Siewniki rzędowe Siewniki rzędowe budowane są jako uniwersalne do wysiewu różnych nasion lub siewniki punktowe z przeznaczeniem do wysiewu określonych nasion. Siewniki rzędowe często spełniają rolę siewników rzutowych po modyfikacjach w ich budowie. Uniwersalne siewniki rzędowe przeznaczone są do wysiewu nasion zbóż, roślin strączkowych i oleistych.
Siewniki rzędowe są zbudowane ze wspólnej skrzyni nasiennej, w której znajduje się ruchome mieszadło ułatwiające zsypywanie się ziarna do zespołów wysiewających. Pozostałe części robocze są jakby indywidualnymi siewnikami" dla każdego rzędu, ale wszystkie pracują z takimi samymi parametrami i regulowane są jednocześnie. Podstawowym zespołem roboczym jest wałek wysiewający, który dozuje i wygarnia nasiona do przewodu wysiewającego. Zespoły wysiewające siewnika uniwersalnego: - Kołeczkowy jako uniwersalny - wykorzystywany do wysiewu zbóż, - Roweczkowy - do wysiewu nasion drobnych np. rzepaku, rzepiku
- Do wysiewu nasion grubych - grochu, bobiku - Zespół wysiewny sprzężony - rożne nasiona
Najczęściej stosowanym jest zespół kołeczkowy. Nowoczesne zespoły wysiewające budowane są w formie sprzężonych dwóch wałków wysiewnych - do nasion grubych i nasion drobnych. Wymienne wałki wysiewające tworzą aparat wysiewający wraz z ruchomym denkiem dociskanym do wałka sprężyną w celu zabezpieczenia przed uszkodzeniem. Nasiona wygarniane są do przewodów nasiennych,
które doprowadzają je do redlić stopkowych lub talerzowych. Siewniki wyposażane są w zagarniacze prętowe
zakrywające nasiona po wysiewie cienką warstwą gleby, eliminuje to wykonywanie dodatkowego zabiegu. Regulacja ilości wysiewu nasion na powierzchnię zależy od rodzaju stosowanych zespołów wysiewających. Zespoły wysiewające roweczkowe mogą być przesuwane wzdłuż swojej osi, zwiększając lub zmniejszając swoją powierzchnię roboczą, daje to możliwość bezstopniowej zmiany ilości wysiewu nasion. W celu dokładnego dozowania nasion do wysiewu oprócz specjalnych przyrządów wysiewających wykorzystuje się kierunek ich obrotu, który powoduje inne wygarnianie nasion z gniazda nasiennego.
Sposoby wysiewu nasion - Wysiew dolny - stosowany do wysiewu zbóż - Wysiew górny - stosowany do nasion drobnych i grubych Przy zastosowaniu zespołów wysiewających kołeczkowych regulacji ilości wysiewu dokonuje się zmianą prędkości obrotowej (liczby obrotów) zespołu wysiewającego. Do tego celu wykorzystywane są wielostopniowe skrzynie przekładniowe
dające możliwość kilkudziesięciu przełożeń, np. 2 x 3 x 8 = 48 lub 3 x 2 4 = 72. Dwa rodzaje przekładni = 1,2, A = 3 koła zębate, B = 8 kół zębatych. W nowych siewnikach stosuje się przekładnie bezstopniowe o specjalnej konstrukcji umożliwiają precyzyjną ciągłą zmianę liczby obrotów wałka wysiewającego.
Siewniki mechaniczno-pneumatyczne dozują ilość nasion zespołami mechanicznymi, natomiast transport nasion do redlicy odbywa się pneumatycznie. Pneumatyczne siewniki są w pełni zautomatyzowane, dozowanie nasion odbywa się specjalnymi zespołami wysiewającymi. Zespoły te zapewniają indywidualny pneumatyczny transport nasion do redlicy. Głębokość pracy siewnika regulowana jest naciskiem redlicy na podłoże (wymienne ciężarki) lub w nowoczesnych siewnikach hydraulicznie. Siewniki otrzymują napęd od koła jezdnego lub specjalnego koła z ostrogami dla siewników bez kół, np. nabudowanych w agregatach uprawowo-siewnych (rys. siewnik nabudowany z kołem napędowym).
Siewniki dzieli się na zawieszane o szerokości roboczej do 3 m lub przyczepiane o większych szerokościach roboczych do 6 m. Nowoczesne technologie uprawy, nawożenia i siewu wprowadzają agregaty uprawowo-siewne, które podczas jednego przejazdu przygotowują glebę pod siew, dostarczają startową dawkę nawozu i wysiewają nasiona.
Są to zwykle zautomatyzowane zespoły maszyn kontrolujące warunki pracy i dostosowujące parametry maszyn do założonych przez rolnika warunków. Są one wyposażone w urządzenia do załadunku skrzyni nasiennej i nawozowej. Ważnym elementem eksploatacji siewników jest przygotowanie i wyregulowanie zespołów roboczych do pracy, które polega na: 1. dobraniu ich liczby i rozstawieniu redlic, 2. obliczeniu i ustawieniu długości znaczników i ścieżek przejazdowych, 3. ustawieniu ilości wysiewu i wykonaniu próby kręconej. Rozmieszczenie redlić na odpowiednią szerokość międzyrzędzi wykonuje się przy pomocy wzornika do nastawiania redlic.
Redlice zbędne zdejmuje się, a gniazda wysiewające zamyka zasuwkami. Szerokość robocza siewnika to szerokość pasa siewnego (odległość między skrajnymi redlicami siewnika) powiększona o jedno międzyrzędzie. Szerokość roboczą siewnika oblicza się zgodnie ze wzorem: gdzie: Sr - szerokość robocza siewnika [m], Sps - m - i - szerokość pasa siewnego (odległość między skrajnymi redlicami siewnika) [m], szerokość jednego międzyrzędzia [m], liczba redlic Prawidłowe prowadzenie ciągnika z siewnikiem po polu zapewnia odpowiednio obliczona i wyregulowana długość znaczników
tak, aby pasy siewne były oddalone od siebie o szerokość jednego międzyrzędzia. Pasy siewne nie powinny na siebie zachodzić ani zostawiać pola nieobsianego. Agregat siewny można prowadzić po śladzie znacznika prawym lub lewym kołem ciągnika
Znacznik lewy i prawy ma wówczas taką samą długość. Długość znaczników ustala się z wykorzystaniem wzoru: gdzie: zl - długość znacznika lewego [m], zp - długość znacznika prawego [m], A - rozstaw przednich kół ciągnika [m], Sps - m - szerokość pasa siewnego (odległość między skrajnymi redlicami siewnika) [m], szerokość jednego międzyrzędzia [m]. W przypadku prowadzenia agregatu tylko prawym kołem ciągnika (siewniki zawieszane) znaczniki mają różną długość.
Rozstaw kół ciągników, szerokość robocza maszyn - siewników, pielników, opryskiwaczy - powinna być tak dobrana, aby wykonywane zabiegi nie wymagały zmiany. Podstawowe rozmiary produkowanych maszyn i ciągników zostały zunifikowane. W nowoczesnych technologiach uprawy roślin stosuje się ścieżki technologiczne, które nie zmieniają sposobu wyliczenia długości znaczników. Ścieżki technologiczne to nieobsiane pasy na polu wykonane podczas siewu w celu ułatwienia późniejszych prac polowych - ochrony roślin lub nawożenia. W czasie wykonywania ścieżek należy wyłączyć odpowiednie zespoły wysiewające siewnika. Ścieżki te powinny być dobrane do szerokości roboczej maszyn stosowanych w technologii uprawy, najczęściej dostosowuje się je do opryskiwacza.
Nowoczesne siewniki wyposażane są w automatyczne urządzenia do zakładania ścieżek, które należy ustawić na kole zapadkowym w celu dobrania odległości ścieżek - 9, 12 lub 18 m. Przy wykonywaniu ścieżek stosuje się znaczniki, aby można było wykonywać zabiegi pielęgnacyjne przed wschodami roślin. Przygotowanie siewnika obejmuje nastawienie ustalonej normy wysiewu, które ustala się na podstawie dostarczonych tabel w instrukcji wysiewu siewnika. Rolnik, dysponując materiałem siewnym, powinien wykonać próbę wysiewu siewnika (kręconą), aby dostosować dane orientacyjne z tabeli do swoich warunków i jakości ziarna (wielkość, masa, czystość, siła kiełkowania). Próba kręcona polega na wykonaniu teoretycznego wysiewu. W czasie postoju wykonuje się określoną liczbę obrotów korbą (lub kołem napędowym siewnika), co powoduje wysiew nasion do specjalnie przygotowanej rynny osłaniającej.
Ziarno z rynny należy zważyć a następnie wykonać obliczenia. Z porównania wyników (waga = obliczenia) można sprawdzić prawidłowość nastawienia siewnika. Przyjmując normę wysiewu na 1 hektar i porównując z teoretycznym obsianym obszarem i ilością wysianych nasion otrzymujemy proporcję: gdzie: 10 000 m 2-1 ha, Q - norma wysiewu [kg/ha], q1 - ilość wysianych nasion na teoretyczny obszar próby [kg], Pm - teoretyczny obsiany obszar podczas próby kręconej [m 2 ],
otrzymujemy równanie: gdzie: q2 - ilość nasion wysianych podczas próby [kg], D - średnica koła napędowego [m], n - liczba obrotów korbą (kołem np. 20). Jeżeli q2 = ± 2% q1 to siewnik jest nastawiony prawidłowo. W praktyce należy uwzględnić poślizg kół i nastawioną ilość wysiewu zwiększyć o 3-5 %.