Straty dóbr kultury, których doz ała Polska w latach 1939-1945, yły wynikiem: działań militarnych bombardowania koś iołów, pała ów, muzeów czy bibliotek; gra ieży dokonywanych przez oddziały wojskowe, ad i istra ję okupanta, zdemoralizowanych maruderów iąg ą y h za ar ią, a rów ież przez miejscowych rabusiów korzystają y h z wojennego za ętu; Rafael, Portret łodzieńca, zrabowany w 1940 z Muzeum Czartoryskich w Krakowie
Na zniszczenia spowodowane działa ia i wojennymi ziemie II Rzeczypospolitej yły arażo e kilkakrotnie: najpierw w 1939 r., od 1 wrześ ia po agresji wojsk niemieckich, a od 17 wrześ ia Armii Czerwonej; potem od 22 czerwca 1941 r., gdy Niemcy ruszyli na ZSRS; kolejny raz od lata 1944 r. do maja 1945 r., gdy siły niemieckie wy ofywały się pod naporem Armii Czerwonej; Zaginiony srebrny kielich z opactwa tynieckiego 1470-1480 szacunkowa wartość rynkowa dzieł sztuki zrabowanych przez Niemców i Sowietów w Polsce w latach 1939 1945 wynosi 30 mld dolarów;
okupant niemiecki doko ał w okupowanej Polsce rabunku ok. 516 000 pojedynczych dzieł sztuki, o wartoś i szacunkowej 11,14 miliardów dolarów; wszystkie formalne wnioski o zwrot dzieł sztuki zakoń zyły się ich pozytywnym rozpatrzeniem; Gra ież z iorów Towarzystwa Za hęty Sztuk Pięk y h w Warszawie duży problemem jest oszacowanie dzieł sztuki wywiezionych z Polski przez Sowietów podczas i po II wojnie światowej;
zagrabione w Polsce zabytki oraz dzieła sztuki zostały rozproszone i obecnie z ajdują się na ały świe ie; w Niemczech, Rosji, Stanach Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii, a nawet w Turkmenistanie; w 1940 roku Niemcy podarowali hiszpański katolikom 3 wagony koś iel y h kielichów, obrazów i ornatów w tzw. darze niemieckich katolików; darem tym Niemcy starały się za hę ić Hiszpa ię do udziału w wojnie u boku Hitlera; dary te składały się z dzieł sztuki zrabowanych w polskich i czeskich koś ioła h. Zrabowany obraz Aleksandra Gierymskiego Żydówka z po arańcza i 6 listopada pojawił się a auk ji w Niemczech
pod nadzorem Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego został zainicjowany nowy projekt internetowego muzeum, preze tują ego wszystkie utracone podczas II wojny światowej przez Polskę dzieła sztuki; ędzie siedzi ą Muzeum Utraconego wirtualna kopia zniszczonego w czasie II wojny światowej zabytku Warszawy o wybitnych walorach architektonicznych i kulturowych prawdopodobnie ędzie to pała Brühla lub Pała Saski; Fragment Po tyfikału Płockiego sprzedanego po wojnie na aukcji przez taj e służ y NRD pierwsza odsło a Muzeum Utraconego w Internecie iała miejsce w czasie Nocy Muzeów w 2010.
Przykłady za ytków odzyskanych: skrzynie z obrazami Jana Matejki odnalezione w 1945 pod Jele ią Górą; w 1960 roku z Londynu, po interwencji polskich muzealników, powró ił do kraju zaginiony kielich Kazimierza Wielkiego z 1351 roku dar monarchy dla kolegiaty w Trzemesznie; XV-wieczny wizerunek Madonny z Dzie iątkie, zrabowany z kolekcji Konopków z ul. Foksal w Warszawie; obraz Leona Wy zółkowskiego Młoda kobieta w pracowni malarza trzy ają a w rę e fotografię i patrzą a na portret łodego ęż zyz y; księgi sądowa i ziemska) z XV i XVI w. zrabowane z Archiwum Państwowego w Krakowie; odzyskane z Niemiec w marcu 2002 r; Zło o a oprawa psałterza z XII wieku zrabowanego w Polsce w czasie II wojny światowej.
Przykłady za ytków nieodzyskanych: Portret łodzień a Rafaela, zrabowany w 1940 z Muzeum Czartoryskich w Krakowie; XIX-wieczny notatnik Słowa kiego, który przechowywano w Bibliotece Krasiński h w Warszawie odnaleziony w 2011 roku w moskiewskiej bibliotece; ikona W ie owzię ie Najświętszej Marii Panny z Sza otuł odnaleziona w muzeum w Aszchabadzie stolicy Turkmenistanu; ukradziona najpierw przez Niemców, po czym wywieziona przez Rosjan na wschód; MSZ wystąpiło do władz Turkmenistanu o zwrot dzieła; Srebrna figura Madonny Wieluńskiej z 1510 zaginionej w 1939 roku obraz XV-wieczny Pietas Domini z Bazyliki Mariackiej w Gdańsku, obecnie znajduje się w Gemäldegalerie w Berlinie; zbiór 25 rysunków Albrechta Dürera z ajdują y się przed woj ą w Zakładzie im. Ossoliński h we Lwowie;
już od wrześ ia 1939 roku w skutek działań wojennych Polska po osiła poważ e straty wśród zabytków architektonicznych; wojska niemieckie bezpardonowo o ardowały miasta i wsie isz zą bezcenne zabytki kultury polskiej; rów ież Armia Czerwona nie pozostawała bierna w stosunku do zabytków architektury pańskiej Polski, isz zą je i profa ują ; Niemieckie Brandkommando podpalają e warszawską ka ie i ę oż a ś iało rzec, że Warszawa wraz z upadkiem powstania z 1944 roku została niemal starta z powierzchni ziemi, a wraz z ią większość bezcennych zabytków architektury polskiej; Ruiny Zamku Królewskiego
zarówno okupant niemiecki jak i sowiecki starał się wyeli i ować przedstawicieli kultury polskiej ; w czasie wielu akcji skierowanych przeciwko polskiej inteligencji zabitych zostało wiele osób tworzą y h kulturę polską; do taki h ależeli iędzy i y i: Sta isław Beer (malarz); Alicja Beł ikowska (pisarka); Jadwiga Fuks (malarka); Cmentarz w Palmirach Tadeusz Grabowski (kompozytor); Hele a Łopuszańska aktorka ; Maria Witkowska (malarka);
polski aktor filmowy, rewiowy i teatralny; syn Polki i Szwajcara; po ataku III Rzeszy na ZSRS NKWD aresztowało go 26 czerwca 1941 w domu i wywiozło do Moskwy, gdzie został osadzony w więzie iu Butyrki; został skazany na 5 lat iężkiego obozu wychowawczego jako element społe z ie niebezpieczny; z Moskwy odtransportowano go do łagru w Kotłasie, w którym z arł z wy ień ze ia i głodu; https://www.youtube.com/watch?v=2xlkrtf9fke