o umiejętnościach zawodowych odpowiednich do wykonania poleconej pracy; 2. sprawdzić przygotowanie miejsca pracy i przyjąć je od dopuszczającego, jeżeli zostało przygotowane właściwie; 3. zaznajomić podległych pracowników ze sposobem przygotowania miejsca pracy, występującymi zagrożeniami w miejscu pracy i bezpośrednim sąsiedztwie oraz warunkami i metodami bezpiecznego wykonywania pracy; 4. zapewnić wykonanie pracy w sposób bezpieczny; 5. w przypadku dopuszczenia przez poleceniodawcę wykonywania prac przez jednego lub kilku pracowników zespołu w różnych pomieszczeniach (strefach wyznaczonych w poleceniu) indywidualnie je wskazać poszczególnym członkom zespołu; 6. egzekwować od członków zespołu stosowanie właściwych środków ochrony indywidualnej, odzieży i obuwia roboczego oraz właściwych narzędzi i sprzętu; 9/71

7. egzekwować przestrzeganie przez podległych pracowników przepisów bhp w czasie wykonywania pracy; 8. powiadomić dopuszczającego (koordynującego) o zakończeniu pracy; Kierujący zespołem pracowników kwalifikowanych może być wyłączony przez poleceniodawcę z bezpośredniego udziału w wykonywaniu pracy, spełniając funkcję kontrolne, jeżeli zaistnieją szczególne warunki związane z zachowaniem bezpieczeństwa pracy. Funkcję kierującego zespołem pracowników nie będących zespołem pracowników kwalifikowanych może pełnić osoba nie posiadająca świadectwa kwalifikacyjnego, a posiadająca umiejętności zawodowe w zakresie wykonywanej pracy i przeszkolona w zakresie bhp. Wówczas w poleceniu czynności nadzoru powierza się nadzorującemu. Kierujący zespołem pracowników nie posiadających kwalifikacji obowiązany jest: 1. dobrać pracowników o umiejętnościach zawodowych odpowiednich do wykonania poleconej pracy; 2. zapewnić wykonanie pracy w sposób bezpieczny; 3. egzekwować od członków zespołu stosowanie właściwych środków ochrony indywidualnej, odzieży i obuwia roboczego oraz właściwych narzędzi i sprzętu; 4. egzekwować przestrzeganie przez podległych pracowników przepisów bhp w czasie wykonywania pracy; 2.2.5. Nadzorujący Jest to wyznaczony imiennie przez poleceniodawcę pracownik posiadający ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku dozoru lub eksploatacji, wykonujący wyłącznie czynności nadzoru. Poleceniodawca wyznacza nadzorującego, jeżeli: 1. prace wykonywać będzie zespół pracowników nie będący zespołem pracowników kwalifikowanych lub kierujący zespołem nie posiada świadectwa kwalifikacyjnego; 2. poleceniodawca uzna to za konieczne ze względu na szczególny charakter i warunki wykonywania pracy. Nadzorujący nie powinien wykonywać innych prac poza czynnościami nadzoru. Nadzorujący obowiązany jest: 1. sprawdzić przygotowanie miejsca pracy i przyjąć je od dopuszczającego, jeżeli zostało przygotowane właściwie; 2. zaznajomić nadzorowanych pracowników z warunkami bezpiecznego wykonywania pracy; 3. sprawować ciągły nadzór nad pracownikami, aby nie przekraczali granicy wyznaczonego miejsca pracy; 4. powiadomić dopuszczającego lub koordynującego o zakończeniu pracy. 2.2.6. Kierownik robót Jest to pracownik wyznaczony imiennie przez poleceniodawcę, posiadający ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku dozoru, kierujący pracą 10/71

różnych zespołów pracowników w celu wyeliminowania zagrożeń wynikających z ich jednoczesnej pracy. Kierownika robót wyznacza się w przypadku, gdy na jednym obiekcie elektroenergetycznym wykonuje prace jednocześnie więcej niż jeden zespół pracowników, a poleceniodawca uzna to za konieczne. Kierownika robót należy bezwzględnie wyznaczyć podczas prac prowadzonych przez więcej niż jeden zespół w obrębie stacji energetycznej WN/SN (GPZ i RPZ), w następujących przypadkach: 1) w polu wraz z przynależnymi urządzeniami obwodów pierwotnych i wtórnych i jednocześnie na przynależnym/ej do pola: transformatorze WN/SN, transformatorze potrzeb własnych, transformatorze uziemiającym wraz z dławikiem kompensacyjnym lub rezystorem uziemiającym, baterii kondensatorów SN, 2) w polu o konstrukcji wielopoziomowej, przy pracach wykonywanych na różnych poziomach przez różne zespoły pracowników. Kierownik robót uczestniczy przy dopuszczeniach zespołów pracowników do prac i przy zakończeniu prac. 2.2.7. Członkowie zespołu pracowników Powinni być przeszkoleni w zakresie bhp oraz posiadać umiejętności zawodowe i uprawnienia stosowne do wykonywanej pracy. Członkowie zespołu pracowników obowiązani są: 1. wykonywać prace zgodnie z zasadami i przepisami bezpieczeństwa pracy oraz zgodnie z poleceniami i wskazówkami kierującego zespołem; 2. stosować odzież ochronną i roboczą oraz sprzęt ochrony osobistej wymagany przy wykonywaniu danego rodzaju prac; 3. reagować na nieprzestrzeganie przepisów bhp przez innych pracowników i informować o tym kierującego zespołem; 4. powiadomić kierującego zespołem o potrzebie przerwania pracy w razie braku możliwości bezpiecznego jej wykonania. 2.3. Łączenie funkcji przy pracach na polecenie 1. Poleceniodawca może być koordynującym; 2. Koordynujący może pełnić rolę poleceniodawcy lub dopuszczającego (jeżeli jest uprawniony i upoważniony do wykonywania czynności łączeniowych). Nie może być jednocześnie poleceniodawcą i dopuszczającym; 3. Dopuszczający może być członkiem zespołu pracowników, jeśli tak przewiduje polecenie; 4. Kierujący zespołem pracowników kwalifikowanych może pełnić obowiązki dopuszczającego z wyjątkiem stacji ze stałą obsługą; 5. Dopuszczający może pełnić funkcję nadzorującego. 11/71

2.4. Polecenia na prace 2.4.1. Wystawienie i przekazywanie poleceń 1. Wydawanie poleceń i dopuszczenie pracowników do wykonywania pracy należy do obowiązków prowadzącego eksploatację urządzeń i instalacji elektroenergetycznych; 2. W okresie wykonywania prac rozruchowych obowiązki określone w p. 1 spoczywają na wykonawcy rozruchu lub przyszłym użytkowniku, jeżeli została zawarta między nimi odpowiednia umowa na piśmie; 3. Na czas wykonywania prac remontowych lub modernizacyjnych przy nieczynnych urządzeniach i instalacjach elektroenergetycznych obowiązki określone w p. 1 mogą być przekazane wykonawcy tych prac, o ile obowiązki te określono w zawartej z nim umowie na piśmie; 4. Polecenie pisemne wykonania pracy powinno być wystawione: na kierującego zespołem lub nadzorującego. warunki bezpiecznej pracy poleceniodawca winien omówić z dopuszczającym odbiór polecenia pisemnego winien być potwierdzony w Rejestrze Poleceń podpisem dopuszczającego i poleceniodawcy na prace wykonywane przez jeden zespół pracowników w jednym miejscu pracy 5. Dozwolone jest wystawienie jednego polecenia pisemnego na takie same prace wykonywane przez jeden zespół pracowników kolejno w innych miejscach pracy, pod warunkiem, że zespół pracuje w tym samym czasie tylko w jednym miejscu, a warunki bezpiecznego wykonania pracy są takie same we wszystkich miejscach; 6. Miejsce pracy dla prac wykonywanych w budynkach powinno być ograniczone do jednego pomieszczenia lub strefy wyznaczonej w poleceniu. Poleceniodawca może dopuścić wykonywanie prac przez jednego lub kilku pracowników zespołu w różnych pomieszczeniach, dokonując odpowiedniego zapisu w poleceniu. Wykonujący prace w różnych pomieszczeniach powinni posiadać ważne świadectwa kwalifikacyjne; 7. Dozwolone jest przekazanie polecenia środkami łączności; 8. Polecenie wykonania pracy jest ważne na czas określony przez poleceniodawcę; 9. Poleceniodawca może w poleceniu dokonać zmiany uprzednio podanych terminów wykonania pracy oraz zmiany liczby pracowników w składzie zespołu podając godzinę, w której to nastąpi; 10. Dopuszcza się możliwość przedłużenia terminu zakończenia pracy przez koordynującego; 11. Zmiany terminów i liczby pracowników, o których mowa w p. 9 i 10, powinny być odnotowane w odpowiedniej rubryce polecenia pisemnego; 12. Polecenie pisemne powinno być wystawione: w jednym egzemplarzu - w przypadku bezpośredniego przekazywania polecenia i jeżeli kierujący zespołem jest jednocześnie dopuszczającym; 12/71

w dwóch egzemplarzach - w innym przypadku bezpośredniego przekazywania polecenia lub w przypadku przekazywania treści polecenia środkami łączności i pracownik przyjmujący polecenie pełnić będzie jednocześnie funkcję kierującego zespołem i dopuszczającego; w trzech egzemplarzach jeżeli treść polecenia przekazuje się środkami łączności; 13. Jeżeli treść polecenia przekazuje się środkami łączności to poleceniodawca wypełnia druk polecenia w jednym egzemplarzu, a odbierający - kierujący zespołem lub nadzorujący w dwóch egzemplarzach. Po przyjęciu polecenia kierujący zespołem lub nadzorujący powtarza treść polecenia poleceniodawcy. Zamiast podpisu poleceniodawcy, kierujący zespołem lub nadzorujący musi wpisać swoje imię i nazwisko oraz rodzaj środka łączności (np. radio, telefon). 2.4.2. Rejestrowanie poleceń 1. Polecenia wykonania pracy powinny być rejestrowane przez poleceniodawcę w rejestrze poleceń. Formę ewidencji poleceń ustala prowadzący eksploatację. 2. W uzasadnionych przypadkach dopuszcza się prowadzenie ewidencji poleceń danej komórki organizacyjnej w jednym wspólnym rejestrze; 3. Polecenia pisemne wykonania pracy należy przechowywać przez okres 30 dni od daty zakończenia pracy. 2.4.3. Obieg poleceń na pracę 1. Dopuszczający otrzymuje dwa egzemplarze polecenia na pracę (jeden egzemplarz jeżeli jest jednocześnie kierującym zespołem); 2. Po dopuszczeniu do pracy, wypełnieniu i podpisaniu polecenia, dopuszczający, oryginał polecenia pozostawia u kierującego zespołem lub nadzorującego, a kopię pozostawia u siebie; 3. Kierujący zespołem, lub nadzorujący przez cały czas trwania pracy posiada oryginał polecenia; 4. Po zakończeniu pracy kierujący zespołem lub nadzorujący zwraca oryginał polecenia dopuszczającemu. 5. Po zakończeniu pracy na polecenie dopuszczający przekazuje oryginał i kopię druku polecenia poleceniodawcy. 2.5. Przygotowanie miejsca pracy Przed rozpoczęciem przygotowania miejsca pracy dopuszczający musi uzyskać od koordynującego: 1. Zezwolenie na rozpoczęcie przygotowania miejsca pracy; 2. Potwierdzenie o wykonaniu niezbędnych przełączeń oraz zezwolenie na dokonanie przełączeń i założenie odpowiednich urządzeń zabezpieczających, przewidzianych do wykonania przez dopuszczającego. 2.5.1. Czynności wchodzące w zakres przygotowania miejsca pracy Przy wykonywaniu czynności związanych z przygotowaniem miejsca pracy może brać udział, pod nadzorem dopuszczającego, członek zespołu, który będzie wykonywał pracę, jeżeli jest pracownikiem uprawnionym. W zakresie przygotowania miejsca pracy wchodzą następujące czynności: 13/71

1. wyłączenie urządzeń z ruchu w zakresie określonym w poleceniu i uzgodnionym z koordynującym, 2. zablokowanie napędów łączników w sposób uniemożliwiający przypadkowe uruchomienie wyłączonych urządzeń lub doprowadzenie czynnika, 3. sprawdzenie, czy w miejscu pracy w wyłączonych urządzeniach zostało usunięte zagrożenie (napięcie, temperatura, gaz), 4. zastosowanie wymaganych zabezpieczeń na wyłączonych urządzeniach - zaślepki, uziemienia, 5. założenie ogrodzeń i osłon w miejscu pracy stosownie do występujących potrzeb, 6. oznaczenie miejsca pracy i wywieszeniu tablic ostrzegawczych - w tym również w miejscach ręcznego i zdalnego sterowania napędami wyłączonych urządzeń. 2.6. Dopuszczenie do pracy 2.6.1. Czynności i obowiązki dopuszczającego Rozpoczęcie pracy jest dozwolone po uprzednim przygotowaniu miejsca pracy oraz dopuszczeniu do pracy, polegającym na: 1. sprawdzeniu przygotowania miejsca pracy przez dopuszczającego i kierującego zespołem pracowników lub nadzorującego; 2. wskazaniu zespołowi pracowników miejsca pracy; 3. pouczeniu zespołu pracowników o warunkach pracy oraz wskazaniu zagrożeń występujących w sąsiedztwie miejsca pracy; 4. udowodnieniu, że w miejscu pracy zagrożenie nie występuje; 5. potwierdzeniu dopuszczenia do pracy podpisami w odpowiednich rubrykach wszystkich egzemplarzy polecenia pisemnego. Po dopuszczeniu do pracy oryginał polecenia pisemnego powinien być przekazany kierownikowi robót lub kierującemu zespołem pracowników, lub nadzorującemu, a kopia polecenia powinna pozostać u dopuszczającego (nie dotyczy przypadku, kiedy dopuszczający jest kierującym zespołem). 2.7. Przerwy w pracy W trakcie wykonywania pracy mogą wystąpić przerwy w pracy. Planując przerwę w pracy, poleceniodawca winien określić rodzaj przerwy, tj. z likwidacją miejsca pracy lub bez likwidacji miejsca pracy. 1. W razie konieczności opuszczenia miejsca pracy przez kierującego zespołem pracowników lub nadzorującego dalsze wykonywanie pracy winno być przerwane, zespół pracowników wyprowadzony z miejsca pracy, a miejsce pracy odpowiednio zabezpieczone przed dostępem osób postronnych; 2. Po przerwaniu pracy wykonywanej na polecenie jej wznowienie może nastąpić po ponownym dopuszczeniu do pracy; 3. Nie wymaga się ponownego dopuszczenia do pracy po przerwie, jeżeli w czasie trwania przerwy zespół pracowników nie opuścił miejsca pracy 14/71

lub miejsce pracy na czas opuszczenia go przez zespół pracowników zostało zabezpieczone przed dostępem osób postronnych; 4. Kierujący zespołem pracowników lub nadzorujący, przed wznowieniem pracy po przerwie nie wymagającej ponownego dopuszczenia, jest obowiązany dokonać dokładnego sprawdzenia zabezpieczenia miejsca pracy; 5. Jeżeli podczas sprawdzania, o którym mowa w p. 4, zostanie stwierdzona zmiana tego zabezpieczenia, wznowienie pracy jest niedozwolone; 6. O decyzji wstrzymania pracy kierujący zespołem pracowników lub nadzorujący powinien niezwłocznie powiadomić dopuszczającego lub koordynującego oraz odnotować przerwę w poleceniu pisemnym wykonania pracy; 7. O przerwie w pracy wymagającej ponownego dopuszczenia do pracy przed jej wznowieniem kierujący zespołem pracowników lub nadzorujący obowiązany jest powiadomić dopuszczającego lub koordynującego, a w razie wykonywania pracy na polecenie pisemne przekazać to polecenie dopuszczającemu lub koordynującemu po uprzednim podpisaniu; 8. Jeżeli w czasie trwania przerwy w pracy przewidywana jest likwidacja miejsca pracy, kierujący zespołem pracowników obowiązany jest przed jego opuszczeniem przez zespół pracowników usunąć z niego materiały, narzędzia i sprzęt oraz powiadomić o tym dopuszczającego lub koordynującego; 9. Jeżeli nastąpi przerwa w pracy nieplanowana, spowodowana nieprzewidzianymi okolicznościami, to ponowne dopuszczenie do pracy i jej rozpoczęcie powinno odbyć się na tych samych zasadach jak przy przerwach planowanych. 2.8. Zakończenie pracy 1. Po zakończeniu pracy kierujący zespołem pracowników lub nadzorujący jest obowiązany: usunąć materiały, narzędzia i sprzęt; wyprowadzić zespół pracowników z miejsca pracy; powiadomić dopuszczającego lub koordynującego o zakończeniu pracy przekazać dopuszczającemu to polecenie po uprzednim podpisaniu. 2. Po zawiadomieniu o zakończeniu pracy dopuszczający jest obowiązany: sprawdzić zakończenie pracy; podpisać polecenie pisemne, jeżeli polecenie zostało wystawione; zlikwidować miejsce pracy przez usunięcie technicznych środków zabezpieczających użytych do przygotowania miejsca pracy, po uzyskaniu zezwolenia od koordynującego; Przy likwidacji miejsca pracy mogą brać udział, pod nadzorem dopuszczającego, kierujący zespołem pracowników i członkowie tego zespołu. 15/71

3. Koordynujący zezwala na uruchomienie urządzenia lub instalacji elektroenergetycznej, przy których była wykonywana praca, po otrzymaniu informacji od dopuszczającego o gotowości urządzeń do ruchu; 4. Jeżeli praca była wykonywana przez kilka zespołów pracowników, decyzję o uruchomieniu urządzenia lub instalacji elektroenergetycznej koordynujący może podjąć po otrzymaniu informacji, o gotowości urządzeń do ruchu od wszystkich dopuszczających; 5. Urządzenia lub instalacje elektroenergetyczne mogą być uruchomione dopiero po uprzednim ostrzeżeniu osób znajdujących się w ich bezpośrednim sąsiedztwie; 6. W razie wypadku przy pracy, któremu uległ odpowiednio kierujący zespołem, nadzorujący lub dopuszczający zakończenia polecenia pisemnego na pracę dokonuje zespół do spraw ustalania okoliczności i przyczyn wypadku po otrzymaniu odpowiedniej zgody od Prokuratury lub Państwowej Inspekcji Pracy. Tryb ten stosuje się w przypadku, gdy osoby funkcyjne w/w nie mogą tego dokonać osobiście. 2.9. Zasady organizacji pracy wykonywanej przez obcych wykonawców 1. Wszystkich obcych wykonawców obowiązuje pisemne zgłoszenie robót do prowadzącego eksploatację urządzeń i instalacji elektroenergetycznych; 2. Prowadzący eksploatację urządzeń i instalacji elektroenergetycznych, zobowiązany jest wyznaczyć nadzorującego w przypadku, kiedy obcy wykonawca statutowo nie prowadzi działalności montażowych, naprawczych, konserwacyjnych i pomiarowych w zakresie tego rodzaju urządzeń i instalacji elektroenergetycznych; 3. Prace wykonywane przez obcych wykonawców przy urządzeniach i instalacjach już eksploatowanych, należy traktować jako pracę o szczególnym zagrożeniu. Prace te powinny być prowadzone tylko na polecenie pisemne, z wyjątkiem prac, dla których warunki pracy ustalono odrębnie na piśmie; 4. Zabrania się wykonywania jakichkolwiek czynności i robót przy urządzeniach i instalacjach elektroenergetycznych przez obcych wykonawców bez uzgodnienia z prowadzącym eksploatację tych urządzeń i instalacji. 2.10. Zasady organizacji pracy pracowników PGE Dystrybucja Łódź sp. z o.o. w innych zakładach 2.10.1. Warunki organizacji i bezpieczeństwa pracy wykonywanej przez pracowników PGE Dystrybucja Łódź sp. z o.o. na urządzeniach będących w eksploatacji innych zakładów powinny być prowadzone na podstawie obowiązujących przepisów i instrukcji w danym zakładzie lub innych pisemnych ustaleń. 2.10.2.Wystawianie poleceń oraz dopuszczenie do pracy pracowników PGE Dystrybucja Łódź sp. z o.o. przy urządzeniach lub w pomieszczeniach ruchu elektrycznego nie należących do PGE Dystrybucja Łódź sp. z o.o.? jest obowiązkiem Zakładu Pracy, w którym odbywa się praca. W uzasadnionych 16/71

przypadkach wystawienie polecenia, przygotowanie miejsca pracy i dopuszczenie do pracy mogą wykonywać pracownicy PGE Dystrybucja Łódź sp. z o.o. o odpowiednich kwalifikacjach, którzy zobowiązani są zapoznać się z urządzeniami i układem sieci elektroenergetycznej zakładu, w którym odbywa się praca. 2.10.3. W obiektach energetycznych nie należących do PGE Dystrybucja Łódź sp. z o.o. czynności takie jak: -przełączenie, -uziemianie, -pomiary obciążeń, -uzgadnianie faz, mogą być wykonywane przez personel ruchowy PGE Dystrybucja Łódź sp. z o.o. tylko w tym przypadku gdy zakład nie posiada pracowników obsługi urządzeń energetycznych lub na jego odpłatne zlecenie. Czynności należy wykonać za zgodą odpowiedniej komórki ruchowej PGE Dystrybucja Łódź sp. z o.o.. 2.10.4.Dopuszcza się likwidację zakłóceń w urządzeniach obcych, w przypadku zagrożenia dla życia ludzkiego lub bezpieczeństwa publicznego, na dyspozycję odpowiedniej komórki ruchowej PGE Dystrybucja Łódź sp. z o.o.. Wykonanie tych czynności odbywa się w oparciu o ustalenia dokonane przez kierującego zespołem. 3. BEZPIECZNE WYKONYWANIE PRACY 3.1. Przepisy ogólne 1. Każde urządzenie elektroenergetyczne przed dopuszczeniem do eksploatacji powinno posiadać wymagany certyfikat na znak bezpieczeństwa, o ile taki obowiązek istnieje lub posiadać deklarację zgodności z Polskimi Normami wprowadzonymi do obowiązkowego stosowania oraz wymaganiami określonymi odrębnymi przepisami; 2. Obiekty z zainstalowanymi urządzeniami elektroenergetycznymi oraz urządzenia i instalacje elektroenergetyczne powinny być oznakowane znakami ostrzegawczymi; 3. Pomieszczenia lub teren ruchu elektrycznego powinny być dostępne tylko dla osób upoważnionych; 4. Urządzenia i instalacje elektroenergetyczne stwarzające zagrożenia dla zdrowia i życia ludzkiego należy zabezpieczyć przed dostępem osób nieupoważnionych; 5. Urządzenia i instalacje elektroenergetyczne powinny być eksploatowane tylko przez upoważnionych pracowników z zachowaniem postanowień określonych w instrukcjach eksploatacji; 6. Prace rozruchowe, próby techniczne urządzeń i instalacji elektroenergetycznych powinny być prowadzone zgodnie z wymaganiami 17/71

Polskich Norm, odrębnych przepisów, instrukcji eksploatacji oraz uzgodnione z ich użytkownikiem; 7. Miejsce pracy powinno być właściwie przygotowane, oznaczone i zabezpieczone w sposób zapewniający bezpieczne wykonywanie pracy; 8. W każdym miejscu pracy, w którym pracę wykonuje zespól pracowników, powinien być wyznaczony kierujący tym zespołem; 9. Urządzenia elektroenergetyczne lub ich części, przy których będą prowadzone prace konserwacyjne, remontowe lub modernizacyjne, powinny być wyłączone z ruchu, pozbawione czynników stwarzających zagrożenia i skutecznie zabezpieczone przed ich przypadkowym uruchomieniem oraz oznakowane; 10. Jeżeli ruch urządzeń znajdujących się w pobliżu miejsca wykonywania prac, o których mowa w p. 9 lub w pobliżu miejsca instalowania urządzeń elektroenergetycznych zagraża bezpieczeństwu pracowników to urządzenia te powinny być na czas wykonywania tych prac wyłączone z ruchu; 11. Wymagania, o których mowa w p. 9, nie dotyczą prac, dla których zastosowana technologia nie przewiduje wyłączeń urządzeń z ruchu; 12. Przed przystąpieniem do robót ziemnych związanych z pracami przy urządzeniach i instalacjach elektroenergetycznych, na terenie przyszłych robót, należy rozpoznać i oznaczyć uzbrojenie podziemne, a w szczególności sieci elektroenergetyczne, telekomunikacyjne, cieplne, gazowe, wodne i inne; 3.2. Zasady bezpiecznego wykonywania pracy 1. Prace przy urządzeniach i instalacjach elektroenergetycznych mogą być wykonywane tylko przy zastosowaniu sprawdzonych metod i technologii. Dopuszcza się wykonywanie prac przy zastosowaniu nowych metod i technologii w oparciu o opracowane dla nich instrukcje; 2. Prace przy urządzeniach i instalacjach elektroenergetycznych, w zależności od zastosowanych metod i środków zapewniających bezpieczeństwo pracy, mogą być wykonywane: przy całkowicie wyłączonym napięciu, w pobliżu napięcia, pod napięciem; 3. Odległości wokół nie osłoniętych urządzeń i instalacji elektroenergetycznych lub ich części znajdujących się pod napięciem, wyznaczające strefy prac w pobliżu napięcia i strefy prac pod napięciem wynoszą: tabela nr 2 4. Za przerwę izolacyjną uważa się: otwarte zestyki łącznika w odległości określonej w Polskiej Normie lub w dokumentacji producenta, wyjęte wkładki bezpiecznikowe, zdemontowane części obwodu zasilającego, 18/71

Tabela nr 2 przerwanie ciągłości połączenia obwodu zasilającego w łącznikach o obudowie zamkniętej, stwierdzone w sposób jednoznaczny w oparciu o położenie wskaźnika odwzorowującego otwarcie łącznika; Napięcie znamionowe urządzenia Strefa prac pod napięciem Strefa prac w pobliżu napięcia do 1 kv m m linie napow. do 0,3 pow. 0,3 do 0,7 pozostałe do 0,05 - pow. 1 do 30 do 0,6 pow. 0,6 do 1,4 110 do 1,1 pow. 1.1 do 2.1 220 do 2,5 pow. 2,5 do 4,1 400 do 3,5 pow. 3,5 do 5,4 750 do 6,4 pow. 6,4 do 8,4 5. Przed przystąpieniem do wykonywania prac przy urządzeniach i instalacjach elektroenergetycznych wyłączonych spod napięcia należy: zastosować odpowiednie zabezpieczenie przed przypadkowym załączeniem napięcia, wywiesić tablicę ostrzegawczą w miejscu wyłączenia obwodu o treści: Nie załączać, sprawdzić brak napięcia w wyłączonym obwodzie, uziemić wyłączone urządzenia, zabezpieczyć i oznaczyć miejsce pracy odpowiednimi znakami i tablicami ostrzegawczymi; 6. Odpowiednim zabezpieczeniem przed przypadkowym załączeniem napięcia jest: w urządzeniach o napięciu znamionowym do 1 kv - wyjęcie wkładek bezpiecznikowych w obwodzie zasilającym lub zablokowanie napędu otwartego łącznika, w urządzeniach o napięciu znamionowym powyżej 1 kv - unieruchomienie i zablokowanie napędów łączników lub wstawienie przegród izolacyjnych między otwarte styki łączników; 7. Uziemienia należy wykonać tak, aby: miejsce pracy znajdowało się w strefie ograniczonej uziemieniami; co najmniej jedno uziemienie powinno być widoczne z miejsca pracy, w razie zasilania wielostronnego, uziemienia powinny być wykonane z każdej strony zasilania; 19/71

8. Jeżeli rozwiązanie konstrukcyjne urządzenia lub instalacji elektroenergetycznej albo rodzaj wykonywanej pracy nie pozwala na wykonanie uziemienia w sposób określony w p. 10, dopuszcza się zastosowanie innych środków technicznych i organizacyjnych zapewniających bezpieczeństwo pracy. W takiej sytuacji poleceniodawca, w poleceniu pisemnym wykonania pracy, jest obowiązany umieścić odpowiedni zapis o zastosowaniu innych środków zapewniających bezpieczeństwo; 9. Częściowo lub całkowite zdjęcie uziemiaczy w miejscu pracy oraz załączenie napięć sterowniczych i podanie czynnika jest dopuszczalne, w celu wykonania prób i pomiarów, jeżeli poleceniodawca określi to w poleceniu. Czynności te może wykonać kierujący zespołem bądź członek zespołu pod jego nadzorem; 10. Przy wykonywaniu prac na elektroenergetycznych liniach napowietrznych, które krzyżują się w strefie ograniczonej uziemieniami ochronnymi z liniami znajdującymi się pod napięciem lub, które znajdują się w pobliżu takich linii, należy krzyżujące lub sąsiednie linie wyłączyć również spod napięcia i uziemić lub zastosować inne środki techniczno-organizacyjne niezbędne dla bezpiecznego wykonywania pracy; 11. Podczas prac wykonywanych przy wyłączonym jednym torze dwutorowej elektroenergetycznej linii napowietrznej o napięciu znamionowym 110, 220, 400 kv należy: 1) tor linii, na którym będą wykonywane prace, wyłączyć spod napięcia i uziemić we wszystkich punktach zasilania oraz założyć uziemiacze na przewody robocze na najbliższych słupach ograniczających miejsce pracy, 2) zablokować automatykę samoczynnego powtórnego załączenia na torze pozostającym pod napięciem, a w miejscu pracy oznaczyć tor pozostający pod napięciem, 3) założyć dodatkowe uziemiacze: - na przewody robocze na każdym słupie, na którym wykonywane są prace wymagające dotykania przewodów roboczych, - po obu stronach mostka przewodu roboczego przy jego rozłączaniu lub łączeniu, - na przewód odgromowy w miejscu wykonywania na nim prac w warunkach przerwania metalicznego połączenia przewodu odgromowego z konstrukcją słupa. 12. Przy pracach wykonywanych przy wyłączonej jednotorowej elektroenergetycznej linii napowietrznej należy założyć dodatkowe uziemiacze, o których mowa w p. 14 ust. 3, jeżeli przebiega ona równolegle na odcinku o łącznej długości większej niż 2 km od elektroenergetycznej linii napowietrznej o napięciu znamionowym: 1) 110 kv - w odległości mniejszej niż 100 m, 2) 220 kv - w odległości mniejszej niż 150 m, 3) 400 kv - w odległości mniejszej niż 200 m, 4) 750 kv - w odległości mniejszej niż 250 m; 20/71

13. Zabronione jest: 1) eksploatowanie urządzeń instalacji elektroenergetyczny bez przewidzianych dla innych środków ochrony i zabezpieczeń, 2) dokonywanie zmian środków ochrony i zabezpieczeń przez osoby nieupoważnione, 3) podczas oględzin urządzeń i instalacji elektroenergetycznych wykonywanie jakichkolwiek prac wymagających zdejmowania osłon i barier ochronnych, otwierania celek, wchodzenia na konstrukcje oraz zbliżania się do nieosłoniętych części urządzeń i instalacji znajdujących się pod napięciem, na odległość mniejszą niż górna granica strefy prac w pobliżu napięcia (odległość określono w p.3 patrz tab. nr 2). 4) wykonywanie prac na napowietrznych liniach elektroenergetycznych, stacjach i rozdzielniach oraz na wysokich konstrukcjach w czasie wyładowań atmosferycznych, 5) przy wykonywaniu prac na polecenie: - rozszerzenie pracy poza zakres i miejsce określone w poleceniu, - dokonywanie zmian położenia napędów, aparatury i armatury odcinającej, użytej do przygotowania miejsca pracy, usuwanie ogrodzeń, osłon, barier, zaślepek i tablic ostrzegawczych oraz zdejmowanie uziemiaczy, jeżeli nie zostało to przewidziane w poleceniu, - wykonywania prac na urządzeniach i instalacjach elektroenergetycznych w warunkach niedostatecznego oświetlenia; Ocena oświetlenia leży w kompetencji kierującego zespołem pracowników; 14. Przy wykonywaniu pracy przez jeden zespół pracowników kolejno w kilku miejscach pracy dopuszczenie w nowym miejscu pracy może nastąpić po zakończeniu pracy w poprzednim miejscu; 15. Samowolna zmiana miejsca pracy jest niedozwolona; 16. Podawanie i odbieranie narzędzi i materiałów przy pracach na wysokości może odbywać się tylko przy pomocy linki transportowej; 17. Prace poza stałymi pomostami roboczymi na wysokości powyżej 2 m od poziomu terenu (posadzki) mogą być prowadzone przy zastosowaniu odpowiednich środków technicznych, np. rusztowania, pomosty, podnośniki, drabiny i słupołazy oraz właściwych dla danego rodzaju pracy narzędzi i sprzętu ochrony indywidualnej; 18. Prace w warunkach szczególnego zagrożenia dla zdrowia i życia ludzkiego, powinny być wykonywane, co najmniej przez dwie osoby, z wyjątkiem prac eksploatacyjnych z zakresu prób i pomiarów, konserwacji i napraw urządzeń i instalacji elektroenergetycznych o napięciu znamionowym do 1 kv wykonywanych przez osobę wyznaczoną na stałe do tych prac w obecności pracownika asekurującego, przeszkolonego w udzielaniu pierwszej pomocy; Przeszkolenie pracownika asekurującego z zakresu udzielania pierwszej pomocy winno być potwierdzone odpowiednim dokumentem; 21/71

19. Do prac wykonywanych, przez co najmniej dwie osoby poza wykonywanymi w warunkach szczególnego zagrożenia - należy zaliczyć: 1) prace przy budowie i eksploatacji napowietrznych linii elektroenergetycznych: - w terenie trudno dostępnym lub zalesionym, wymagającym ścinania drzew, - przy wymianie słupów i przewodów na słupach; 2) prace przy eksploatacji linii kablowych ze zdalnym zasilaniem oraz przy urządzeniach zdalnego zasilania; 3) prace w studniach kablowych, w pomieszczeniach z nimi połączonych i dołkach monterskich; 4) prace wykonywane na wysokości powyżej 2 m w przypadkach, w których wymagane jest zastosowanie środków ochrony indywidualnej przed upadkiem z wysokości; 5) prace w wykopach i wyrobiskach o głębokości większej od 2 m; 6) prace spawalnicze, cięcie gazowe i elektryczne oraz inne prace wymagające posługiwania się otwartym źródłem ognia w pomieszczeniach zamkniętych albo w pomieszczeniach zagrożonych pożarem lub wybuchem; 7) wszystkie czynności, wymagające wchodzenia na słupy linii energetycznych, muszą być wykonywane przez dwie osoby, zdolne do pracy na wysokości; Gdy jedna z tych osób pracuje na słupie, druga wyposażona w odpowiedni sprzęt zabezpieczający przed upadkiem z wysokości musi być gotowa w każdej chwili do wejścia na słup. Nie wolno przebywać w bezpośrednim otoczeniu słupa, jeżeli pracują na nim ludzie. 8) pozostałe prace nie wymienione w instrukcjach jako wykonywane jednoosobowo; 9) prace wykonywane w warunkach nie zaliczonych do szczególnego zagrożenia dla zdrowia i życia ludzkiego (nie wymienione w p. 2.1.2.) oraz nie zaliczone do tych, które także powinny być wykonywane przez co najmniej dwie osoby (nie wymienione w p. 3.2 ust. 22) mogą być wykonywane jednoosobowo. Zestawienie tego typu prac powinno znajdować się w instrukcjach stanowiskowych; 20. Pracownik ma obowiązek przerwać pracę, gdy zaistnieją warunki stwarzające zagrożenie. O przerwaniu pracy i zagrożeniu musi zawiadomić kierującego zespołem; 21. Osoby dozoru mają obowiązek wstrzymać pracę zespołu, jeżeli stwierdzą, że nie są zachowywane warunki bezpiecznej pracy lub nie są przestrzegane przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy. 22. Kierujący zespołem ma obowiązek wyłączenia z pracy podległego pracownika, o ile stwierdzi, że pracownik ten nie zapewnia bezpiecznego wykonania pracy. 23. W trakcie prac wykonywanych w warunkach szczególnego zagrożenia dla zdrowia i życia ludzkiego oraz na terenie ruchu elektrycznego, pracownik 22/71