Badanie na temat postaw wobec cudzoziemców w Polsce

Badanie na temat postaw wobec cudzoziemców w Polsce Ipsos dla IOM Warszawa, czerwiec 2015 www.iom.pl

Spis Treści nr slajdu O badaniu 3 Podsumowanie wyników 5 Wyniki 10 Kontakt z cudzoziemcami 11 Ocena poszczególnych grup 15 Ocena wpływu cudzoziemców na sytuację gospodarczą i rynek pracy w Polsce 34 Ocena wpływu cudzoziemców na sytuację społeczną i kulturę w Polsce 39 Jaki procent ludności w naszym kraju stanowią cudzoziemcy? 42 Demografia 44 www.iom.pl 2

O BADANIU www.iom.pl 3

O badaniu Celem badania było poznanie postaw Polaków wobec cudzoziemców. Definicja tej grupy obejmowała osoby, które nie posiadają obywatelstwa polskiego, a przybyły do Polski w celu związania się z tym krajem lub pobytu w nim przez okres nie krótszy niż 12 miesięcy. Do grupy cudzoziemców zaliczano również osoby, które uzyskały obywatelstwo polskie po wieloletnim pobycie w Polsce. Metoda: o Badanie zostało przeprowadzone metodą indywidualnego wywiadu kwestionariuszowego wspomaganego komputerowo CAPI Termin realizacji: 11-16.06.2015 Respondenci: o Próba w ramach badania Omnibus na losowej, reprezentatywnej grupie gospodarstw domowych o Wielkość próby: N=1000 o Wyniki ważone zgodnie z profilem ludności Narzędzie badawcze: o Kwestionariusz zawierał pytania odnośnie ocen Polaków i ich postaw związanych z cudzoziemcami mieszkającymi w Polsce o Kwestionariusz zawierał także pytania metryczkowe www.iom.pl 4

PODSUMOWANIE WYNIKÓW www.iom.pl 5

Podsumowanie 1/4 Kontakt z cudzoziemcami Stosunkowo mało Polaków 19% - miało w czasie ostatniego roku kontakt z cudzoziemcami. Najczęściej miało to miejsce w pracy (38% tych, którzy taki kontakt mieli) i w miejscu zamieszkania (33%) oraz wśród osób z wykształceniem wyższym (32%). Ukraińcy i Niemcy to narodowości, z których przedstawicielami stykano się najczęściej. Pozostałe grupy cudzoziemców, wymienianych przez respondentów, to (w kolejności zgodnej z częstością wymieniania): Wietnamczycy, Rosjanie, Białorusini, Arabowie, Francuzi, Turcy, Chińczycy, Włosi, Hindusi i Amerykanie. Ocena grup narodowościowych Badani określając w stosunku do grup narodowościowych swoje poczucie bliskości kulturowej, poziom zaufania i sympatii, a także odczuwane zagrożenie, z reguły wypowiadali sądy mało zdecydowane (wśród odpowiedzi dominowały oceny pośrednie: raczej się zgadzam, raczej się nie zgadzam ). Bliskość kulturowa Za najbliższych kulturowo uważani są mieszkańcy Europy Zachodniej (61% pozytywnych odpowiedzi), a w dalszej kolejności Amerykanie i Kanadyjczycy (48%) oraz Ukraińcy (47%). Osoby, które w ciągu ostatniego roku miały kontakt z cudzoziemcami w jeszcze większym stopniu uznały mieszkańców Europy Zachodniej, Ukraińców oraz Amerykanów i Kanadyjczyków za bliskich kulturowo (odpowiednio 67%, 58% i 57%). Najniżej w wymiarze bliskości kulturowej oceniono Arabów (), Afrykanów () oraz Wietnamczyków (). O ile kontakt z cudzoziemcami nie miał wpływu na stosunek do Afrykanów, to w przypadku Arabów i Wietnamczyków ocena bliskości kulturowej była nawet nieco niższa wśród respondentów, którzy mieli styczność z cudzoziemcami w ciągu ostatniego roku. www.iom.pl 6

Podsumowanie 2/4 Zaufanie Największym zaufaniem darzone są narodowości ocenione jako jedne z najbliższych kulturowo, czyli Europejczycy oraz Amerykanie i Kanadyjczycy (ufa im odpowiednio 62% i 61% badanych). Zaufanie do Ukraińców spostrzeganych jako podobnie bliscy kulturowo jest takie samo jak do Latynosów, spostrzeganych jako raczej odlegli kulturowo dla obu grup wynosi 37%. Osobisty kontakt z cudzoziemcami szedł w parze z wyższym poziomem zaufania do nich. Najmniejsze zaufanie respondenci mają do cudzoziemców pochodzących z krajów arabskich (18% pozytywnych odpowiedzi), a kontakt z cudzoziemcami wiąże się z wyższym zaufaniem do tej grupy tylko w bardzo niewielkim stopniu (23%). Sympatia Mieszkańcy Europy Zachodniej oraz Amerykanie i Kanadyjczycy należeli także do narodowości budzących największą sympatię (odpowiednio 63% i 62% pozytywnych odpowiedzi). Na trzecim miejscu znaleźli się Latynosi (4). Arabowie ponownie okazali się grupą, która uzyskała najmniej pozytywnych wskazań (18%). W przypadku pozostałych grup wyrażany poziom sympatii był umiarkowany, ale wyższy wśród osób, które miały styczność z cudzoziemcami w ciągu ostatniego roku. Zagrożenie dla bezpieczeństwa Polski Ocena zagrożenia, jakie mogą stanowić dla Polski poszczególne narodowości, w większości przypadków utrzymywała się na stosunkowo niskim poziomie wyrażało je od 19% do 21% respondentów. Kontakt z cudzoziemcami trochę zmniejszał te obawy. Jedynie Arabowie i Ukraińcy budzili stosunkowo większe obawy (odpowiednio 5 i 3), przy czym wcześniejszy kontakt z cudzoziemcami nawet je pogłębiał. www.iom.pl 7

Podsumowanie 3/4 Cudzoziemcy w naszym otoczeniu Respondenci wyrażali największą gotowość do akceptacji cudzoziemców jako kolegów z pracy i sąsiadów, a najmniejszą do ich akceptacji jako członków rodziny. Najchętniej wyrażano gotowość do akceptacji wobec cudzoziemców postrzeganych jako bliskich kulturowo, budzących sympatię i zaufanie, czyli mieszkańców Europy Zachodniej oraz Amerykanów i Kanadyjczyków. Brak bliskości kulturowej i sympatii szedł w parze z niższym poziomem potencjalnej akceptacji dla Arabów jako członków najbliższego otoczenia badanych. Osoby, które miały kontakt z cudzoziemcami w przeszłości, wyrażały też większą gotowość do akceptacji dla obecności cudzoziemców w pracy, miejscu zamieszkania i w rodzinie. Wpływ cudzoziemców na polską gospodarkę i rynek pracy Blisko jedna trzecia badanych (31%) uważa, że zatrudnianie cudzoziemców pozytywnie wpływa na polską gospodarkę. Więcej jednak uważa, że wpływ ten jest negatywny (36%). Natomiast blisko jedna piąta jest zdania, że zatrudnianie cudzoziemców nie ma żadnego wpływu na gospodarkę. Kontakt z cudzoziemcami w przeszłości sprzyjał pozytywnemu ocenianiu wpływu ich zatrudniania na gospodarkę. Oceniając wpływ cudzoziemców na rynek pracy 40% respondentów uznało, że wpływ ten jest negatywny, a jedynie 29%, że jest pozytywny. Oceny osób, które w ostatnim czasie miały kontakt z cudzoziemcami, były inne - 38% uważało, że wpływ ten jest pozytywny, chociaż jednocześnie pojawiło się niewiele mniej odpowiedzi negatywnych (37%). www.iom.pl 8

Podsumowanie 4/4 Zatrudnienie cudzoziemców Opinie na temat tego, czy cudzoziemcy powinni być zatrudniani do takich samych czy też innych prac niż Polacy, są dość podzielone. Nieco więcej badanych nie akceptuje pełnego dostępu cudzoziemców do miejsc pracy niż nie stawia wobec nich żadnych ograniczeń (43% vs. 38%). Osoby, które miały wcześniej kontakt z cudzoziemcami znacznie częściej akceptowały ich dostęp do takich samych miejsc pracy, jaki mają Polacy (48% w tej grupie badanych). Osoby opowiadające się za ograniczonym dostępem cudzoziemców do miejsc pracy z reguły nie sprzeciwiały się wykonywaniu przez nich zawodów związanych z pracą fizyczną. W dalece mniejszym stopniu akceptowali ich na stanowiskach specjalistycznych czy urzędniczych. Wpływ cudzoziemców na kulturę w Polsce Większość badanych ma mało zdecydowany pogląd na to, jaki wpływ mają cudzoziemcy na polskie społeczeństwo i jego kulturę. Osobisty kontakt z cudzoziemcami sprzyjał bardziej pozytywnej ocenie tego wpływu. Większość ankietowanych uważa, że cudzoziemcy powinni pozostać przy swojej kulturze i obyczajach (33%), choć niewielu mniej (28%) uważa, że powinni w pełni przejąć polską kulturę. Wcześniejszy kontakt z cudzoziemcami sprzyja akceptacji ich funkcjonowania w tradycyjnych dla siebie kulturze i obyczajach. Ocena odsetka cudzoziemców mieszkających w Polsce Co czwarty Polak znacznie przeszacowuje udział cudzoziemców w populacji mieszkańców Polski, podając iż przekracza on. Natomiast rzeczywisty udział cudzoziemców w polskiej populacji jest dużo niższy i nie przekracza 1%. www.iom.pl 9

WYNIKI www.iom.pl 10

KONTAKT Z CUDZOZIEMCAMI www.iom.pl 11

Co piąty ankietowany miał w ciągu ostatniego roku kontakt z cudzoziemcami. Respondenci z wyższym wykształceniem to grupa osób, która najczęściej miała z nimi styczność. Cudzoziemcy, z którymi najczęściej dochodziło do kontaktu, to Ukraińcy i Niemcy. Narodowości cudzoziemców Kontakt z cudzoziemcami Ogółem Podstawowe Zawodowe Średnie Wyższe TAK NIE Nie wiem/ trudno powiedzieć 19% 76% 87% 8 22% 71% 32% 63% 3% 7% Ukraina Niemcy Wietnam Rosja Białoruś Kraje arabskie Francja Turcja Chiny Włochy Indie USA Inne Nie wiem \ odmowa 2 11% 8% 7% 6% 4% 4% 4% 3% 21% 3% 44% P1. Czy miał(a) Pan(i) w okresie ostatnich dwunastu miesięcy kontakty lub styczność z cudzoziemcami mieszkającymi w Polsce? P2. Proszę powiedzieć jakiej narodowości były to osoby? Podstawa procentowania: Wszyscy respondenci; N= 1 000; respondenci, którzy mieli kontakt z cudzoziemcami: N= 183 www.iom.pl 12

Najczęstszy kontakt Z cudzoziemcami najczęściej kontaktowano się w pracy oraz w miejscu zamieszkania. W przypadku Turków styczność z nimi najczęściej następowała w szkole. 50% 0% Miejsce kontaktu 38% 33% W pracy W miejscu zamieszkania 8% W szkole 24% W innym miejscu Ukraina Niemcy Wietnam Rosja Białoruś Włochy Kraje arabskie Turcja Chiny Francja Inne Nie wiem \ odmowa 8% 6% 4% 2% 1% 3% 28% 23% 6% 17% 11% 6% 8% 21% 31% 9% 9% 7% 4% 11% 6% 6% 23% 2 P3. A z osobami której narodowości kontaktował(a) się Pan(i) lub miał(a) Pan(i) styczność najczęściej? P4. W jakim miejscu kontaktował(a) się Pan(i) lub miał(a) Pan(i) styczność z tymi osobami? Podstawa procentowania: respondenci, którzy mieli kontakt z cudzoziemcami: N= 183 16% 13% 16% 19% 16% 20% 28% 4% 7% 6% 4% 30% 4% www.iom.pl 13

Osoby z wyższym wykształceniem zdecydowanie częściej miały styczność z cudzoziemcami w pracy, niż osoby z wykształceniem podstawowym. Miejsce kontaktu a wykształcenie Podstawowe Zawodowe Średnie Wyższe w pracy 38% 22% 3 26% 57% w miejscu zamieszkania 33% 44% 33% 40% 23% w szkole 8% 19% w innym miejscu 24% 20% 32% 20% 27% P4. W jakim miejscu kontaktował(a) się Pan(i) lub miał(a) Pan(i) styczność z tymi osobami? Podstawa procentowania: respondenci, którzy mieli kontakt z cudzoziemcami: N= 183 www.iom.pl 14

OCENA POSZCZEGÓLNYCH GRUP www.iom.pl 15

Ukraińcy Prawie połowa respondentów uważa, że Ukraińcy są im bliscy kulturowo, a nieco mniej darzy ich sympatią. Zaufanie do tej grupy cudzoziemców jest na umiarkowanym poziomie, a ponad jedna trzecia respondentów uważa, że Ukraińcy mogą stanowić zagrożenie dla Polski. WSZYSCY RESPONDENCI Bottom 2 box Top 2 box * średnia Uważam, że Ukraińcy są mi bliscy kulturowo 7% 7% 40% 51% 28% 28% 11% 8% 6% 47% 58% 39% 36% 2,5 2,4 Generalnie darzę Ukraińców zaufaniem 4% 4% 33% 38% 33% 36% 13% 17% 37% 42% 46% 48% 2,7 2,6 Ukraińcy budzą moją sympatię 6% 34% 43% 31% 28% 11% 17% 13% 40% 48% 43% 39% 2,6 2,5 Ukraińcy mogą stanowić zagrożenie dla bezpieczeństwa Polski Bottom 2 box 1. Zdecydowanie się zgadzam 2. Raczej się zgadzam Top 2 box 3. Raczej się nie zgadzam 4. Zdecydowanie się nie zgadzam P5. Proszę powiedzieć, na ile zgadza się Pan(i) lub nie zgadza z poniższymi stwierdzeniami odnośnie Ukraińców Podstawa procentowania: Wszyscy respondenci; N= 1 000; respondenci, którzy mieli kontakt z cudzoziemcami: N= 183 2 29% 34% 37% 17% 3 39% Nie wiem\ trudno powiedzieć 48% 2,6 51% 2,6 * Skala od 1 do 4 www.iom.pl 16

Respondenci, którzy mieli kontakt z cudzoziemcami w ciągu ostatniego roku, są bardziej skłonni zaakceptować Ukraińców jako członków rodziny, przyjaciół, sąsiadów czy kolegów z pracy. Ukraińcy WSZYSCY RESPONDENCI członków Pana(i) rodziny 44% 57% 41% 30% 13% bliskich przyjaciół 47% 59% 39% 31% sąsiadów 56% 70% 32% 23% 7% kolegów z pracy 59% 73% 30% 22% 11% Tak Nie Nie wiem/ trudno powiedzieć P6. A czy był(a)by Pan(i) skłonny(a) zaakceptować Ukraińców jako Podstawa procentowania: Wszyscy respondenci; N= 1 000; respondenci, którzy mieli kontakt z cudzoziemcami: N= 183 www.iom.pl 17

Wietnamczycy Respondenci niezależnie od tego, czy mieli kontakt z cudzoziemcami w minionym roku czy nie, uważali, że Wietnamczycy są im odlegli kulturowo. Darzą ich umiarkowanym zaufaniem i sympatią, ale raczej nie widzą w nich zagrożenia dla Polski. WSZYSCY RESPONDENCI Bottom 2 box Top 2 box * średnia Uważam, że Wietnamczycy są mi bliscy kulturowo 3% 11% 3% 11% 32% 34% 39% 46% 6% 71% 80% 3,3 3,3 Generalnie darzę Wietnamczyków zaufaniem 4% 28% 34% 34% 3 13% 11% 21% 32% 39% 47% 46% 2,7 2,6 Wietnamczycy budzą moją sympatię 4% 32% 38% 32% 29% 13% 13% 19% 36% 43% 4 42% 2,7 2,6 Wietnamczycy mogą stanowić zagrożenie dla bezpieczeństwa Polski 3% 16% 11% 39% 48% 22% 28% 20% 8% 19% 16% 61% 76% 3,0 3,1 Bottom 2 box 1. Zdecydowanie się zgadzam 2. Raczej się zgadzam Top 2 box 3. Raczej się nie zgadzam 4. Zdecydowanie się nie zgadzam P5. Proszę powiedzieć, na ile zgadza się Pan(i) lub nie zgadza z poniższymi stwierdzeniami odnośnie Wietnamczyków Podstawa procentowania: Wszyscy respondenci; N= 1 000; respondenci, którzy mieli kontakt z cudzoziemcami: N= 183 Nie wiem\ trudno powiedzieć * Skala od 1 do 4 www.iom.pl 18

Co drugi ankietowany niechętnie widziałby Wietnamczyków w swojej rodzinie, a z drugiej strony podobny odsetek akceptuje ich jako sąsiadów czy kolegów z pracy. Zdecydowanie wyższa aprobata we wszystkich aspektach wystąpiła u tych respondentów, którzy w ostatnim czasie mieli kontakt z cudzoziemcami. Wietnamczycy WSZYSCY RESPONDENCI członków Pana(i) rodziny 31% 44% 50% 42% 19% bliskich przyjaciół 42% 57% 41% 33% 17% sąsiadów 51% 70% 34% 23% 7% kolegów z pracy 53% 69% 33% 24% 7% Tak Nie Nie wiem/ trudno powiedzieć P6. A czy był(a)by Pan(i) skłonny(a) zaakceptować Wietnamczyków jako Podstawa procentowania: Wszyscy respondenci; N= 1 000; respondenci, którzy mieli kontakt z cudzoziemcami: N= 183 www.iom.pl 19

Mieszkańcy Europy Zachodniej Większość respondentów uważa, że mieszkańcy Europy Zachodniej są im bliscy kulturowo. Około dwie trzecie darzy ich sympatią i zaufaniem oraz nie obawia się zagrożenia dla Polski z ich strony. WSZYSCY RESPONDENCI Bottom 2 box Top 2 box * średnia Uważam, że mieszkańcy Europy Zachodniej są mi bliscy kulturowo 19% 46% 48% 21% 13% 23% 4% 6% 61% 67% 26% 27% 2,2 2,1 Generalnie darzę mieszkańców Europy Zachodniej zaufaniem 18% 50% 5 17% 6% 8% 62% 73% 23% 19% 2,2 2,1 Mieszkańcy Europy Zachodniej budzą moją sympatię 51% 59% 18% 4% 16% 3% 7% 63% 74% 22% 19% 2,2 2,1 Mieszkańcy Europy Zachodniej mogą stanowić zagrożenie dla bezpieczeństwa Polski 3% 4% 16% Bottom 2 box 1. Zdecydowanie się zgadzam 2. Raczej się zgadzam 40% 42% Top 2 box 3. Raczej się nie zgadzam www.iom.pl 20 2 31% 4. Zdecydowanie się nie zgadzam P5. Proszę powiedzieć, na ile zgadza się Pan(i) lub nie zgadza z poniższymi stwierdzeniami odnośnie mieszkańców Europy Zachodniej Podstawa procentowania: Wszyscy respondenci; N= 1 000; respondenci, którzy mieli kontakt z cudzoziemcami: N= 183 16% 8% 19% 19% Nie wiem\ trudno powiedzieć 6 73% 3,0 3,1 * Skala od 1 do 4

Zdecydowana większość respondentów, którzy mieli kontakt z cudzoziemcami w poprzednim roku, zaakceptowałaby mieszkańców Europy Zachodniej jako swoich przyjaciół, sąsiadów, kolegów z pracy, a nawet członków rodziny. Wyniki dla wszystkich respondentów są nieco niższe, ale nadal wyrażają dużą akceptację. Mieszkańcy Europy Zachodniej WSZYSCY RESPONDENCI członków Pana(i) rodziny 66% 79% 22% 16% bliskich przyjaciół 67% 83% 21% 13% 4% sąsiadów 71% 88% 19% 9% 3% kolegów z pracy 71% 86% 19% 11% 3% Tak Nie Nie wiem/ trudno powiedzieć P6. A czy był(a)by Pan(i) skłonny(a) zaakceptować mieszkańców Europy Zachodniej jako Podstawa procentowania: Wszyscy respondenci; N= 1 000; respondenci, którzy mieli kontakt z cudzoziemcami: N= 183 www.iom.pl 21

Amerykanie i Kanadyjczycy Amerykanie i Kanadyjczycy zostali ocenieni jako dość bliscy kulturowo Polakom. Respondenci darzą ich stosunkowo wysokim zaufaniem oraz sympatią. Mimo to jedna piąta respondentów uważa, że mogą stanowić zagrożenie dla Polski. WSZYSCY RESPONDENCI Bottom 2 box Top 2 box * średnia Uważam, że Amerykanie i Kanadyjczycy są mi bliscy kulturowo 8% 11% 40% 46% 28% 29% 8% 6% 48% 57% 38% 37% 2,5 2,4 Generalnie darzę Amerykanów i Kanadyjczyków zaufaniem 9% 51% 62% 18% 17% 3% 11% 60% 74% 23% 2,2 2,1 Amerykanie i Kanadyjczycy budzą moją sympatię 11% 18% 51% 62% 18% 4% 16% 3% 7% 62% 80% 22% 13% 2,2 2,0 Amerykanie i Kanadyjczycy mogą stanowić zagrożenie dla bezpieczeństwa Polski 3% 3% 17% 3 36% 28% 39% 17% 8% 20% 17% 63% 7 3,1 3,2 Bottom 2 box Top 2 box 1. Zdecydowanie się zgadzam 2. Raczej się zgadzam 3. Raczej się nie zgadzam 4. Zdecydowanie się nie zgadzam P5. Proszę powiedzieć, na ile zgadza się Pan(i) lub nie zgadza z poniższymi stwierdzeniami odnośnie Amerykanów i Kanadyjczyków Podstawa procentowania: Wszyscy respondenci; N= 1 000; respondenci, którzy mieli kontakt z cudzoziemcami: N= 183 Nie wiem\ trudno powiedzieć * Skala od 1 do 4 www.iom.pl 22

Dwie trzecie respondentów jest gotowa zaakceptować w swojej rodzinie Amerykanów i Kanadyjczyków. Nieco więcej zgadza się, aby byli oni ich przyjaciółmi, sąsiadami czy kolegami z pracy. W przypadku osób, które kontaktowały się w poprzednim roku z cudzoziemcami, zdecydowana większość wyraża swoją akceptację odnośnie wszystkich badanych wymiarów. Amerykanie i Kanadyjczycy Wszyscy respondenci Respondenci, którzy mieli kontakt z cudzoziemcami członków Pana(i) rodziny 63% 83% 24% 13% bliskich przyjaciół 66% 83% 21% 13% sąsiadów 69% 87% 19% 3% kolegów z pracy 69% 8 20% 11% 3% Tak Nie Nie wiem/ trudno powiedzieć P6. A czy był(a)by Pan(i) skłonny(a) zaakceptować Amerykanów i Kanadyjczyków jako Podstawa procentowania: Wszyscy respondenci; N= 1 000; respondenci, którzy mieli kontakt z cudzoziemcami: N= 183 www.iom.pl 23

Arabowie są uważani za dość odległych kulturowo. Nieduży jest też odsetek osób, które darzą ich zaufaniem i sympatią. Natomiast ponad połowa respondentów obawia się zagrożenia dla Polski ze strony tej grupy. Kontakt z cudzoziemcami nie różnicuje istotnie postaw wobec grupy. Arabowie WSZYSCY RESPONDENCI Bottom 2 box Top 2 box * średnia Uważam, że Arabowie są mi bliscy kulturowo 2% 2% 8% 26% 28% 49% 56% 13% 6% 7 3,4 84% 3,5 Generalnie darzę Arabów zaufaniem 3% 2% 21% 34% 3 33% 32% 18% 23% 67% 67% 3,1 3,1 Arabowie budzą moją sympatię 2% 2% 16% 20% 3 39% 31% 26% 16% 13% 18% 22% 66% 6 3,1 3,0 Arabowie mogą stanowić zagrożenie dla bezpieczeństwa Polski 23% 22% 32% 34% 19% 21% 9% 17% 13% 5 56% 28% 31% 2,2 2,2 Bottom 2 box Top 2 box * Skala od 1 do 4 1. Zdecydowanie się zgadzam 2. Raczej się zgadzam 3. Raczej się nie zgadzam 4. Zdecydowanie się nie zgadzam P5. Proszę powiedzieć, na ile zgadza się Pan(i) lub nie zgadza z poniższymi stwierdzeniami odnośnie Arabów Podstawa procentowania: Wszyscy respondenci; N= 1 000; respondenci, którzy mieli kontakt z cudzoziemcami: N= 183 Nie wiem\ trudno powiedzieć www.iom.pl 24

Aż dwie trzecie ankietowanych nie zaakceptowałoby Arabów jako członków rodziny. Około połowa respondentów nie wyraża też chęci do zaprzyjaźniania się z Arabami, wspólnej pracy, bądź mieszkania w ich sąsiedztwie. Nieco mniej nieprzychylne postawy, zwłaszcza wobec wspólnej pracy, mieli respondenci, którzy mieli styczność z cudzoziemcami w ostatnim roku. Arabowie Wszyscy respondenci Respondenci, którzy mieli kontakt z cudzoziemcami członków Pana(i) rodziny 22% 37% 64% 53% bliskich przyjaciół 30% 44% 5 46% sąsiadów 34% 52% 52% 40% 8% kolegów z pracy 37% 62% 49% 33% Tak Nie Nie wiem/ trudno powiedzieć P6. A czy był(a)by Pan(i) skłonny(a) zaakceptować Arabów jako Podstawa procentowania: Wszyscy respondenci; N= 1 000; respondenci, którzy mieli kontakt z cudzoziemcami: N= 183 www.iom.pl 25

Afrykanie Afrykanie zostali ocenieni jako raczej odlegli kulturowo. Mimo to większość respondentów nie uważa, iż mogliby stanowić zagrożenie dla Polski. Poziom zaufania i sympatii do tej grupy cudzoziemców jest umiarkowany. WSZYSCY RESPONDENCI Bottom 2 box Top 2 box średnia Uważam, że Afrykanie są mi bliscy kulturowo 2% 1% 13% 31% 31% 39% 46% 16% 9% 70% 77% 3,3 3,3 Generalnie darzę Afrykanów zaufaniem 3% 4% 30% 36% 33% 31% 11% 23% 19% 33% 40% 44% 41% 2,7 2,6 Afrykanie budzą moją sympatię 4% 33% 44% 30% 26% 11% 22% 37% 49% 41% 36% 2,6 2,5 Afrykanie mogą stanowić zagrożenie dla bezpieczeństwa Polski 3% 3% 18% 13% 40% 51% 18% 21% 21% 21% 16% 58% 72% 2,9 3,0 Bottom 2 box 1. Zdecydowanie się zgadzam 2. Raczej się zgadzam Top 2 box 3. Raczej się nie zgadzam 4. Zdecydowanie się nie zgadzam P5. Proszę powiedzieć, na ile zgadza się Pan(i) lub nie zgadza z poniższymi stwierdzeniami odnośnie Afrykanów Podstawa procentowania: Wszyscy respondenci; N= 1 000; respondenci, którzy mieli kontakt z cudzoziemcami: N= 183 Nie wiem\ trudno powiedzieć * Skala od 1 do 4 www.iom.pl 26

Deklarowana akceptacja Afrykanów jako członków rodziny, bliskich przyjaciół, a zwłaszcza sąsiadów i kolegów z pracy, jest wyraźnie większa wśród osób, które miały kontakt z cudzoziemcami w ostatnim czasie. Afrykanie WSZYSCY RESPONDENCI członków Pana(i) rodziny 33% 4 49% 43% 18% bliskich przyjaciół 44% 60% 39% 29% 17% 11% sąsiadów 50% 70% 3 22% 8% kolegów z pracy 53% 72% 33% 22% 6% Tak Nie Nie wiem/ trudno powiedzieć P6. A czy był(a)by Pan(i) skłonny(a) zaakceptować Afrykanów jako Podstawa procentowania: Wszyscy respondenci; N= 1 000; respondenci, którzy mieli kontakt z cudzoziemcami: N= 183 www.iom.pl 27

Latynosi Blisko dwie trzecie respondentów nie widzi podobieństwa kulturowego pomiędzy Latynosami i Polakami. Wśród osób, które miały kontakt z cudzoziemcami odsetek tak uważających jest nawet większy. Zaufanie oraz sympatia względem Latynosów jest na umiarkowanym poziomie. WSZYSCY RESPONDENCI Bottom 2 box Top 2 box średnia* Uważam, że Latynosi są mi bliscy kulturowo 2% 1% 16% 18% 34% 40% 29% 29% 19% 18% 63% 3,1 19% 69% 3,1 Generalnie darzę Latynosów zaufaniem 4% 4% 33% 41% 30% 29% 9% 4% 24% 22% 37% 4 39% 33% 2,6 2,4 Latynosi budzą moją sympatię 6% 7% 39% 48% 26% 22% 9% 6% 20% 17% 4 5 3 28% 2,5 2,3 Latynosi mogą stanowić zagrożenie dla bezpieczeństwa Polski 4% 17% 2% 11% 3 47% 24% 30% 20% 21% 13% 59% 77% 3,0 3,2 Bottom 2 box Top 2 box 1. Zdecydowanie się zgadzam 2. Raczej się zgadzam 3. Raczej się nie zgadzam 4. Zdecydowanie się nie zgadzam P5. Proszę powiedzieć, na ile zgadza się Pan(i) lub nie zgadza z poniższymi stwierdzeniami odnośnie Latynosów Podstawa procentowania: Wszyscy respondenci; N= 1 000; respondenci, którzy mieli kontakt z cudzoziemcami: N= 183 Nie wiem\ trudno powiedzieć * Skala od 1 do 4 www.iom.pl 28

Nieco mniej niż połowa respondentów jest gotowa zaakceptować Latynosów jako członków rodziny, ale niemal tyle samo takiej gotowości nie wyraża. Na pozostałych wymiarach można zauważyć wyższy poziom akceptacji. Oceny respondentów, którzy mieli styczność z cudzoziemcami są zdecydowanie wyższe we wszystkich wymiarach. Latynosi WSZYSCY RESPONDENCI członków Pana(i) rodziny 41% 59% 40% 28% 19% 13% bliskich przyjaciół 49% 70% 34% 21% 17% 9% sąsiadów 57% 79% 29% 16% kolegów z pracy 57% 76% 28% 17% 7% Tak Nie Nie wiem/ trudno powiedzieć P6. A czy był(a)by Pan(i) skłonny(a) zaakceptować Latynosów jako Podstawa procentowania: Wszyscy respondenci; N= 1 000; respondenci, którzy mieli kontakt z cudzoziemcami: N= 183 www.iom.pl 29

Największym zaufaniem respondenci darzą mieszkańców Europy Zachodniej oraz Amerykanów i Kanadyjczyków, a także oceniają ich jako najbardziej zbliżonych kulturowo. Dość nisko oceniono na tych wymiarach Arabów, bez względu na wcześniejszą styczność z cudzoziemcami. Uważam, że są mi bliscy kulturowo WSZYSCY RESPONDENCI 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 Ukraińcy 47 58 Wietnamczycy 14 14 Mieszkańcy Europy Zachodniej 61 67 Amerykanie i Kanadyjczycy 48 57 Arabowie 12 10 Afrykanie Generalnie darzę ich zaufaniem WSZYSCY RESPONDENCI Latynosi Ukraińcy Wietnamczycy Mieszkańcy Europy Zachodniej Amerykanie i Kanadyjczycy Arabowie Afrykanie Latynosi 14 14 18 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 18 33 37 37 62 60 19 32 39 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 23 42 40 45 73 74 P5. Proszę powiedzieć, na ile zgadza się Pan(i) lub nie zgadza ze stwierdzeniami obok odnośnie [grupa] Podstawa procentowania: Wszyscy respondenci; N= 1 000; respondenci, którzy mieli kontakt z cudzoziemcami : N= 183 www.iom.pl 30

Budzą moją sympatię WSZYSCY RESPONDENCI Cudzoziemcy pochodzący z Europy Zachodniej oraz Amerykanie i Kanadyjczycy, to grupy obdarzone największą sympatią. Największego zagrożenia dla bezpieczeństwa Polski badani obawiają się natomiast ze strony Arabów, a w drugiej kolejności Ukraińców. 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 Ukraińcy Wietnamczycy 36 40 43 48 Mieszkańcy Europy Zachodniej 63 74 Amerykanie i Kanadyjczycy 62 80 Arabowie 18 22 Afrykanie Latynosi Mogą stanowić zagrożenie dla bezpieczeństwa Polski WSZYSCY RESPONDENCI Ukraińcy Wietnamczycy Mieszkańcy Europy Zachodniej Amerykanie i Kanadyjczycy Arabowie Afrykanie 19 35 45 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 19 20 21 37 49 55 16 39 55 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 16 19 17 56 P5. Proszę powiedzieć, na ile zgadza się Pan(i) lub nie zgadza ze stwierdzeniami obok odnośnie [grupa] Podstawa procentowania: Wszyscy respondenci; N= 1 000; respondenci, którzy mieli kontakt z cudzoziemcami: N= 183 Latynosi 21 13 www.iom.pl 31

Członków Pana(i) rodziny WSZYSCY RESPONDENCI Ukraińcy Ponad dwie trzecie ankietowanych zaakceptowałoby cudzoziemców z Europy Zachodniej oraz Amerykanów i Kanadyjczyków, jako swoich bliskich przyjaciół, a nawet członków rodziny. Osoby, które miały kontakt z cudzoziemcami częściej wyrażały aprobatę w tej kwestii w odniesieniu do wszystkich grup. 44% Ukraińcy 57% 13% Wietnamczycy 31% 19% Wietnamczycy 44% Mieszkańcy Europy Zachodniej 66% Mieszkańcy Europy Zachodniej 79% Amerykanie i Kanadyjczycy 63% 13% Amerykanie i Kanadyjczycy 83% Arabowie 22% Arabowie 37% Afrykanie 33% 18% Afrykanie 4 Latynosi 41% 19% Latynosi 59% 13% Bliskich przyjaciół WSZYSCY RESPODNENCI Ukraińcy 47% Ukraińcy 59% Wietnamczycy 42% 17% Wietnamczycy 57% Mieszkańcy Europy Zachodniej 67% Mieszkańcy Europy Zachodniej 83% 4% Amerykanie i Kanadyjczycy 66% 13% Amerykanie i Kanadyjczycy 83% Arabowie 30% Arabowie 44% Afrykanie 44% 17% Afrykanie 60% 11% Latynosi 49% 17% P6. A czy był(a)by Pan(i) skłonny(a) zaakceptować [grupa] jako Podstawa procentowania: Wszyscy respondenci; N= 1 000; Latynosi www.iom.pl 32 70% 9%

Sąsiadów WSZYSCY RESPONDENCI Ukraińcy Wietnamczycy Mieszkańcy Europy Zachodniej Amerykanie i Kanadyjczycy Arabowie Afrykanie Podobny trend utrzymuje się także w stosunku do cudzoziemców jako sąsiadów i kolegów z pracy, gdzie mieszkańcy Europy Zachodniej oraz Amerykanie i Kanadyjczycy byliby akceptowani najchętniej. W przypadku pozostałych narodowości oceny są umiarkowane, a wysokie u osób, które miały kontakt z cudzoziemcami. Najmniej pozytywne oceny w tych wymiarach ponownie uzyskali Arabowie. 34% 56% 51% 50% 71% 69% Ukraińcy Wietnamczycy Mieszkańcy Europy Zachodniej Amerykanie i Kanadyjczycy Arabowie Afrykanie 52% 70% 70% 70% 88% 87% 8% 7% 7% 8% 3% 3% Latynosi 57% Latynosi 79% Kolegów z pracy WSZYSCY RESPONDENCI Ukraińcy 59% 11% Ukraińcy 73% Wietnamczycy 53% Wietnamczycy 69% 7% Mieszkańcy Europy Zachodniej 71% Mieszkańcy Europy Zachodniej 86% 3% Amerykanie i Kanadyjczycy 69% 11% Amerykanie i Kanadyjczycy 8 3% Arabowie 37% Arabowie 62% Afrykanie 53% Afrykanie 72% 6% Latynosi 57% P6. A czy był(a)by Pan(i) skłonny(a) zaakceptować [grupa] jako Podstawa procentowania: Wszyscy respondenci; N= 1 000; Latynosi www.iom.pl 33 76% 7%

OCENA WPŁYWU CUDZOZIEMCÓW NA SYTUACJĘ GOSPODARCZĄ I RYNEK PRACY W POLSCE www.iom.pl 34

Blisko jedna piąta ankietowanych uważa, że zatrudnianie cudzoziemców w Polsce nie ma żadnego wpływu na gospodarkę. Wśród osób, które miały kontakt z cudzoziemcami, zdecydowanie częściej dostrzegany jest ich pozytywny wpływ na gospodarkę. Wpływ na polską gospodarkę WSZYSCY RESPONDENCI NIE MA ŻADNEGO WPŁYWU NIE WIEM / TRUDNO POWIEDZIEĆ 18% ZDECYDOWANIE POZYTYWNY 3% 28% RACZEJ POZYTYWNY NIE MA ŻADNEGO WPŁYWU NIE WIEM / TRUDNO POWIEDZIEĆ 17% ZDECYDOWANIE POZYTYWNY 3% 40% RACZEJ POZYTYWNY ZDECYDOWANIE NEGATYWNY 9% 27% RACZEJ NEGATYWNY ZDECYDOWANIE NEGATYWNY 20% RACZEJ NEGATYWNY 31% respondentów uważa, że cudzoziemcy mają pozytywny wpływ na polską gospodarkę, a 36% ocenia ten aspekt negatywnie Wśród respondentów, którzy w ciągu ostatniego roku mieli kontakt z cudzoziemcami, 43% pozytywnie ocenia ich wpływ na polską gospodarkę, a 2 negatywnie P7. Jak Pan(i) sądzi, jaki wpływ na polską gospodarkę ma zatrudnienie cudzoziemców w naszym kraju: Podstawa procentowania: Wszyscy respondenci; N= 1 000; respondenci, którzy mieli kontakt z cudzoziemcami: N= 183 www.iom.pl 35

Wpływ na rynek pracy w Polsce Co czwarty ankietowany raczej pozytywnie ocenia wpływ cudzoziemców na polski rynek pracy. Wśród badanych, którzy mieli kontakt z cudzoziemcami, ocen pozytywnych jest nawet nieco więcej. Należy jednak zauważyć, że liczba ocen negatywnych w obu tych grupach respondentów jest porównywalna. WSZYSCY RESPONDENCI NIE MA ŻADNEGO WPŁYWU ZDECYDOWANIE NEGATYWNY NIE WIEM / TRUDNO POWIEDZIEĆ 16% ZDECYDOWANIE POZYTYWNY 3% 30% 26% RACZEJ NEGATYWNY RACZEJ POZYTYWNY 29% respondentów, uważa wpływ cudzoziemców na rynek pracy w Polsce za pozytywny a 40% za negatywny NIE MA ŻADNEGO WPŁYWU ZDECYDOWANIE NEGATYWNY NIE WIEM / TRUDNO POWIEDZIEĆ 9% 28% ZDECYDOWANIE POZYTYWNY 3% RACZEJ NEGATYWNY 3 RACZEJ POZYTYWNY Wśród respondentów, którzy w ciągu ostatniego roku mieli kontakt z cudzoziemcami, 38% pozytywnie ocenia ich wpływ na rynek pracy w Polsce i niewiele mniej, bo 37% negatywnie P8. A jaki jest według Pana/i wpływ cudzoziemców na rynek pracy w Polsce: Podstawa procentowania: Wszyscy respondenci; N= 1 000; respondenci, którzy mieli kontakt z cudzoziemcami: N= 183 www.iom.pl 36

Opinie co do dostępu cudzoziemców do miejsc pracy w Polsce są dość podzielone. Brak ograniczeń w dostępie do nich wyraźnie częściej postulowały osoby mające w ostatnim czasie kontakt z cudzoziemcami. WSZYSCY RESPONDENCI 38% 43% 48% 39% Nie wiem 19% Nie wiem 13% Obcokrajowcy mieszkający w Polsce powinni mieć dostęp do takich samych miejsc pracy, jak Polacy Obcokrajowcy mieszkający w Polsce powinni być zatrudniani do innych prac, niż Polacy P9. Który pogląd jest bliższy Pana/Pani opinii: 1. Obcokrajowcy mieszkający w Polsce powinni mieć dostęp do takich samych miejsc pracy, jak Polacy 2. Obcokrajowcy mieszkający w Polsce powinni być zatrudniani do innych prac, niż Polacy Podstawa procentowania: Wszyscy respondenci; N= 1 000; respondenci, którzy mieli kontakt z cudzoziemcami: N= 183 www.iom.pl 37

Osoby, które uważały, że cudzoziemcy nie powinni zajmować tych samych stanowisk, co Polacy, bądź nie miały w tej kwestii zdania, częściej wyrażały poparcie dla pracy cudzoziemców na stanowiskach związanych z pracą fizyczną, niż na stanowiskach specjalistycznych. Około dwie trzecie ankietowanych nie aprobuje zatrudniania cudzoziemców jako urzędników państwowych lub nauczycieli historii, a ponad połowa nie chciałaby ich widzieć w zawodzie adwokata. WSZYSCY RESPONDENCI Robotnik budowlany 64% 79% 22% 13% 8% Pielęgniarka / pielęgniarz 40% 60% 44% 27% 16% 13% Pracownik zatrudniony w rolnictwie lub sadownictwie 63% 80% 23% 8% Lekarz internista 38% 51% 44% 34% 18% Mechanik samochodowy 56% 74% 29% Nauczyciel matematyki 33% 40% 50% 4 17% Sprzedawca w sklepie 50% 66% 34% 23% 16% 11% Adwokat 22% 22% 58% 59% 20% 19% Przedsiębiorca prowadzący własną firmę 49% 61% 3 27% 16% Nauczyciel historii 21% 21% 62% 64% 17% Dyrektor państwowego przedsiębiorstwa 41% 58% 38% 27% 21% Urzędnik państwowy 17% 67% 69% 16% 17% Za Przeciw Nie wiem Za Przeciw Nie wiem P9a. Odczytam teraz krótką listę zawodów. Przy każdym z nich proszę powiedzieć czy był(a)by Pan(i) za czy przeciw wykonywaniu tego zawodu w Polsce przez obcokrajowca. Podstawa procentowania: Wszyscy respondenci, którzy na pytanie P9. udzielili odpowiedzi nie lub nie wiem : N=628, Respondenci którzy na pytanie P9. udzielili odpowiedzi nie lub nie wiem i mieli kontakt z cudzoziemcami w ostatnim roku: N= 94 www.iom.pl 38

OCENA WPŁYWU CUDZOZIEMCÓW NA SYTUACJĘ SPOŁECZNĄ I KULTURĘ W POLSCE www.iom.pl 39

Opinie o wpływie cudzoziemców na polskie społeczeństwo i kulturę są wyraźnie podzielone. O pozytywnym wpływie były wyraźnie częściej przekonane osoby mające w ostatnim czasie kontakt z cudzoziemcami. WSZYSCY RESPONDENCI 29% 31% 32% Cudzoziemcy niszczą jedność polskiego społeczeństwa i powodują degradację polskiej kultury 6% 2% 8% 13% 13% 26% 11% 11% 3% 2% 8% 16% 22% 16% 7% 9% Cudzoziemcy pozytywnie wpływają na polskie społeczeństwo wzbogacając jego kulturę 18% 44% P11. Proszę powiedzieć, które stwierdzenie jest Panu/i bliższe. Może Pan(i) także używać odpowiedzi pośrednich, aby stopniować swoją wypowiedź. 1.Cudzoziemcy pozytywnie wpływają na polskie społeczeństwo wzbogacając jego kulturę 10. Cudzoziemcy niszczą jedność polskiego społeczeństwa i powodują degradację polskiej kultury Podstawa procentowania: Wszyscy respondenci; N= 1 000; respondenci, którzy mieli kontakt z cudzoziemcami: N= 183 www.iom.pl 40

Ponad jedna czwarta respondentów uważa, że cudzoziemcy powinni w pełni przejąć polską kulturę i obyczaje. Nieco więcej, bo jedna trzecia opowiada się za zachowaniem przez nich własnej kultury i obyczajów. WSZYSCY RESPONDENCI 28% 33% Cudzoziemcy mieszkający w Polsce powinni w pełni przejąć polską kulturę i obyczaje 6% 2% 7% 13% 2 4% 9% 1% 7% 8% 17% 17% 8% Cudzoziemcy mieszkający w Polsce powinni zachować swoją rodzimą kulturę i obyczaje 21% 4 P12. A które z następujących stwierdzeń jest Panu/i bliższe: Może Pan(i) także używać odpowiedzi pośrednich, aby stopniować swoją wypowiedź. 1. Cudzoziemcy mieszkający w Polsce powinni zachowywać swoją rodzimą kulturę i obyczaje 10.Cudzoziemcy mieszkający w Polsce powinni w pełni przejąć polską kulturę i obyczaje Podstawa procentowania: Wszyscy respondenci; N= 1 000; respondenci, którzy mieli kontakt z cudzoziemcami: N= 183 www.iom.pl 41

JAKI PROCENT LUDNOŚCI W NASZYM KRAJU STANOWIĄ CUDZOZIEMCY? www.iom.pl 42

Co czwarty Polak uważa, że cudzoziemcy stanowią ponad ludności Polski. do 54% 0% 1% 2% 3% 4% 1% 9% 9% 4% 19% 6% - 23% 6% 7% 8% 9% 2% 2% 2% 1% 16% 11% - 9% 1% 1% 7% 16% - 20% 7% 20% 7% 9,4% Średni wynik powyżej 20% 7% 2 30% 3 40% 1% 4% 1% 1% P13. Jaki procent ludności w naszym kraju stanowią Pana(i) zdaniem cudzoziemcy? Podstawa procentowania: Wszyscy respondenci; N= 1 000; www.iom.pl 43

DEMOGRAFIA www.iom.pl 44

Płeć respondentów 48% 52% Respondenci: Wszyscy; N = 1000 www.iom.pl 45

Wiek i wykształcenie respondentów Wiek 15-19 6% 20-24 8% 25-29 9% 30-39 19% 40-49 50-59 17% > 59 26% Wykształcenie Podstawowe 21% Zawodowe 24% Średnie 34% Wyższe 21% Respondenci: Wszyscy; N = 1000 www.iom.pl 46

Miejsce zamieszkania wielkość miejscowości i województwo miasto powyżej 500,000 miasto 200,000-500,000 miasto 100,000-200,000 miasto 50,000-100,000 miasto 20,000-50,000 miasto poniżej 20,000 8% 7% Wieś 39% Dolnośląskie 8% Pomorskie 6% Zachodnio - pomorskie 4% Kujawsko - pomorskie 6% Lubuskie 3% Wielkopolskie 8% Opolskie 2% Śląskie Łódzkie 6% Warmińsko - mazurskie Mazowieckie Świętokrzyskie 3% Małopolskie 9% Podlaskie 3% Lubelskie 6% Podkarpackie Respondenci: Wszyscy; N = 1000 www.iom.pl 47

Zatrudnienie i dochody 54% 21% 6% 9% 6% 4% Zatrudniona/y Bezrobotna/y Uczeń/ student 23% Jest na rencie 2 Zajmuje się domem/ wychowaniem dzieci Jest na emeryturze Procent średniej krajowej < 50% 50% - 74% 7-89% 90% - 109% 1-149% > 149% Respondenci: Wszyscy; N = 1000 www.iom.pl 48

Dziękujemy za uwagę. Projekt współfinansowany przez Szwajcarię w ramach szwajcarskiego programu współpracy z nowymi krajami członkowskimi Unii Europejskiej. IOM Międzynarodowa Organizacja ds. Migracji Biuro w Warszawie ul. Mariensztat 8 00-302 Warszawa www.iom.pl 49