Qui rogat non errat kto pyta nie błądzi PRZYWRÓCENIE TERMINU W POSTĘPOWANIU SĄDOWYM I ADMINISTRACYJNYM Rzeszów 2008 1
Podkarpacki Ośrodek Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego ul. Fredry 4/58 35-959 Rzeszów tel/fax (0-17) 86 20 122 porso@poczta.onet.pl www.porso.yoyo.pl Broszura opracowana przez Natalię Soję Broszura sfinansowana przez Polsko Amerykańską Fundację Wolności w ramach programu Obywatel i Prawo IV 2
Zdarza się, iż będąc stroną postępowania sądowego w sprawach cywilnych (też gospodarczych, z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych), karnych, czy też w postępowaniu administracyjny bez naszej winy nie dokonamy terminowo określonej czynności np. nie wniesiemy apelacji, odwołania itp. Niektórzy myślą wówczas, iż w sprawie nic się już nie da zrobić. Instytucją, która w takich sytuacjach może nam pomóc jest tzw. przywrócenie terminu. Przywrócenie terminu w procedurze cywilnej Regulację zawiera art. 168 i n. ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 1965 r. Nr 15, poz. 113 z późn. zm.). Jeśli bez naszej winy uchybiliśmy terminowi do dokonania określonej czynności (np. z powodu choroby, braku stosownego pouczenia), możemy w ciągu tygodnia od czasu ustania przyczyny uchybienia terminu - zwrócić się pisemnie do sądu z wnioskiem o przywrócenie terminu do dokonania danej czynności procesowej. We wniosku należy uprawdopodobnić okoliczność uzasadniającą wnoszony wniosek (np. dołączyć wypis szpitalny). Ważne jest o czym wiele osób zapomina iż wraz z wnioskiem o przywrócenie terminu strony mają obowiązek dokonać czynności procesowej, której wcześniej uchybiły. Co to oznacza? Znaczy to, iż do ww. wniosku dołączyć należy apelację (zażalenie). Wniosek wraz z apelacją (zażaleniem) wnosi się do sądu, 3
w którym czynność miała być dokonana. Sąd sprawę załatwia w drodze postanowienia, które może zapaść na posiedzeniu niejawnym. Podkreślić należy, iż sąd nie przywróci terminu do dokonania określonej czynności procesowej, jeśli jego uchybienie nie pociąga za sobą ujemnych dla strony skutków procesowych (tzn. np. iż z danego orzeczenia sądu dla strony wynikają określone korzyści majątkowe). W przypadku, gdy sąd nie wyrazi zgodny na przywrócenie terminu fakt ten możemy zaskarżyć w terminie tygodnia od dnia ogłoszenia postanowienia. Jeśli wnieśmy o doręczenie postanowienia wraz z uzasadnieniem w terminie tygodnia od dnia jego otrzymania. Z urzędu sąd uzasadnia i doręcza stronom wyłącznie postanowienia wydane na posiedzeniu niejawnym. Po upływie roku od dnia, w którym uchybiliśmy terminowi sąd przywrócić nam może termin tylko w wypadkach wyjątkowych. Zgłoszenie wniosku o przywrócenie terminu nie wstrzymuje postępowania w sprawie ani wykonania orzeczenia, jednakże sąd może stosownie do okoliczności wstrzymać postępowanie lub wykonanie orzeczenia. Nie jest dopuszczalne przywrócenie terminu do złożenia środka odwoławczego od wyroku orzekającego unieważnienie małżeństwa lub rozwód albo ustalającego nieistnienie małżeństwa, jeżeli choćby jedna ze stron zawarła po uprawomocnieniu się wyroku nowy związek małżeński. 4
Przywrócenie terminu w procedurze karnej Regulację zawiera art. 126 i n. ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555 z późn. zm.). Zgodnie z art. 126 kpk przywrócenie terminu ma zastosowanie wyłącznie do terminów zawitych, tj. takich terminów, które ograniczają w czasie dochodzenie praw przed powołanym do tego organem. Ich uchybienie wywołuje ujemne skutki dla uprawnionego (wygasają przysługujące mu prawa). Aby wniosek o przywrócenie terminu mógł zostać pozytywnie rozpatrzony przez właściwy organ powinny zostać spełnione łącznie trzy warunki. Po pierwsze musi zostać złożony w terminie 7 dni od daty ustania przeszkody, która uniemożliwiła nam dokonanie terminowo czynności procesowej. Po drugie jednocześnie z wnioskiem zostanie dokonana czynności, której w terminie uchybiono. Po trzecie we wniosku o przywrócenie terminu wykazane zostanie, iż uchybienie terminu do dokonania czynności procesowej nastąpiło z przyczyn od nas niezależnych, tzn. takich, na które nie mieliśmy wpływu i których nie można było we właściwym czasie usunąć. Argumentami, które możemy podnieść są np.: pobyt w szpitalu, mylne pouczenie uczestnika postępowania przez organ (lub jego brak) o prawie, terminie lub sposobie zaskarżenia czynności. W przypadku, gdy wraz z wnioskiem o przywrócenie terminu nie dokonamy czynności procesowej której w terminie uchybiliśmy, 5
właściwy organ (sąd, prokurator) powinien nas wezwać do usunięcia tego braku w trybie przewidzianym w art. 120 kpk. Sprawę rozstrzygnie właściwy organ w formie postanowienia. Jest ono zaskarżalne w terminie tygodnia od dnia jego ogłoszenia lub doręczenia. Termin siedmiodniowy do wniesienia wniosku o przywrócenie terminu do dokonania czynności procesowej liczymy od dnia, w którym dowiedzieliśmy się o ustaniu przeszkody. Zgłoszenie wniosku o przywrócenie terminu nie wstrzymuje wykonania orzeczenia, jednakże organ do którego wniosek złożono, lub organ powołany do rozpoznania środka zaskarżenia może wstrzymać jego wykonanie; odmowa wstrzymania nie wymaga uzasadnienia. Przywrócenie terminu w procedurze administracyjnej Regulacje zawiera art. 168 i n. ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 z późn. zm.). Organ przywróci termin do dokonania czynności, jeśli: - prośbę wniesiemy w ciągu siedmiu dni od dnia ustania przyczyny uchybienia terminu, 6
- jednocześnie z wniesieniem prośby dopełnimy czynności, dla której określony był termin, - we wniosku uprawdopodobnimy, iż niedotrzymanie terminu nastąpiło bez naszej winy. Organ nigdy nie działa w sprawie o przywrócenie terminu z urzędu. Podejmuje działania wyłącznie na wniosek zainteresowanego. Siedmiodniowy termin jest nieprzywracalny. Datą, od której należy liczyć ten termin jest dzień, w którym ustała przeszkoda uniemożliwiająca nam działanie w sprawie. Przy ocenie braku winy organ bierze pod uwagę, czy zainteresowany uchybił terminowi z uwagi na istnienie przeszkody, na którą nie miał żadnego wpływu. W doktrynie postępowania administracyjnego przyjmuje się, że brak winy strony zachodzi tylko wtedy, gdy strona nie mogła przeszkody usunąć, nawet przy użyciu największego w danych warunkach wysiłku 1. Za taką przeszkodę można uznać obłożną chorobę, wypadek, powódź, pożar, nieprawidłowe doręczenie pisma. Zainteresowany musi taką okoliczność uprawdopodobnić w swym wniosku. Z powyższego wynika, iż termin do dokonania czynności zostanie przez organ przywrócony jedynie wtedy, gdy uzna on, iż zainteresowany, pomimo zachowania należytej staranności, nie był w stanie w ustawowym terminie czynności dokonać. 1 Jaśkowska M. Wróbel A. Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Zakamycze, 2005 7
Koniecznym warunkiem, aby termin został przywrócony jest dokonanie czynności, dla której przewidziany był niezachowany termin. Oznacza to, iż jeśli uchybiliśmy terminowi do wniesienia np. zażalenia to wraz z wnioskiem o przywrócenie terminu obowiązani jesteśmy do wniesienia tego zażalenia. O przywróceniu terminu rozstrzyga właściwy w sprawie organ administracji publicznej. Zaskarżyć takie postanowienie można wyłącznie w przypadku odmowy przywrócenia terminu. Ważnym jest, iż w przypadku, gdy uchybiliśmy terminowi do wniesienia środka odwoławczego (odwołania, zażalenia) prośbę o przywrócenie terminu kierujemy do organu właściwego do rozpatrzenia odwołania lub zażalenia za pośrednictwem organu, który wydal rozstrzygnięcie w pierwszej instancji. Przed rozpatrzeniem prośby o przywrócenie terminu do wniesienia odwołania lub zażalenia organ administracji publicznej na żądanie strony może wstrzymać wykonanie decyzji lub postanowienia. 8