Instrukcja bezpieczeństwa i higieny pracy z urządzeniami elektrycznymi Podstawowe czynności pracownika przed rozpoczęciem pracy : Pracownik obsługujący urządzenia elektryczne powinien: 1. Rozpoczynać pracę przy obsłudze urządzeń elektrycznych zgodnie z ustalonym czasem pracy, będąc wypoczętym i trzeźwym. 2. Dokładnie znać zasady bezpiecznej i właściwej obsługi urządzeń elektrycznych, zgodnie z określonymi instrukcjami podanymi przez producenta danego rodzaju urządzenia. 3. Sprawdzić, czy urządzenie elektryczne jest kompletne, czy nie ma widocznych uszkodzeń korpusu. 4. Sprawdzić, czy nie ma widocznych uszkodzeń przewodu zasilającego i wtyczki oraz czy nie jest uszkodzone lub zanieczyszczone gniazdko przyłączeniowe. 5. Mieć zapewnioną dostępność do instrukcji obsługi urządzenia elektrycznego, aby w zależności od potrzeb skorzystać z zawartych w niej informacji, 6. W przypadku stwierdzenia niewłaściwego funkcjonowania urządzenia elektrycznego lub powstania zagrożenia, nie rozpoczynać pracy, zawiadomić o tym fakcie swojego bezpośredniego przełożonego, który spowoduje usunięcie usterek i zagrożeń, nie mogących być zlikwidowanymi we własnym zakresie obsługi. Zasadnicze czynności pracownika podczas realizacji pracy : Pracownik obsługujący urządzenia elektryczne powinien : 1. Obsługiwać urządzenia elektryczne tylko zgodnie z ich właściwą instrukcją obsługi, 2. Do obsłudze urządzenia elektrycznego stosować tylko materiały zalecane przez producenta urządzenia (papier, toner, itp.), gdyż gwarantuje to właściwe i bezpieczne działanie urządzenia, 3. Podczas wykonywania czynności związanych z obsługą urządzenia elektrycznego, koncentrować całą swoją uwagę na realizowanych operacjach i nie rozpraszać się, 4. Podczas pracy urządzenia elektrycznego obserwować proces, a w razie zauważenia jakichkolwiek usterek w działaniu urządzenia, przerwać pracę i zawiadomić o tym fakcie swojego bezpośredniego przełożonego, który winien spowodować naprawę maszyny przez właściwe służby konserwatorskie, 5. Pomocnicze materiały do obsługi urządzenia elektrycznego (np. papier, toner itp.) pozostawić przy stanowisku tylko w niezbędnej ilości w danym dniu roboczym, a pozostałe magazynować w odpowiednio dla tego celu przeznaczonym pomieszczeniu, 6. Obowiązkowo przestrzegać wszystkich zasad i przepisów dotyczących ochrony przeciwpożarowej uwidocznionych w ogólnie dostępnych instrukcjach i szczegółowych dla danego rodzaju urządzenia elektrycznego, 7. Obligatoryjnie zachować ład, porządek i czystość na stanowisku pracy, co jest warunkiem bezpiecznej pracy, 8. Zapewnić, aby w pomieszczeniu, w którym zainstalowane jest urządzenie elektryczne, był stworzony tzw. "mikroklimat", właściwy dla danego rodzaju urządzenia elektrycznego, (temperatura, wilgotność powietrza, wentylacja, oświetlenie itp.) 9. W przypadku nie używania urządzenia elektrycznego przez czas krótki, wyłączyć główny przełącznik. Gdy czas będzie dłuższy np. urlop, choroba lub inne przyczyny, wyłączyć maszynę ze źródła zasilającego, 10. Z chwilą dostania się do urządzenia elektrycznego przedmiotów obcych (np. guzika, spinacza, pinezki itp.), a także płynów (np. wody, soku itp.) urządzenie wyłączyć ze źródła zasilania, usunąć we własnym zakresie zbędne materiały, a jeżeli jest to niemożliwe, spowodować naprawę maszyny przez właściwy serwis, 1
11. Jeżeli urządzenia elektryczne nie działa prawidłowo np. wydziela zapach, zbyt silnie się nagrzewa, wydostaje się z niej dym, głośno pracuje lub wykazuje inne szczególne objawy niewłaściwego działania, pracę natychmiast przerwać, maszynę wyłączyć ze źródła zasilania, zawiadomić pracodawcę lub wezwać pracowników serwisu, 12. W celu przeprowadzenia konserwacji maszyny lub ewentualnej wymiany określonej części (elementu maszyny), wyłączyć ją ze źródła zasilania i wezwać pracownika serwisu dla dokonania tych czynności, 13. Często wietrzyć pomieszczenie, w którym obsługuje się urządzenia elektryczne, aby utrzymać właściwe warunki otoczenia, gdyż.podczas pracy np. kserokopiarki wydzielają się określone ilości ozonu, wprawdzie bez ujemnego wpływu na organizm ludzki, ale nieprzyjemne dla pracowników, 14. Eksploatacyjne materiały przechowywać w odpowiednim miejscu, a materiały zużyte usuwać wyłączenie w sposób podany na opakowaniu, 15. Przenosić lub podnosić urządzenie elektryczne, gdy zaistnieje taka potrzeba, tylko po wyłączeniu maszyny ze źródła zasilania, 16. Przed czyszczeniem urządzenia elektrycznego, koniecznie wyłączyć maszynę ze źródła zasilania, 17. Zapewnić wokół urządzenia elektrycznego odpowiednią wolną przestrzeń oraz właściwą ilość wolnego miejsca (szczególnie z tyłu maszyny) dla ułatwienia cyrkulacji powietrza, które wydobywa się z urządzenia, 18. Każdy zaistniały wypadek przy obsłudze urządzenia elektrycznego natychmiast zgłaszać swojemu bezpośredniemu przełożonemu, poszkodowanym udzielić pierwszej pomocy, 19. Z chwilą zaistnienia pożaru urządzenia lub w pomieszczeniu, zachować spokój i postępować zgodnie z obowiązującą w takiej sytuacji aktualną instrukcją przeciwpożarową, 20. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości co do bezpiecznego obsługiwania urządzenia elektrycznego bezzwłocznie zwrócić się do swojego bezpośredniego przełożonego lub do serwisu o wytyczne do prawidłowego postępowania oraz zastosować się do otrzymanych wskazówek. Czynności zakazane pracownikowi : Pracownikowi obsługującemu urządzenia elektrycznych zabrania się przede wszystkim: 1. Używania i obsługiwania urządzeń elektrycznych bez znajomości instrukcji ich bezpiecznej, fachowej oraz właściwej eksploatacji, 2. Palenia papierosów podczas wykonywania obsługi urządzenia elektrycznego, 3. Tolerowania, aby w pomieszczeniu nie były uwidocznione instrukcje przeciwpożarowe, 4. Dopuszczania do obsługi urządzeń elektrycznych osób bez ich przeszkolenia i znajomości instrukcji eksploatacji, 5. Magazynowania przy stanowisku roboczym zbyt dużej ilości materiałów pomocniczych, co może utrudnić właściwe obsługiwanie urządzenia, a przez to stworzyć określone zagrożenia, 6. Gromadzenia w pomieszczeniu jakichkolwiek materiałów łatwopalnych czy niebezpiecznych, zbędnych przy obsłudze urządzeń elektrycznych, 7. Dokonywania napraw urządzeń elektrycznych we własnym zakresie, nie mając do tych celów odpowiedniego przeszkolenia i uprawnień, 8. Stosowania niebezpiecznych metod pracy podczas obsługiwania urządzeń elektrycznych, stwarzając zagrożenie dla siebie i otoczenia, 9. Obsługiwania urządzeń elektrycznych będąc pod wpływem alkoholu lub innych środków odurzających, 10. Usuwania jakichkolwiek napisów ostrzegawczych lub informacyjnych tak z urządzenia, jak też z pomieszczenia, 2
11. Obsługiwania urządzeń elektrycznych, jeżeli są one umieszczone : w miejscach o niewłaściwej wentylacji, zbyt blisko okna lub w miejscach narażonych na działanie promieni słonecznych czy źródła ciepła, w takich punktach, gdzie narażone są na wilgotność, zakurzenie, działanie kaloryferów, grzejników, drgania podłoża, dużych wahań temperatury, na przedmiotach o pochyłej powierzchni lub niestabilnych, 12. Umieszczania na urządzeniu ciężkich przedmiotów, 13. Dotykania podzespołów elektrycznych bez żadnej potrzeby (np. złączy czy płytek drukowanych,) gdyż elektryczność statyczna powoduje ich uszkodzenie, 14. Umieszczania przedmiotów metalowych lub pojemników z płynami (wodą, kawą, herbatą, sokami itp.) na urządzeniach elektrycznych, 15. Podłączania urządzeń elektrycznych do innego napięcia niż podano w instrukcji obsługi, 16. Podłączania wtyczki przewodu zasilającego mokrymi rękami, 17. Obsługiwania urządzenia elektrycznego wówczas, gdy ręce lub nogi są mokre, 18. Wyjmowania wtyczki z gniazdka poprzez ciągnięcie za przewód zasilający, 19. Niszczenia, przecinania lub naprawiania przewodu zasilającego, 20. Niestosowania się do oznaczonych w instrukcji obsługi zaleceń dla bezpiecznego obsługiwania urządzenia elektrycznego, 21. Organizowania libacji alkoholowych na stanowisku roboczym, brania udziału w niebezpiecznych "zabawach" czy "żartach", stwarzając zagrożenie dla siebie i otoczenia. Czynności pracownika po zakończeniu pracy : Pracownik obsługujący urządzenia elektryczne powinien : 1. Wyłączyć wszystkie urządzenia elektryczne, zabezpieczając je przed ewentualnym włączeniem przez osoby niepowołane, 2. Uporządkować całe stanowisko pracy, zabezpieczyć dokumenty, usunąć wszystkie materiały pomocnicze, pozamykać szuflady, szafy itp. 3. Dokładnie skontrolować całe pomieszczenie pod względem bezpieczeństwa przeciwpożarowego oraz innych zagrożeń, 4. Zabezpieczyć pomieszczenie, w którym zainstalowane są urządzenia elektryczne, zgodnie z obowiązującymi zasadami i przepisami, 5. Upewnić się, że pozostawione urządzenia elektryczne nie stworzą żadnych zagrożeń, 6. Stanowisko opuścić zgodnie z ustalonym czasem zakończenia dnia pracy. Uwalnianie porażonego spod działania prądu elektrycznego i jego ratowanie. W razie porażenia prądem elektrycznym najważniejszą czynnością jest szybkie uwolnienie porażonego spod działania prądu i udzielenie mu pierwszej pomocy. Osoba ratująca musi dokonać wyboru metody i sposobu uwolnienia porażonego spod działania prądu elektrycznego w zależności od warunków, w jakich nastąpiło porażenie, mając przy tym na uwadze własne bezpieczeństwo oraz potrzebę natychmiastowego uwolnienia porażonego. Uwolnienie porażonego spod działania prądu elektrycznego o napięciu do 1 kv może się odbyć jedną z następujących metod: przez wyłączenie napięcia zasilającego przez odciągnięcie porażonego od urządzeń będących pod napięciem przez odizolowanie porażonego, uniemożliwiające przepływ prądu przez jego ciało. 3
Napięcie zasilające można wyłączyć poprzez: otwarcie właściwego łącznika lub usunięcie wkładki topikowej przecięcie przewodów od strony zasilania za pomocą narzędzi z izolowanymi rękojeściami, z zastosowaniem środków chroniących przed skutkami łuku elektrycznego (nie wolno stosować tego sposobu w pomieszczeniach zagrożonych wybuchem) zwarcie przewodów od strony zasilania - sposób ten należy stosować tylko w liniach napowietrznych. Zwarcia wykonuje się za pomocą odpowiedniej zarzutki metalowej wcześniej podłączonej do uziemionej konstrukcji (sposób stosowany przez wykwalifikowanych monterów). Porażonego można odciągać od urządzenia elektrycznego, gdyby wyłączenie napięcia trwało zbyt długo. Można uwolnić porażonego, przy przepływie prądu rażenia ręka - nogi, przez odizolowanie go od ziemi za pomocą materiału izolacyjnego podsuniętego pod nogi porażonego. Uwalniając porażonych spod działania prądu elektrycznego o napięciu do 1 kv, należy stosować następujący zasadniczy i dodatkowy sprzęt ochronny: rękawice gumowe, kalosze, dywaniki, drążki, itp. W razie braku sprzętu ochronnego można stosować jako materiał izolacyjny zastępczy: suche drewno, tworzywa sztuczne, suche materiały tekstylne. Nie wymaga się stosowania sprzętu ochronnego lub innych nie przewodzących materiałów tylko podczas wyłączania za pomocą łączników i bezpieczników. Uwolnienia porażonego spod działania prądu elektrycznego o napięciu powyżej 1 kv można dokonać przez: wyłączenie napięcia zasilającego za pomocą wyłącznika (po tej czynności sprawdzić brak napięcia i rozładować urządzenie, zachowując wymagane środki ostrożności) odciągnięcie porażonego od urządzeń będących pod napięciem tylko za pomocą odpowiedniego sprzętu ochronnego (mogą to wykonać tylko wykwalifikowani elektrycy). Bezpośrednio po uwolnieniu porażonego spod napięcia należy: 1) Szybko zbadać go wstępnie, żeby ocenić: czy ma świadomość (przytomny lub nieprzytomny), czy oddycha i jak (zwolniony lub przyspieszony oddech świadczy o złym stanie porażonego - norma: 10-24 oddechy na minutę), czy pracuje serce i zachowana jest wydolność krążenia (bezpośrednio osłuchać okolicę serca na klatce piersiowej oraz zbadać tętna na tętnicy szyjnej). Jeżeli porażony krwawi, trzeba zatrzymać krwawienie, zakładając opatrunek uciskowy, czy nie jest uszkodzony odcinek szyjny kręgosłupa (po upadku z wysokości), 2) Zdecydować, jaki ma być zakres doraźnej pomocy i sposób jej udzielenia. Sposób ratowania zależy od stanu porażonego: gdy jest przytomny, należy rozluźnić ubranie w okolicy szyi, klatki piersiowej i brzucha oraz ułożyć porażonego wygodnie na prawym boku. Należy wezwać lekarza, a jeżeli jest to niemożliwe, zaleca się przeniesienie lub przewiezienie porażonego do lekarza, gdy jest nieprzytomny i oddycha, należy ułożyć go na prawym boku (nie wolno na plecach!), okryć np. kocem, wezwać lekarza i cały czas obserwować, gdyż może nastąpić zatrzymanie oddechu, gdy jest nieprzytomny i nie oddycha, należy położyć go na plecach, porozpinać uciskające części garderoby, oczyścić jamę ustną z resztek jedzenia, zapewnić dopływ świeżego powietrza, rozpocząć sztuczne oddychanie i masaż serca, gdy nie jest wyczuwany puls, oraz wezwać pogotowie ratunkowe. 4
Rażonego człowieka można jeszcze uratować, jeżeli udzieli mu się skutecznej pomocy przed upływem od 3 do 5 min, tzn. przed upływem czasu, jaki bez dopływu tlenu może przeżyć kora mózgowa. Uwagi dodatkowe : Pracownik powinien : 1. Zawsze dbać o higienę osobistą i schludny wygląd, 2. Przestrzegać zasad i przepisów ujętych w niniejszej instrukcji, 3. Wiedzieć, że w razie zaistnienia sytuacji nie wymienionej w wyżej podanej instrukcji przy obsłudze urządzeń elektrycznych, należy bezzwłocznie zwrócić się do swojego bezpośredniego przełożonego lub do pracownika właściwego serwisu o wytyczne do dalszego bezpiecznego i fachowego postępowania przy obsłudze urządzeń elektrycznych. Data i czytelny podpis pracownika potwierdzenie zapoznania się z instrukcją: 5