Prof. dr hab. inż. Eugeniusz Molga Warszawa, 12.08.2013 r. Wydział Inżynierii Chemicznej i Procesowej Politechnika Warszawska 00 645 Warszawa ul. Waryńskiego 1 tel. + 48 22 234 6293 fax. + 48 22 825 1440 e-mail: e.molga@ichip.pw.edu.pl RECENZJA rozprawy habilitacyjnej pt. Efekty mieszania w wybranych zagadnieniach procesów inżynierii produktu oraz dorobku naukowego dr inż. ŁUKASZA MAKOWSKIEGO Informacje ogólne Dr inż. Łukasz Makowski ukończył studia magisterskie na Wydziale Inżynierii Chemicznej i Procesowej Politechniki Warszawskiej (WIChiP PW), gdzie w roku 1997 uzyskał dyplom magistra inżyniera ze specjalnością w zakresie inżynierii chemicznej. Po ukończeniu studiów rozpoczął studia doktoranckie w zespole prof. dr hab. inż. Jerzego Bałdygi, pod którego kierunkiem wykonał pracę doktorską pt. Zastosowanie hipotezy zamykającej oraz oprogramowania CFD do opisu przebiegu złożonych reakcji chemicznych w układach z przepływem burzliwym. Prace tę obronił z wyróżnieniem w roku 2003 uzyskując stopień doktora nauk technicznych w zakresie inżynierii chemicznej. Za osiągnięcia naukowe w tym okresie uzyskał indywidualną Nagrodę Rektora Politechniki Warszawskiej. Po uzyskaniu stopnia doktora dr inż. Łukasz Makowski został zatrudniony jako pracownik naukowo-dydaktyczny na stanowisku adiunkta w Zakładzie Mechaniki Technicznej i Dynamiki Procesowej na Wydziale Inżynierii Chemicznej i Procesowej Politechniki Warszawskiej. Na stanowisku tym i w tym Zakładzie, który w roku 2009 zmienił nazwę na - 1 -
Zakład Inżynierii i Dynamiki Reaktorów Chemicznych, dr Makowski pracuje do dnia dzisiejszego. Ocena dorobku naukowego i działalności zawodowej Przygotowana przez Habilitanta, złożona w Centralnej Komisji ds. Stopni i Tytułów i podlegająca ocenie dokumentacja składa się z 6 Załączników do wniosku o przeprowadzenie postępowania habilitacyjnego zawierających kolejno: - odpis dyplomu uzyskania stopnia naukowego doktora nauk technicznych w zakresie inżynieria chemiczna, - autoreferat w języku polskim i angielskim, - opracowany w języku polskim i angielskim wykaz prac stanowiących jednotematyczny cykl publikacji, - egzemplarz monografii: Łukasz Makowski, Efekty mieszania w wybranych zagadnieniach procesów inżynierii produkcji, ISSN 1234-4354, Prace Wydziału Inżynierii Chemicznej i Procesowej Politechniki Warszawskiej, T. XXXVI, z.1, 1-166, Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, 2013, - oświadczenia odnośnie udziału współautorów we wspólnych publikacjach, - opracowany w języku polskim i angielskim wykaz dorobku i osiągnięć naukowych. Na wstępie pragnę zwrócić uwagę na bardzo sumienne, wyczerpujące i przejrzyste przygotowanie przez Habilitanta przedłożonej do oceny dokumentacji zawierającej załączniki do wniosku o przeprowadzenie postępowania habilitacyjnego. Staranność ta ułatwia pracę recenzentom, ale przede wszystkim umożliwia precyzyjną i rzetelną ocenę dorobku Kandydata. Bardzo dobrą decyzją Kandydata było przygotowanie i załączenie rozprawy habilitacyjnej w postaci monografii. Decyzja ta była w moim przekonaniu bardzo istotna, ponieważ w dorobku naukowym dr inż. Łukasza Makowskiego wykaz prac stanowiących jednotematyczny cykl publikacji składa się wyłącznie z prac wieloautorskich tj. brak jest w nim prac, których jedynym lub dominującym autorem jest Kandydat. Co prawda, z zamieszczonych w Załączniku 5 oświadczeń współautorów wynika, że udział Kandydata w tych publikacjach -zarówno merytoryczny jak i wykonawczy - był zawsze znaczący i istotny, jednak przy próbie ilościowej oceny indywidualnego wkładu Kandydata i oryginalności jego wkładu sytuacja taka mogłaby generować liczne niepewności i ewentualne zapytania - 2 -
recenzenta, a co za tym idzie powodować trudności przy ocenie osiągnięcia naukowego Kandydata w rozumieniu art. 16 ust. 2 Ustawy z dn. 14 marca 2003 roku. Przygotowanie i przedstawienie monografii habilitacyjnej usuwa te niepewności i dlatego jest przez recenzenta w tym indywidualnym przypadku pozytywnie odnotowane jako bardzo dobre rozwiązanie oraz rekomendowane dla innych kandydatów, jako rozwiązanie modelowe przy podobnej strukturze dorobku naukowego (tj. w przypadku wieloautorskich prac składających się na jednotematyczny cykl publikacji). Prace badawcze doktora Ł. Makowskiego, prowadzone przed uzyskaniem stopnia doktora pod kierownictwem naukowym prof. dr hab. inż. Jerzego Bałdygi, dotyczyły badań wpływu mieszania burzliwego na przebieg homogenicznych, równoległych reakcji chemicznych w zbiornikowym reaktorze z mieszadłem mechanicznym. Badania te, mające na celu określenie mechanizmów wpływu mieszania na selektywność reakcji, obejmowały zarówno prace obliczeniowe prowadzone z wykorzystaniem opracowanego modelu matematycznego (CFD) jak i prace doświadczalne prowadzone z wykorzystaniem metody laserowej stosowanej do pomiaru prędkości płynu. Wyniki tych pomiarów wykorzystywano do weryfikacji uzyskanych wyników obliczeniowych. Prace badawcze prowadzone w omawianym okresie prowadzono w ramach realizacji 2 grantów naukowych MNiSzW. W wyniku tych badań powstała praca doktorska, 7 publikacji w renomowanych czasopismach naukowych oraz referaty (plakaty) prezentowane na międzynarodowych (5) oraz krajowych (3) konferencjach naukowych. Po uzyskaniu stopnia doktora, dr inż. Łukasz Makowski, zatrudniony na WIChiP PW na stanowisku adiunkta i pracując w zespole prof. dr hab. inż. Jerzego Bałdygi, kontynuował badania dotyczące określania wpływu mieszania na przebieg złożonych reakcji chemicznych i precypitacji w aspekcie procesów inżynierii produktu. Ten okres działalności naukowobadawczej dr inż. Łukasza Makowskiego - obejmujący lata 2003-2013 - zaowocował pokaźnym dorobkiem publikacjnym oraz przedłożoną do oceny rozprawą habilitacyjną. Początkowe prace prowadzone w tym okresie dotyczyły modelowania przebiegu złożonych reakcji chemicznych oraz procesu precypitacji w reaktorze zbiornikowym z mieszadłem mechanicznym. Badano wpływ parametrów operacyjnych reaktora takich jak: typ pracy reaktora (działanie okresowe, półokresowe, ciągłe), szybkość obrotów mieszadła, sposób i szybkość zasilania, stężenia początkowe reagentów i ich objętościowy stosunek. W badaniach tych stwierdzono, że najlepsze wyniki uzyskuje się przy zastosowaniu pełnej - 3 -
hipotezy zamykającej i modelu burzliwości k-ε. Szczególnym osiągnięciem na tym etapie badań, prowadzonych częściowo we współpracy z ETH Zurich, było opracowanie modelu dla procesu precypitacji prowadzonego w reaktorze o działaniu półokresowym. W wyniku prowadzonych badań powstało 7 publikacji oraz 3 referaty konferencyjne. Wyniki uzyskane na omawianym etapie wskazały na konieczność stosowania, w przypadkach przepływów o zmiennym reżimie i z silną niehomogenicznością dużych skal przepływu, bardziej zaawansowanych metod rozwiązywania równań Naviera-Stokesa (N-S) i określiły dalszy kierunek badań, których realizacja doprowadziła Kandydata do wniosku o przeprowadzenie postępowania habilitacyjnego. Wybrany kierunek badań Kandydat związał z rozwijaniem i zastosowaniem modeli wielkowirowych, których istota polega na założeniu, że energia kinetyczna burzliwości zdominowana jest przez ruchy w dużej skali (silna zależność od geometrii przepływu), a dyssypacja energii kinetycznej realizuje się w obszarze małych skal (dużo słabszy wpływ geometrii). Z założenia tego wynika strategia działania polegająca na bezpośrednim stosowaniu modeli burzliwości i domykaniu układów równań bilansowych tylko dla małych skal. Podejście takie umożliwia uniknięcie ograniczeń związanych ze stosowaniem bezpośredniej metody modelowania DNS (direct numerical simulation) i jest właściwie jedyną efektywną alternatywą dla tej metody. Prace związane z opracowaniem i stosowaniem modeli wielkowirowych Habilitant rozpoczął od modelowania reaktora kanałowego z poprzecznie usytuowanym dozownikiem. Uzyskane wyniki modelowania weryfikowane były z wykorzystaniem metody anemometrii dopplerowskiej (LDV), anemometrii obrazowej (PIV) oraz metody laserowo indukowanej fluorescencji (PLIF). Stwierdzono, że opracowana metoda modelowania, obejmująca stosowanie modeli wielkowirowych w strefie podsiatkowej z zamknięciem opartym na funkcji gęstości prawdopodobieństwa aproksymowanej funkcją beta, umożliwiała prawidłowe przewidywanie wpływu l. Reynoldsa dla przepływu oraz szybkości dozowania na właściwości uzyskiwanego w procesie produktu. Opracowane i zweryfikowane modele związane z symulacjami wielkowirowymi użyte zostały przez Kandydata w modelowaniu działania reaktorów ze zderzającymi się strumieniami wlotowymi stosowanymi np. w uzyskiwaniu nanocząstek. W wyniku przeprowadzonych badań stwierdzono, że koncepcja dyfuzji wirowej i gradientowej stosowana w modelowaniu RANS nie sprawdza się w obszarze intensywnego mieszania. Natomiast modelowanie wielkowirowe pozwala uzyskiwać w takich przypadkach dużo dokładniejsze wyniki oraz dostarcza bardziej szczegółowych informacji o przebiegu procesu. Istotnym ograniczeniem zastosowań modeli wielkowirowych są wysokie wymagania - 4 -
dotyczące mocy obliczeniowej komputera oraz zwiększony czas tych obliczeń. Z tego względu ważnym elementem analizy modelowanego układu było proponowane przez Autora określanie i analizowanie stałych czasowych zjawisk kontrolujących przebieg badanego procesu. W rezultacie przeprowadzonych badań opracowano i przetestowano metodę modelowania wielkowirowego dobrze sprawdzającą się przy opisie układów o znaczeniu praktycznym. Podsumowując opublikowany w tej dziedzinie dorobek naukowy dr inż. Łukasza Makowskiego składający się na osiągnięcie naukowe w rozumieniu art. 16 ust. 2 Ustawy, należy do tego dorobku zaliczyć: - autorstwo przedłożonej monografii pt. Efekty mieszania w wybranych zagadnieniach procesów inżynierii produkcji, - współautorstwo 15 jednotematycznych publikacji w czasopismach oraz 12 publikacji w materiałach konferencyjnych (wg. spisu zamieszczonego w Załączniku 3). Sumaryczny wskaźnik IF dla tych 15 jednotematycznych publikacji wynosi IF = 12.369, co jest wartością pokaźną. Należy również podkreślić, że publikacje te powstały w wyniku realizacji dwu grantów KBN i NCN, których kierownikiem był dr inż. Łukasz Makowski. W przedstawionej dokumentacji nie znalazłem informacji o ewentualnym zagranicznym stażu naukowym dr Ł. Makowskiego po uzyskaniu doktoratu. Jednak udział Kandydata w dwu dużych projektach wykonywanych w ramach 6 i 7 Programu Ramowego UE, projektach realizowanych w dużych międzynarodowych konsorcjach w skład których wchodzili zagraniczni uczestnicy zarówno z przemysłowych koncernów (Bayer, Unilever, Huntsman, Guivadun, Cuf-Quimicos Industriais) jak i licznych ośrodków uniwersyteckich można uznać za w pełni równoważny pobytowi na zagranicznym stażu podoktorskim. Badania realizowane w ramach tych projektów dotyczyły odpowiednio: modelowania procesów wytwarzania nanoproszków oraz procesów prowadzonych w reaktorach strukturalnych w układach cieczciecz. W wyniku tych badań powstały liczne i wartościowe publikacje, a za wkład w realizację pierwszego z projektów Habilitant otrzymał nagrodę zespołową I stopnia Rektora Politechniki Warszawskiej. Doświadczenie dr Makowskiego w naukowej współpracy zagranicznej uzupełniają prace badawcze prowadzone dla amerykańskiej firmy Fleedgard (później Cummins), które dotyczyły modelowania procesów filtracji i odwadniania paliw. - 5 -
Na odnotowanie zasługuje również współpraca Kandydata z przemysłem krajowym CIECH - Zakłady Chemiczne Zachem, Operator Logistyczny Paliw Płynnych (OLPP), Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w m. st. Warszawie oraz współuczestnictwo w realizacji badawczego grantu krajowego pt. Dynamika nanostrukturalnych cząstek aerozolowych z złożonej geometrii zastosowanie w bioinżynierii. Całkowity dorobek naukowy dr inż. Łukasza Makowskiego obejmuje 66 publikacji, w tym 59 po uzyskaniu stopnia doktora. Na dorobek ten składają się: monografia habilitacyjna, rozprawa doktorska, 25 publikacji w czasopismach z listy filadelfijskiej, 11 publikacji w innych czasopismach i recenzowanych materiałach konferencyjnych oraz 28 pełnych tekstów w materiałach konferencyjnych krajowych i zagranicznych. Sumaryczna wartość wskaźnika IF dla czasopism, w których opublikowane zostały prace Kandydata wynosi 31,863, natomiast wg bazy Web of Science i stanu z kwietnia 2013 roku liczba cytowań jego prac 139 (114 bez autocytowań), a index Hirsha h = 9. Biorąc pod uwagę stosunkowo krótki okres aktywnej działalności naukowej dr Makowskiego (doktorat uzyskany w roku 2003), dorobek ten należy ocenić jak bardzo pokaźny, a liczba cytowań i wysoka wartość indeksu h wskazują, na dużą istotność publikowanych prac i ich znaczącą obecność w międzynarodowym obiegu naukowym. Biorąc te czynniki pod uwagę stwierdzam, że parametryczna ocena dorobku naukowego Kandydata znacznie przewyższa średnią osiągnięć prezentowanych w postępowaniu habilitacyjnym w dotychczas recenzowanych przeze mnie wnioskach. W działalności dydaktycznej Łukasza Makowskiego na podkreślenie zasługuje prowadzenie od roku 1998 zajęć projektowych dla studentów z Mechaniki Technicznej oraz z Mechaniki Płynów obecne nazwy tych przedmiotów to Grafika Inżynierska i Hydraulika. Od 2011 roku dr Makowski prowadzi autorski wykład z przedmiotu Wstęp do obliczeniowej mechanik płynów. Habilitant był promotorem 3 prac inżynierskich oraz 12 prac magisterskich. W ramach jego działalności organizacyjnej wyróżnić należy: - funkcję pełnomocnika dziekana ds. oprogramowania ogólnouczelnianego, - organizację pokazów w ramach Festiwalu Nauki Polskiej oraz udział w pracach komitetu organizacyjnego 14th European Conference on Mixing (10-13 września, 2012, Warszawa). - 6 -
Ocena rozprawy habilitacyjnej Jako rozprawę habilitacyjną dr inż. Łukasz Makowski przedstawił do oceny dzieło wydane w formie zeszytu opublikowanego w roku 2013 w Pracach Wydziału Inżynierii Chemicznej i Procesowej Politechniki Warszawskiej, T. XXXVI, z.1,1-166, Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, ISSN 1234-4354. Tytuł tej monografii: Efekty mieszania w wybranych zagadnieniach procesów inżynierii produkcji, Objętość pracy to 166 strony zawierające tekst, wykresy i schematy oraz tabele. Praca składa się z 8-miu numerowanych rozdziałów oraz trzech nienumerowanych zawierających: streszczenie w języku angielskim, spis stosowanych oznaczeń oraz bibliografię. Na imponujący spis cytowanej literatury składa się ponad 230 pozycji. Rozprawa ma charakter teoretyczno-doświadczalny i zgodnie z tytułem dotyczy modelowania przepływów burzliwych w aspekcie wybranych zagadnień procesów inżynierii produktu. Celem przeprowadzonej pracy badawczej było opracowanie metod modelowania pozwalających określać wpływ mieszania na przebieg złożonych procesów chemicznych tj. złożonych reakcji chemicznych i precypitacji. Wykazano, że dobór odpowiednich warunków mieszania może w istotny sposób poprawić właściwości pożądanych produktów, zarówno jeśli chodzi o ich skład chemiczny jak i morfologię (np. rozmiar strącanych cząstek). Oprócz realizacji tak postawionego celu przedstawiona praca ma cechy krytycznego przeglądu monograficznego dotyczącego tematyki modelowania przepływów burzliwych, ze szczególnym uwzględnieniem właściwości modeli wielkowirowych. W rozdziale 2 pracy omówiono problemy modelowania przepływu burzliwego i rozdział ten jest wręcz podręcznikowym przykładem porównawczego opisu modelowania bezpośredniego, modeli RANS oraz modeli wielkowirowych. Mówiąc o podręcznikowym opisie mam na myśli przyjętą przez Autora precyzyjną logikę wywodu i klarowność prezentacji materiału, które sprawiają, że przedstawiony materiał może służyć jako samodzielne kompendium wiedzy dotyczącej modelowania przepływów burzliwych, wraz z praktycznymi aspektami tego modelowania. Podobne walory ma prezentacja materiału teoretycznego w rozdziale 3, w którym Autor przedstawił metody modelowania mieszania burzliwego dla niereagującego trasera. Poczynając od analizy widmowej mieszania trasera i wprowadzenia charakterystycznych obszarów mieszania, przedstawił teorię wielkowirowych modeli mieszania burzliwego tego - 7 -
trasera oraz proponowane w literaturze modele dyfuzji podsiatkowej. Dla porównania przedstawił również model dyfuzji burzliwej stosowanej w obliczeniach RANS. Różnice w działaniu obu wymienionych modeli analizował dla pasywnego chemicznie trasera wykorzystując wyniki badań doświadczalnych (PLIF) uzyskanych dla reaktora rurowego z dozowaniem osiowym. Wykazane przez Autora ograniczenia obu modeli wskazują na konieczność prowadzenia dalszych badań nad modelami dyfuzji podsiatkowej. Omawiany rozdział 3 zawiera również przegląd literatury dotyczący modeli wariancji stężenia w obliczeniach wielkowirowych oraz RANS. Rozdziale 4 przedstawiono bardzo obszerny opis modelowania mieszania burzliwego z reakcją chemiczną lub precypitacją. W kolejnych podrozdziałach omówiono analizę skal czasowych, modele mechanistyczne procesu mieszania z reakcją chemiczną (m.in. 3- otoczeniowy model Pattersona, model zagarniania, model koalescencji), metody aproksymacji funkcji gęstości rozkładu prawdopodobieństwa stężenia, hipotezę zamknięcia dla reakcji chemicznych (również reakcji równoległych) oraz precypitacji. Rozdział ten zamykają charakterystyki układów reakcji testowych stosowanych przez Autora do badań wpływu mieszania na przebieg równoległych reakcji chemicznych (reakcja zobojętniania i hydrolizy) oraz na przebieg procesu precypitacji (wytrącanie siarczanu baru). Rozdział 5 monografii poświęcono stosowanym w badaniach Autora nieinwazyjnym metodom pomiaru pola prędkości i stężenia. Opis zasad działania i stosowane metodyki pomiarów przedstawiono dla anemometrii dopplerowskiej (LVD), anemometrii obrazowej (PIV) oraz laserowo indukowanej fluorescencji (PLIF). W podrozdziale 5.5, dla reaktora zbiornikowego z mieszadłem mechanicznym, przedstawiono porównanie wyników doświadczalnych uzyskanych z wykorzystaniem przedstawionych technik pomiarowych z rezultatami obliczeń CFD prowadzonych z udziałem modeli wielkowirowych i modeli RANS. W rozdziale 6 przedstawione zostały wyniki modelowania przebiegu równoległych reakcji chemicznych i precypitacji w reaktorze zbiornikowym z mieszadłem mechanicznym. Uzyskane wyniki symulacji porównywano z danymi doświadczalnymi. Ze względu na długi czas obliczeń, w układzie tym nie było możliwe zastosowanie modeli wielkowirowych, dlatego badania porównawcze przeprowadzono z udziałem wielu modeli od modeli mechanistycznych do modelu burzliwości k-ε połączonego z hipotezą zamykającą wykorzystującą funkcję beta, dla którego uzyskano najlepszą, choć nie w pełni zadowalającą, zgodność. Symulacje wykonano badając zależność przebiegu procesu od typu pracy reaktora, częstości obrotów mieszadła, sposobu i szybkości zasilania oraz stężenia początkowego i stosunku objętościowego reagentów. - 8 -
W rozdziale 7 przedstawiono przykłady zastosowania modeli wielkowirowych dla układów o prostszej geometrii. Modelowanie wielkowirowe oraz dla porównania modelowanie RANS prowadzono dla przebiegu testowych reakcji równoległych w reaktorze kanałowym z dozownikiem umieszczonym poprzecznie do kierunku przepływu głównego. Uzyskane wyniki symulacji porównywano z danymi doświadczalnymi (metoda PIV i PLIF). W obszarze podsiatkowym zastosowano metodę zamknięcia wykorzystującą funkcję beta. Stwierdzono, że modele wielkowirowe pozwalają uzyskiwać wyniki dokładniejsze niż modele RANS i dostarczają więcej informacji o przebiegu procesu, chociaż związane jest to z większymi nakładami mocy obliczeniowej. Proces precypitacji modelowano w reaktorze kanałowym oraz w reaktorze rurowym z mieszalnikiem typu T. Podobnie jak poprzednio, do modelowania tego procesu stosowano modele wielkowirowe i modele RANS. Analiza stałych czasowych wskazała, że w obliczeniach wielkowirowych możliwe jest pominięcie fluktuacji stężenia w obszarze podsiatkowym, a więc - w odróżnieniu od modelowania RANS - nie ma potrzeby stosowania modelu zamknięcia dla tego podobszaru. Porównywano wielości strąconych cząstek wyznaczone z udziałem obu typów stosowanych modeli z wielkościami zmierzonymi doświadczalnie (Coulter-Counter). Uzyskano podobne jak dla reakcji równoległych wnioski dotyczące stosowalności i dokładności obliczeń wielkowirowych. Rozdziały 6, 7 oraz zawierający podsumowanie i wnioski rozdział 8 zawierają kwintesencję badań przeprowadzonych przez dr inż. Łukasza Makowskiego. Badania te wskazują na możliwości praktycznego zastosowania modeli wielkowirowych, jako z jednej strony rzeczywistej alternatywy dla obliczeń bezpośrednich (DNS), a z drugiej, jako narzędzia bardziej dokładnego od modeli RANS i jednocześnie dostarczającego większej ilości informacji o przebiegu procesu. Opracowanie takich sprawnych i dokładnych narzędzi obliczeniowych jest bardzo istotne z poznawczego i praktycznego punktu widzenia oraz stanowi warunek rozwoju dziedziny nazywanej inżynieria produktu. Podsumowując tę część opinii, należy stwierdzić, że przedstawiona do oceny monografia, jest dziełem odpowiadającym warunkom stawianym przy nadawaniu stopnia doktora habilitowanego. Stwierdzenie to formułuję biorąc pod uwagę głównie imponujący zakres przeprowadzonych badań obliczeniowych i doświadczalnych, nowatorstwo stosowanych i tworzonych narzędzi obliczeniowych oraz metod pomiarowych, zaproponowaną i stosowaną metodykę badań, interpretację uzyskanych wyników oraz ich znaczenie praktyczne. Trzeba też podkreślić, że na tle prezentowanych w literaturze wyników dotyczących modelowania - 9 -
efektów mieszania oraz ich wpływu na przebieg procesów i właściwości uzyskiwanych produktów, publikacje Habilitanta oraz sama rozprawa wnoszą do tej tematyki istotne treści poznawcze. Wniosek końcowy Reasumując stwierdzam, że dorobek publikacyjny oraz przedstawiona do oceny monografia dr inż. Łukasza Makowskiego całkowicie spełniają wymagania stawiane kandydatom do stopnia naukowego doktora habilitowanego przez ustawę o stopniach i tytule naukowym. Dr inż. Łukasz Makowski jest w pełni ukształtowanym pracownikiem naukowym - legitymuje się ponadprzeciętnym dorobkiem naukowym, a przedstawione w publikacjach i w monografii wyniki przeprowadzonych badań w sposób znaczący przyczyniają się do rozwoju reprezentowanej przez niego dyscypliny naukowej. Z pełnym przekonaniem wnoszę o nadanie dr inż. Łukaszowi Makowskiemu stopnia doktora habilitowanego nauk technicznych w dyscyplinie inżynieria chemiczna. - 10 -