Aktywni obywatele świadome społeczeństwo Odwołanie od wypowiedzenia umowy o pracę Rzeszów 2012 1
Podkarpacki Ośrodek Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego ul. Fredry 4/58 35-959 Rzeszów tel/fax (0-17) 86 20 122 porso@poczta.onet.pl www.porso.cba.pl Broszura opracowana przez Kingę Bieniasz Publikacja finansowana przez Szwajcarię w ramach szwajcarskiego programu współpracy z nowymi krajami członkowskimi Unii Europejskiej 2
Uprawnienia pracownika w razie nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę przez pracodawcę Pracownik, który otrzymuje od pracodawcy dokument o wypowiedzeniu mu umowy o pracę, a który nie zgadza się z jego treścią, może zdecydować się na wniesienie odwołania do sądu pracy. Aby takie odwołanie było skuteczne, pracownik powinien zweryfikować treść złożonego mu przez pracodawcę oświadczenia o wypowiedzeniu. Aby skutecznie odwołać się od otrzymanego wypowiedzenia umowy o pracę, konieczne jest dochowanie procedur wymaganych przez sąd. Po otrzymaniu wypowiedzenia umowy o pracę pracownik powinien m.in.: 1. zapisać sobie dokładną datę otrzymania wypowiedzenia, ponieważ jest to niezbędne do obliczenie terminu do wniesienia odwołania od wypowiedzenia umowy o pracę. 3
2. zapoznać się z uzasadnieniem otrzymanego wypowiedzenia Nie rzadko kluczowym zagadnieniem jest czy podana przez pracodawcę przyczyna wypowiedzenia jest dla pracownika zrozumiała, czy jego zdaniem przyczyna ta jest prawdziwa i rzeczywista oraz czy przytoczone okoliczności faktycznie miały miejsce (obowiązek wskazania przyczyny uzasadniającej wypowiedzenie umowy dotyczy - zgodnie z art. 30 4 kodeksu pracy - wypowiadania umów o pracę na czas nieokreślony). 3. zapoznać się treścią pouczeń zawartych w otrzymanym wypowiedzeniu. Pracodawca zawsze jest zobowiązany pouczyć pracownika w treści wypowiedzenia o prawie wniesienia sprawy do sądu wraz z terminem w jakim powinien to uczynić. Warto sprawdzić, czy terminy (w tym data rozwiązania umowy o pracę) wskazane przez pracodawcę zostały obliczone prawidłowo. 4
4. sprawdzić, kto podpisał złożone pracownikowi wypowiedzenie Weryfikacja ta ma na celu sprawdzenie, czy wypowiedzenie podpisała osoba, która jest u pracodawcy uprawniona do wypowiadania umów o pracę (co może mieć istotne znaczenie procesowe i być jednym z zarzutów odwołania od wypowiedzenia). Jeżeli pracownik, postanowi skierować sprawę do sądu powinien przede wszystkim upewnić się, ile czasu ma na wniesienie odwołania do sądu i od jakiej daty rozpoczął się bieg tego terminu. Odwołanie do sądu w przypadku otrzymania wypowiedzenia umowy o pracę należy złożyć w terminie 7 dni od daty doręczenia pracownikowi wypowiedzenia umowy o pracę (art. 264 1 kodeksu pracy). Jeżeli wręczenie pracownikowi pisma wypowiadającego umowę o pracę przykładowo nastąpiło w poniedziałek 1 marca, 5
to dnia 1 marca nie uwzględnia się przy obliczaniu terminu. A zatem termin 7 dni rozpoczyna się we wtorek - 2 marca, a kończy w poniedziałek - 8 marca. Kolejnym etapem będzie wstępne oszacowanie tzw. wartości przedmiotu sporu, od której co do zasady zależy rodzaj sądu, wysokość opłaty sądowej, wysokość kosztów zastępstwa procesowego oraz w niektórych przypadkach, ewentualne prawo do późniejszego złożenia skargi kasacyjnej. 6
PRZYCZYNA WYPOWIEDZENIA Wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas nie określony powinno zawierać przyczynę jego złożenia pracownikowi. Taki obowiązek nakłada na pracodawcę art. 30 4 kodeksu pracy. Pracodawca może podać jako powód wypowiedzenia umowy o pracę w zasadzie każdą przyczynę, jednakże musi być ona zgodna z rzeczywistym stanem rzeczy, uzasadniona, konkretna i rzeczowa. Nie podanie przyczyny wypowiedzenia, podanie nieprawdziwej lub niewystarczającej przyczyny prowadzi do uznania w postępowaniu przed sądem pracy bezzasadności wypowiedzenia umowy o pracę. W takim przypadku art. 45 kodeksu pracy przyznaje pracownikowi prawo dochodzenia następujących roszczeń: o odszkodowanie, o uznanie wypowiedzenia za bezskuteczne, 7
o przywrócenie do pracy na poprzednich warunkach w razie stwierdzenia, że wypowiedzenie umowy o pracę jest nieuzasadnione a umowa o pracę uległa już rozwiązaniu. Pracownik powinien wykazać, że przyczyna zwolnienia była w rzeczywistości inna niż określona w wypowiedzeniu. Jeśli uda się wykazać to, że wskazana przyczyna jest inna niż uzasadniająca rozwiązanie umowy o pracę, wówczas sąd pracy orzeknie zgodnie z żądaniem pracownika. To na pracodawcy będzie leżał ciężar udowodnienia zasadności przyczyny wskazanej w wypowiedzeniu umowy o pracę. Sąd pracy orzekając w sprawie wytoczonej przez pracownika o uznanie wypowiedzenia za bezskuteczne lub o odszkodowanie dokonuje oceny zasadności wypowiedzenia umowy o pracę w granicach przyczyn podanych pracownikowi przez pracodawcę (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 listopada 1998 r., I PKN 434/98, OSNAPiUS 1999 r. nr 21 poz. 688). Po doręczeniu pracownikowi oświadczenia o wypowiedzeniu umowy o pracę pracodawca nie może zmieniać przyczyn wypowiedzenia oraz 8
wykazać jego zasadności w oparciu o inną przyczynę, niż wskazaną w wypowiedzeniu. Zgodnie z treścią art. 45 1 kodeksu pracy w związku z art. 47 1 kodeksu pracy w przypadku gdy wypowiedzenie umowy o pracę narusza przepisy o wypowiadaniu umów o pracę pracownikowi przysługuje odszkodowanie odpowiadające wysokości wynagrodzenia za okres od dwóch tygodni do 3 miesięcy, z tym zastrzeżeniem iż wysokość zasądzonego na rzecz pracownika odszkodowania nie może być niższa niż wysokość przysługującego pracownikowi wynagrodzenia za okres wypowiedzenia umowy o pracę. Niezależnie od przywołanych powyżej przepisów kodeksu pracy, zgodnie z treścią art. 8 ust. 1 w zw. z art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 13 marca 2003 roku o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz. U. Nr 90 poz. 844), pracownikowi w związku z rozwiązaniem stosunku pracy przysługuje odprawa pieniężna, której wysokość jest ściśle uzależniona od okresu zatrudnienia pracownika u danego 9
pracodawcy. Roszczenie o zapłatę odprawy pieniężnej przysługuje pracownikowi m.in. w sytuacji gdy pracodawca zatrudniający co najmniej 20 pracowników wypowiedział pracownikowi umowę o pracę z przyczyn niedotyczących pracownika a przyczyny te stanowią wyłączny powód uzasadniający wypowiedzenie stosunku pracy. Na temat dopuszczalności kumulacji roszczeń pracownika z tytułu odszkodowania przysługującego za rozwiązanie umowy o pracę z naruszeniem przepisów prawa i odprawy pieniężnej w związku z rozwiązaniem stosunku pracy z przyczyn niedotyczących pracownika kilkakrotnie wypowiadał się Sąd Najwyższy. W wyroku z dnia 21 czerwca 2004 r., II PK 304/2004, wprost wskazano, iż zasądzenie odszkodowania z tytułu rozwiązania z naruszeniem prawa umowy o pracę nie wyłącza zasądzenia odprawy na podstawie ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy. 10
KODEKS PRACY Uprawnienia pracownika w razie nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę przez pracodawcę Art. 44. Pracownik może wnieść odwołanie od wypowiedzenia umowy o pracę do sądu pracy, o którym mowa w dziale dwunastym. Art. 45. 1. W razie ustalenia, że wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas nie określony jest nieuzasadnione lub narusza przepisy o wypowiadaniu umów o pracę, sąd pracy - stosownie do żądania pracownika - orzeka o bezskuteczności wypowiedzenia, a jeżeli umowa uległa już rozwiązaniu o przywróceniu pracownika do pracy na poprzednich warunkach albo o odszkodowaniu. 2. Sąd pracy może nie uwzględnić żądania pracownika uznania wypowiedzenia za bezskuteczne lub przywrócenia do pracy, jeżeli ustali, że uwzględnienie takiego żądania jest 11
niemożliwe lub niecelowe; w takim przypadku sąd pracy orzeka o odszkodowaniu. 3. Przepisu 2 nie stosuje się do pracowników, o których mowa w art. 39 i 177 oraz w przepisach szczególnych dotyczących ochrony pracowników przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem umowy o pracę, chyba że uwzględnienie żądania pracownika przywrócenia do pracy jest niemożliwe z przyczyn określonych w art. 411; w takim przypadku sąd pracy orzeka o odszkodowaniu. Art. 46. Art. 47. Pracownikowi, który podjął pracę w wyniku przywrócenia do pracy, przysługuje wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy, nie więcej jednak niż za 2 miesiące, a gdy okres wypowiedzenia wynosił 3 miesiące - nie więcej niż za 1 miesiąc. Jeżeli umowę o pracę rozwiązano z pracownikiem, o którym mowa w art. 39, albo z pracownicą w okresie ciąży lub urlopu macierzyńskiego, wynagrodzenie przysługuje za cały czas pozostawania bez pracy; dotyczy to także przypadku, 12
gdy rozwiązano umowę o pracę z pracownikiem-ojcem wychowującym dziecko w okresie korzystania z urlopu macierzyńskiego albo gdy rozwiązanie umowy o pracę podlega ograniczeniu z mocy przepisu szczególnego. Art. 47(1). Odszkodowanie, o którym mowa w art. 45, przysługuje w wysokości wynagrodzenia za okres od 2 tygodni do 3 miesięcy, nie niższej jednak od wynagrodzenia za okres wypowiedzenia. Art. 48. 1. Pracodawca może odmówić ponownego zatrudnienia pracownika, jeżeli w ciągu 7 dni od przywrócenia do pracy nie zgłosił on gotowości niezwłocznego podjęcia pracy, chyba że przekroczenie terminu nastąpiło z przyczyn niezależnych od pracownika. 2. Pracownik, który przed przywróceniem do pracy podjął zatrudnienie u innego pracodawcy, może bez wypowiedzenia, za trzydniowym uprzedzeniem, rozwiązać umowę o pracę z tym pracodawcą w ciągu 7 dni od przywrócenia do pracy. Rozwiązanie umowy w tym trybie pociąga za sobą skutki, jakie 13
przepisy prawa wiążą z rozwiązaniem umowy o pracę przez pracodawcę za wypowiedzeniem. Art. 49. W razie zastosowania okresu wypowiedzenia krótszego niż wymagany, umowa o pracę rozwiązuje się z upływem okresu wymaganego, a pracownikowi przysługuje wynagrodzenie do czasu rozwiązania umowy. Art. 50. 1. Jeżeli wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na okres próbny nastąpiło z naruszeniem przepisów o wypowiadaniu tych umów, pracownikowi przysługuje wyłącznie odszkodowanie. Odszkodowanie przysługuje w wysokości wynagrodzenia za czas, do upływu którego umowa miała trwać. 2. 3. Jeżeli wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy nastąpiło z naruszeniem przepisów o wypowiadaniu tych umów, pracownikowi przysługuje wyłącznie odszkodowanie. 14
4. Odszkodowanie, o którym mowa w 3, przysługuje w wysokości wynagrodzenia za czas, do upływu którego umowa miała trwać, nie więcej jednak niż za 3 miesiące. 5. Przepisu 3 nie stosuje się w razie wypowiedzenia umowy o pracę pracownicy w okresie ciąży lub urlopu macierzyńskiego, pracownikowi-ojcu wychowującemu dziecko w okresie korzystania z urlopu macierzyńskiego, a także pracownikowi w okresie korzystania z ochrony stosunku pracy na podstawie przepisów ustawy o związkach zawodowych. W tych przypadkach stosuje się odpowiednio przepisy art. 45. Art. 51. 1. Pracownikowi, który podjął pracę w wyniku przywrócenia do pracy, wlicza się do okresu zatrudnienia okres pozostawania bez pracy, za który przyznano wynagrodzenie. Okresu pozostawania bez pracy, za który nie przyznano wynagrodzenia, nie uważa się za przerwę w zatrudnieniu, pociągającą za sobą utratę uprawnień uzależnionych od nieprzerwanego zatrudnienia. 15
2. Pracownikowi, któremu przyznano odszkodowanie, wlicza się do okresu zatrudnienia okres pozostawania bez pracy, odpowiadający okresowi, za który przyznano odszkodowanie. 16
WZÓR Rzeszów, dnia 12 marca 2012 r. Sąd Rejonowy w Rzeszowie Wydział IV Pracy Powód: Jan Nowak zam. 35-959 Rzeszów, ul. Nowolipki 12/34 Pozwany: Lopex Sp. z o.o., 35-959 Rzeszów, ul.stalowa 18 WPS 1.000 zł Pozew o odszkodowanie Wnoszę o: Zasądzenie od strony pozwanej Lopex Sp. z o.o. na rzecz powoda Jana Nowaka kwoty 1.000 zł tytułem odszkodowania 17
za nieuzasadnione rozwiązanie umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony. Uzasadnienie Powód Jan Nowak był pracownikiem Lopex Spółka z o.o. na podstawie umowy o pracę zawartej dnia 14 sierpnia 2003 r. na czas nieokreślony. Powód zatrudniony na stanowisku konsultanta Dowód: umowa o pracę W dniu 10 marca 2012 r. Lopex Spółka z o.o. wypowiedziała powodowi umowę o pracę, z dwutygodniowym okresem wypowiedzenia podając, iż przyczyną rozwiązania umowy o pracę jest naruszenie przez niego dyscypliny pracy. Termin wypowiedzenia upłynął dnia 25 marca 2012 r. Rzeczywistą przyczyną zwolnienia był jednak fakt likwidacji przez Spółkę stanowiska pracy powoda. Pracodawca posiada dwa wolne stanowiska pracy odpowiadające kwalifikacjom powoda. Nie 18
zaproponował jednak powodowi innego stanowiska pracy, ogłaszając w prasie nabór na wolne stanowiska. Dowód: wypowiedzenie umowy o pracę; ogłoszenie w sprawie pracy z lokalnej prasy; pismo pozwanego; zeznania świadka Franciszka Folka Ponieważ okres wypowiedzenia dokonanego przez stronę pozwaną jest nieprawidłowy, powód wnosi o zapłatę odszkodowania w wysokości połowy miesięcznego wynagrodzenia. Mając na uwadze powyższe, powództwo należy uznać za uzasadnione. Jan Nowak 19
Załączniki: 1. Umowa o pracę. 2. Wypowiedzenie umowy o pracę. 3. Ogłoszenie w sprawie pracy. 4. Pismo pozwanego. 5. Odpisy pozwu i załączników. 20