Część 13 Awaryjne źródła energii elektrycznej
Wymagania ogólne - Na każdym statku z własnym napędem należy zainstalować niezależne awaryjne źródło energii elektrycznej. Takiego źródła nie wymaga się na statkach, na których podstawowym źródłem energii elektrycznej są baterie akumulatorów, pod warunkiem że co najmniej jedna z zainstalowanych baterii odpowiada wymaganiom co do pojemności i umieszczenia stawianym źródłom awaryjnym. - Awaryjnym źródłem energii elektrycznej może być prądnica z niezależnym napędem lub bateria akumulatorów. - Moc awaryjnego źródła energii elektrycznej powinna być wystarczająca do zasilania wszystkich odbiorników, których jednoczesna praca jest wymagana dla zapewnienia bezpieczeństwa w czasie awarii. Jeżeli do przywrócenia napędu statku ze stanu bezenergetycznego niezbędna jest energia elektryczna, awaryjne źródło energii elektrycznej winno mieć moc wystarczającą do zapewnienia potrzebnej ilości energii w czasie 30 min od zaniku napięcia. Zmagazynowana energia rozruchowa awaryjnego zespołu prądotwórczego nie może być bezpośrednio użyta do uruchomienia napędu głównego, podstawowego źródła energii elektrycznej i związanych mechanizmów pomocniczych (wyłączając awaryjny zespół prądotwórczy). Stan bezenergetyczny należy rozumieć jako stan, w którym cały zespół napędowy łącznie z zespołami prądotwórczymi jest bez ruchu, a urządzenia służące do rozruchu silnika głównego i silników pomocniczych, takie jak zbiorniki powietrza rozruchowego lub baterie rozruchowe, są rozładowane. Nie pracuje awaryjny zespół prądotwórczy, lecz jest gotowy do użycia. Na statkach z napędem parowym wymagany czas 30 min należy traktować jako czas uruchomienia pierwszego kotła.
Pomieszczenia awaryjnych źródeł energii elektrycznej Pomieszczenia awaryjnych źródeł energii elektrycznej, przynależnych transformatorów (jeżeli są stosowane) tymczasowych źródeł energii, rozdzielnicy awaryjnej i rozdzielnicy oświetlenia awaryjnego powinny być usytuowane powyżej najwyższego pokładu ciągłego, poza obrębem szybów maszynowych i za grodzią zderzeniową. Wyjścia z tych pomieszczeń powinny być łatwo dostępne i prowadzić bezpośrednio na otwarty pokład, na którym znajduje się awaryjne źródło energii elektrycznej. Usytuowanie awaryjnych źródeł energii elektrycznej, przynależnych transformatorów (jeżeli są stosowane) tymczasowych źródeł energii, rozdzielnicy awaryjnej i rozdzielnicy oświetlenia awaryjnego względem podstawowych źródeł energii elektrycznej, przynależnych transformatorów i rozdzielnicy głównej powinno być takie, by pożar lub inna awaria w pomieszczeniu podstawowego źródła energii elektrycznej, przynależnych transformatorów, rozdzielnicy głównej, a także w dowolnym pomieszczeniu maszynowym kategorii A nie spowodowały zakłóceń w zasilaniu, sterowaniu i rozdziale energii elektrycznej ze źródła awaryjnego. Rozdzielnica awaryjna powinna być zainstalowana możliwie blisko awaryjnego źródła energii elektrycznej. Jeżeli awaryjnym źródłem energii elektrycznej jest prądnica z niezależnym napędem, to rozdzielnica awaryjna powinna być umieszczona w tym samym pomieszczeniu, chyba że wpływa to ujemnie na działanie rozdzielnicy. W pomieszczeniu tym powinny znajdować się również wszystkie urządzenia rozruchowe, ładujące i akumulujące energię, przeznaczone do rozruchu zespołu awaryjnego. Pomieszczenie zespołu awaryjnego powinno być ogrzewane, w celu zapewnienia temperatury odpowiedniej dla sprawnego uruchamiania zespołu oraz wentylowane. Bateria akumulatorów będąca awaryjnym lub tymczasowym źródłem energii elektrycznej oraz rozdzielnica awaryjna powinny znajdować się w oddzielnych pomieszczeniach.
Na statkach towarowych o pojemności brutto 300 lub większej, z nieograniczonym rejonem żeglugi lub z ograniczonym rejonem żeglugi I awaryjne źródła energii elektrycznej powinny być zdolne do równoczesnego zasilania w ciągu 18 godzin następujących odbiorników: 1 oświetlenia awaryjnego:.1 wszystkich korytarzy, schodów i wyjść z pomieszczeń mieszkalnych i służbowych oraz kabin dźwigów osobowych i ich szybów;.2 pomieszczeń maszynowych i zespołów prądotwórczych;.3 wszystkich stanowisk sterowania oraz rozdzielnic głównej i awaryjnej;.4 pomieszczenia awaryjnego zespołu prądotwórczego;.5 mostka nawigacyjnego;.6 kabiny nawigacyjnej i pomieszczenia radiostacji;.7 miejsc składowania sprzętu awaryjnego, sprzętu pożarniczego i usytuowania ręcznych przycisków sygnalizacji pożarowej;.8 pomieszczenia urządzenia sterowego;.9 miejsc przy pompie pożarowej, awaryjnej pompie zęzowej i pompie instalacji tryskaczowej oraz miejsc rozruchu ich silników;.10 hangarów i lądowisk dla śmigłowców;.11 pomieszczeń żyrokompasu;.12 pomieszczeń szpitalnych;.13 pompowni zbiornikowców zbudowanych po 1 lipca 2002 r.; 2 latarni sygnałowo-pozycyjnych, latarni nie odpowiadam za swoje ruchy oraz innych latarni wymaganych w obowiązujących Międzynarodowychprzepisach o zapobieganiu zderzeniom na morzu (Konwencja COLREG); 3 środków łączności wewnętrznej, rozgłośni dyspozycyjno-manewrowej i sygnalizacji alarmu ogólnego;
.5 instalacji wykrywczej pożaru;.6 lampy sygnalizacji dziennej, dźwiękowych środków sygnalizacyjnych (gongów, gwizdków itp.), ręcznie obsługiwanej sygnalizacji przywołania i wszystkich sygnalizacji wewnętrznych wymaganych w stanach awaryjnych;.7 jednej z pomp pożarowych (jeżeli zasilana jest ze źródła awaryjnego), i urządzeń elektrycznych zapewniających pracę wytwornic pianowych.8 innych odbiorników, których praca będzie uznana przez TKza niezbędną do zapewnienia bezpieczeństwa statku i znajdujących się na nim ludzi. Awaryjne źródło energii elektrycznej powinno zapewnić w ciągu 3 godzin zasilanie oświetlenia awaryjnego stanowisk przy łodziach i tratwach ratunkowych oraz przestrzeni zaburtowych w miejscach opuszczania ich na wodę. Awaryjne źródło energii elektrycznej powinno zapewnić zasilanie urządzenia sterowego. Jeżeli awaryjnym źródłem energii elektrycznej jest prądnica z niezależnym napędem, to powinna ona:.1 być napędzana silnikiem spalinowym wyposażonym w system alarmowy i bezpieczeństwa;.2 uruchamiać się automatycznie przy zaniku napięcia w sieci podstawowej oraz automatycznie załączać się na szyny rozdzielnicy awaryjnej, a wymagane odbiorniki powinny być automatycznie zasilane z prądnicy awaryjnej. Łączny czas rozruchu i przejęcia obciążenia przez prądnicę nie może przekroczyć 45 sekund;.3 być uzupełniona o tymczasowe źródło energii elektrycznej, jeżeli czas automatycznego rozruchu i przejęcia obciążenia wymagany w.2 przekracza 45 sekund.
Jeżeli awaryjnym źródłem energii elektrycznej jest bateria akumulatorów, to powinna ona:.1 pracować bez doładowania przy zachowaniu zmian napięcia na zaciskach w granicach 12% napięcia znamionowego przez cały okres rozładowania;.2 automatycznie załączać się na szyny rozdzielnicy awaryjnej przy zaniku napięcia w sieci podstawowej i bezzwłocznie zasilać co najmniej odbiorniki b. ważne. Jako tymczasowe źródło energii elektrycznej należy stosować baterię akumulatorów, która powinna pracować bez doładowania przy zachowaniu zmian napięcia w granicach 12% napięcia znamionowego przez cały okres rozładowania. Pojemność baterii będącej tymczasowym źródłem energii elektrycznej powinna być taka, aby zapewnić w ciągu 30 minut zasilanie następujących odbiorników:.1 oświetlenia i świateł nawigacyjnych;.2 wszystkich środków łączności wewnętrznej i sygnalizacji wymaganych w stanach awaryjnych;.3 instalacji wykrywczej pożaru i sygnalizacji alarmu ogólnego;.4 lampy sygnalizacji dziennej, dźwiękowych środków sygnalizacyjnych (gwizdków, gongów itp.). Odbiorniki wymienione w.2,.3 i.4 mogą nie być zasilane ze źródła tymczasowego, jeżeli wyposażone są we własne baterie akumulatorów, zapewniające ich zasilanie w ciągu wymaganego czasu. Podczas przejęcia obciążenia podstawowego źródła energii elektrycznej przez źródło awaryjne, odbiorniki wymagające ciągłego zasilania powinny być zasilane poprzez system zasilania bezprzerwowego.
Rozdział energii elektrycznej ze źródeł awaryjnych W normalnych warunkach eksploatacyjnych rozdzielnica awaryjna powinna być zasilana z rozdzielnicy głównej. Obwód zasilający rozdzielnicę awaryjną z rozdzielnicy głównej powinien być zabezpieczony przed skutkami zwarć i przeciążeń w rozdzielnicy głównej. W rozdzielnicy awaryjnej należy przewidzieć łącznik umożliwiający automatyczne odłączenie tego obwodu przy zaniku napięcia w sieci podstawowej. Gdy przewidziana jest również możliwość zasilania rozdzielnicy głównej z rozdzielnicy awaryjnej, to taki obwód zasilający powinien być zabezpieczony w rozdzielnicy awaryjnej co najmniej przed skutkami zwarć. Jeżeli statek znajduje się w morzu, awaryjny zespół prądotwórczy może być używany, przez krótki czas, w następujących przypadkach:.1 zanik napięcia;.2 stan bezenergetyczny;.3 rutynowe próby zespołu;.4 krótkotrwała praca równoległa z głównym źródłem energii elektrycznej w celu przejęcia obciążenia. Na statku powinny znajdować się instrukcje zawierające informacje na temat właściwej pozycji wszystkich urządzeń sterowniczych (np. zaworów, wyłączników), wymaganej dla niezależnej pracy awaryjnej awaryjnego zespołu prądotwórczego i rozdzielnicy awaryjnej, kiedy statek jest w morzu. Instrukcje takie powinny zawierać również informacje na temat wymaganego poziomu w zbiorniku paliwa, pozycji przełącznika port/morze, jeżeli został zainstalowany, otworów wentylacyjnych itp.
Rozdział energii elektrycznej ze źródeł awaryjnych (c.d.) Kable zasilające odbiorniki awaryjne należy tak prowadzić, aby zatopienie odbiorników poniżej pokładu grodziowego nie pozbawiało zasilania pozostałych odbiorników zainstalowanych powyżej tego pokładu. Urządzenia rozdzielcze odbiorników awaryjnych powinny znajdować się powyżej pokładu grodziowego, za grodzią zderzeniową. Urządzenia rozruchowe awaryjnych zespołów prądotwórczych Jako urządzenia rozruchowe awaryjnych zespołów prądotwórczych mogą być stosowane następujące układy posiadające trwale zmagazynowaną energię:.1 elektryczny układ rozruchowy z własną baterią akumulatorów i układem ładowania zasilanym z rozdzielnicy awaryjnej;.2 hydrauliczny układ rozruchowy zasilany z rozdzielnicy awaryjnej;.3 pneumatyczny układ rozruchowy zasilany z głównego lub pomocniczego zbiornika sprężonego powietrza poprzez zawór zwrotny lub z awaryjnej sprężarki powietrza zasilanej z rozdzielnicy awaryjnej. Każdy awaryjny zespół prądotwórczy z automatycznym rozruchem powinien być wyposażony w urządzenie rozruchowe uznanego typu, z zapasem energii wystarczającym na co najmniej trzy kolejne rozruchy. Źródło zmagazynowanej energii powinno być zabezpieczone przed całkowitym wyczerpaniem go przez układ automatycznego rozruchu, chyba że zapewniony jest drugi niezależny środek rozruchu. Oprócz tego należy przewidzieć drugie źródło energii umożliwiające wykonanie dodatkowych trzech rozruchów w ciągu 30 minut lub przewidzieć urządzenie umożliwiające skuteczny rozruch ręczny.
Urządzenia rozruchowe awaryjnych zespołów prądotwórczych (c.d.) Jeżeli automatyczny rozruch awaryjnego zespołu prądotwórczego nie jest wymagany, można zastosować rozruch ręczny przy użyciu korby rozruchowej, bezwładnościowego urządzenia rozruchowego, hydroakumulatorów ładowanych ręcznie lub ładunków wybuchowych pod warunkiem potwierdzenia jego skuteczności. Awaryjne zespoły prądotwórcze powinny mieć możliwość łatwego rozruchu ze stanu zimnego przy niskich temperaturach dodatnich, sięgających 0 C. Jeżeli jest to niewykonalne, lub gdy prawdopodobne jest wystąpienie temperatur ujemnych, należy przewidzieć zastosowanie układu grzewczego w celu ułatwienia rozruchu. Systemy zasilania bezprzerwowego (UPS) jako bateryjne lub tymczasowe awaryjne źródła energii elektrycznej UPS powinien być wyposażony w układ alarmowy, dający sygnały świetlne i dźwiękowe w przypadku:.1 awarii podstawowego zasilania urządzenia podłączonego do UPS-a (w tym wykroczenia wahań napięcia i częstotliwości poza wartości dopuszczalne);.2 zwarcia z kadłubem statku;.3 zadziałania zabezpieczenia baterii;.4 rozładowania baterii; Do UPS-a nie należy podłączać żadnych dodatkowych urządzeń bez uprzedniego sprawdzenia, czy UPS posiada odpowiednią pojemność. Pojemność baterii akumulatorów, w które wyposażony jest UPS, powinna każdorazowo zapewniać zasilanie wyznaczonych urządzeń przez odpowiedni czas.
Na statkach pasażerskich, z wyjątkiem statków z ograniczonym rejonem żeglugi II lub III, awaryjne źródło energii elektrycznej powinno być zdolne do równoczesnego zasilania w ciągu 36 godzin następujących odbiorników:.1 oświetlenia awaryjnego: stanowisk przy łodziach i tratwach ratunkowych oraz przestrzeni zaburtowych w miejscach opuszczania ich na wodę, zgodnie z wymaganiami Konwencji SOLAS (wymagania takie zawarte są również w Przepisach nadzoru konwencyjnego statków morskich, Część II Środki i urządzenia ratunkowe), tabliczek kierujących do wyjść na pokład łodziowy oraz tabliczek informacyjnych przy środkach ratunkowych, wyjść z pomieszczeń, w których może znajdować się jednocześnie większa liczba pasażerów, personelu specjalnego lub członków załogi, korytarzy i schodów prowadzących z pomieszczeń mieszkalnych i służbowych, wyjść na otwarty pokład oraz kabin dźwigów osobowych, pomieszczeń maszynowych i zespołów prądotwórczych łącznie z ich lokalnymi stanowiskami sterowania, wszystkich stanowisk sterowania oraz rozdzielnic głównej i awaryjnej, pomieszczenia awaryjnego źródła energii elektrycznej, mostka nawigacyjnego, kabiny nawigacyjnej i pomieszczenia radiostacji, miejsc składowania sprzętu awaryjnego, sprzętu pożarniczego i usytuowania przycisków ręcznej sygnalizacji pożarowej, pomieszczenia urządzenia sterowego,
miejsc przy pompie pożarowej, awaryjnej pompie zęzowej i pompie instalacji tryskaczowej oraz miejsc rozruchu ich silników, hangarów i lądowisk dla śmigłowców, pomieszczenia żyrokompasu, pomieszczeń szpitalnych;.2 świateł nawigacyjnych, latarni nie odpowiadam za swoje ruchy oraz innych latarni wymaganych w obowiązujących Międzynarodowych przepisach o zapobieganiu zderzeniom na morzu;.3 wyposażenia radiowego i nawigacyjnego, zgodnie z wymaganiami Konwencji SOLAS.4 środków łączności wewnętrznej, rozgłośni dyspozycyjno-manewrowej i sygnalizacji alarmu ogólnego;.5 instalacji wykrywczej pożaru, urządzeń sterowania i sygnalizacji położenia drzwi przeciwpożarowych;.6 lampy sygnalizacji dziennej, dźwiękowych środków sygnalizacyjnych (gwizdek, gong itp.), ręcznie obsługiwanej sygnalizacji przywołania i wszystkich sygnalizacji wewnętrznych, wymaganych w planach awaryjnych;.7 jednej z pomp pożarowych i pompy automatycznej instalacji tryskaczowej oraz urządzeń elektrycznych zapewniających pracę wytwornic pianowych;.8 awaryjnej pompy zęzowej i instalacji zdalnego sterowania zaworami instalacji zęzowej;.9 innych odbiorników, których praca będzie uznana przez TK za niezbędną do zapewnienia bezpieczeństwa statku i znajdujących się na nim ludzi.
Awaryjne źródło energii elektrycznej powinno zapewnić zasilanie układu dodatkowego oświetlenia dolnego w ciągu co najmniej 60 minut od momentu załączenia układu w sytuacji awaryjnej. Awaryjne źródło energii elektrycznej powinno zapewnić zasilanie urządzenia sterowego. Awaryjne źródło energii elektrycznej powinno zapewniać zasilanie w ciągu 30 minut następujących odbiorników:.1 napędów elektrycznych drzwi wodoszczelnych z ich wskaźnikami położenia i sygnalizacją ostrzegawczą; dopuszcza się możliwość kolejnego zamykania drzwi, pod warunkiem że wszystkie będą zamknięte po upływie 60 sekund;.2 awaryjnego napędu dźwigów osobowych; możliwe jest kolejne podnoszenie dźwigów pasażerskich.