nr 04/04/16 Warszawa 21.04.2016 r. Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego Szanowny Pan Jacek Szer. kancelaria@gunb.gov.pl Szanowny Panie Ministrze P E T Y C J A Ogólnopolskie Stowarzyszenie Firm Budowlano - Wykończeniowych, działając w interesie publicznym, na podstawie ustawy z dnia 11 lipca 2014r. o petycjach (Dz. U. z 2014r. poz.1195), niniejszym zwraca się z petycją w sprawie : zasadności występowania na polskim rynku wyrobów budowlanych programu Gwarantowany styropian Jednocześnie wyrażamy zgodę, o której mowa w art.4 ust.3 w/w ustawy. Petycja jest składana drogą elektroniczną. Nasze Stowarzyszenie zajmujące się problematyką termomodernizacji budynków, żywotnie zainteresowane jest jakością płyt styropianowych na rynku. Zestaw wyrobów do wykonywania ociepleń ścian zewnętrznych składa się z : izolacji termicznej (przeważnie styropian lub wełna mineralna), grunty, kleje, masy szpachlowe, siatki, łączniki mechaniczne, tynki, farby i inne elementy uzupełniające. Zgodnie z obowiązującym prawem wyrażonym m.in. w stanowisku Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego z dnia 23.05.2014, opublikowanym na stronie Głównego Urzędu Nadzoru Budowlanego w dniu 2.06.2014 r,: 1
Zestaw stanowi bowiem odrębny wyrób budowlany i podlega jako całość procesowi wprowadzenia do obrotu, nawet jeżeli w jego skład wchodzą inne wyroby budowlane. Biorąc powyższe pod uwagę, uczestnicy procesu polegającego na wprowadzeniu do obrotu zestawu wyrobów do wykonywania ociepleń ścian zewnętrznych, jak i wykonawcy tych robót, są żywotnie zainteresowani jakością płyt styropianowych na rynku. Polskie Stowarzyszenie Producentów Styropianu (PSPS), powołało do życia i prowadzi program pod nazwą Gwarantowany styropian Z ulotki Jakość pod kontrolą w programie Gwarantowany styropian dowiadujemy się, że : PSPS powstało w październiku 2010 roku, w połowie 2012 r, procedury kontrolne uzupełniono o działania informacyjne i standaryzacyjne oraz system certyfikacji producentów, Inicjatywa pod nazwą Gwarantowany styropian, skupia 22 producentów, których wyroby obejmują 70 procent rynku. W opinii PSPS, wyniki dotychczasowych kontroli potwierdzają, że Program przynosi spodziewane efekty. Przypadki niezgodności wyrobu z deklaracją producenta, występują nadal zarówno wśród producentów uczestniczących w Programie, jak i pozostających poza nim, jednak wśród uczestników odsetek ten maleje z każdą kontrolą zarówno w zakresie liczby, jak i skali odstępstw. Jeżeli jak stwierdza PSPS : Przypadki niezgodności wyrobu z deklaracją producenta, występują nadal zarówno wśród producentów uczestniczących w Programie, jak i pozostających poza nim..., to powstaje pytanie: na jakiej podstawie uczestnicy programu znakują swoje wyroby znakiem Gwarantowany styropian?. Z logicznego punktu widzenia PSPS gwarantuje wyroby, na które żadna gwarancja nie powinna występować, bo jakaś część tych wyrobów jest niezgodna z deklaracjami producenta. Należy sobie zadać pytanie, jaką rzeczywistą odpowiedzialność ponosi PSPS poprzez udzielanie zgody na umieszczanie dodatkowego oznakowania 2
Gwarantowany styropian, na opakowaniach producentów uczestniczących w programie. Zgodnie z obowiązującym prawem, odpowiedzialność za produkt ponosi wyłącznie jego producent i to on udziela gwarancji, że produkt będzie spełniał gwarantowane parametry. To wyłącznie producent wystawia Deklarację Właściwości Użytkowych. Zgodnie z art.44 ustawy z dnia 30 maja 2014 r,: o prawach konsumenta, : W ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 121) wprowadza się następujące zmiany: 27) art. 577 otrzymuje brzmienie: Art. 577. 1. Udzielenie gwarancji następuje przez złożenie oświadczenia gwarancyjnego, które określa obowiązki gwaranta i uprawnienia kupującego w przypadku, gdy rzecz sprzedana nie ma właściwości określonych w tym oświadczeniu. Oświadczenie gwarancyjne może zostać złożone w reklamie. 2. Obowiązki gwaranta mogą w szczególności polegać na zwrocie zapłaconej ceny, wymianie rzeczy bądź jej naprawie oraz zapewnieniu innych usług. 3. Jeżeli została udzielona gwarancja co do jakości rzeczy sprzedanej, poczytuje się w razie wątpliwości, że gwarant jest obowiązany do usunięcia wady fizycznej rzeczy lub do dostarczenia rzeczy wolnej od wad, o ile wady te ujawnią się w ciągu terminu określonego w oświadczeniu gwarancyjnym. 4. Jeżeli nie zastrzeżono innego terminu, termin gwarancji wynosi dwa lata licząc od dnia, kiedy rzecz została kupującemu wydana. ; Klient kupując wyrób oznakowany znakiem Gwarantowany styropian, nie uzyskuje żadnych dodatkowych korzyści, ponieważ PSPS stwierdza, że gwarantuje jakość styropianu, jednak nie ponosi żadnej odpowiedzialności za rzekomo gwarantowany wyrób. Publicznie (w formie ogólnodostępnej reklamy w internecie) określa swoje minimalne zalecane poziomy deklarowania, jednak nie definiuje swoich obowiązków jako gwaranta. W zaistniałej sytuacji PSPS jest gwarantem czy nie? Może właściwszym w stosunku do obowiązującego prawa, było by użycie słowa zalecany styropian. Zalecany styropian był by pojęciem też na wyrost, ponieważ żeby cokolwiek komuś zalecać trzeba posiadać jakąś szczególna znajomość przedmiotu. 3
Tabela z programu Gwarantowany styropian zamieszczona powyżej. Pozwolimy sobie pokrótce omówić kwestie styropianów zdaniem PSPS występujących w odmianie FASADA / ŚCIANA. W przypadku odmiany ŚCIANA, gdyby taka odmiana została odrębnie do powyższej tabeli wprowadzona, z inżynierskiego punktu widzenia mieli byśmy na myśli ustrój co najmniej trójwarstwowy składający się z dwóch ścian szczelinowych między którymi umieszczona jest warstwa izolacji cieplnej wraz ze szczeliną powietrzną lub bez, ewentualnie jako odmiana ŚCIANA można by uznać izolację dylatacji. W przypadku odmiany FASADA sprawa jest bardziej skomplikowana. Rodzajów fasad z zastosowaniem warstwy izolacyjnej ze styropianu jest sporo, jednak generalnie można by je podzielić na dwie grupy : nieprzenoszące lub częściowo przenoszące i przenoszące obciążenia przez warstwę izolacyjną. Do grupy FASAD nieprzenoszących lub częściowo przenoszących obciążenia przez warstwę izolacyjna należy zaliczyć fasady z samonośną okładziną np. typu siding, płyty włókno cement na stelażach itp. Często w tego typu fasadach wykonuje się warstwę zbrojącą jako zabezpieczenie styropianu przed utlenianiem. Oznacza to, że możliwe jest obciążenie warstwy izolacyjnej na poziomie ok 5 kg/m 2. Do grupy FASAD przenoszących obciążenia przez warstwę izolacyjną należy zaliczyć : 4
złożone systemy izolacji cieplnej z wyprawami tynkarskimi (ETICS dawniej w Polsce : metoda lekka mokra, BSO) w tym przypadku obciążenie warstwy izolacyjnej wynosi 8,0 14,0 kg/m 2, systemy izolacji cieplej z płytkami elewacyjnymi, gdzie obciążenie warstwy izolacyjnej może sięgać 30,0 kg/m 2 a nawet więcej. W Polsce, podstawowym system ocieplania ścian z uwagi na końcową cenę, w ponad 90 % przypadków jest technologia ETICS, i to ona powinna wyznaczać standard płyt styropianowych dla potrzeb fasad. Do stycznia 2012 r, obowiązywała PN-B-20132 Wyroby do izolacji cieplnej w budownictwie. Wyroby ze styropianu (EPS) produkowane fabrycznie. Zastosowania. Norma ta przewidywała dwa podstawowe typy styropianów do fasad : EPS 70-040 FASADA ; EPS EN 13163 T2-L2-W2-S1-P3-BS115- CS(10)70-DS(N)2-DS(70,-)2-TR100 ; o gęstości 15,0 kg/m 3-10% EPS 80-036 FASADA ; EPS EN 13163 T2-L2-W2-S1-P4-BS125- CS(10)80-DS(N)2-DS(70,-)2-TR100 ; o gęstości 18,0 kg/m 3-10% Wymogi techniczne odnośnie styropianu w cywilizowanym świecie nie uległy obniżeniu. W tabeli opisującej charakterystykę płyt styropianowych zawartej w ETAG 004 (wersja 2013) strona 134/143, kod oznaczenia wyrobów z EPS można by zapisać : EPS - EN 13163 T2 L2 -W2 -S2 P4 DS(70,-)1 WL(T)1 TR100 ; EPS - EN 13163 T2 L2 -W2 -S2 P4 DS(70,-)1 WL(T)1 TR150 ; EPS - EN 13163 T2 L2 -W2 -S2 P4 DS(70,-)1 WL(T)1 TR200 ; Powstaje pytanie, dlaczego PSPS nie wspomina nawet o styropianach do FASAD o parametrach lepszych od styropianu EPS 70-040. Wszędzie tam, gdzie niezbędne jest pocienienie izolacji, bądź występuje potrzeba dociążenia warstwy elewacyjnej (np.: grubsze tynki, dodatkowe warstwy zbrojące), niezbędne są styropiany fasadowe o podwyższonych parametrach. Styropian (EPS) produkowany jest zgodnie z PN-EN 13163. Zgodnie z tą normą styropian EPS S przeznaczony jest do zastosowań nie przenoszących obciążeń, co zasadniczo dyskwalifikuje go jako wyrób do ocieplania ścian zewnętrznych. 5
Zgodnie z programem Gwarantowany styropian (tabela z programu powyżej), styropian EPS S jest zalecany do ocieplania ścian zewnętrznych. Osobną kwestią jest to, czy można uzyskać styropian EPS S o deklarowanym współczynniku przewodzenia ciepła (λ D ) < 0,040 [W/(mK)] i gęstości powyżej 12,50 kg/m 3. W normie PN-EN 13163:2014 na stronie 20 w rozdziale 4.3.16. zapisano : Gęstość jest parametrem produkcyjnym, który można stosować do badania pośredniego, a na stronie 34 w rozdziale B.2.1 napisano : Badanie pośrednie można stosować tylko do celów zakładowej kontroli produkcji (nie do deklaracji). Zgodnie z normą, gęstość styropianu nie jest wielkością deklarowaną, więc co i w stosunku do czego klient ma kontrolować. Jak widać w stosunku do wyznaczonego przez PSPS poziomu gęstości, nie ma to specjalnego uzasadnienia. Dodatkowo PSPS nie definiuje warunków jakie winny być spełnione przy ważeniu styropianu. Naszym zdaniem, gdyby uznać że ważenie i obliczanie gęstości styropianu może być miarodajnym czynnikiem definiującym klientowi jakość styropianu, to instrukcja ważenia styropianu winna brzmieć : 1. rozpakować paczkę styropianu, 2. składować styropian w warunkach normalnych (wilgotność, temperatura, ciśnienie) przez okres nie krótszy niż 3 dni, w celu ustalenia się warunków wilgotnościowych i odprowadzenie nadmiarów pary technologicznej. 3. zważyć styropian 4. obliczyć objętość 6
5. obliczyć gęstość Przeprowadziliśmy doświadczenie. Zakupiliśmy paczkę styropianu. Natychmiast po rozpakowaniu gęstość netto wynosiła 13,50 kg/m 3. Styropian był przetrzymywany w pomieszczeniu zamkniętym, o wilgotności naturalnej i temperaturze 15 C. Styropian był ważony 2 razy na dobę wykazując po każdym ważeniu malejący spadek wagi, a więc i gęstości. Po 3 dniach waga uległa względnej stabilizacji, a wynik badania ustalił gęstość na poziomie 12,50 kg/m 3. Program Gwarantowany styropian wiąże dwa parametry : deklarowany współczynnik przewodzenia ciepła i gęstość. Powstaje pytanie, w jakim celu norma wyrobu definiuje tak dużą ilość parametrów oceniających wyrób, a Europejski Dokument Oceny (ETAG 004), ustanawia tak dużą ilość wartości progowych wymaganych parametrów. Korzystanie z programu Gwarantowany styropian polega na zważeniu paczki styropianu (bez doprecyzowania warunków ważenia), i na tej podstawie uznanie na wiarę, że styropian spełnia spodziewaną izolacyjność cieplną, o pozostałych niezbędnych parametrach dla klienta nie ma mowy. Z kontroli przeprowadzonych przez GUNB w roku 2015, można wyprowadzić wniosek, że rynek styropianu jest w totalnej zapaści i innej drogi do naprawy tego rynku, jak planowane działania publikowania list niepełnowartościowych wyrobów nie widać. Powstaje więc pytanie. Komu i co gwarantuje program Gwarantowany styropian i czy spełnia rolę rzetelnej informacji? Z poważaniem Prezes Lech Dzierżawski 7