Program modernizacji domów Dom+ szansą dla Polski Ostatnie informacje przedstawione przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej wskazują, Ŝe realizacja jedynego programu wspierającego termomodernizację domów jednorodzinnych (Program Ryś) została zawieszona. Oznacza to zmarnowanie szansy na: (i) poprawę Ŝycia mieszkańców, w tym najbiedniejszych i osób mieszkających na terenach słabiej rozwiniętych, (ii) ograniczenie zanieczyszczenia powietrza pochodzącego z gospodarstw domowych, (iii) ulŝenie budŝetom domowym poprzez zmniejszenie wydatków na ogrzewanie oraz (iv) zwiększenie niezaleŝności energetycznej Polski. W domach jednorodzinnych zamieszkuje ponad połowa Polaków. Jak wskazuje raport Instytutu Ekonomii Środowiska domy jednorodzinne to budynki w większości nieocieplone lub ocieplone bardzo słabo. Około 70% domów jednorodzinnych ogrzewanych jest węglem, zwykle za pomocą starych, prymitywnych kotłów, w których moŝna spalać wszystko, w tym śmieci, i których uŝytkowanie prowadzi do emisji znacznych ilości zanieczyszczeń powietrza Taka sytuacja sprawia, Ŝe gospodarstwa domowe ponoszą wysokie koszty ogrzewania, a cały kraj ma ogromny problem z zanieczyszczeniem powietrza Polska ma najbardziej zanieczyszczone powietrze w całej Unii Europejskiej.
Fakt, Ŝe przeciętny polski dom znajduje się w bardzo złym stanie i w znacznym stopniu przyczynia się do zanieczyszczenia powietrza (sektor domów jest źródłem emisji około 50% pyłów i aŝ 87% rakotwórczego benzo[a]pirenu) wynika z wieloletnich zaniedbań kolejnych ekip rządzących. Przez ostatnie dwie dekady nie uruchomiono Ŝadnego mechanizmu wspierającego właścicieli domów jednorodzinnych w termomodernizacji, pomimo bardzo duŝych potrzeb w tym zakresie pozostawiając obywateli samych z problemem. Wsparcie takie było dostępne jedynie dla domów wielorodzinnych i budynków publicznych. Kolejny juŝ rząd odwraca się od obywateli i nie widzi problemu fatalnego stanu, w jakim znajdują się budynki jednorodzinne w naszym kraju. A przecieŝ uruchomienie wsparcia do modernizacji domów to najlepszy sposób na poprawę Ŝycia tak duŝej grupie ludzi szacujemy, Ŝe w niedocieplonych domach mieszka ponad 10 milionów Polaków. Modernizacja tych domów leŝy w interesie nas wszystkich, gdyŝ przekłada się na jakość Ŝycia, budŝet gospodarstw domowych, jakość powietrza, rozwój gospodarki oraz większe przychody do budŝetu z tytułu prowadzonych inwestycji. Szacunki wskazują, Ŝe wartość rynku modernizacji domów sięga kilkudziesięciu miliardów złotych. Jak wskazują doświadczenia innych krajów, kaŝde euro zainwestowane w modernizację domów przynosi przynajmniej dwukrotnie wyŝsze przychody do budŝetu., mówi Marek Zaborowski z Instytutu Ekonomii Środowiska.
Kraje sąsiadujące z Polską prowadzą szerokie programy wspierające modernizację domów, z korzyścią dla powietrza, budŝetu oraz rozwoju lokalnych firm. W Czechach od początku 2009 roku wydano na ten cel około 8 miliardów zł, a w Niemczech budŝet roczny podobnego programu to 12-24 miliardów zł. W planowanym przez poprzedni polski rząd programie RYŚ budŝet miał wynosić 400 milionów zł i miał być to projekt o charakterze pilotaŝowym z perspektywą rozszerzenia w następnych latach. Niestety obecnie jego realizacja została wstrzymana mimo, Ŝe do jego wdraŝania zgłosiło się 10 wojewódzkich funduszy ochrony środowiska, a zainteresowanie wśród obywateli było wysokie.
IEŚ stoi na stanowisku, Ŝe potrzebny jest Program Termomodernizacji Polski Dom+ - ogólnokrajowy system wsparcia inwestycji zmniejszających zapotrzebowanie na energię w budynkach jednorodzinnych. Program taki w sposób bezpośredni przełoŝy się na poprawę jakości powietrza w Polsce. Ponadto będzie stanowić wsparcie dla biedniejszej części społeczeństwa, a takŝe zwiększy wpływy do budŝetu (VAT oraz PIT i CIT). Termomodernizacja kraju to równieŝ wsparcie lokalnych firm zajmujących się ociepleniami, remontami i przebudową budynków oraz zwiększenie liczby miejsc pracy. Program termomodernizacyjny pozwoli na rozruszanie gospodarki takŝe na poziomie lokalnym, co przełoŝy się na wzrost zamoŝności w zaniedbywanych dotychczas regionach Polski. Największe zaniedbania w tym zakresie obserwujemy właśnie na terenach o najwyŝszym ubóstwie. 10 powodów, dla których domy jednorodzine są tak waŝne w planie termomodernizacji Polski 1. Połowa Polaków mieszka w budynkach jednorodzinnych. Najczęściej w tego typu domach mieszkają osoby ze wsi i z małych miejscowości, o niskich dochodach, w województwach charakteryzujących się mniejszą zamoŝnością. 2. Właściciele budynków jednorodzinnych do tej pory nie mieli Ŝadnego wsparcia ze strony państwa. Wynika to między innymi z błędnego przeświadczenia o zamoŝności właścicieli, a takŝe trudności w przygotowaniu i wdroŝeniu programów wsparcia dla wysoce rozproszonej grupy beneficjentów o stosunkowo niskich potrzebach finansowych. 3. W budynkach jednorodzinnych, szczególnie starszego typu, istnieje ogromny potencjał zmniejszenia zuŝycia energii. Jednocześnie właśnie te budynki, ze względu na dekapitalizację, wymagają remontów. 4. Właściciele budynków jednorodzinnych (szczególnie ubodzy) potrzebują wsparcia państwa, Długoletnie koncentrowanie wsparcia jedynie na mieszkańcach budynków wielorodzinnych, zwykle bogatszych i mieszkających w miastach, jest podejściem niewłaściwym i niesprawiedliwym. 5. Zimowy polski smog powstaje przede wszystkim w wyniku spalania paliw stałych w prymitywnych, nieefektywnych domowych kotłach i piecach, znajdujących się głównie w budynkach jednorodzinnych. Poprawa izolacyjności budynków oraz wymiana domowych źródeł ciepła na bardziej przyjazne powietrzu w sposób znaczny i bezpośredni przełoŝą się na poprawę jakości powietrza w Polsce. 6. W budownictwie jednorodzinnym tkwi największy potencjał innowacyjności w zakresie ogrzewnictwa opartego na nowoczesnym spalaniu dobrej jakości paliw stałych. 7. Inwestycje w budownictwie jednorodzinnym przyczyniają się do rozwoju małych przedsiębiorstw (remonty w tym sektorze wykonywane są zwykle są przez niewielkie firmy). 8. Udział państwa w remontach budynków jednorodzinnych moŝe przyczynić się do zmniejszenia szarej strefy (pomoc państwa moŝe być udzielana tylko dla inwestycji zarejestrowanych i opodatkowanych).
9. Właściciele budynków jednorodzinnych często posiadają zdolność kredytową, pozwalającą na wykonanie szerokiego zakresu remontu i naleŝy ich zachęcić do podejmowania optymalnych pod względem społecznym decyzji (wspierając dodatkowo uzasadnione ekonomicznie działania na rzecz zmniejszenia zuŝycia energii). 10. Remonty budynków jednorodzinnych są jednym z najtańszych sposobów zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych. Co więcej, jest to sposób nie budzący kontrowersji społecznych. Kontakt: Marek Zaborowski: mzaborowski@iee.org.pl, tel. 601 595 132 Piotr Siergiej: piotr.siergiej1@gmail.com, tel. 510 069 020