CZY GÓRY MOGĄ BYĆ BEZPIECZNE, CZYLI O ZARZĄDZANIU RYZYKIEM PIOTR SZTABA
Zarządzanie Zarządzanie to sztuka bądź praktyka rozumnego stosowania środków dla osiągnięcia wyznaczonych celów. Próbą zarządzania chaosem. Wikipedia
Moje początki? Królowało zarządzanie bojem i ułańska fantazja Byłem odurzony pięknem, otaczającej przyrody, bliskości natury itd.. Efekt: kilka niezłych przygód życia w pierwszych latach wspinana i kilka tragicznych chwil - nie wszyscy mieli tyle szczęścia.
Bycie w realności Dlaczego warto pracować nad rozwojem świadomości zagrożeń? Świadomość zagrożeń na starcie o 50% redukuje zagrożenia.
Obiektywne zagrożenia górskie Warunki: burza, załamania pogody, skrajne temperatury, mgła, lawiny Teren: ekspozycja, kruszyzna, duża wysokość n.p.m.
Subiektywne zagrożenia górskie Człowiek i jego: kwalifikacje forma psychika decyzje rutyna ambicja świadomość emocjonalna wywieranie wpływu umiejętność pracy zespołowej pragnienia sprzęt
Statystyki W Alpach Niemieckich jednego roku zdarzyło się 3991 wypadków w tym 92 śmiertelne, w Alpach Austrii 7238 w tym śmiertelnych 199.
Przyczyny wypadków śmiertelnych w górach, taterników, alpinistów, grotołazów na przestrzeni 110 lat lista obecnie 550 nazwisk: Paweł Pallus pawl.pallus@gmail.com 605659702 Lp. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 bezpośrednia przyczyna lawiny upadki, poślizgnięcia odpadnięcia wyczerpanie, wychłodzenie urazy od kamieni- kruszyzna zaginięcia w zjeździe na linie utopienia, utonięcia choroby wysokościowe zgony naturalne niewyjaśnione narciarskie katastrofa(śigłoiec) porażenie piorunem brak danych skałki ilość wypadków śmiertelnych 126 108 106 40 36 25 21 15 12 8 8 4 4 4 35 6
Jak uczą się ludzie dorośli? David A. Kolb specjalista od nauczania twierdzi że uczymy się najlepiej gdy:
Jak doświadczać
Stopniowanie trudności i niebezpieczeństw w górach turystyka letnia: Beskidy, Tatry wspinanie na sztucznej ścianie wspinaczka w skałach turystyka zimowa: Beskidy, Tatry taternictwo letnie wspinaczka lodowa, taternictwo zimowe, skituring, ski-alpinizm, trekking 4500-6000 m.n.p.m trekkingi powyżej 6000m.n.p.m-alpinizm alpinizm himalaizm exploracja wysokogórska himalaizm zimowy
Munter
Przykład w zarządzaniu ryzykiem Cel: wymagająca wycieczka ski-turowa z ładnymi widokami ciekawymi zjazdami. Filtr regionalny Warunki: 2,5 m śniegu na Kasprowym, połowa kwietnia, historia ostatnich 4 dni przed turą: bez opadu- słonecznie rano popołudniami mgły wiatr z południa do 4m/s temperatura na 2000 m/n/p/m w dzień +5C w nocy -5C 1 stopień zagrożenia lawinowego Śnieg na południowych stokach firnowaty, na wschodnich, północnych i zachodnich zmienny historia ostatniej nocy: niebo rozgwieżdżone -7C 2000m.n.p.m prognoza pogody rano słonecznie, po południu zwiększające się zachmurzenie 30% szans na opad śniegu
Trasa: Jaworzyna-Kołowy-Jaworzyna Tren, filtr regionalny: Jaworowa, dol. Zadnich Koperszadów, przełęcz pod Kopą, Dolina Białych Stawów, dolina zielonego stawu, Dolina Jastrzębia, Czarny Przechód, Kołowy, Czarny Przechód, Czarna Jaworowa, Jaworowa, Jaworzyna 1660 m przewyższenia około19 km odległości
Kluczowe miejsca trasy, plany awaryjne, godziny alarmowe Skład: Teren: filtr regionalny KMT: lawiny, las, progi skalne, lodospady, strome zjazdy II-kowe P.A.Miejsca skąd można zawrócićuciec!!! G.A. Nieprzekraczalne progi czasowe!!!: Start:07:30 Schronisko nad zielonym stawem 14:00 Kołowy 16:00
Obowiązkowy ekwipunek Zestawy ski turowe-dobre + umiejętność użycia Zestawy lawinowe + umiejętność użycia Mapa + kompas+gps Płyny, energetyki Apteczka Naładowane komórki Raki, czekan, uprząż + umiejętność użycia Lina 30 m, czołówka, rękawiczki, czapka, polary, kurtka, okulary, gogle, harszle, ubezpieczenie, aparat, lornetka itd. Pakowanie z listy
Planowanie Planowanie jest bezcenne, plan może być bezużyteczny Jeżeli mamy plan działania to zarządzanie zmianą jest dużo łatwiejsze i obarczone mniejszym ryzykiem popełnienia błędu. Nie ma zarządzania chaosem.
Uczestnicy Filtr regionalnyczłowiek
Uczestnicy
Uczestnicy
Uczestnicy
Organizator-kierownik tury
As w rękawie
Nieprzewidziane kluczowe miejsce trasy Decyzja iść, czy szukać innej drogi? Filtr strefowy: teren
Mniejsze zimniejsze zło Konsekwencja przemoczenia botków i straty czasu na szukaniu innej drogi?
Obserwacja warunków terenu i uczestników Brak ciśnienia, ale z tyłu głowy Filtr lokalny: WTC
Sytuacja awaryjna Krzysiek skarży się na kiepską kondycje i na obcierającego mocno butadecyduje się na wycofanie z tury w miejscu absolutnie bezpiecznym gdzie może jeszcze wrócić sam. Kontrola telefoniczna co 30 minut- zagrożenia: spotkanie z przebudzonym niedźwiedziem Filtr srefowy:człowiek
Pierwsze kluczowe miejsce trasy Po lustracji terenu przez lornetkę, decyzja korekta trasy z dołożeniem podejścia około 100 m- 10-20 minut Filtr strefowy: teren
Korekta trasy Wybrana nowa trasa nie jest całkowicie bezpieczna ale jest dużo mniej zagrożona
Obserwacja uczestników Odstępy, kontakt wzrokowy, rozmowa co 30 minut, utrzymywanie tempa. Osoba o największym świadczeniu śnieżnym na przedzie tury, wszyscy Filtr lokalny, strefowy :WTC
Obserwacja terenu Podejrzane miejsce które ominęliśmywidoczny szlak letni i nawiane poduchy śnieżne Filtr strefowy: teren
Drugie kluczowe miejsce trasy Przełęcz pod Kopą 12:30 Śnieg puszczony, stok zacieniony, zjazdy pojedyncze, wszyscy obserwujemy osobę pokonującą niebezpieczne miejsce Filtr strefowy: WTC
Obserwacja warunków Godzina 13:00 Na razie przeważające słońce. Gdzie to zapowiadane zachmurzenie z opadami? Filtr lokalny, strefowy: WTC
Obserwacja warunków 13:15 Pojawia się zapowiadane popołudniowe zachmurzenie Zagrożeniebłądzenie we mgle Szansazmniejszenie nasłonecznienia na południowe stoki Jastrzębiej doliny Decyzja iść czy wracać? Filtr lokalny, strefowy :WTC
Schronisko 14:00 Zagrożenia: rozluźnienie, uciekający czas, wyskokowe płyny nawadniające Szanse: Informacje o sytuacji lawinowej u hatara, nawodnienie, ciepły posiłek
Trzecie kluczowe miejsce trasy 15:30 Prożek lodowyszybka decyzja przeformowania szyku, i lina z góry dla mniej doświadczonych Filtr strefowy: WTC
Dla jednych spacer
Dla innych przygoda Zróżnicowanie różnych kompetencji w zespole jako atut!!!
Czwarte kluczowe miejsce trasy? 16:00 Dolina Jastrzębia Gęste mgły- widoczność 30 m. Zebranie grupy w bezpiecznym miejscu decyzja iść czy wracać? Filtr lokalny, strefowy: WTC Po analizie sytuacji w zespole, zachowanie odstępów 15 m, nawigacja z mapą i kompasem wsparcie GPS- idziemy
Korekta trasy 16:45 Trafiamy dokładnie na Czarny Przechód, jednak z uwagi na mgłę w Czarnej Jaworowej rezygnujemy z wejścia na szczyt Kołowego zostawiając margines zapasu czasowego na zjazd w ciężkich warunkach. WTC Piąte kluczowe miejsce trasy- IIkowy zjazd z czarnego przechodu, pierwszy zjeżdża najbardziej doświadczony narciarsko Kamil i bada warunki, po nim w pojedynczym zjeździe pozostali, WTC
Szóste kluczowe miejsce trasy 17:30 Próg doliny Czarnej Jaworowej, we mgle trafiamy ponad lodospad koło Śnieżnej Turni i dwoma zachodami zjeżdzamy pod jego podstawę. Decyzja jechać czy szukać innego zejściazjeżdża najbardziej doświadczony Kamil jako pierwszy sondując teren- wsparcie dla najmniej doświadczonych, Filtr strefowy: WTC
Zmrok 19:15 Na miękkich nogach, ale wszyscy cali i zdrowi dojeżdżamy przed zmrokiem do samochodu. Jeszcze tylko nocne podejście na Gąsienicową
Refleksja Cel główny nie został zrealizowany-wyjście na szczyt Kołowego, jednak w dobrych humorach i z wystarczającą ilością przygód wróciliśmy do domu by kolejnego dnia znowu pojechać na udaną wycieczkę. Tak długa trasa wymaga doskonałej pogody i pewnych wiosennych śniegów, jest po co wracać.
Podsumowanie 1 przekraczanie potoku 2 wycofanie się Krzyśka z wycieczki 3 blokada zakupu alkoholu 4 pokonanie prożku lodowego 5 mgły w dolinie Jastrzębiej 6 rezygnacja z wejścia na szczyt 7 zjazd do Czarnej Jaworowej 8 zjazd przez próg w dolinie Czarnej Jaworowej 9 zjazd przez gęsty las z Czarnej Jaworowej do Jaworowej
Wycof Najbardziej cenie sobie udany wycof, który jest tylko odroczeniem zrealizowania celu jeżeli do niego dojrzałem. Znowu mogę przeżywać przygodę na nowo, planować, trenować, układać tak rzeczywistość by marzenie mogło się zrealizować. Zasada 4/3 Słuchanie instynktu!!!
Z kim warto jeździć w góry Z osobami, których towarzystwo sprawia nam przyjemność, ale też kompetentnymi, należy unikać osób z którymi każdy wyjazd kończy się przygodą życia. Bezcenne: Stały sprawdzony partner zmniejsza ryzyko!!!
Marzenia Dla marzeń warto żyć, lecz nie mogą one być naszym panem- możemy stracić trzeźwy osąd sytuacji. Takie osoby często mają emocje nieprzystające do otaczających warunków czy sytuacji- skrajny optymista, czy postawa za wszelka cenę do celu- ludzie to tylko zasoby.
Czy góry mogą być bezpieczne? Niebezpieczeństwa jakie czekają na człowieka w górach i na odludnych terenach nie da się wyeliminować. Możemy tylko próbować je zminimalizować. Byłoby jednak błędem przypisywać wszystkie niebezpieczeństwa, których z jakichkolwiek powodów nie chcę się uniknąć, pewnej dozie ryzyka. Pozostaje tylko radzić aby eliminować jak najwięcej niebezpieczeństw. Liczba pozostałych, których mimo najszczerszych chęci nie da się wyeliminować, bo nie da się ich rozpoznać lub są tak nierealne że nie bierze się ich pod uwagę i tak jest jeszcze spora Pitt Schubert
Życie jest zbyt piękne by świadomie w górach czy gdziekolwiek indziej narażać się na niebezpieczeństwa Dziękuje za uwagę Piotr Sztaba Instruktor PZA