Spis treści Wydawca: Okręgowa Izba Radców Prawnych w Lublinie 20-607 Lublin ul. Konrada Wallenroda 2e tel. (081) 532-06-95 fax (081) 534-44-96 e-mail: poczta@oirp.lublin.pl numer konta: 66 1240 2500 1111 0010 0399 5559 w Banku PeKaO S.A. IV Oddział w Lublinie oraz 51 1050 1953 1000 0023 0708 6344 w ING BANK ŚLĄSKI O/Lublin Redakcja: Redaguje zespół: Arkadiusz Bereza, Anna Fermus-Bobowiec, Iwona Szpringer tel. (081) 532-06-95 e-mail: poczta@oirp.lublin.pl www.oirp.lublin.pl Komisja Wydawnicza (Rada Programowa): Arkadiusz Bereza, Anna Fermus-Bobowiec, Mariusz Nawachowicz, Iwona Szpringer. Materiałów nie zamówionych Re dak cja nie zwraca i rezerwuje sobie pra wo do skracania, poprawiania oraz uzu peł nia nia otrzymanych tekstów, a także do da wa nia i zmiany tytułów. Druk i łamanie: Drukarnia EMBE Press, Lublin, ul. Tokarska 9A tel.: (081) 710 17 00 e-mail: katana@mbpress.pl PRAWNIK Nr 1/23/2011 PRAWNIK Biuletyn Okręgowej Izby Radców Prawnych Lublinie Nr 1/23 2011 W numerze między innymi: INFORMACJE I KOMUNIKATY Z posiedzeń Rady...2 Bożonarodzeniowe spotkanie w Okręgowej Izbie Radców Prawnych w Lublinie...6 III Edycja konkursu Kryształowe serce radcy prawnego rozstrzygnięta...7 II Bal Aplikanta Radcowskiego...8 Zaproszenie na Spotkanie Seniorów...9 Nowa wysokość składek...10 Okręgowa Izba Radców Prawnych w liczbach (dane na dzień 31 grudnia 2010 r.)...11 Szkolenia w II kwartale 2011 r...12 Szkolenie w Kazimierzu (12-14 maja 2011 r.)...13 Uzupełniająca lista osób, które zrealizowały obowiązek szkoleniowy I cyklu szkolenia...14 Kasy fiskalne w praktyce...15 Przyjdź z pomocą!...18 WARTO WIEDZIEĆ WIĘCEJ Dr Anna Kosut, Szczególne tryby udzielania urlopu wypoczynkowego...19 Renata Zawiślak, Badanie stanu trzeźwości pracownika przez pracodawcę...27 Aneta Dziewiela, Uwagi na temat skargi konstytucyjnej - zagadnienia wybrane...30 Dr Arkadiusz Bereza, Świadczenie profesjonalnej pomocy prawnej w okresie II Rzeczypospolitej i Polski Ludowej (do 1963 r.)...39 Dyżury członków Prezydium Rady Dziekan Rady - Arkadiusz Bereza wtorek w godz. 11 00-13 00 Wicedziekan Rady - Halina Ejsmond-Zając piątek w godz. 13 00-15 00 Wicedziekan Rady - Marek Pawłowski wtorek w godz. 8 00-10 00 Skarbnik Rady - Hanna Chabros środa w godz. 12 15-13 15 Sekretarz Rady - Anna Fermus-Bobowiec poniedziałek w godz. 15 00-16 00 Rzecznik Dyscyplinarny - Patrycja Kozłowska-Kalisz II i IV poniedziałek miesiąca w godz. 11 30-13 00 1
PRAWNIK Nr 1/23/2011 Informacje i komunikaty Z posiedzeń Rady W dniu 14 grudnia 2010 r. odbyło się III posiedzenie Rady Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie VIII kadencji. Dziekan Rady Arkadiusz Bereza otworzył posiedzenie i powitał wszystkich zgromadzonych. Następnie poinformował, że trzy osoby złożyły wnioski o skreślenie z listy radców prawnych, a mianowicie: Beata Majewska, Anna Zając i Joanna Radlińska- Kostrubała. Wobec powyższego, Rada podjęła uchwały o skreśleniu wymienionych osób z listy radców prawnych na ich wniosek. Jednocześnie wpłynęły cztery wnioski o wpis na listę radców prawnych na podstawie art. 25 ust. 1 ustawy o radcach prawnych. W wyniku ich rozpatrzenia, Rada podjęła uchwały w sprawie wpisu na listę radców prawnych w odniesieniu do następujących osób: Anna Fugiel-Orzeł, Izabela Olszewska, Joanna Podgórska, Justyna Stachowicz. W związku ze zmianą miejsca zamieszkania, wobec złożenia stosownego wniosku, Rada podjęła także uchwałę w przedmiocie przeniesienia wpisu Pani Ilony Orzechowskiej na listę radców prawnych prowadzoną przez Radę Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie z listy prowadzonej przez Radę Okręgowej Izby Radców Prawnych w Kielcach. Wicedziekan Rady Marek Pawłowski poinformował, że w dniu 8 listopada 2010 r., uchwałami Rady, na listę aplikantów zostało wpisanych 49 osób. W ten sposób podjęto decyzję co do ok. 3/4 wniosków złożonych w siedzibie tut. Izby z prośbą o wpis na listę aplikantów radcowskich. Ze względów organizacyjnych pozostała część wniosków, w liczbie 17 (w tym 3 złożone przez osoby, które uzyskały wynik pozytywny z egzaminu wstępnego przeprowadzanego w 2009 r.), została skierowana na kolejne posiedzenie Rady. Rada podjęła zatem stosowne uchwały w sprawie wpisu na listę aplikantów radcowskich w odniesieniu do następujących osób: Lp. Nazwisko i imię kandydata 2 1 Budzyńska Barbara 2 Kunaszewska Magdalena 3 Sawicka Aleksandra 4 Sieńko Mateusz 5 Sitkowska Ewelina 6 Soćko Michał 7 Sokół Konrad
1 Budzyńska Barbara 2 Kunaszewska Magdalena Informacje i komunikaty 3 Sawicka Aleksandra 4 Sieńko Mateusz 5 Sitkowska Ewelina 6 Soćko Michał 7 Sokół Konrad 8 Stańko Artur 9 Starek Magda 10 Sulej Ewelina 11 Szkutnik Edyta 12 Turek Maciej 13 Wicha Dawid 14 Widerski Paweł 15 Władyka Agnieszka 16 Zygo Marzena 17 Żardecki Marcin PRAWNIK Nr 1/23/2011 Do siedziby tut. Izby wpłynęły także wnioski aplikantów I roku aplikacji radcowskiej: Anny Baćmagi, Łukasza Bańkowskiego, Miłosza Borowieckiego, Aleksandry Klimuszko, Moniki Marcinkowskiej, Tomasza Oleszkiewicza, Moniki Orchowskiej, Moniki Wójtowicz- Matryby, Pawła Wypchlaka, Dawida Zarębskiego i Marcina Zręciny o przeniesienie wpisu na listę aplikantów radcowskich prowadzoną przez Radę Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie z listy prowadzonej przez Radę Okręgowej Izby Radców Prawnych w Warszawie. W związku z powyższym, w odniesieniu do w/w osób, Rada podjęła uchwały w sprawie przeniesienia wpisu na listę aplikantów radcowskich prowadzoną przez Radę tut. Izby. Następnie Rada podjęła uchwały w sprawie uzupełnienia listy wykładowców na I roku aplikacji radcowskiej poprzez wpisanie Pana Artura Ozimka oraz Pana Marka Jaślikowskiego oraz uchwałę w sprawie odpłatności za I, II, III rok aplikacji radcowskiej. Zgodnie z tą uchwałą, opłata roczna dla aplikantów I, II i III roku za aplikację radcowską w roku szkoleniowym 2011 wynosi 4.851 zł. i płatna jest w dwóch ratach I rata 2.426 zł. do 31 stycznia 2011 r. oraz II rata 2.425 zł. do 30 czerwca 2011 r. Na zakończenie posiedzenia, na wniosek Wicedziekan Rady Haliny Ejsmond-Zając, Rada podjęła dwie uchwały w przedmiocie umorzenia postępowania w sprawie wpisu na listę radców prawnych, a następnie Dziekan omówił wyniki kolokwium I roku aplikacji radcowskiej. 3
PRAWNIK Nr 1/23/2011 Informacje i komunikaty Po posiedzeniu Rady rozpoczęło się spotkanie opłatkowe władz tut. Izby z arcybiskupem Józefem Życińskim. *** W dniu 20 stycznia 2011 r. odbyło się IV posiedzenie Rady Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie VIII kadencji. Posiedzenie otworzył Dziekan Rady Arkadiusz Bereza, witając wszystkich zgromadzonych. Następnie przedstawił zawiadomienia Rzecznika Dyscyplinarnego o trzech przypadkach wszczęcia dochodzenia w sprawie ze skargi wniesionej na postępowanie radcy prawnego, o dwóch przypadkach odmowy wszczęcia dochodzenia w sprawie skargi na radcę prawnego oraz o dwóch przypadkach umorzenia dochodzenia w sprawie przewinienia dyscyplinarnego radcy prawnego. Rzecznik Dyscyplinarny zawiadomił także, iż wpłynął wniosek o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego przeciwko aplikantowi radcowskiemu. Dziekan Rady poinformował zebranych o śmierci Kolegi Mieczysława Sasa. Wszyscy obecni, na prośbę Dziekana, uczcili pamięć Zmarłego minutą ciszy. Następnie Dziekan wniósł o skreślenie z urzędu z listy radców prawnych Kolegi Mieczysława Sasa z dniem śmierci, tj. z dniem 31 maja 2010 r., a Rada podjęła stosowną uchwałę. Dziekan Rady poinformował także, że wpłynęły dwa wnioski o skreślenie z listy radców prawnych Panów Ryszarda Florka i Wiesława Kowalczyka. W związku z powyższym, Rada podjęła stosowne uchwały o skreśleniu. Następnie Dziekan Rady przedstawił wnioski w sprawie zawieszenia prawa do wykonywania zawodu radcy prawnego w związku z podjęciem pracy w organach wymiaru sprawiedliwości, które złożyli: Szymon Karpierz, Szymon Łukaszewicz, Joanna Skiba i Marcin Stpiczyński. Rada, na wniosek Dziekana, podjęła uchwały zgodnie z wnioskami ww. radców prawnych. W sprawach związanych z wpisami na listę radców prawnych, Rada rozpatrzyła wniosek o wpis Pani Moniki Zalewy, złożony na podstawie art. 25 ust. 1 ustawy o radcach prawnych i podjęła stosowną uchwałę o wpisie. W jednym przypadku, Rada podjęła uchwałę w sprawie odmowy wpisu, a w jednym uchwałę w przedmiocie wznowienia postępowania w sprawie wpisu na listę radców prawnych. W grupie spraw związanych z aplikacją radcowską i jej organizacją, Rada, na wniosek Wicedziekana Rady Marka Pawłowskiego, podjęła uchwałę upoważniającą Prezydium Rady do ustalenia listy wykładowców prowadzących zajęcia dla aplikantów. Następnie Rada podjęła uchwałę wyznaczającą patronów aplikantom radcowskim I roku aplikacji rocznika 2011 oraz wyznaczyła patronów 4
Informacje i komunikaty PRAWNIK Nr 1/23/2011 dla dwóch aplikantek radcowskich IV roku, przeniesionych na listę aplikantów radcowskich prowadzoną przez Radę tut. Izby. Rada podjęła także cztery uchwały w sprawie zmiany patronów dla aplikantów radcowskich, uchwałę w sprawie wyznaczenia patronów grupie pięciu aplikantów radcowskim i uchwałę nakładającą na patrona wspomnianych aplikantów obowiązek przeprowadzenia praktyk w ramach grupy patronackiej. Następnie Rada podjęła uchwały w sprawie zatwierdzenia planu szkoleń dla I, II, III i IV roku aplikacji radcowskiej w roku szkoleniowym 2011 oraz, wzorem roku ubiegłego, podzieliła II rok aplikacji radcowskiej na cztery grupy szkoleniowe. W związku z koniecznością przeprowadzenia dodatkowego kolokwium poprawkowego dla aplikantów I roku aplikacji, którzy otrzymają warunkowy wpis na II rok aplikacji i powołania komisji, która je przeprowadzi, Rada, na wniosek Wicedziekana Marka Pawłowskiego, podjęła uchwałę w sprawie dodatkowego kolokwium poprawkowego i uchwałę zmieniającą uchwałę w sprawie określenia wynagrodzenia za przeprowadzenie kolokwiów. Rada przystąpiła następnie do podjęcia uchwał w sprawie przeniesienia wpisu na listę aplikantów radcowskich prowadzoną przez Radę tut Izby Radców Prawnych, wobec złożenia stosownych wniosków przez ośmiu aplikantów. W konsekwencji na listę aplikantów radcowskich prowadzoną przez Radę tut. Izby wpisani zostali: Grzegorz Goławski, Artur Granicki, Katarzyna Jurysta, Jacek Kania, Faustyna Krasulak, Katarzyna Kudeń, Katarzyna Rabka i Sabina Szydło. W ramach spraw wniesionych przez Skarbnika Rady Hannę Chabros, Rada rozłożyła na raty opłatę roczną za aplikację radcowską dwudziestu trzem aplikantom oraz umorzyła zaległe składki członkowskie jednemu radcy prawnemu z powodu trudnej sytuacji materialnej. Następnie Rada podjęła uchwałę w sprawie dofinansowania II Balu Aplikanta Radcowskiego oraz uchwałę w sprawie skreślenia z listy aplikantów radcowskich Pani Weroniki Miklewicz w związku z rozpoczęciem w 2011 r. aplikacji sądowej w Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury w Krakowie. Na zakończenie poruszono sprawę zakupu nowego lokalu na potrzeby tut. Izby oraz dyskusyjną kwestię listu otwartego bialskich środowisk prawniczych w sprawie planów likwidacji Wydziału Gospodarczego i Wydziału Pracy w Sądzie Rejonowym w Białej Podlaskiej. Zamykając obrady, Dziekan podziękował zgromadzonym za przybycie. Sekretarz Rady Anna Fermus - Bobowiec 5
PRAWNIK Nr 1/23/2011 Informacje i komunikaty Bożonarodzeniowe spotkanie w Okręgowej Izbie Radców Prawnych w Lublinie W dniu 14 grudnia 2010 r. w siedzibie Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie odbyło się zorganizowane przez Dziekana OIRP w Lublinie Arkadiusza Berezę z okazji Świąt Bożego Narodzenia uroczyste spotkanie radców prawnych. Wspólne świętowanie radców prawnych stało się już tradycją lubelskiej Izby i jak co roku miało szczególny duchowy wymiar. Gościem honorowym uroczystości był arcybiskup Józef Życiński metropolita lubelski. W uroczystości uczestniczyli między innymi przedstawiciele władz lubelskiego samorządu radcowskiego: członkowie Rady Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie, Okręgowej Komisji Rewizyjnej, Okręgowego Sądu Dyscyplinarnego oraz Okręgowy Rzecznik Dyscyplinarny wraz ze swoimi zastępcami. Spotkanie rozpoczęło się oceną roku dokonaną przez Dziekana OIRP w Lublinie Arkadiusza Berezę. Dziekan w kilku słowach przedstawił osiągnięcia lubelskiego środowiska radców prawnych. Ponadto życzył wszystkim radcom prawnym zdrowych i spokojnych Świąt Bożego Narodzenia oraz wielu sukcesów osobistych i zawodowych. Następnie ksiądz arcybiskup Józef Życiński w ciepłych słowach przywitał radców prawnych i podkreślił, że to już kolejne jego spotkanie w OIRP w Lublinie. W słowie pasterskim nawiązał do szczególnej roli rodziny przypominając przypowieść o Świętym Józefie. Porównał jego troski o zapewnienie Świętej Marii miejsca do godnego porodu, do trosk życia codziennego i problemów zawodu radcy prawnego. Następnie podzielił się opłatkiem i złożył osobiście każdemu radcy prawnemu świąteczne życzenia. Podczas spotkania znakomicie śpiewał kolędy Zespół Pieśni i Tańca Sławiniacy. Uczestnicy doskonale wczuli się w świąteczną atmosferę uroczystości integrującej środowisko W chwili gdy ten numer pisma dociera do rąk Koleżanek i Kolegów z korporacji, nie ma już wśród nas naszego Wigilijnego Gościa. Arcybiskup Józef Życiński zmarł nagle w czwartek 10 lutego 2011 r. w Rzymie. Ksiądz profesor odznaczał się wielkim duchem, mądrością i życzliwością. Środowisko lubelskiej OIRP straciło, tak jak cała Polska, człowieka, który w swej posłudze duszpasterskiej był orędownikiem najgłębszych humanistycznych wartości. Non omnis moriar. Sławomir Pilipiec 6
Informacje i komunikaty PRAWNIK Nr 1/23/2011 III edycja konkursu Kryształowe serce radcy prawnego rozstrzygnięta W dniu 10 lutego 2011 roku na Zamku Królewskim w Warszawie Prezes KRRP Maciej Bobrowicz wręczył nagrody w konkursie Kryształowe serce radcy prawnego. Uroczystość zaszczycili swą obecnością Zbigniew Wrona podsekretarz stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości, Stanisław Dąbrowski Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego, Teresa Romer - sędzia Sądu Najwyższego w stanie spoczynku, Roman Kęska reprezentujący Przewodniczącego Krajowej Rady Sądownictwa i inni znakomici goście. Tytuł honorowy w tym konkursie mogą otrzymać radcowie prawni i aplikanci radcowscy, którzy wyróżnią się bezinteresowną pomocą prawną na rzecz osób fizycznych, organizacji społecznych, instytucji realizujących cele publiczne, kościołów i związków wyznaniowych, uchodźców, repatriantów lub osób dotkniętych klęskami. Laureatami III edycji konkursu zostali radcowie prawni: Ryszard Kowalczuk - OIRP Białystok, Zygmunt Ciechorski - OIRP Bydgoszcz, Krystyna Gryncewicz - OIRP Gdańsk, Małgorzata Kałuża - OIRP Katowice, Franciszka Pniewska - OIRP Koszalin, Elwira Skoczek - OIRP Kielce, Teresa Gniadek - OIRP Kraków, Maria Ewa Tyszkiewicz - OIRP Lublin, Jan Bodo Kaftański - OIRP Łódź, Maria Tomułowicz - OIRP Olsztyn, Aleksandra Pacho - OIRP Opole, Sławomir Kubat - OIRP Poznań, Maria Janina Drabik - OIRP Rzeszów, Tomasz Dauerman - OIRP Wałbrzych, Elżbieta Gozdowska - OIRP Warszawa, Sylwia Zarzycka - OIRP Wrocław, Joanna Surmiak OIRP - Zielona Góra. Nagrody specjalne Prezesa KRRP za działalność pro publico bono otrzymały Okręgowa Izba Radców Prawnych w Kielcach i Okręgowa Izba Radców Prawnych w Łodzi. Bezinteresowność, zaangażowanie w organizacji pomocy innym, życzliwość i serdeczność, to wspólne cechy wszystkich osób indywidualnie uhonorowanych nagrodą Kryształowego serca radcy prawnego. Wśród grona tegorocznych laureatów jest także nasza Koleżanka Maria Ewa Tyszkiewicz. Od początku wykonywania zawodu radcy prawnego łączy Ona pracę zawodową z działalnością społeczną na rzecz samorządu radców prawnych. Aktywnie uczestniczy w akcjach na rzecz pomocy prawnej ludziom najuboższym, dotkniętych klęskami żywiołowymi a także ofiarom prze- 7
PRAWNIK Nr 1/23/2011 Informacje i komunikaty mocy w rodzinie. Z całym zaangażowaniem niesie pomoc ludziom bezdomnym i bezrobotnym z terenu województwa lubelskiego. Założyła także Towarzystwo Odnowy Zabytków na terenie Łukowa oraz działa charytatywnie na rzecz rozwoju Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Laureatce Konkursu Marii Ewie Tyszkiewicz dziękujemy za Jej postawę i serdecznie gratulujemy. Miło także odnotować, że wśród radców prawnych z lubelskiej OIRP, jest to kolejna nagroda Kryształowego serca. W ubiegłym roku laureatką konkursu została Koleżanka Irena Kopiec. Cokolwiek zrobisz, będzie nieznaczące, lecz jest bardzo ważne, byś to zrobił (Mohandas Karamchand Gandhi). Redakcja II Bal Aplikanta Radcowskiego Dnia 12 lutego 2011 r. w Filharmonii Lubelskiej odbył się II Bal Aplikantów Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie. Swoją obecnością aplikantów zaszczycili przedstawiciele władz Izby: Wicedziekan Marek Pawłowski, Wicedziekan Halina Ejsmond-Zając, Skarbnik Rady Hanna Chabros, Kierownik szkolenia aplikantów Edward Kaczor oraz Z-ca Kierownika szkolenia aplikantów Hubert Ząbek. Uroczystość rozpoczęła się, tradycyjnie, lampką szampana oraz przemówieniem Wicedziekana Marka Pawłowskiego. Bal okazał się znakomitą okazją do uhonorowania dotychczaso- wych osiągnięć i zasług aplikantów. Wicedziekan Marek Pawłowski i Wicedziekan Halina Ejsmond-Zając wręczyli zasłużonym dyplomy oraz odznaki Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie. Za bardzo dobry wynik z kolokwium rocznego dla I roku aplikacji radcowskiej w 2010 r. odznakę oraz pochwałę od Dziekana otrzymali aplikanci: 1. Magdalena Bałuch 2. Ewelina Brodowska Wrona 3. Magdalena Cichor Wójcik 4. Radosław Ciesielski 5. Przemysław Gardynik 8
Informacje i komunikaty 6. Alicja Michalak Głowacka 7. Marek Gołąb 8. Agnieszka Hys 9. Damian Jaślar 10. Anna Karczmarczyk 11. Artur Kinach 12. Małgorzata Koczan 13. Konrad Kuzioła 14. Ireneusz Misiejuk 15. Marta Nurzyńska 16. Michał Połaniecki 17. Grzegorz Skitał 18. Anna Solak 19. Olga Sternal 20. Kamil Szereda 21. Tomasz Turski 22. Radosław Ulanowski 23. Tomasz Zdolski Za zaangażowanie w integrację samorządu radcowskiego oraz aktywizowanie środowiska aplikantów Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie odznakę oraz pochwałę od Dziekana otrzymali aplikanci: PRAWNIK Nr 1/23/2011 1. Anna Choryngiewicz 2. Magdalena Ciechańska 3. Barbara Cioch 4. Monika Korczak 5. Marlena Krzewska 6. Joanna Leś Soroka 7. Anna Łacek Sękowska 8. Wiktor Michałek 9. Ireneusz Misiejuk 10. Monika Nieradka Bernaciak 11. Michał Olejniczak 12. Ewa Urbanowicz Miejmy nadzieję, że uhonorowani aplikanci staną się przykładem do naśladowania dla swoich kolegów a uroczystość wręczania nagród wpisze się w coroczną tradycję i z roku na rok zasłużonych aplikantów będzie coraz więcej. Anna Łacek - Sękowska ZAPROSZENIE W imieniu Rady Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie, uprzejmie zapraszam na Spotkanie Seniorów, które odbędzie się w siedzibie Izby w dniu 18 kwietnia 2011 roku o godzinie 16 00 (ul. Wallenroda 2e, Lublin). Spotkanie ma na celu integrację środowiska radców prawnych nie będących czynnymi zawodowo oraz wypracowania jej form. Bardzo proszę o przybycie oraz ewentualne propozycje w zakresie integracji. Dziekan Rady Arkadiusz Bereza 9
PRAWNIK Nr 1/23/2011 Informacje i komunikaty Nowa wysokość składek Od 1 stycznia 2011r. obowiązują nowe składki zgodnie z uchwałą Nr 7/VIII/2010 Krajowej Rady Radców Prawnych z dnia 10 grudnia 2010 r. w sprawie wysokości składki członkowskiej i składki ubezpieczeniowej, zasad ich uiszczania oraz funduszy celowych Krajowej Rady Radców Prawnych. Wysokość miesięcznej składki członkowskiej Wysokość miesięcznej składki ubezpieczeniowej Łączna miesięczna wysokość składek Radca prawny wykonujący zawód 78 PLN 22 PLN 100 PLN radcy prawnego Radca prawny będący emerytem 39 PLN 22 PLN 61 PLN lub rencistą wykonujący zawód radcy prawnego Radca prawny nie wykonujący 78 PLN nie dotyczy 78 PLN zawodu radcy prawnego Radca prawny będący emerytem 8 PLN nie dotyczy 8 PLN lub rencistą, niewykonujący zawodu radcy prawnego Aplikant radcowski 20 PLN nie dotyczy 20 PLN Składka członkowska wraz ze składką ubezpieczeniową (jeśli obowiązek jej zapłaty dotyczy radcy prawnego) za dany miesiąc winna być uiszczana do końca tego miesiąca. Składka członkowska w wysokości ustalonej dla radców prawnych będących emerytami i rencistami wykonującymi zawód radcy prawnego, jak również składka członkowska w wysokości określonej dla radców prawnych będących emerytami i rencistami niewykonującymi zawodu radcy prawnego jest uiszczana w zmniejszonej wysokości od miesiąca występującego po miesiącu, w którym radca prawny zawiadomi Radę o okoliczności uzasadniającej zmianę składki. Przypominam Koleżankom i Kolegom o obowiązku informowania Rady tutejszej Izby o okolicznościach mających wpływ na wysokość składki członkowskiej i ustaniu obowiązku ubezpieczenia jak również terminowym uiszczaniu składek. W załączeniu w formie wkładki druk zawiadomienia celem realizacji obowiązku wynikającego z art. 8 ust. 3 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (Dz. U. z 2002 r., Nr 123, poz. 1059 z późn. zm.), który należy wypełnić jedynie w przypadku konieczności aktualizacji danych. Zgłoszenie aktualizacyjne należy przesłać na adres Izby: 20-607 Lublin, ul. K. Wallenroda 2. 10 Skarbnik Rady Hanna Chabros
Informacje i komunikaty PRAWNIK Nr 1/23/2011 Okręgowa Izba Radców Prawnych w Lublinie w liczbach (dane na dzień 31 grudnia 2010 r.) Redakcja 11
PRAWNIK Nr 1/23/2011 Informacje i komunikaty Koleżanki i Koledzy W ramach ustawowego obowiązku doskonalenia zawodowego, uprzejmie zapraszam do udziału w jednodniowych konferencjach szkoleniowych realizowanych w II kwartale 2011 r. I szkolenie: 1. Efektywne formy zabezpieczenia ze szczególnym uwzględnieniem zabezpieczenia poprzez hipotekę, weksel, rejestr zastawów i zastaw rejestrowy 2. Istotne zmiany w ustawie o przeciwdziałaniu praniu brudnych pieniędzy i finansowaniu terroryzmu Wykładowca: Marek Tarkowski radca prawny Termin: 4 kwietnia 2011 r., godz. 9 00-14 00 II szkolenie: Etyka zawodu radcy prawnego Wykładowca: Zenon Klatka b. Prezes Krajowej Rady Radców Prawnych Termin: 16 kwietnia 2011 r. (sobota), godz. 9 30 14 30 Wykład skierowany zwłaszcza do osób, które zostały wpisane na listę radców prawnych na innej podstawie niż odbycie aplikacji radcowskiej i zdanie egzaminu radcowskiego. III szkolenie: Procedura cywilna w praktyce radcy prawnego w świetle najnowszego orzecznictwa Sądu Najwyższego Wykładowca: Artur Żuk Prezes Sądu Rejonowego Lublin-Wschód Termin: 23 maja 2011 r., godz. 9 00-14 00 IV szkolenie: Ograniczone prawa rzeczowe w praktyce Wykładowca: Alicja Zych sędzia Sądu Okręgowego w Lublinie Termin: 30 maja 2011 r., godz. 9 00-14 00 V szkolenie: 1. Odszkodowania za niezgodne z prawem rozwiązania umowy o pracę z pracownikiem w świetle aktualnego orzecznictwa Sądu Najwyższego 2. Dochodzenie roszczeń z tytułu mobbingu Wykładowca: Krzysztof Szewczak Wiceprezes Sądu Apelacyjnego w Lublinie Termin: 6 czerwca 2011 r., godz. 9 00-14 00 Oprócz szkoleń serdecznie zapraszamy do udziału w spotkaniu i oprowadzeniu po obiekcie Sądu Rejonowego Lublin-Wschód w Lublinie z siedzibą w Świdniku, ul. Wyszyńskiego 18. Artur Żuk Prezes Sądu Rejonowego Lublin-Wschód Termin: 11 kwietnia 2011 r., godz. 10 00 Szkolenia odbywać się będą w sali konferencyjnej OIRP Lublin przy ul. Wallenroda 2e. Zgłoszenia telefoniczne na poszczególne szkolenia/spotkanie prosimy kierować do Biura OIRP najpóźniej na 7 dni przed wykładem. Z koleżeńskim pozdrowieniem Koordynator ds. szkoleń Jolanta Piekarczyk 12
Informacje i komunikaty PRAWNIK Nr 1/23/2011 Zaproszenie do udziału w konferencji szkoleniowej Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie w KAZIMIERZU DOLNYM w dniach 12-14 maja 2011 r. szkolenie odbędzie się w Zajeździe Piastowskim w Kazimierzu Dolnym, ul. Słoneczna 3 Tematyka szkolenia 1. Obrót gospodarczy i konsumencki w prawie polskim i prawie europejskim de lege lata i de lege ferenda sędzia Sądu Najwyższego prof. dr hab. Wojciech Katner 2. Umowy o roboty budowlane na tle wybranych orzeczeń Sądu Najwyższego sędzia Sądu Najwyższego prof. dr hab. Wojciech Katner 3. Postępowania w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych sędzia Sądu Apelacyjnego w Lublinie Elżbieta Gawda 4. Wybrane zagadnienia z zakresu ubezpieczeń społecznych na tle orzecznictwa Sądu Apelacyjnego w Lublinie sędzia Sądu Apelacyjnego w Lublinie - Elżbieta Gawda Odpłatność od osoby 300,00 zł (243,90 netto+23% VAT) Szczegółowy terminarz wykładów i innych zajęć otrzymają osoby zakwalifikowane na szkolenie. Liczba miejsc ograniczona z pierwszeństwem dla osób, które nie uzyskały wymaganej ilości punktów za szkolenia. Uczestnictwo w szkoleniu proszę zgłaszać na załączonym druku w terminie do dnia 18 kwietnia 2011 r. DZIEKAN RADY 13
PRAWNIK Nr 1/23/2011 Informacje i komunikaty Uzupełniająca lista osób, które zrealizowały obowiązek szkoleniowy I cyklu szkolenia (od 1 stycznia 2009 do 31 grudnia 2011 r.) A Uzupełniająca lista osób, które zrealizowały obowiązek szkoleniowy I cyklu szkolenia (od 1 stycznia 2009 do 31 grudnia 2011 r.) Adamczuk Urszula, Arciszewski Tadeusz B D G H J Babkiewicz Apolonia, Banach Piotr, Batkowski Szymon, Bebel Agnieszka, Bezuch Teresa, Białkowska Małgorzata, Boguta Grażyna, Bończoszek Przemysław, Buchoska Urszula, Buczarski Sławomir, Burdzińska Nina Drozd Monika, Dubiel Barbara, Dziubek Bogusław Gągała Weronika, Głowacki Jakub, Gnutek Magdalena Hałaczkiewicz Stanisław Jakubowska-Rybczyńska Anna, Janusz Maria, Anna, Jarus Ewa K L Ł M N O P R S T U W Kamińska Elżbieta, Karchut Maria, Koczwarska Lucyna, Kościelska-Mazur Renata, Kowalczuk- Szymańska Magdalena, Kulińska-Podbielska Gerta, Kunicki Aleksander, Kurzępa Tomasz Leńczowska-Soboń Katarzyna Łabęcka-Jaroszuk Tatiana, Łucjan Jan, Łukasiewicz Anna, Maciąg Jan, Mazur Marek, Mitręga Ewelina, Mojski Wojciech Niezbecka Elżbieta, Nowicki Robert Olszak Tomasz, Orlowski Kazimierz Pawlonka Wiesław, Perdeus Wiesław, Pietras Adam, Piluś Krzysztof, Polowy Andrzej, Polowy Anna, Puszkarski Grzegorz Rdest Janusz Serewa Karolina, Serewa Michał, Skubisz Ryszard, Słabek Arkadiusz, Słotwiński Piotr, Smyk Grzegorz, Sokoowska Irena, Sokołowska-Stryczek Grażyna, Sokół Bożena, Spytek-Trybusiewicz Halina, Stanek Natalia, Stanicka Agnieszka, Staniuk Mariusz, Stolat Bartłomiej, Szafrenek Zbigniew, Szymczak Rafał Trzebiatowski Marcin, Turska Monika Uss Sławomir Wąsik Jacek, Wcisło Regina, Wiącek Aleksandra, Włodarczyk Teresa, Wrzyszcz Andrzej W związku z możliwością wypełniania przez radcę prawnego obowiązku szkolenia poprzez publikację opracowań z zakresu prawa, artykułów w czasopismach fachowych, glos do orzeczeń sądów oraz Trybunałów, a także komentarzy prawniczych (6 pkt szkoleniowych za każdą publikację), radcowie prawni, którzy zrealizowali powyższy obowiązek w ww. sposób, proszeni są o niezwłoczne nadesłanie do OIRP wykazu publikacji. Wykaz publikacji winien zawierać pełny tytuł publikacji oraz miejsce publikacji z uwzględnieniem stron. Wykaz można przesłać na adres Izby: 20-607 Lublin, ul. K. Wallenroda 2 lub adres e-mail: poczta@oirp.lublin.pl z dopiskiem obowiązek szkoleniowy-publikacje. 14 Z Zdunek Krzysztof, Ziembowicz Beata, Ziemińska Maria, Zimak Marcin, Zwolak Lucja, Żuk Dorota
Informacje i komunikaty PRAWNIK Nr 1/23/2011 Kasy fiskalne w praktyce Dlaczego trzeba zainstalować kasę fiskalną? 30 kwietnia 2011 r. kończy się zwolnienie usług prawniczych z obowiązku ewidencjonowania za pomocą kas rejestrujących. Czy wszyscy muszą zakupić i zainstalować kasy fiskalne przed 1 maja 2011 r.? Nie, koniec obowiązywania zwolnienia przedmiotowego oznacza, że zaczynają obowiązywać zasady takie same, jak dla innych podatników. Oznacza to, że obowiązek dotyczy tylko tych, których obrót w 2010 r. przekroczył 40 000 zł. Jeżeli tak się nie stało, a obrót 40 000 zł. zostanie osiągnięty w ciągu 2011 r., to kasę trzeba zainstalować przed upływem 2 kolejnych miesięcy kalendarzowych. Ci, którzy nie prowadzili działalności gospodarczej w 2010 r. muszą zainstalować kasę do dnia przekroczenia obrotu 20 000 zł. w tym roku. Czy cały obrót bierze się pod uwagę? Nie, tylko obrót zrealizowany na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą w formie indywidualnych gospodarstw rolnych bierze się pod uwagę przy ustalaniu obowiązku ewidencjonowania za pomocą kas rejestrujących. Oznacza to, że nie wlicza się do tego części obrotu uzyskanego w formie wynagrodzenia ze stosunku pracy lub umów na rzecz przedsiębiorców. Kiedy tak naprawdę trzeba zakupić kasę? Ponieważ termin 1 maja 2011 r. dotyczy wielu tysięcy podatników, nie tylko prawników warto zakupić odpowiednie urządzenie w marcu lub na początku kwietnia. Daje to pewność, że wybrany przez nas model będzie dostępny. Co więcej kasa może zostać zaprogramowana i pracować w trybie niefiskalnym. Daje to możliwość nauczenia się obsługi kasy bez żadnych konsekwencji popełnionych błędów. Na samą fiskalizację radzimy umówić się z serwisantem w połowie kwietnia. Czy państwo wspomaga finansowo zakup kasy? Tak, jeżeli są to pierwsze kasy w firmie i przed terminem fiskalizacji zostanie złożone w urzędzie skarbowym oświadczenie o liczbie kas i przewidywanym 15
PRAWNIK Nr 1/23/2011 Informacje i komunikaty miejscu ich używania, to za każdą kasę można uzyskać zwrot do 90% wartości kasy netto, ale nie więcej niż 700 zł. Podatnicy VAT wartość tę odpisują z deklaracji za następne miesiące, a zwolnieni z VAT składają podanie do naczelnika swojego urzędu skarbowego w formie określonej rozporządzeniem Ministra Finansów. Przykładowo, jeżeli kasa kosztuje 799 zł. netto (np. Mercury 130F), to faktycznie poniesiony wydatek na zakup kasy wyniesie zaledwie 99 zł. Jeżeli drukarka fiskalna kosztuje 2490 zł. (np. Profit EJ), to rzeczywisty koszt nabycia wynosi 1790 zł. Warto wiedzieć, że do liczby deklarowanych kas można włączyć także kasy rezerwowe. Co należy do podstawowych obowiązków użytkownika kasy? Najważniejszymi obowiązkami są: dokonywanie rejestracji i wydawanie klientowi paragonu przy każdej sprzedaży usługi, wykonywanie raportu dobowego na zakończenie każdego dnia w którym była prowadzona sprzedaż, drukowanie raportu za okres miesięczny przed rozpoczęciem sprzedaży usług w kolejnym miesiącu, przechowywanie wydrukowanych raportów przez 5 lat od zakończenia roku (a także rolek kontrolnych lub danych kopii elektronicznej, zależnie od konstrukcji kasy) oraz wykonywanie przeglądów technicznych co 24 miesiące. Co powinno znajdować się w treści paragonu? Paragon musi zawierać nazwę usługi, ilość, cenę jednostkową oraz stawkę VAT. Ci, którzy korzystają ze zwolnienia z VAT ewidencjonują wszystkie pozycje jako zwolnione z podatku. Ważnym elementem paragonu jest także nagłówek zawierający dane adresowe i NIP podmiotu świadczącego usługi. W prawidłowym zaprogramowaniu kasy oraz nauce jej użytkowania pomoże serwisant dokonujący fiskalizacji. Czy wszystkie usługi trzeba ewidencjonować w kasie? Nie, chodzi tylko o usługi na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą w formie indywidualnych gospodarstw rolnych. Nie trzeba rejestrować w kasie usług, za które będzie wystawiona faktura na rzecz przedsiębiorcy (chociaż można w takim przypadku oryginał paragonu spina się z kopią faktury). Jak wybrać urządzenie fiskalne? Nie ma na rynku kas czy drukarek fiskalnych wyłącznie dla prawników. Wszystkie urządzenia spełniają jednakowe wymogi prawne i posiadają podobne funkcje, więc mogą służyć zarówno do sprzedaży towarów w sklepie jak i sprzedaży usług prawniczych. Różnice polegają głównie na możliwościach użytych mechanizmów głównie drukarki i klawiatury, oraz funkcjonalności. 16
Informacje i komunikaty PRAWNIK Nr 1/23/2011 Ze względu na niewielką ilość wydawanych paragonów w kancelariach prawniczych sprawdzą się z powodzeniem kasy w cenie nie przekraczającej 1200 zł. netto (np. Euro500T, Euro500TX). Dla kancelarii, które korzystają z komputerowego systemu sprzedaży najwłaściwszym wyborem będzie drukarka fiskalna. Gdzie można znaleźć więcej informacji na temat kas fiskalnych? Całość przepisów regulujących prawa i obowiązki w tym zakresie określają cztery akty prawne: - Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2004 r., Nr 54, poz. 535 z późn. zm.), art. 111, - Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 27 grudnia 2010 r. w sprawie odliczania i zwrotu kwot wydatkowanych na zakup kas rejestrujących (Dz. U. z 2010 r., Nr 257, poz. 1733), - Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 26 lipca 2010 r. w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących (Dz. U. z 2010 r., Nr 138, poz. 930), - Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 28 listopada 2008 r. w sprawie kryteriów i warunków technicznych, którym muszą odpowiadać kasy rejestrujące oraz warunków ich stosowania (Dz. U. z 2008 r., Nr 212, poz. 1338). Wszystkie wyżej wymienione akty prawne i opisy urządzeń znajdują się na stronie www.torell.pl. Maciej Rudaś Dyrektor Działu Technicznego TORELL dystrybutor kas fiskalnych SHARP i EURO w Polsce 17
PRAWNIK Nr 1/23/2011 Informacje i komunikaty 18
Warto wiedzieć więcej PRAWNIK Nr 1/23/2011 Szczególne tryby udzielania urlopu wypoczynkowego I. Z art. 163 k.p. 1 wynika, że udzielanie pracownikom urlopów wypoczynkowych następuje albo na podstawie planu urlopów albo po porozumieniu z pracownikiem co do terminu urlopu wypoczynkowego. Uznając te sposoby za typowe tryby udzielania urlopu, należy wskazać na regulacje mające istotne znaczenie w praktyce, które odnoszą się do szczególnych trybów realizowania pracowniczego prawa do wypoczynku. Są to unormowania zawarte w art. 167 1 k.p., dotyczące udzielania urlopu w okresie wypowiedzenia umowy o pracę oraz w art. 168 k.p., określające zasady wykorzystywania tzw. urlopu zaległego. II. Urlop w okresie wypowiedzenia umowy o pracę Zgodnie z art. 167 1 k.p. w okresie wypowiedzenia umowy o pracę pracownik jest obowiązany wykorzystać przysługujący mu urlop, jeżeli w tym okresie pracodawca udzieli mu urlopu (...). Regulacja ta została wprowadzona do kodeksu pracy 1 stycznia 2003 roku 2 i doprowadziła do zasadniczej, niekorzystnej zmiany w statusie pracownika znajdującego się w okresie wypowiedzenia. Przed tą datą, ze względu na brak w kodeksie pracy unormowania odnoszącego się do omawianej kwestii 3, przyjmowano bowiem, że pracodawca może udzielić pracownikowi urlopu wypoczynkowego w okresie wypowiedzenia tylko wtedy, gdy na okres ten przypadł termin wykorzystania urlopu wynikający z planu urlopów, bądź gdy pracownik zgodził się na wykorzystanie urlopu w tym okresie. W aktualnym stanie prawnym to nie pracownik, lecz pracodawca jest podmiotem decydującym o tym, czy w okresie wypowiedzenia umowy o pracę pracownik będzie świadczyć pracę, a przysługujące mu prawo do urlopu zostanie w momencie rozwiązania umowy zaspokojone przez wypłatę ekwiwalentu pieniężnego, czy też na okres wypowiedzenia przypadnie czas wykorzystania urlopu w naturze. 1 Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t. j. Dz. U. z 1998 r., Nr 21, poz. 94 z późn. zm.). 2 Ustawą z dnia 26 lipca 2002 r. o zmianie ustawy Kodeks pracy oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 135, poz. 1146). 3 Należy jednak zaznaczyć, że w pierwotnej wersji kodeksu pracy art. 170 k.p. regulował zasady wykorzystywania urlopu w okresie wypowiedzenia; przepis ten skreślono mocą ustawy z dnia 2 lutego 1996 r. o zmianie ustawy Kodeks pracy oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 24, poz. 110). 19
PRAWNIK Nr 1/23/2011 Warto wiedzieć więcej Istotne jest przy tym to, że w okresie wypowiedzenia pracownik może być zobowiązany do wykorzystania całego przysługującego mu urlopu wypoczynkowego. Urlopem przysługującym jest zarówno urlop, do którego pracownik nabył prawo w roku kalendarzowym, w którym dochodzi do ustania zatrudnienia, jak i urlop zaległy jeżeli do takiego urlopu pracownik jest uprawniony. Ze zdania drugiego art. 167 1 k.p. wynika, że urlopu zaległego pracodawca może udzielić pracownikowi w całości, zaś wymiar urlopu bieżącego (za dany rok kalendarzowy) jest ustalany w oparciu o zasadę proporcjonalności (art. 155 2 k.p.). Pracodawca, który podejmie decyzję o udzieleniu pracownikowi urlopu wypoczynkowego w okresie wypowiedzenia musi jednak mieć na względzie to, że nie może to pozbawiać pracownika możliwości skorzystania z określonych uprawnień wynikających z przepisów kodeksu pracy 4. Chodzi tu o prawo do dni wolnych na poszukiwanie pracy na zasadach określonych w art. 37 k.p. oraz o prawo do zwolnienia od pracy w wymiarze dwóch dni, jeżeli pracownik wychowuje przynajmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat (art. 188 k.p.). Jeśli więc udzielony pracownikowi urlop obejmowałby cały okres wypowiedzenia, a pracownik, uprawniony do skorzystania ze wskazanych wyżej dni wolnych, złożyłby wniosek o ich udzielenie, pracodawca powinien, moim zdaniem, dokonać stosownej korekty liczby dni urlopu wypoczynkowego, do którego wykorzystania pracownik został zobowiązany, umożliwiając mu tym samym skorzystanie z tych uprawnień. W konsekwencji tego pracownik będzie uprawniony do ekwiwalentu pieniężnego za tę część urlopu wypoczynkowego, która nie została skonsumowana ze względu na korzystanie z uprawnień określonych w art. 37 k.p. lub (i) art. 188 k.p. Zajmując się zagadnieniem udzielania pracownikowi urlopu wypoczynkowego w okresie wypowiedzenia, należy ustalić kiedy rozpoczyna się ten okres. Ponieważ kodeks pracy nie reguluje kwestii początku biegu okresu wypowiedzenia, konieczne staje się, zgodnie z art. 300 k.p., sięgnięcie do przepisów kodeksu cywilnego 5. Stosując art. 61 1 k.c. przyjąć należy, że oświadczenie o wypowiedzeniu umowy o pracę uznaje się za złożone z chwilą, gdy doszło do pracownika w taki sposób, że mógł on zapoznać się z jego treścią. Jednakże sprawa komplikuje się ze względu na treść art. 30 2 1 k.p., który to przepis ustala dla okresów wypowiedzenia obejmujących tydzień, miesiąc lub ich wielokrotność tzw. termin wypowiedzenia, czyli ostatni dzień okresu wypowiedzenia. 4 M. Jaroszewska, Urlopy wypoczynkowe, Biblioteka Monitora Prawa Pracy, C.H. Beck, Warszawa 2009, s. 64. 5 Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 roku - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.). 20
Warto wiedzieć więcej PRAWNIK Nr 1/23/2011 Jak wiadomo, do okresów wypowiedzenia wyrażonych w tygodniach przypada on w sobotę, dla wyrażonych w miesiącach w ostatnim dniu miesiąca. Problem ustalenia początku okresu wypowiedzenia powstanie w związku z tym wówczas, gdy oświadczenie o wypowiedzeniu zostanie złożone np. 20 marca, a obowiązuje w danym przypadku miesięczny okres wypowiedzenia. Ustalenie ostatniego dnia okresu wypowiedzenia w tej sytuacji nie rodzi żadnych wątpliwości będzie to 30 kwietnia. Dla interesującej nas kwestii ważniejsza jest jednak odpowiedź na pytanie kiedy ten okres rozpoczął się - 20 marca (dzień dojścia oświadczenia woli do adresata) czy 1 kwietnia (pierwszy dzień kolejnego miesiąca kalendarzowego, z upływem którego rozwiąże się umowa o pracę). W niektórych opracowaniach dotyczących urlopów wypoczynkowych prezentowana jest wykładnia, zgodnie z którą bieg okresu wypowiedzenia rozpoczyna się nie od momentu złożenia oświadczenia woli o wypowiedzeniu, lecz od dnia ustalonego w taki sposób, aby ostatni dzień ustawowego okresu wypowiedzenia przypadał na sobotę lub na ostatni dzień miesiąca 6. Wykładnia taka niewątpliwie mogła znajdować swe uzasadnienie w czasie, gdy w orzecznictwie Sądu Najwyższego prezentowane było stanowisko zakładające, że okresy wypowiedzenia mają charakter sztywny. Jednakże w późniejszych latach odstąpiono od tego poglądu, co potwierdza m. in. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 czerwca 2005 roku 7. Przyjęto w nim, że zwrot w okresie wypowiedzenia należy rozumieć jako okres po dokonaniu wypowiedzenia (złożenia pracownikowi oświadczenia woli o wypowiedzeniu) do upływu okresu wypowiedzenia (rozwiązania umowy o pracę). Z cytowanego tu orzeczenia Sądu Najwyższego wynika więc, że przewidziany w kodeksie pracy okres wypowiedzenia liczący np. 1 miesiąc, musi obejmować co najmniej miesiąc kalendarzowy, ale w zależności od momentu dokonania wypowiedzenia, może ulec przedłużeniu 8. Nawiązując do pytania postawionego w podanym wyżej przykładzie, stwierdzić należy, że skoro oświadczenie o wypowiedzeniu złożono 20 marca, to od tej daty pracownik znajduje się w okresie wypowiedzenia, w konsekwencji czego już od tej daty, a nie dopiero od 1 kwietnia, możliwe jest udzielenie mu urlopu wypoczynkowego. Nie ulega wątpliwości, że zasadniczo interpretacja ta nie jest korzystna dla pracowników. Umożliwia bowiem pracodawcom zmieszczenie w okresie wypowiedzenia większej liczby dni niewykorzystanego przez pracownika urlopu 6 Por. A. Malinowski, Urlopy pracownicze. Komentarz, C.H. Beck, Warszawa 2010, s. 144; A. Martuszewicz, K. Piecyk, Urlopy pracownicze i inne zwolnienia od pracy, ABC Wolters Kluwer business, Warszawa 2010, s. 108. 7 III PK 44/05, OSNP 2006, nr 9-10, piz. 147. 8 Por. L. Mitrus, Sytuacja pracownika w okresie wypowiedzenia umowy o pracę, Część I, Praca i Zabezpieczenie Społeczne 2010, nr 7, s. 6. 21
PRAWNIK Nr 1/23/2011 Warto wiedzieć więcej wypoczynkowego, tym samym uwalniając ich w wielu przypadkach od konieczności wypłacenia ekwiwalentu pieniężnego. Niewątpliwie celom oszczędnościowym służy również stosowana przez pracodawców praktyka polegająca na jednoczesnym zwolnieniu pracownika z obowiązku świadczenia pracy w okresie wypowiedzenia i zobowiązaniu go do wykorzystania w tym okresie urlopu wypoczynkowego. W takiej sytuacji pracodawca nie będzie bowiem musiał wypłacić pracownikowi ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop, do czego byłby zobowiązany, gdyby nie udzielił pracownikowi urlopu na czas zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy. Powstaje jednak w tym miejscu pytanie o dopuszczalność takich praktyk. W zakresie tym widać ewidentną rozbieżność między poglądami wyrażanymi w piśmiennictwie prawa pracy ze stanowiskiem zajmowanym przez judykaturę (z pewnymi jednak wyjątkami). Osobiście zgadzam się z poglądem, że pracownik nie może jednocześnie być zwolniony z obowiązku świadczenia pracy i wykorzystywać urlopu wypoczynkowego 9. Argumentacji dla takiego stanowiska poszukiwać można nie tylko w odmienności celów udzielonych zwolnień od pracy 10, ale także, a może nawet przede wszystkim, w istocie urlopu wypoczynkowego jako uprawnienia do płatnego zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy. Skoro tak, to wydaje się, że niemożliwe jest zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy poprzez udzielenie urlopu wypoczynkowego osobie, która już została zwolniona z tego obowiązku mocą decyzji pracodawcy podjętej w związku z wypowiedzeniem umowy o pracę. Inne stanowisko zajmuje w swych orzeczeniach Sąd Najwyższy, przyjmując, że korzystanie przez pracownika ze zwolnienia od świadczenia pracy nie sprzeciwia się udzieleniu mu w tym czasie urlopu wypoczynkowego, gdyż czas ten nie został przeznaczony na jakiś określony cel, z którym stałby w sprzeczności wypoczynek. Ponadto, zdaniem Sądu Najwyższego, udzielenie pracownikowi urlopu wypoczynkowego w okresie wypowiedzenia, podczas którego został on zwolniony z obowiązku wykonywania pracy, nie stanowi naruszenia art. 8 k.p. 11. Na zakończenie rozważań dotyczących regulacji zawartej w art. 167 1 k.p. jeszcze jedna uwaga. Z treści wskazanego przepisu wyraźnie wynika, że zawarte w nim unormowanie dotyczy wyłącznie rozwiązania umowy o pracę za wypowiedzeniem. Jeżeli więc ustanie zatrudnienia następuje w innym try- 9 A. Martuszewicz, K. Piecyk, op. cit., s. 108. 10 J.w. 11 Por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 kwietnia 1999 r., I PKN 1/99, OSN APiUS 2000, nr 12, poz. 458, z glosą A. Nowaka, OSP 2001, nr 1, poz. 13; wyrok SN z dnia 7 lutego 2001 r., I PKN 240/00, niepublikowany. 22
Warto wiedzieć więcej PRAWNIK Nr 1/23/2011 bie (np. za porozumieniem stron) za niedopuszczalne uznać należy udzielenie urlopu wypoczynkowego z inicjatywy pracodawcy, w okresie poprzedzającym rozwiązanie umowy o pracę. Uwagę tę odnieść należy również do przypadków rozwiązywania się, z upływem czasu, na który były zawarte, terminowych umów o pracę. III. Zaległy urlop wypoczynkowy Przepis art. 161 k.p. stanowi, że pracodawca jest obowiązany udzielić pracownikowi urlopu w tym roku kalendarzowym, w którym pracownik uzyskał do niego prawo. Zasada ta nie zawsze jednak jest w praktyce realizowana. Powodem tego mogą być różne okoliczności, z zaistnieniem których ustawodawca wiąże przesunięcie terminu urlopu, zarówno z inicjatywy pracownika, jak i pracodawcy (art. 164 i 165 k.p.). Do niewykorzystania części urlopu w danym roku kalendarzowym prowadzić może również przerwanie tego urlopu w sytuacjach wskazanych w art. 166 k.p. lub odwołanie pracownika z urlopu (art. 167 k.p.). W tych przypadkach będziemy mieć do czynienia z tzw. urlopem zaległym, czyli urlopem, który jest udzielany pracownikowi w terminie późniejszym niż rok kalendarzowy, w którym pracownik nabył do niego prawo. Przepisy kodeksu pracy nie pozostawiają stronom umowy o pracę pełnej swobody co do określenia tego późniejszego terminu, gdyż z art. 168 k.p. wynika, że jest nim koniec pierwszego kwartału następnego roku kalendarzowego, a więc dzień 31 marca. Wieloletnia praktyka stosowania wskazanej tu regulacji dowiodła, że jest ona źródłem wielu kontrowersji prowadzących do różnej wykładni dokonywanej nie tylko przez pracodawców, ale również przez judykaturę i organy Państwowej Inspekcji Pracy. Przyczyn tego stanu rzeczy upatrywać można przede wszystkim w dwóch okolicznościach po pierwsze w niechęci pracowników do wykorzystywania urlopu w okresie, zdaniem wielu pracowników, niezbyt atrakcyjnym dla wypoczynku, a po drugie, w sposobie zredagowania art. 168 k.p. Ustawodawca, inaczej niż ma to miejsce w odniesieniu do urlopu w okresie wypowiedzenia, położył bowiem nacisk nie na obowiązek pracownika wykorzystania w określonym czasie urlopu zaległego, lecz na powinność pracodawcy udzielenia pracownikowi tego urlopu. Stało się to przyczyną zasadniczej wątpliwości co do możliwości wydania przez pracodawcę wiążącego polecenia wykorzystania urlopu zaległego w pierwszym kwartale kolejnego roku kalendarzowego. Sposób rozstrzygnięcia tej wątpliwości ma o tyle istotne znaczenie dla pracodawców, że za naruszenie przewidzianego w art. 168 k.p. obowiązku ponoszą oni odpowiedzialność wykroczeniową, zgodnie z regulacją z art. 282 11 pkt 2 k.p. 23
PRAWNIK Nr 1/23/2011 Warto wiedzieć więcej Rozstrzygnięcie omawianej kwestii przyniosło orzecznictwo Sądu Najwyższego, w którym początkowo przyjmowano, że nie ma jednej odpowiedzi na pytanie, czy pracodawca może jednostronnie skierować pracownika na zaległy urlop wypoczynkowy, gdyż zależy to od okoliczności sprawy, które mogą być rozmaite 12. Bardziej zdecydowane stanowisko w tej sprawie zajął Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 24 stycznia 2006 roku, uznając, że pracodawca może wysłać pracownika na zaległy urlop, nawet gdy pracownik nie wyraża na to zgody 13. Taka interpretacja nie była początkowo akceptowana przez Państwową Inspekcję Pracy, która podkreślała, że samodzielne udzielenie przez pracodawcę urlopu, wbrew woli pracownika, poza przypadkiem określonym w art. 167 1 k.p., nawet jeśli jest to urlop zaległy, wkracza w sferę uprawnień pracowniczych i jest prawnie niedopuszczalne. Jednakże w międzyczasie Państwowa Inspekcja Pracy złagodziła tak rygorystyczne podejście do omawianej tu kwestii, przyjmując w 2009 roku 14, za uzasadnieniem do cytowanego wyżej wyroku Sądu Najwyższego z dnia 24 stycznia 2006 roku, że art. 168 k.p. dopełnia regulację kodeksową co do czasu, w jakim urlopy powinny być udzielone, nie uzależniając swojego postanowienia, że ma to nastąpić najpóźniej do końca pierwszego kwartału następnego roku kalendarzowego żadnymi warunkami i nie przewidując żadnych wyjątków. Pracodawcy wolno więc zobowiązać pracowników do określenia terminów wykorzystania zaległego urlopu wypoczynkowego w ciągu pierwszego kwartału kolejnego roku kalendarzowego. Wobec pracowników, którzy nie podporządkują się temu wymogowi, pracodawca będzie mógł stosować kary porządkowe z art. 108 k.p. 15. Wskazana tu procedura może znaleźć zastosowanie zarówno u pracodawców, u których nie ustala się planu urlopu, jak i u tych, którzy urlopu udzielają na jego podstawie. Ponieważ, przynajmniej w mojej ocenie, urlop zaległy jest obejmowany planem urlopów, to w ramach poprzedzającej jego ustalenie procedury pracownicy powinni składać wnioski, w których określają proponowany przez siebie termin wykorzystania urlopu zaległego (w granicach czasowych określonych przez kodeks pracy) oraz urlopu przysługującego za dany rok kalendarzowy. Pracodawca, ustalając ten plan, bierze pod uwagę wnioski pracowników i konieczność zapewnienia normalnego toku pracy (art. 163 zd. drugie k.p.), a w odniesieniu do urlopu zaległego również dyrektywę co do najpóźniejszego terminu jego udzielenia. Ponieważ plan urlopów ma charakter wiążący, zmiana 12 Wyrok SN z dnia 25 sierpnia 2004 r., I PZP 4/04, Wspólnota 2004, nr 19. 13 I PK 124/05, OSNP 2006, nr 23-24, poz. 354. 14 GPP-110-4560-8/09/PE/RP. 15 Por. G. Ordak, Przymus wakacyjny dopuszczalny do końca pierwszego kwartału, Dobra Firma - dodatek do Rzeczpospolitej z dnia 19 lutego 2010 r., s. 2. 24
Warto wiedzieć więcej PRAWNIK Nr 1/23/2011 zaplanowanego w nim terminu wykorzystania urlopu zaległego co do zasady jest możliwa jedynie w razie wystąpienia szczególnych okoliczności, które z mocy prawa usprawiedliwiają przesunięcie terminu wykorzystania urlopu wypoczynkowego (art. 165 k.p.). Nie może tu, moim zdaniem, znaleźć zastosowania tzw. fakultatywne przesunięcie terminu rozpoczęcia urlopu, o którym stanowi art. 164 k.p., zwłaszcza gdyby miałoby to nastąpić na wniosek pracownika, a przesuniecie to doprowadziłoby do przekroczenia granic czasowych wykorzystania urlopu zaległego. Pracodawca, który wyraża zgodę na wykorzystanie takiego urlopu w innym terminie niż do końca marca, podejmuje taką decyzję na własne ryzyko. Musi liczyć się z tym, że takie działanie przez organy inspekcji pracy będzie mogło być uznane za naruszenie prawa, nawet jeżeli przesunięcie terminu urlopu nastąpiło na wyraźną prośbę pracownika, uzasadnioną przez niego ważnymi względami osobistymi. Odnosząc się jeszcze do kwestii określenia terminu udzielenia urlopu zaległego, który to termin spełnia wymaganie wynikające z art. 168 k.p., wskazać należy, że zgodnie powszechnie przyjmowaną wykładnią wystarczy, aby 31 marca był pierwszym dniem udzielonego urlopu zaległego. Oznacza to, że urlop ten nie musi w całym swoim wymiarze zmieścić się do końca pierwszego kwartału następnego roku kalendarzowego. Analizując treść art. 168 k.p. należy zwrócić uwagę na jego fragment zawarty w części końcowej tego przepisu. Wynika z niego, że reguła udzielania urlopu zaległego najpóźniej do 31 marca następnego roku kalendarzowego nie dotyczy części urlopu udzielonego zgodnie z art. 167 2 k.p. Urlop, o którym mowa w tym przepisie to tzw. urlop na żądanie, udzielany pracownikowi na jego wniosek w wymiarze 4 dni w roku kalendarzowym. Urlop ten jest zaliczany na poczet typowego urlopu wypoczynkowego, lecz nie podlega planowaniu, zaś w razie jego niewykorzystania w danym roku kalendarzowym nie można go kumulować z urlopem na żądanie w kolejnym roku. Ta ostatnia cecha omawianego urlopu nie oznacza jednak, że niewykorzystane w danym roku dni urlopu na żądanie przepadają pracownikowi. W takiej sytuacji przyjmuje się bowiem, że zaległy urlop na żądanie zmienia swój charakter - wraz z dniem 1 stycznia kolejnego roku kalendarzowego staje się urlopem zwykłym, posiadającym jednak pewną odrębność. Wynika ona właśnie z treści wskazanego wyżej fragmentu art. 168 k.p., który należy, moim zdaniem, rozumieć w taki sposób, że urlopu na żądanie, który nie został wykorzystany w roku, w którym pracownik nabył do niego prawo nie dotyczy zasada, iż musi on być udzielony tak jak typowy urlop zaległy, czyli do końca pierwszego kwartału roku następnego. Analogiczne stanowisko zajmuje Państwowa Inspekcja Pracy, stwierdzając, że pracodawca nie może domagać się wykorzystania do końca marca zaległego urlopu na żądane, który 25