Kod ucznia Suma punktów WOJEWÓDZKI KONKURS GEOGRAFICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJUM WOJEWÓDZTWA WARMIŃSKO-MAZURSKIEGO W ROKU SZKOLNYM 2009/2010 ETAP WOJEWÓDZKI KLIMATY ŚWIATA. KLIMAT POLSKI Test konkursowy zawiera 26 zadań. Na ich rozwiązanie masz 90 minut. Możesz uzyskać maksymalnie 70 punktów. Powodzenia! Zadanie 1.( 0-2 pkt) Uzupełnij zdanie, wpisując nazwy kierunków. Aby dotrzeć najkrótszą drogą po powierzchni Ziemi z punktu P do punktu R na załączonym rysunku należy najpierw poruszać się w kierunku, a następnie w kierunku...... Który z tych punktów położony jest w cieplejszej strefie klimatycznej?....... 1
Zadanie 2. ( 0 2 pkt.) Uwaga! Zadanie wykonaj w oparciu o fragment siatki południków i równoleżników w zadaniu nr 1. Wysokość Słońca nad widnokręgiem związana jest z występowaniem pór roku i pór doby, a tym samym decyduje o warunkach klimatycznych i długości dnia i nocy w danym miejscu na Ziemi. Uzupełnij zdania, wpisując odpowiednie godziny i wysokości Słońca nad horyzontem. Jeżeli w punkcie Q na rysunku Słońce góruje na wysokości 30, to w punkcie R góruje w tej samej chwili na wysokości.. Wysokość Słońca nad horyzontem na biegunie północnym w tym samym czasie wynosi... Miejsce na obliczenia: Zadanie 3. (0 4 pkt. ) Warunki klimatyczne miejsc na Ziemi leżących blisko siebie mogą być nieco odmienne. Na obszarach o urozmaiconej rzeźbie dużą rolę odgrywa orientacja stoków góry względem kierunków widnokręgu. Stoki o różnej orientacji ogrzewane są niejednakowo. Ma to wpływ na temperaturę powietrza okolicy, charakter roślinności, terminy kwitnienia roślin, długość okresu wegetacyjnego. Na podstawie rysunku poziomicowego góry (położonej w szerokościach geograficznych umiarkowanych północnych) wykonaj zadania: a) Linie NW SE i NE SW oddzielają stoki o różnej orientacji. Wpisz na rysunku nazwy kierunków głównych i pośrednich. b) Zaznacz kreskami pionowymi ( IIIII ) stok góry otrzymujący najwięcej ciepła, a kreskami ukośnymi ( //// ) stok otrzymujący najmniej ciepła. c) Postaw znak ( X ) w miejscu, gdzie najdłużej leży pokrywa śnieżna. 2
Zadanie 4. (0-2 pkt.) Na podstawie wykresu wykonaj zadania: a) Na wykresie zaznacz liniami poziomymi trzy granice warstw atmosfery, a następnie wpisz nazwy czterech warstw atmosfery. b) Wyjaśnij, dlaczego granice warstw atmosfery wyznaczono akurat na tych wysokościach.... Zadanie 5.( 0-5 pkt. ) Na wykresie zamieszczonym niżej przedstawiono średnią temperaturę powietrza atmosferycznego najcieplejszego i najchłodniejszego miesiąca oraz sumy opadów w miejscowościach leżących w Eurazji. Wykonaj zadania (prawidłowe określenia podkreśl): a) miejscowości różnią się długością / szerokością geograficzną, b) w Valentii ( Irlandia) jest temperatura powietrza atmosferycznego latem niższa / wyższa, ponieważ położona jest bliżej / dalej oceanu, c) w Kyzył jest wyższa / niższa temperatura powietrza atmosferycznego zimą, ma na to wpływ duża / mała odległość od oceanu. d) oblicz roczną amplitudę temperatury powietrza w Pietropawłowsku. Obliczenie: e) Wyjaśnij, dlaczego Kyzył otrzymuje rocznie o połowę mniejszą sumę opadów niż Warszawa...... 3
Zadanie 6.( 0 3 pkt) Na podstawie danych zawartych w tabeli wykonaj zadania. a) Oblicz średnią dobową temperaturę powietrza atmosferycznego na stacjach A i B. Średnia dobowa temperatura powietrza atmosferycznego dla stacji: Miejsce na obliczenia: A: B: b) Oblicz dobową amplitudę temperatury powietrza atmosferycznego na stacjach A i B Średnia dobowa amplituda temperatury powietrza atmosferycznego dla stacji: Miejsce na obliczenia: A: B: c) Odpowiedz. W jakiej termicznej porze roku byłoby możliwe zanotowanie w Polsce takich temperatur? Odpowiedź:... 4
Zadanie 7.( 0 3 pkt ) a) Podkreśl właściwą odpowiedź. Jaki jest wpływ prądu morskiego na temperaturę powietrza atmosferycznego: - wzdłuż wybrzeża norweskiego: podwyższenie / obniżenie temperatury powietrza atmosferycznego, - wzdłuż wybrzeża brazylijskiego: podwyższenie / obniżenie temperatury powietrza atmosferycznego. b) Podkreśl nazwę prądu morskiego oddziaływującego na temperaturę powietrza atmosferycznego: - na zachodnim wybrzeżu Ameryki Południowej: Prąd Benguelski / Prąd Peruwiański - na zachodnim wybrzeżu Afryki: Prąd Zatokowy / Prąd Benguelski. c) Podaj nazwę pustyń, które powstały pod wpływem prądów oblewających - zachodnie wybrzeże Ameryki Południowej. - południowo-zachodnie wybrzeże Afryki. Zadanie 8. ( 0 1 pkt ) Posługując się rysunkiem określ kierunki wiatrów wpisując je słownie i symbolami międzynarodowymi. Np. zachodni lub południowo wschodni; można również: E lub NW. Wiatr A:. B:.. Zadanie 9. ( 0 4 pkt ) Oblicz. W Zakopanem 31 VIII na wysokości 800 m n.p.m zanotowano temperaturę powietrza atmosferycznego 8 C. Jaka będzie temperaturę powietrza atmosferycznego w tym dniu na Kasprowym Wierchu (1950 m n.p.m.), a jaka na poziomie morza jeżeli średni spadek temperatury powietrza atmosferycznego przy wzroście wysokości wynosi 0,6 C/100 m. Miejsce na obliczenie: Odpowiedź: a) Temperatura powietrza atmosferycznego na Kasprowym Wierchu:. b) Temperatura powietrza atmosferycznego na poziomie morza:.. 5
Zadanie 10. ( 0 3 pkt) Monsuny są wiatrami, które w cyklu rocznym zmieniają swój kierunek. Na podstawie załączonego rysunku wykonaj zadania. a) Zaznacz właściwie kierunek wiatru, tak aby schemat przedstawiał monsun letni. b) Wpisz ( w kółkach ) nazwy ośrodków barycznych. c) Określ w jakich strefach klimatycznych położony jest region zamieszczony na mapie. Odpowiedź:. Zadanie 11. ( 0 1 pkt) Odpowiedz na pytanie. Który z rysunków prawidłowo ilustruje schemat krążenia mas powietrza przy powierzchni Ziemi w strefie międzyzwrotnikowej. Odpowiedź ( wpisz literę A, B lub C ):. Zadanie 12. (0 2 pkt) Konsekwencją zróżnicowania klimatycznego na Ziemi jest między innymi zróżnicowanie roślinności i odmienne sposoby gospodarki rolnej w poszczególnych regionach świata. Wybierz jedną odpowiedź prawidłową i podkreśl ją w każdym zadaniu. a) Charakterystycznymi roślinami uprawianymi w krajach śródziemnomorskich są: a) jabłonie, śliwy, drzewa pomarańczowe, b) jabłonie, drzewa pomarańczowe, czereśnie, c) drzewa pomarańczowe, śliwy, drzewa cytrynowe, d) drzewa cytrynowe, drzewa pomarańczowe, oliwki. b) W dolinie Nilu rośliny uprawiane są w ciągu całego roku. Jest to możliwe głównie dzięki: 6
a) równomiernym opadom w ciągu roku, b) stosowaniu nawozów sztucznych, c) sztucznemu nawadnianiu, d) właściwej uprawie roli. c) Bujnemu rozwojowi lasów równikowych sprzyjają: a) wysokie temperatury powietrza i małe opady, b) wysokie temperatury powietrza i duże opady, c) niskie temperatury powietrza i małe opady, d) niskie temperatury powietrza i duże opady. d) Charakterystycznymi roślinami i zwierzętami sawanny są: a) akacje, palmy oleiste, żyrafy, b) kaktusy, trawy, hipopotamy, c) oliwki, kakaowce, zebry, d) trawy, baobaby, antylopy. Zadanie 13. ( 0 6 pkt) Korzystając z załączonej mapy wykonaj zadania: a)wpisz pod mapą nazwy zaznaczonych stref klimatycznych, b) Kreskami ukośnymi (//////) zaznacz obszar w Europie i Ameryce Północnej o klimacie wilgotnym i morskim we wszystkich możliwych strefach klimatycznych, c) Krzyżykami (XXXXX) zaznacz obszar w Afryce i Azji o klimacie skrajnie (wybitnie) suchym. I -. II - III -... IV -... V -. /////////// - klimaty wilgotne i morskie XXXX - klimaty skrajnie suche 7
d) Zamieszczone niżej diagramy klimatyczne dotyczą miejscowości oznaczonych na mapie kropkami. Są to: Ateny, Bilma, Darwin, Dickson, Duluth, Kapsztad, Manaus, Paryż. - przyporządkuj nazwę miejscowości do odpowiedniego klimatogramu, a następnie wpisz ich numerki obok kropek na mapie - pod każdym klimatogramem wpisz odpowiednią nazwę miejscowości. Zadanie 14. (0 2 pkt) Wybierz i podkreśl prawidłowe odpowiedzi. 1) Który z klimatów ma największe dobowe amplitudy temperatury powietrza atmosferycznego: a) monsunowy b) pustynny c) śródziemnomorski d) równikowy 2) Który z klimatów ma największe roczne amplitudy temperatury powietrza atmosferycznego: a) polarny b) śródziemnomorski c) umiarkowany kontynentalny d) umiarkowany morski 3) Łagodne i krótkie lata, chłodne, długie i mroźne zimy oraz duże roczne amplitudy temperatury powietrza atmosferycznego występują: a) w Suwałkach b) w Szczecinie c) w Krakowie d) w Poznaniu 4) Małe roczne amplitudy temperatury powietrza atmosferycznego, krótkie, łagodne zimy i lata, duże opady występują: a) w Koszalinie b) w Katowicach 8
c) w Olsztynie d) w Lublinie Zadanie 15. (0 3pkt) W tabeli przedstawiono dane klimatyczne dla jednej ze stacji meteorologicznych w Azji. T( C) Opady w(mm) I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Rok -19,0-17,2 10,8 0,4 9,7 16,5 19,0 16,6 10,3 1,6-9,2-16,6 1,9 16 12 13 22 34 60 74 60 45 35 30 24 425 a)wpisz nazwę: strefy klimatycznej. typu klimatu.. b) Spośród wymienionych obszarów podkreśl te, którym odpowiadają cechy powyższego klimatu: Floryda, Ukraina, Azja Mniejsza, Pogórze Kazaskie, Płw. Koreański, Mongolia, Urugwaj, Wielkie Równiny. Zadanie16.( 0 1pkt.) Podkreśl nazwy mas powietrza, które do Polski nie docierają: a) powietrze zwrotnikowe morskie, b) powietrze zwrotnikowe kontynentalne, c) powietrze antarktyczne, d) powietrze polarne kontynentalne, e) powietrze arktyczne, f) powietrze polarne morskie, g) powietrze równikowe, Zadanie 17.( 0 2pkt.) Niektóre działania człowieka mają szczególnie niekorzystny wpływ na atmosferę. Konsekwencją opisanych poniżej zachowań człowieka są: A: efekt cieplarniany, B: smog, C kwaśne deszcze Dopasuj właściwą nazwę do opisu. a) W wyniku spalania węgla do atmosfery trafia dwutlenek węgla oraz związki siarki i azotu. W powietrzu wchodzą one w reakcje chemiczne, tworząc kwas siarkowy i azotowy. Razem z opadami atmosferycznymi docierają one do powierzchni Ziemi. b) Różnego rodzaju gazy, w tym para wodna, metan i dwutlenek węgla, stanowią naturalną barierę utrudniającą wypromieniowanie ciepła poza atmosferę, przez co wzrasta temperatura powietrza atmosferycznego przy powierzchni Ziemi. c) W związku z nadmierną emisją dwutlenku węgla i innych gazów nad powierzchnią Ziemi nisko zalega warstwa powietrza zawierająca wiele zanieczyszczeń tworząc mgłę. Odpowiedzi: a b c Zadanie 18.( 0 3 pkt.) Klimatogramy przedstawiają przebieg rocznej temperatury powietrza atmosferycznego i opadów charakterystycznych dla różnych klimatów. Przedstawionym na wykresach klimatom przyporządkować można określony typ roślinności. 9
Obok typu roślinności wpisz właściwy numer klimatogramu. a) Las liściasty strefy umiarkowanej: numer. b) Las twardolistny i zarośla typu śródziemnomorskiego: numer.... c) Step: numer.. d) Tundra: numer.. Zadanie 19.( 0 2 pkt.) Uzupełnij ciąg przyczynowo skutkowy odpowiednimi literami, którymi oznaczono zdarzenia wpisując je we właściwe miejsca według logicznej kolejności. A wzrost temperatury na Ziemi B zalanie obszarów nadmorskich C emisja gazów cieplarnianych D topnienie lodowców i lądolodów E podniesienie się poziomu morza C Zadanie 20.( 0 2pkt.) Wpisz obok ekstremalnych zjawisk przyrodniczych ( klęsk żywiołowych) literę określającą region ich występowania. A susze.. B tajfuny C tornado. D huragany.. a) Azja wschodnia ( Japonia, Filipiny, Tajlandia, Wschodnie Chiny) b) północna i wschodnia Australia c) kraje Sahelu d) wschodnie wybrzeża Stanów Zjednoczonych, Ameryka Środkowa e) Stany Zjednoczone część północna i środkowa 10
Zadanie 21.( 0 4 pkt.) Optymalne warunki klimatyczne decydujące o rozmieszczeniu ludności, wpływające na warunki życia i poziom gospodarki to: temperatura powietrza atmosferycznego > 5 C, suma opadów w granicach 600 800 mm rozłożonych równomiernie w ciągu roku, małe dobowe i roczne amplitudy temperatury powietrza atmosferycznego. Na podstawie w/w argumentów oraz przedstawionych typów klimatu: subpolarny, podrównikowy, podzwrotnikowy morski, równikowy wilgotny, umiarkowany ciepły morski, zwrotnikowy monsunowy, zwrotnikowy kontynentalny, umiarkowany ciepły kontynentalny, zwrotnikowy morski, umiarkowany chłodny kontynentalny ułóż ranking od klimatu najkorzystniejszego do najmniej korzystnego z punktu widzenia życia człowieka. Wpisz wszystkie typy klimatu do niżej zamieszczonego schematu. Zadanie 22.( 0 2 pkt.) Atmosfera i roślinność ściśle na siebie oddziaływają. Podkreśl właściwe odpowiedzi. A. Lasy stanowią zielone płuca ponieważ: a) pochłaniają dwutlenek węgla z atmosfery i wydzielają azot, b) pochłaniają dwutlenek węgla z atmosfery i wydzielają tlen, c) pochłaniają tlen z atmosfery i wydzielają dwutlenek węgla, d) pochłaniają tlen z atmosfery i wydzielają azot. B. Lasy korzystnie wpływają na klimat: a) zmniejszając siłę wiatru i ilość opadów, b) zwiększając siłę wiatru i ilość opadów, c) zwiększając siłę wiatru i zmniejszając ilość opadów, d) zmniejszając siłę wiatru i zwiększając ilość opadów Zadanie 23.( 0 4pkt.) Znając zależność pomiędzy klimatem, roślinnością i glebami uzupełnij tabelę: Strefa klimatyczna Typ klimatu Typ gleby Formacja roślinna Wilgotny las równikowy bielice zwrotnikowy suchy tundra 11
Zadanie 24. (0 3 pkt.) W oparciu o mapę i klimatogramy, wykonaj polecenia: a) sformułuj prawidłowość wynikającą z przebiegu izoterm stycznia w Polsce, b) rozpoznaj, który z wykresów odnosi się do Suwałk, a który do Szczecina. Wpisz nazwy miejscowości pod klimatogramami, c) podaj główny czynnik, który decyduje o różnicach klimatycznych między wschodnią i zachodnią częścią Polski: Odpowiedź: Zadanie 25. (0 2 pkt.) Oznacz literką P zdania prawdziwe, literką B zadnia błędne. a) Stale utrzymująca się pokrywa lodowa na Antarktydzie przyczynia się do obniżenia temperatury powietrza atmosferycznego na tym kontynencie.. b) Podczas pochmurnych nocy temperatura powietrza atmosferycznego obniża się bardziej niż podczas nocy bezchmurnych. c) Amplituda temperatur powietrza atmosferycznego maleje wraz ze wzrostem odległości od morza. d) Temperatura powietrza atmosferycznego na powierzchniach zalesionych jest niższa niż na powierzchniach odsłoniętych... Zadanie 26. (0 2 pkt.) Porównaj klimat centrum Olsztyna i terenów otaczających to miasto dopisując do wybranych cech klimatu właściwe określenie: mniejszy, większy. Cecha klimatu Olsztyn Tereny otaczające miasto Zachmurzenie Suma opadów Średnia prędkość wiatrów 12
13