Wszystko, co chcielibyscie wiedziec o mojej palecie Krzysztof Kowalski e-mail: kowalski1302@gmail.com Facebook: Krzysztof Kowalski watercolors YouTube channel: esperoart Blog o malarstwie botanicznym: www.malarstwobotaniczne.blogspot.com Strona o akwareli: www.krzysztofkowalski.weebly.com Etsy shop: esperoart Krzysztof Kowalski, Poznań 2015
W ramach wstepu Pewna artystka w jednym z wywiadów powiedziała, że nie stosuje ograniczonej palety barw, bo skoro natura nie ogranicza kolorów, to dlaczego ona miałaby. Całkowicie się z tym zgadzam. Mam mnóstwo farb, a kolejne czekają w sklepie na swoją kolej. Nie ma nic złego w testowaniu nowych kolorów. Niektóre zapewne wylądują w szufladzie i będą czekały na odpowiedni czas. Dla innych być może znajdzie się miejsce na palecie. Testowanie nowych kolorów jest zawsze ekscytujące! Wybierając kolory do mojej palety, biorę pod uwagę trzy główne czynniki: pigment, transparentność i odporność na światło. Zanim do nich przejdę, chciałbym podkreślić jedną rzecz - producent. Dla mnie konkretny producent nie ma znaczenia. To, co się liczy, to konkretny kolor, jego właściwości i to, aby pochodził z serii farb profesjonalnych. Wszystkie farby z serii profesjonalnej są bardzo dobre. Nie mogę powiedzieć, że wolę np. firmę &Newton (W&N) bardziej niż Daniel Smith (DS), czy Schmincke Horadam (SH) bardziej od innej. Wszystkie są znakomite, jeśli należą do serii profesjonalnej. PIGMENTY Pigment tworzący dany kolor jest dla mnie najważniejszy. Znając pigmenty w swoich farbach, jesteśmy w stanie ocenić, czy potrzebujemy kolejną czerwień, czy nie, bo... być może już ją mamy. Oto przykład: mam kolor Perylene Maroon W&N. Idę do sklepu i widzę Deep SH. Myślę sobie, że to na pewno piękny, głęboki, ciemny czerwony i muszę go mieć. Tak naprawdę wiem już, że jest piękny i jak wygląda, bo mam już Perylene Maroon, który jest dokładnie tym samym kolorem. A skąd to wiem? Właśnie dzięki pigmentom. Obydwa te kolory mają pigment PR179. Różni producenci nadali im tylko różne nazwy. Wybieranie kolorów na podstawie pigmentów nie zawsze jednak się sprawdza (choć w większości tak). Na przykład kolory z pigmentem PV19 mają bardzo szeroką gamę odcieni. Mimo to, warto jednak zawsze przyjrzeć się pigmentom zanim coś kupimy. Pigmenty sprawdzam też dlatego, że im ich mniej w farbie, tym lepiej. Jeden pigment = jeden kolor. Wyobraźmy sobie np. Hooker s Green SH, który zawiera trzy pigmenty: PB15, PG7 i PY42. Oznacza to, że jest to mieszanina trzech różnych kolorów. Jeśli chcielibyśmy zmieszać Hooker s Green z np. Sepia Brown Tone SH (która ma trzy pigmenty: PR166, PBr7 i PBk9) - tak naprawdę mieszamy aż sześć kolorów! A mieszając 6 kolorów nie otrzymamy czystego, ładnego koloru. Lepiej byłoby, gdybyśmy zmieszali dwa kolory, prawda? Dlatego staram się kupować farby z jednym pigmentem, jeśli to oczwyiście możliwe. Na przykład wolę DS bardziej niż WN, dlatego, że DS zawiera tylko jeden pigment PO49, a WN ma aż trzy pigmenty PR206, PV19 i PY150. To nie oznacza, że jest coś złego w kupowaniu farb z większą ilością pigmentów, nie chcę być źle zrozumiany. Ale jeśli znajdę ten sam kolor z mniejszą liczbą pigmentów, na pewno wybiorę właśnie ten. Mówiąc o pigmentach warto wspomnieć o kodyfikacji. Pigmenty oznaczone są literami i liczbami, np. PB29 - Pigment - pigment niebieski o numerze 29. Oto pomocna lista: PW - pigment biały PR - pigment czerwony PG - pigment zielony PY - pigment żółty PV - pigment fioletowy PBr - pigment brązowy PO - pigment pomarańczowy PB - pigment niebieski PBk - pigment czarny Kody pigmentów można znaleźć na tubkach, kostkach, w katalogach kolorów lub stronach producentów. &Newton Daniel Smith Schmincke Horadam 1
Jest też inny powód, dla którego warto wiedzieć coś o pigmentach - oszczędność pieniędzy. Wyobraźmy sobie, że na naszej palecie mamy Indanthrene (lub Indanthrone) PB60 i Phthalo PG7. Idziemy do sklepu i widzimy piękny Prussian Green SH. Serce szybciej bije, bo znaleźliśmy nowy, cudny kolor, ale nie zauważyliśmy, że właściwie mamy już ten kolor. Prussian Green to tak naprawdę mieszanina Indanthrene i Phthalo Green, które mamy już na palecie, a wiemy to z informacji o pigmentach zawartych w kolorze Prussian Green. Nie ma więc sensu wydawać pieniędzy na ten kolor, a zamiast tego możemy sobie kupić coś innego. TRANSPARENTNOŚĆ Lubię kolory transparentne lub półtransparentne. Lubię malować laserunkami, budować kształty i kolory za pomocą transparentnych warstw kolorów. Malowanie w ten sposób farbami kryjącymi jest niemożliwe. Czasem są wyjątki: Naples Yellow Deep jest kryjący i jakoś trzeba z tym żyć. Ale zawsze, kiedy mam wybór, wybieram farby transparentne. ODPORNOŚĆ NA ŚWIATŁO Im bardziej światłoodporna farba, tym lepiej. Jakiś czas temu był szał na kolor Aureolin Yellow PY40, tymczasem testy światłoodporności Jane Blundell wykazały, że Aureolin bardzo szybko traci swój kolor i zamienia się w szary. Z pewnością jeden z kolorów, których warto unikać. Na szczęście większość dzisiejszych farb ma bardzo wysoką światłoodporność, więc nie ma obaw. Unikałbym tylko tych, które są bardzo mało światłoodporne (zazwyczaj mają oznaczenie IV (DS), C (W&N), * i ** (SH)). Kolory Wybierając kolory do mojej palety, zawsze zaczynam od sześciu podstawowych: ciepłego i zimnego żółtego, ciepłego i zimnego niebieskiego i ciepłego i zimnego czerwonego. Później dodaję kolory ziemi: jeden żółtawy, drugi czerwonawy, trzeci jakiś ciemny brązowy. Następnie dodaję kolory, których często używam, które często są bardzo pomocne. Ostatni etap to dodanie kolorów, które po prostu mi się podobają, które czasami do czegoś wykorzystam. Tak więc nie mogę powiedzieć, że mam jedną paletę. Z czasem to się zmienia, bo ciągle poznaję nowe kolory. Mogę jednak wyróżnić cztery etapy kompletowania mojej palety. Dla niektórych etap 2 będzie ostatnim. Dla mnie byłaby to paleta ograniczona. Dla innych to za mało i woleliby dodać więcej kolorów (tak jak ja). To tylko i wyłącznie indywidualna sprawa każdej osoby. ETAP 1 - wybór sześciu kolorów podstawowych ETAP 2 - dodanie kolorów ziemi ETAP 3 - dodanie innych, często używanych kolorów ETAP 4 - dodatkowe kolory na wszelki wypadek 2
ETAP 1 - SZEŚĆ KOLORÓW PODSTAWOWYCH Sześć kolorów podstawowych to dla mnie zawsze dwa żółte, dwa niebieskie i dwa czerwone (każdy ciepły i zimny). Jest wiele zamienników tych kolorów wśród innych producentów (a nawet w obrębie tego samego), wspomnę tylko o niektórych. To kwestia całkowicie indywidualna i dobrze jest samemu wyszukać swoje ulubione kolory. Większość moich farb to &Newton (W&N). Innych producentów zaznaczam następująco: DS to Daniel Smith, SH to Schmincke Horadam. Zimny żółty - Yellow PY154 Żółcienie (tak jak inne kolory) możemy podzielić na tony zimne, średnie i ciepłe. Tony zimne są bliższe zieleni. Ja lubię używać tonów średnich jako zimnych, bo dla mnie są wystarczająco zimne, a te zupełnie zimne zostawiam na specjalne okazje. Yellow PY154 to wspaniały zimny żółty. Innym dobrym przykładem jest Hansa Yellow Medium PY97 (DS), który też jest tonem średnim, ale ja traktuję go jako zimny. Jeśli szukasz czegoś naprawdę zimnego, dobrymi przykładami są Lemon PY175 (W&N), Bismuth Yellow PY184 (W&N) lub Hansa Yellow Light PY3 (DS). Ciepły żółty - Yellow Deep PY65 Moim ulubionym ciepłym żółtym był zawsze New Gamboge W&N z pigmentem PY153. Niestety, ten pigment nie jest już używany, a nowy New Gamboge ma dwa pigmenty. Zmuszony byłem więc do poszukania jakiegoś odpowiednika i zostałem przy Yellow Deep PY65. Hansa Yellow Deep DS to ten sam kolor. Jest również piękny Indian Yellow W&N złożony z dwóch pigmentów PO62 i PY139. Zimny czerwony - Magenta PR122 Tak naprawdę to nie czerwony, to magenta. Niektórzy powiedzą, że to różowy i właściwie to jest taki różowy. To zawsze był mój zimny czerwony. Purple Magenta PR122 SH to ten sam kolor. Ciepły czerwony - PR254 Pigment PR254 to piękna czerwień. Pyrrol DS i Scarlet SH to te same kolory. Scarlet Lake PR188 W&N to cieplejszy, bardziej pomarańczowawy czerwony. PR209 W&N jest nieco bardziej różowawy ( Coral DS to ten sam kolor). Wszystkie mogą być traktowane jako ciepłe czerwienie. Lilia Wielki brat i paź królowej (gąsienica i owad dorosły), fragment 41 x 31 cm 3
Zimny niebieski - (Green Shade) PB15 O ciepłym i zimnym niebieskim w internecie można znaleźć burzliwe dyskusje. Niektórzy twierdzą, że (Green Shade) to nie zimny, ale ciepły niebieski, a zimny niebieski to Ultramarine. Wydaje się, że to kwestia indywidualna, każdy w końcu inaczej potrzega kolory. Dla mnie (Green Shade) jest zimny. Phthalo (Green Shade) DS i Helio Cerulean SH to te same kolory. Ciepły niebieski - French Ultramarine PB29 To bardzo popularny kolor, chyba jeden z najbardziej lubianych. Jego odpowiednikami są Ultramarine DS czy Ultramarine Finest SH. zimny żółty Yellow PY154 ciepły żółty Yellow Deep PY65 zimny czerwony Magenta PR122 ciepły czerwony PR254 zimny niebieski (Green Shade) PB15 ciepły niebieski French Ultramarine PB29 ETAP 2 - KOLORY ZIEMI Na mojej palecie lubię mieć jeden żółtawy brąz, jeden czerwonawy i jeden dość ciemny. Ochre to moja alternatywa dla Raw Sienna. Ochre jest o wiele mocniejszy, bardziej żółtawy i na pewno bardziej żywy. Moim zdaniem lepiej wybierać żywsze kolory, bardziej jaskrawe, bo łatwo można je zneutralizować. Tymczasem w drugą stronę, z jakiegoś ponurego, szarawego koloru trudno zrobić coś żywego, jaskrawego. Oto moje trzy ulubione kolory ziemi: żółtawy Ochre PY42 czerwonawy Burnt Sienna PR101 ciemny brąz Burnt Umber (DS) PBr7 Te 9 kolorów tworzy moją podstawową paletę. Gdybym miał moją paletę maksymalnie ograniczyć, wybrałbym te właśnie kolory. Ale jak wspominałem na początku nie mam aż tak ograniczonej palety. Jest kilka kolorów, bez których palety sobie nie wyobrażam. I tutaj nadchodzi ETAP 3 - dodawanie często używanych kolorów. 4
ETAP 3 - DODAWANIE CZĘSTO UŻYWANYCH KOLORÓW Lubię ten etap, bo mogę wybrać moje ulubione kolory, których często używam i stworzyć szeroką gamę barw na mojej palecie. Lubię myśleć w ten sposób: mam już dwa żółte. Czy są jeszcze jakieś żółte, które są mi potrzebne? Których używam? Które są przydatne? Później przechodzę do czerwonych i niebieskich i myślę tak samo. Na końcu myślę o innych kolorach, które mi się przydają, np. fiolety, zielenie czy pomarańcze. Poniżej jest lista kolorów, które dodaję do 9 kolorów podstawowych: Lemon PY175 PO49 (DS) Transparent Orange PO107 PR209 Deep PR264 Permanent Rose PV19 Green ( Shade) PG7 Indanthrene PB60 Cobalt PB28 Ultramarine Violet PV14 Purple PV55 (DS) Perylene Maroon PR179 Lemon to kolejny żółty przydatny do tworzenia zieleni. jest bardzo wszechstronny. Tworzy piękne zielenie. Zmieszany z (Green Shade) tworzy piękny Sap Green. To bardzo przydatny kolor przy wielu okazjach. Transparent Orange tak naprawdę jest zbędny, bo możemy całą gamę pomarańczy zmieszać z czerwonych i żółtych kolorów, ale lubię mieć jeden gotowy pomarańcz na palecie. Ten jest bardzo podobny do Translucent Orange PO71 SH. jest bardziej transparentny i różowawy niż. Coral DS to ten sam kolor. Deep to piękny, ciemny czerwony, przypomina mi kolor krwi. Pyrrol Crimson DS to ten sam kolor. Permanent Rose to mój główny róż, którego często używam do malowania płatków kwiatów. Green ( Shade) to świetny podstawowy zielony. Sam w sobie jest raczej nie do użytku, wygląda sztucznie, ale jest doskonałą bazą do mieszania innych zieleni. Tworzy też przytłumione fiolety z magentą, a nawet czernie. Phthalo Green ( Shade) DS to ten sam kolor. Indanthrene to ciemny niebieski, dobry do przyciemniania innych niebieskich, ale też innych kolorów. Przydatny też do tworzenia zieleni. Cobalt to piękny, jasny niebieski, przydatny do tworzenia zieleni, ale nie tylko. Ultramarine Violet jest podobny do Violet (Dioxazine) PV23, ale nie jest tak intensywny, tak mocny i jest bardziej światłoodporny. Purple to głęboki, ciemny fiolet, który tworzy piękne mieszaniny z czerwieniami. Perylene Maroon to brązowawa czerwień tworząca piękne pomarańcze, ale nie tylko. Wszechstronny kolor. 5
Zgodnie z tym, co napisałem do tej pory, moja główna, podstawowa paleta składa się z 21 kolorów: Lemon PY175 Yellow PY154 Yellow Deep PY65 PO49 (DS) Ochre PY42 Burnt Sienna PR101 Transparent Orange PO107 PR254 PR209 Deep PR264 Magenta PR122 Permanent Rose PV19 Perylene Maroon PR179 Burnt Umber (DS) PBr7 Green ( Shade) PG7 Indanthrene PB60 French Ultramarine PB29 Cobalt PB28 (Green Shade) PB15 Ultramarine Violet PV15z Purple PV55 (DS) To kolory, których używam najczęściej i są zawsze na mojej palecie. Drzewo orchideowe i wielki mormon (gąsienica, poczwarka i dwa owady dorosłe), fragment 41 x 31 cm 6
ETAP 4 - DODATKOWE KOLORY Te kolory są dodatkowe, trzymam je w szufladzie i w osobnej palecie na wszelki wypadek. Nie używam ich często, niektóre z nich użyłem może raz czy dwa. Niektóre użyłem tylko do konkretnego obrazu, inne były użyteczne do stworzenia konkretnego koloru. W zależności od tego, co aktualnie maluję, dodaję niektóre z nich do podstawowego pudełka z kostkami. Warto pamiętać, że kolory na naszej palecie to wyłącznie nasz osobisty wybór i nie jesteśmy niczym ograniczeni. Naples Yellow Deep PBr24 Raw Sienna PY42, PR101 Permanent Sap Green PG36, PY110 Perylene Green PBk31 Cobalt Turquoise Light PG50 Indigo PBk6, PV19, PB15 Violet PV23 Cobalt Violet PV14 Opera Rose PR122, BV10 Scarlet Lake PR188 Naples Yellow Deep użyłem do namalowania skrzydeł motyla ze strony 3. Ten kolor może też być przydatny do malowania np. wieczornego lub porannego nieba, a może i ścian w starożytnym mieście, jeśli ktoś maluje architekturę. Raw Sienna jest o wiele bardziej stonowany niż Ochre, jest bardziej naturalny, używany często do malowania pejzaży, ale też do tworzenia zieleni. Permanent Sap Green sam w sobie jest dość mocny, ale może utworzyć piękne mieszaniny. Perylene Green to bardzo ciemna zieleń. Używam jej czasem do przyciemniania innych zieleni. Mieszam ten kolor również z Deep, żeby stworzyć czerń. Cobalt Turquoise Light jest piękny. Może być użyty np. do malowania wody, czasami nawet przydatny w pejzażach, chociaż sam w sobie jest bardzo specyficzny. Czasami używam go przy malowaniu liści. Używałem go też w niektórych miejscach przy malowaniu motyli. Indigo to ciemny niebieski, wszechstronny, można przyciemniać nim inne kolory. Violet to standardowy fiolet, ale niektóre testy wykazały, że jest dość mało światłoodporny. Cobalt Violet to bardzo jasny, granulujący fiolet. Opera Rose to fluorescencyjny róż. Sam w sobie jest bardzo sztuczny, ale może być użyteczny w mieszanianch. Należy jednak pamiętać, że ma bardzo niski poziom światłoodporności. Scarlet Lake to piękny pomarańczowoczerwony, kolor maków. 7
UŻYWAM FARB W TUBKACH CZY W KOSTKACH? I takich, i takich. Mam dwie palety. Jedna duża, porcelanowa (na zdjęciu po prawej), którą używam do malowania większych obrazów. Na niej o wiele łatwiej zmieszać duże ilości potrzebnego koloru, łatwiej używać większych pędzli. Porcelana/ceramika to świetne podłoże do mieszania akwareli. Zawsze można je perfekcyjnie wyczyścić do stanu wyjściowego, nie farbują. Używam też talerzy i podstawek od filiżanek wszelkiej maści czy też porcelanowych miseczek - cokolwiek porcelanowego/ceramicznego jest idealne. Wyciskam farbę z tubki do zagłębień w palecie. Często jestem pytany, czy taka farba zasycha. Oczywiście, że zasycha i jest to całkowicie naturalne. Akwarele są farbami wielokrotnego użytku. Wystarczy je spryskać wodą i już są gotowe do pracy, nawet po długim czasie leżenia w szafie. Moja druga paleta to pudełko na 24 kostki. Jest znacznie mniejsze i używam go do malowania mniejszych prac, głównie botanicznych. Używam jej też jako mojej palety podróżnej. Puste kostki wypełniam farbą z tubki. Z mojego punktu widzenia farby w tubkach są bardziej wszechstronne. Można ich używać do wypełnienia kostki - więc mogą pełnić rolę farby w kostkach. Poza tym o wiele łatwiej rozrobić większą ilość koloru z farby z tubki. Naples Yellow Deep PBr24 Lemon PY175 Yellow PY154 Yellow Deep PY65 Quin. PO49 (DS) Transparent Orange PO107 PR254 Quin. PR209 Deep PR264 Permanent Rose PV19 Quin. Magenta PR122 Perylene Maroon PR179 Ochre PY42 Burnt Sienna PR101 Burnt Green Perm. Umber (DS) PBr7 (BS) PG7 Sap Green PG36, PY110 Cobalt Turquoise Light PG50 Cobalt PB28 (GS) PB15 Indan. PB60 French Ultramarine Ultramarine PB29 Violet PV15 Quin. Purple PV55 (DS) 8
Na zakończenie chciałbym raz jeszcze podkreślić, że kolory na palecie to nasza indywidualna sprawa. Osoby, które malują krajobrazy prawdopodobnie nie będą potrzebowały tylu czerwieni, co ja. Każdy dostosowuje kolory do swoich potrzeb i nikt nie może tego ograniczać. Cały ten tekst stworzyłem w odpowiedzi na liczne pytania dotyczące kolorów na mojej palecie. Mam nadzieję, że odpowiedź jest satysfakcjonująca. Dziękuję za poświęcenie chwili na lekturę i życzę owocnych poszukiwań swoich ulubionych kolorów! :) Krzysztof Kowalski 9