Polacy i Polska w technologiach detektorów w CERN-ie L. Zwalinski CERN EP/DT December 16 th 2016 1
Eksperymenty LHC technologie detektorów LHCb ATLAS CMS ALICE * Neutrino platform * CLIC Polskie zespoły brały oraz biorą czynny udział w projektowaniu, budowie i eksploatacji wszystkich czterech największych eksperymentów LHC. 2
Eksperymenty LHC technologie detektorów CMS: o o o zespół warszawski zaprojektował, przetestował i zbudował system elektroniki wyzwalania dla mionów, zasadniczy system dla realizacji programu naukowego, decydujący o wyborze danych do dalszej analizy; obecnie bierzemy czynny udział w pracach przygotowawczych do wymiany detektora śladów (chłodzenie, integracja, testy detektora na powierzchni); polscy inżynierowie pracują nad aspektami mechaniki i chłodzenia przyszłego detektora śladów, który zainstalowany zostanie w LS3 (2025); ALICE: o polskie zespoły miały udział w pracach dla dwóch podstawowych detektorów kalorymetru elektromagnetycznego i komory projekcji czasowej; o inżynierowie z Politechniki Krakowskiej wykonali zaawansowane obliczenia mechaniczne i termodynamiczne elementów detektora; LHCb: o zespół polski pracował nad elektroniką do synchronizacji detektora z akceleratorem oraz nad prototypem koncentratora do przesyłania danych; o W Krakowie wykonano panele modułów detektora w ultralekkiej technologii, a warszawski IPJ zbudował około jednej czwartej detektorów do pomiarów torów cząstek; o Studenci PK zaprojektowali i wykonali automatykę detektora Hershel; o Obecnie bierzemy czynny udział w projektowaniu systemów chłodniczych oraz mechaniki dla nowych detektorów VELO, UT, SciFi - LS2 (2019); 3
ATLAS i grupa technologii detektorowych Zadania Polaków pracujących w eksperymencie ATLAS: Czynny udział w koordynacji i budowie systemów gazowych i chłodniczych; Prace nad odpornymi na promieniowanie krzemowymi detektorami i wyspecjalizowanymi układami scalonymi; Projekt, testy, układów sterowania i oprogramowanie systemu zasilaczy wysokiego napięcia; Znaczący wkład w stworzenie infrastruktury monitorującej, zabezpieczającej i zasilającej aparaturę elektroniczną detektora oraz systemy chłodnicze; Projektowanie wsporników pod kalorymetr i opracowanie metod instalacji komór mionowych. Koordynacja elektryczna i chłodnicza podczas normalnej pracy eksperymentu; Ciągły udział w rozwoju systemów monitorowania pracy detektorów; Aktywna partycypacja w pracach związanych z nowym detektorem śladowym oraz jego systemami chłodzenia. Wyzwania w ATLAS-ie 35 systemów o mocy chłodniczej 1kW 260kW 4
Współpraca z Politechniką Krakowską i transfer technologii W grupie technologii detektorowych (EP-DT) przez ostatnie 6 lat zatrudniliśmy ponad 60 studentów stażystów z PK, którzy zaangażowani byli w projekty związane z nowymi technologiami detektorowymi (ATLAS, CMS, LHCb). Cześć z nich pozostała w CERN (około 40%!!!) a cześć rozpoczęła swoje kariery zawodowe w Polsce, bogatsi o doświadczenia zdobyte w CERN-ie. Ostatnio podpisaliśmy transfer technologii z CERN-u do Polski (z konsorcjum naukowoprzemysłowym z Krakowa, Bochni i Wadowic) dotyczący produkcji laboratoryjnych chłodziarek, CO 2 do testów przyszłych detektorów śladowych. TRACI (~100W @ -30 C) 2011 2012 2013 2014 2015 2016 TRACI V1 (2/2) TRACI V2 (1/4) TRACI V3 (1/4) TRACI V3 (3/4) MARTA (~300W @ -30 C) 2017 Signed Collaboration Agreement TRACI 2018 MARTA 2023 Leading role in TRACI creation (fully responsible for controls and instrumentation) Mono-block Approach for Refrigeration Transportable Apparatus MARTA First prototype shall be ready by the end of 2016 with final price quotation. 5
Przyszłe systemy chłodzenia detektorów R&D systems Production systems CMS Pixel-Ph1 (15kW, double redundancy) LUCASZ (2kW @ -30 C) 4 units ATLAS IBL (3.3kW, double redundancy) Portable cooling unit for surface detector tests (4@CERN+1@Cornell) LHCb Velo & UT (2x7kW @ -30 C) 2 redundant systems ATLAS NSW (surf. test plant) 2 units LS2 ATLAS NSW (system upgrade) Mono-phase system based on water ATLAS ITk and CMS Phase II ATLAS ITk (~300kW!) CMS Phase II (~100kW) Redundant systems 15+ units LS3 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 MARTA (TRACI industrialization) Portable cooling unit for low power detector tests ATLAS ITk Baby-DEMO (5kW @ -40 C or below) 18480 mm ATLAS ITk and CMS Phase II DEMO pre-production plant (30-45kW) CMS HGC 9550 mm 13740 mm 6530 mm Evaporative CO 2 is the common development for all experiments. 16700 mm W przyszłości liczymy, że wkład Polski i polskich grup naukowych będzie nadal bardzo bogaty. Przed nami wiele wyzwań związanych z przyszłymi detektorami i rozwojem LHC. 6