Święty Marcin - rycerz na rumaku przedstawiany w scenie miłosierdzia chrześcijańskiego, pozostaje wyłącznym motywem obrazu herbowego jeszcze

Podobne dokumenty
UCHWAŁA NR XXXV/360/2014 RADY GMINY NOWY TARG - GMINA. z dnia 27 maja 2014 r. w sprawie ustanowienia herbu, flagi, banneru i pieczęci Gminy Nowy Targ

UCHWAŁA NR XIV/92/2012 RADY GMINY ALEKSANDRÓW. z dnia 28 czerwca 2012 r. w sprawie uchwalenia herbu, flagi i innych symboli Gminy Aleksandrów.

DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO

UCHWAŁA NR XXVIII/220/12 RADY GMINY REWAL. z dnia 18 października 2012 r.

Uchwała nr XII/140/03 Rady Gminy Ujazd z dnia 15 grudnia 2003 r.

Herb Rzeczypospolitej

UCHWAŁA NR XI/102/2011 RADY GMINY WODZIERADY. z dnia 9 grudnia 2011 r.

DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO

DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO

UCHWAŁA NR XXXI/351/2016 RADY MIASTA SANDOMIERZA. z dnia 28 września 2016 r. w sprawie zmian w Statucie Miasta Sandomierza

Warszawa, dnia 6 sierpnia 2013 r. Poz. 9000

UCHWAŁA NR XXXI/218/2010 RADY GMINY RZĄŚNIA z dnia 24 maja 2010 r. w sprawie uchwalenia herbu, flagi, pieczęci i tablicy urzędowej Gminy Rząśnia

DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO

MOTYWY HISTORYCZNE NA ZASTĘPCZYCH MONETACH ZIĘBIC

DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO

Uzasadnienie projektów symboli gminy Debrzno Kamil Wójcikowski, Robert Fidura Łódź Laski Szlacheckie, listopad 2015

UCHWAŁA NR XVII/205/2016 RADY MIEJSKIEJ W KRAPKOWICACH. z dnia 28 kwietnia 2016 r. w sprawie ustanowienia herbu, flagi i pieczęci Gminy Krapkowice

UCHWAŁA NR LII/354/2014R. RADY GMINY GNIEZNO. z dnia 19 lutego 2014 r.

GODŁO RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

NOWY HERB WIERUSZOWA. Dlaczego wygląda tak jak wygląda?

DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO

UCHWAŁA NR XXI/197/12 RADY GMINY STARE BABICE. z dnia 30 października 2012 r. w sprawie przyjęcia insygniów Gminy Stare Babice

Krótka historia ustanawiania herbu Gminy Milejewo

UCHWAŁA NR XLIX/324/10 RADY POWIATU W MIĘDZYRZECZU. z dnia 28 września 2010 r.

UCHWAŁA NR XXV/135/13 RADY GMINY HAJNÓWKA. z dnia 4 czerwca 2013 r. w sprawie ustanowienia herbu, flagi i pieczęci Gminy Hajnówka

DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO

Symbole, insygnia oraz hejnał Gminy Tuchów

UCHWAŁA Nr XXX z dnia 30 maja 2017 r. w sprawie ustanowienia herbu, flagi i pieczęci Gminy Rawa Mazowiecka

HYBRYDA KUJAWSKA HERBEM

Uchwała Nr XXIII/169/2009 Rady Gminy Rząśnia z dnia 22 czerwca 2009 r.

System identyfikacji wizualnej. część I Księga znaku

Przyjrzyjmy się nieco bliżej jego genezie oraz historii i znaczeniu pozostałych symboli.

UCHWAŁA NR XII/213/2015 RADY GMINY CHEŁMIEC. z dnia 3 listopada 2015 r.

DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO

UCHWAŁA NR XXXVII/369/2013 RADY MIEJSKIEJ BĘDZINA. z dnia 27 maja 2013 r. w sprawie ustanowienia sztandaru miasta Będzina

Herb Wrocławia. Herb cesarski, który obowiązywał w latach i

UCHWAŁA NR XXIV RADY GMINY W OTYNIU. z dnia 31 stycznia 2013 r.

Warszawa, dnia 20 czerwca 2018 r. Poz UCHWAŁA NR LI/393/2018 RADY GMINY SOŃSK. z dnia 16 czerwca 2018 r.

Uchwała nr 59/2017 Senatu Politechniki Rzeszowskiej im. Ignacego Łukasiewicza z dnia 20 kwietnia 2017 r.

UCHWAŁA NR IX/73/15 RADY GMINY CYCÓW. z dnia 30 grudnia 2015 r.

UCHWAŁA NR.../.../17 RADY GMINY ŁOMŻA. z dnia r.

Wrocław, dnia 13 czerwca 2013 r. Poz UCHWAŁA NR XXIX/184/2013 RADY GMINY KAMIENIEC ZĄBKOWICKI. z dnia 25 kwietnia 2013 r.

UCHWAŁA NR IX/57/15 RADY MIEJSKIEJ W KAMIENNEJ GÓRZE. z dnia 26 sierpnia 2015 r.

UCHWAŁA NR XIII/117/15 RADY GMINY ŁUŻNA. z dnia 28 października 2015 r.

Warszawa, dnia 11 marca 2013 r. Poz. 2867

Uchwała Nr XXXVIII/212/2018 Rady Gminy Wolanów z dnia 6 lutego 2018 roku

UCHWAŁA NR XLV/699/2010 RADY MIEJSKIEJ W WIELICZCE. z dnia 26 października 2010 r.

DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO

U c h w a ł a Nr VII/ 61 /2011. R a d y G m i n y W o d z i e r a d y. z dnia 14 czerwca 2011 r.

Uchwała Nr XXV/148/2001 Rady Powiatu w Oławie z dnia 30 marca 2001 r. Rada Powiatu w Oławie uchwala, co następuje;

Warszawa, dnia 11 sierpnia 2015 r. Poz UCHWAŁA NR VIII RADY GMINY SIEMIĄTKOWO. z dnia 20 czerwca 2015 r.

Warszawa, dnia 23 maja 2016 r. Poz UCHWAŁA NR XIX/86/2016 RADY GMINY BOROWIE. z dnia 29 kwietnia 2016 r.

U C H W A Ł A NR XXV/.../13 RADY GMINY STARE BABICE z dnia 28 lutego 2013r

UCHWAŁA NR XXXIV/346/2010 RADY MIEJSKIEJ W SULEJOWIE z dnia 11 stycznia 2010 roku.

UCHWAŁA NR XXIX/247/2017 RADY GMINY RUSIEC. z dnia 30 listopada 2017 r.

Warszawa, dnia 6 sierpnia 2013 r. Poz. 9039

Kraków, dnia 31 maja 2016 r. Poz UCHWAŁA NR XX/304/2016 RADY MIEJSKIEJ W STARYM SĄCZU. z dnia 24 maja 2016 roku

DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO

Warszawa. dn1,juteo 2001 r. Pan. mgr Włodzimierz Kurzępa Burmistrz Miasta Szydłowca Urząd Miasta Rynek Wielki I Szydłowiee

UCHWAŁA NR XX RADY POWIATU MIĘDZYRZECKIEGO. z dnia 28 czerwca 2012 r. w sprawie zmiany w statucie powiatu międzyrzeckiego

Uchwała Nr XLVII/629/10 Rady Miejskiej W Kluczborku. z dnia 29 marca 2010 r. w sprawie ustanowienia sztandaru Gminy Kluczbork

UCHWAŁA Nr III/ /2015 Sejmiku Województwa Opolskiego z dnia 27 stycznia 2015 r. w sprawie przyjęcia projektów insygniów Województwa Opolskiego

Muzeum w Łęczycy OFERTA WSPÓŁPRACY DLA FIRM I AGENCJI EVENTOWYCH.

Lublin, dnia 20 lipca 2015 r. Poz UCHWAŁA NR XI/71/2015 RADY MIASTA KRAŚNIK. z dnia 25 czerwca 2015 r.

...który to Extrakt Kontraktu pieczęcią Miejską utwierdzony podpisuję. Zapomniana pieczęć miasta Kutna ze św. Wawrzyńcem

UCHWAŁA NR XXXIV/342/2013 RADY GMINY PODEGRODZIE. z dnia 27 sierpnia 2013 r.

UCHWAŁA NR XL/309/2006 RADY MIASTA OLEŚNICY z dnia 28 kwietnia 2006 r. w sprawie herbu, barw, flagi i hejnału Miasta Oleśnicy

Kraków, dnia 2 lutego 2017 r. Poz. 908 UCHWAŁA NR XXXI/245/17 RADY GMINY ŁUŻNA. z dnia 27 stycznia 2017 roku

Warszawa, dnia 22 grudnia 2017 r. Poz UCHWAŁA NR XXXVI/201/2017 RADY GMINY PIONKI. z dnia 18 grudnia 2017 r.

M. Gumowski, HERBY MIAST POLSKICH, Wydawnictwo Arkady, Warszawa 1960, s Nowa, najobszerniejsza z opracowanych dotychczas w naszej literaturze

Pieczęć Olsztyna IV WIEK

Herb, flaga, sztandar

AUTOR I JEGO DZIEŁO Rodowity mieszkaniec Zdun, Pan Krzysztof J. Guzek jest autorem herbu Gminy Zduny.

WYMAGANIA PROGRAMOWE Z PRZEDMIOTU

Wrocław, dnia 9 października 2013 r. Poz UCHWAŁA NR XLII/317/13 RADY GMINY DZIERŻONIÓW. z dnia 26 września 2013 r.

ArchNet Naukowy Portal Archiwalny ===================================================================

Lublin, dnia 13 maja 2014 r. Poz UCHWAŁA NR XXXVIII/170/14 RADY GMINY WOJCIECHÓW. z dnia 24 kwietnia 2014 r.

DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO

Herb 1 - godło państwa polskiego mieszanie pojęć heraldycznych.

UCHWAŁA NR XLIX/644/2018 RADY MIASTA KALISZA. z dnia 1 marca 2018 r.

Uchwała Nr V/6/90 Rady Miejskiej w Starachowicach

Warszawa, dnia 28 lutego 2018 r. Poz UCHWAŁA RADY POWIATU W SIEDLCACH. z dnia 23 lutego 2018 r.

DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO

Gorzów Wielkopolski, dnia 4 lipca 2016 r. Poz UCHWAŁA NR 92/XV/2016 RADY POWIATU GORZOWSKIEGO. z dnia 29 czerwca 2016 r.

UCHWAŁA NR XLI/273/2014 RADY GMINY OPATOWIEC. z dnia 30 kwietnia 2014 r. w sprawie ustanowienia Herbu, Flagi i Pieczęci Gminy Opatowiec

UCHWAŁA NR XXXV/488/2013 RADY MIASTA RACIBÓRZ. z dnia 18 grudnia 2013 r. w sprawie ustanowienia symboli Miasta Racibórz i zasad ich używania

PROJEKT HERBU DLA DZIELNICY ŁAZARZ W POZNANIU

UCHWAŁA NR V / 22 / 2011 RADY MIEJSKIEJ W PRABUTACH z dnia 16 marca 2011 roku

Uzasadnienie projektów symboli gminy Rzekuń, propozycja nr 1 Wstęp W toku przygotowań do opracowania projektów symboli Gminy Rzekuń prześledzono

Zespół szkół Ogólnokształcących w Brzozowie CEREMONIAŁ SZKOLNY I POSTĘPOWANIE ZE SZTANDAREM W ZESPOLE SZKÓŁ OGÓLNOKSZTAŁCĄCYCH W BRZOZOWIE

Warszawa, dnia 4 lutego 2014 r. Poz. 1105

INSYGNIA POWIATU SIEDLECKIEGO - HERB - FLAGA - FLAGA STOLIKOWA - BANNER - SZTANDAR - PIECZĘCIE

WZORU PRZEMYSŁOWEGO PL KWIECIŃSKI TOMASZ ANDRZEJ, Warszawa, (PL) WUP 07/2014. KWIECIŃSKI TOMASZ ANDRZEJ, Warszawa, (PL)

NIENOTOWANE ODMIANY HALERZY WROCŁAWSKICH MACIEJA KORWINA

UCHWAŁA NR XXXIX/251/08 RADY MIEJSKIEJ W NOWEJ SARZYNIE z dnia 30 grudnia 2008 r.

Uchwała nr X/67/2016 z dnia 29 stycznia 2016 r. w sprawie ustanowienia herbu, flagi i pieczęci Gminy Żyrzyn oraz zasad ich używania

Warszawa, dnia 12 grudnia 2013 r. Poz

Wrocław, dnia 9 lutego 2017 r. Poz. 632 UCHWAŁA NR 187/XXX/2016 RADY MIASTA PIECHOWICE. z dnia 29 grudnia 2016 r.

UCHWAŁA NR XXXVI RADY GMINY PRZYTYK. z dnia 30 grudnia 2013 r.

Warszawa, dnia 13 maja 2013 r. Poz. 5626

Transkrypt:

MARAIN IIAISIG, profesor, historyk; urodzony 31 maja 1908 r. we Lwowie. Pracownik naukowo-dydaktyczny Uniwersytetu Wrocławskiego, jeden z najwybitniejszych polskich specjalistów w dziedzinie heraldyki i sfragistyki. Autor wielu publikacji, m.in. Sfragistyka szlachecka doby średniowiecza", Herb miasta Wrocławia, jego geneza i symbolika". Jawor, który prawa miejskie posiadał juŝ przed 1242 rokiem za panowania pierwszych Henryków śląskich, wcześnie obrał swoim patronem św. Marcina. Pod jego właśnie wezwaniem wznosił się tutaj pierwszy kościół parafialny. Rozwój miasta przypada jednak dopiero na drugą połowę XIII wieku, kiedy przeprowadzony w 1278 r. podział dziedzictwa Piastów legnickich i utworzenie nowych księstw, w tym księstwa jaworskiego, podniosło rangę miasta jako osobnej rezydencji piastowskej. Z oŝywieniem Ŝycia gospodarczego w mieście, organizacją cechów rzemieślniczych oraz nawiązaniem kontaktów zewnętrznych zrodziła się potrzeba posiadania własnej kancelarii oraz sprawienia pierwszej pieczęci miejskiej, jako symbolu władzy samorządowej oraz instrumentu wiarygodności wystawianych pism. W godle tej pierwszej urzędowej pieczęci Jawora pojawił się patron miasta Św. Marcin. Takie były narodziny miejskiego herbu Jawora. Jego treść obrazową utrwaloną w plastycznej postaci oraz zachodzące w nim zmiany na przestrzeni sześciu wieków śledzić moŝemy w wizerunkach dawnych pieczęci urzędowych zachowanych w odciskach przy starych pergaminach i aktach miejskich XIV XIX w. Dokonajmy starannego przeglądu tego podstawowego materiału źródłowego o niezaprzeczalnej wiarygodności historycznej. Najstarsza pieczęć Jawora, choć sprawiona jeszcze w XIII wieku, dochowała się w wyraźnych plastycznie odciskach woskowych dopiero przy dokumentach z lat 1300, 1336 i 1340. Pieczęć ta, o śr. 57 mm przedstawia św. Marcina jako rycerza siedzącego na koniu powoli stąpającego w prawą stronę, z głową w aureoli, odcinającego mieczem połę swego płaszcza dla stojącego z tyłu za koniem Ŝebraka. W otoku napis ryty literami gotyckiej majuskuly: SIGILVM BVRIENSIVM DE JAWOR. Cechy ikonograficzne obrazu napieczetnego jak równieŝ brzmienie napisu

otokowego nawiązujące do form legend najstarszych pieczęci, wskazują na jej trzynastowieczną proweniencję. Jeszcze w pierwszej poł. XIV wieku rajcy i ławnicy jaworscy uŝywali wspólnie pieczęci ogólnomiejskiej z XIII w. W drugiej poł. XIV wieku pojawia się osobna pieczęć sprawiona dla wójta dziedzicznego oraz ławników, o śr. 42 mm. W jej polu równieŝ powtarza się; scena ze św. Marcinem na koniu w prawo: Postać Św. Marcina niekształtna, jakby wyciągnięta ku górze, głową wychodząca poza otok z napisem jeszcze majuskulnym: SCABINORVM CIVITATIS [JAWOR]. Ostatni wyraz napisu zniszczony i nieczytelny. Odciski tej pieczęci znane są z lat 1380 i 1447. Z końca XV wieku pochodzi druga pieczęć sekretna Jawora o średnicy 32 mm. W jej polu św. Marcin na koniu, na jego głowie czapka ksiąŝęca, zaś Ŝebrak siedzący na ziemi pod tułowiem konia. Dokoła na wstędze trzykrotnie załamanej, napis literami gotyckiej minuskuły: SECRETUM / CIVITATIS / JAWRENSIS. Opisane wyŝej średniowieczne pieczęcie Jawora stanowią podstawową dokumentację, plastyczną znaku miejskiego w postaci ustalonej na przestrzeni XIII- XV wieku. Godłem tym pieczętowali się wójt dziedziczny, ławnicy oraz rada miejska. Do pieczęci średniowiecznych Jawora dołączyć by naleŝało jeszcze pieczęć landwójta i ławników krajowych księstwa z XIV wieku. Zamek w Jaworze był juŝ na przełomie XIII/XIV wieku siedzibą wójta krajowego (landwójta), a jego pieczęć choć nie reprezentowała władz miasta, nosiła równieŝ w swoim godle postać patrona kościoła parafialnego i miasta, jednak odmiennie niŝ na pieczęciach miejskich. Pieczęć powyŝsza, o śr. około 40 mm, sprawiona jeszcze w XIV wieku, znana jest z odcisku przy dokumencie z 1447 r. Odcisk pieczęci silnie starty i niewyraźny, wyobraŝa w polu figurę świętego w półpostaci, w szatach pontyfikalnych z pastorałem w ręku. Jest to niewątpliwie św. Marcin tylko w stroju duchownego. W otoku napis majuskułą gotycką, prawie nieczytelny: SCABINORVM PROVICIALIVM I JAVOR. Odciski tej pieczęci występują na aktach jeszcze w poł. XVII w.

W drugiej poł. XVI wieku zachodzą istotne zmiany w godle pieczęci miejskich Jawora. W latach osiemdziesiątych tego stulecia sprawiona nowa pieczęć, odciśnięta na dokumencie z 1587 r., o śr. 45 mm, wyobraŝa dwie obok siebie i lekko ku sobie nachylone tarcze herbowe; z szachownicą po stronie prawej i dotychczasowym godłem miasta, św. Marcinem na koniu, po stronie lewej. Tarcze spina u góry hełm z bujnymi labrami, a na nim trójkątny pióropusz z szachownicą powtórzoną z pola tarczy prawej. W otoku: + SIGILLVM + REIPVBLI + CAE + ET + CIVI-TATIS + JAVRAVIENSIS. Podobną, tylko mniejszych rozmiarów pieczęć o śr. 40 mm, rejestruje Hupp w swoim herbarzu. Odciski tych pieczęci występują często na aktach papierowych XVII wieku. Sprawiona z końcem XVII w. nowa pieczęć, o śr. 45 mm, posiada godło identyczne w swojej treści, i strukturze heraldycznej oraz w otoku napis: SIGILLVM REPVBLICAE ET CIVITATIS JAVRAVIENSIS. Współcześnie z opisaną wyŝej pieczęcią pojawia się na aktach papierowych mała pieczątka o śr. 25 mm, równieŝ z dwiema tarczami herbowymi spiętymi wspólnym hełmem z labrami i klejnotem oraz napisem w półotoku: SIGILVM REIP JAVRAVI. Z końca XVII w. pochodzi jeszcze jedna pieczęć o śr. 36 mm, z godłem bez zmian i napisem: SIGILLUM CIVITATIS JAURAVIENSIS. Przed 1750 r. występuje w urzędowaniu większa nieco pieczęć o śr. 47 mm, z godłem powtórzonym z pieczęci XVII-wiecznych, tylko odmiennym napisem: SIGILLUM REIPUBLICAE ET CIVITATIS JAUROVIENSIS. Kancelaria miejska Jawora uŝywała od 1751 r. owalnej pieczęci o wymiarach 24 x 20 mm, z godłem jak wyŝej i napisem: SIGIL CANCELAR JAVRAVI - 1751. W drugiej poł. XVIII wieku na aktach miejskich występowała jeszcze pieczęć o śr. 30 mm z odmiennym, typowo renesansowym napisem: SIGILLUM SENATUS POPULIQUE JAURAVIENSIS. Pieczęcie poszczególnych urzędów miejskich XVIII i XIX w. nosiły w swoim godle jedynie tarczę z szachownicą. Święty Marcin - rycerz na rumaku przedstawiany w scenie miłosierdzia chrześcijańskiego, pozostaje wyłącznym motywem obrazu herbowego jeszcze

w drugiej połowie XVI wieku, ale juŝ pod koniec tego stulecia następują istotne zmiany w godle miejskim i jego strukturze heraldycznej. Na sprawionych nowych pieczęciach miasta zjawiają się dwie umieszczone obok siebie tarcze herbowe spięte u góry wspólnym, hełmem i klejnotem rycerskim. Na tarczy po stronie prawej szachownica powtórzona w klejnocie herbu, zaś w polu tarczy lewej św. Marcin na rumaku, jak na pieczęciach średniowiecznych. Takie udostojnienie i wzbogacenie treści obrazowej herbu miejskiego nie posiada swojej dokumentacji w przywileju herbowym wydanym przez dwór praski, gdyŝ miasto nigdy nie otrzymało takiego przywileju. Jaka więc mogła być przyczyna tej niespodziewanej zmiany herbu miejskiego wprowadzonego na nowe pieczęcie urzędowe Jawora bez oficjalnej akceptacji ze strony dworu królewskiego w Pradze? Wiek szesnasty, to jeszcze okres świetności miast śląskich, oŝywiany duchem renesansu. Miasta widząc w herbie swoim graficzny i reprezentacyjny symbol władzy samorządowej usiłują kształtować swoje herby na wzór herbów rodów panujących. Jawor, choć posiadał godło miejskie przyjęte i ustalone juŝ w trzynastym wieku, zapragnął mieć równieŝ herb bogatszy w treści, dostojny i zdobny w rycerskie emblematy. W pierwszej poł. XIV wieku, do 1346 r. miasto było rezydencją odrębnego księstwa jaworskiego, którym władał Henryk ks. jaworski, a po jego śmierci przejął je w posiadanie Bolko II ks. świdnicki. Kiedy w 1392 roku, po śmierci księŝniczki Agnieszki księstwo świdnicko-jaworskie przeszło pod bezpośrednią władzę królów czeskich, zamek jaworski stał się rezydencją królewskiego starosty krajowego. Jeszcze na wielkiej pieczęci Agnieszki, Ŝony Bolka II, ostatniej niezaleŝnej pani na Świdnicy i Jaworze, pojawił się przedstawiony oddzielnie herb księstwa jaworskiego. Ten właśnie herb dawnego odrębnego księstwa jaworskiego z szachownicą w polu tarczy, powtórzoną w klejnocie herbu, miał wzbogacić i udostojnić herb miasta Jawora. Taka była geneza zmiany herbu, miejskiego dokonanej samorzutnie z inicjatywy rady miejskiej i ambitnego patrycjatu przy dyskretnej, nieoficjalnej aprobacie królewskiego starosty krajowego rezydującego na zamku jaworskim. Kiedy najwcześniej, pojawił się ten nowy, podwójny herb w ikonograficznych przekazach? JuŜ na mapie Śląska Marcina

Helwiga z 1561 r., wśród zamieszczanych na niej herbów 14 księstw śląskich oraz ich stolic, znajdujemy równieŝ herb księstwa jaworskiego, a poniŝej tarczę ze św. Marcinem na koniu. Jeszcze w poł. XVII wieku miasto było świadome swojego herbu, ale myślało o nowym, uświetnionym ksiąŝęcymi emblematami. J. Schickfus widział w herbie Jawora tylko postać św. Marcina na koniu. Jednak herb z szachownicą ksiąŝąt jaworskich uzyskał u władz miejskich pierwszeństwo, gdyŝ chciano w nim widzieć stare godło miejskie. Jeszcze w 1874 r. w Leipziger Illustrierte Zeitung" z 8 sierpnia tegoŝ roku herb z ksiąŝęcą szachownicą określono jako: das sehr alte Wappen.von Jauer. Warto równieŝ zwrócić uwagę na fakt, iŝ zmianie godła i wzbogaceniu jego treści heraldycznej towarzyszyły zmiany w treści i brzmieniu napisów otokowych nowych pieczęci z XVII i XVIII wieku. SIGILLUM REIPUBLICAE ET CIVITATIS JAUROVIENSIS" (w XVII w.) i SIGILLUM SENATUS POPULIAUE JAURAVIENSIS" (w XVIII w.) to formy typowe i modne w legendach napieczętnych doby renesansu akcentujące w tytulaturze rangę miasta i jego samorządu. Tak więc udostojniony u schyłku XVI wieku herb Jawora wiąŝąc na dwóch tarczach herby dawnego księstwa Piastów jaworskich i samego miasta zaspokajał wielkomieszczańskie ambicje ówczesnego patrycjatu. W tej dwutarczowej postaci ustalił się w następnych stuleciach i przetrwał aŝ do 1945 roku. W świetle przedstawionej dokumentacji dwóch odmiennych postaci miejskiego herbu, spróbujmy odpowiedzieć na pytanie, którą z nich uznać naleŝy za właściwy, historycznie uzasadniony herb Jawora? Przyjęcie w XVI wieku do zmienionego godła miejskiego dwóch tarcz; z dawnym herbem księstwa jaworskiego oraz z postacią patrona miasta św. Marcina, wprowadzało nową strukturę godła, obcą heraldyce miast polskich, a w szczególności śląskich, ale odpowiadało ambicjom rady miejskiej i miejscowego patrycjatu. Ta zmieniona i wzbogacona treściowo postać herbu przyjęta samorzutnie przez miasto, nigdy nie doczekała się oficjalnego zatwierdzenia dyplomem herbowym przez dwór królewski w Pradze. Natomiast zachowany w zmienionej postaci herbu Św. Marcin jako patron miasta, juŝ w trzynastym wieku przyjęty przez społeczność, ustalił się w godle miejskim. Tylko

w jego postaci uświęconej tradycją siedmiowiekowego istnienia uznać trzeba rzeczywisty i historycznie udokumentowany herb Jawora. KsiąŜęca szachownica choć piastowska, ale ustalona dopiero w następnym stuleciu jako symbol władzy feudalnej nad miastem, ustąpić musiała miejsca postaci św. Marcina jako patrona miasta. Klasyczny wzór dla graficznej postaci herbu znajdujemy w wizerunku najstarszej ogólnomiejskiej pieczęci sprawionej jeszcze w XIII wieku. Tak więc w polu tarczy miejskiej Jawora św. Marcin, rycerz w aureoli dokoła głowy, siedzi na koniu zwróconym w prawą stronę i podniesionym mieczem odcina połę swojego płaszcza dla stojącego w tyle Ŝebraka. Barwy herbu nie mają swojej dokumentacji graficznej, ale mają odpowiadać regułom kolorystyki heraldycznej. Tło tarczy błękitne, postać świętego, koń, miecz i Ŝebrak białe, aureola na głowie złota, płaszcz czerwony. Herb Jawora w swojej postaci ustalonej juŝ w trzynastym stuleciu jest dla nas świadectwem przeszło siedmiowiekowej historii miasta.