Związek Harcerstwa Polskiego Chorągiew Dolnośląska Dolnośląski Inspektorat Ratowniczy ul. Nowa 6, 50-082, Wrocław Internet: dir@zhp.net.pl, www.dir.zhp.net.pl tel. +48 693 355 305, +48 713 438 666 PORADNIK ORGANIZATORA WĘDROWNICZEGO KURSU PIERWSZEJ POMOCY HSR Druhno, Druhu! Oddajemy w Twoje ręce Poradnik Organizatora Wędrowniczego Kursu Pierwszej Pomocy Harcerskiej Szkoły Ratownictwa (zwanego dalej po prostu kursem). Mamy wielką nadzieję, że zachęci Cię do zorganizowania kursu w swoim środowisku, a dzięki informacjom zawartym w tym poradniku przygotowanie kursu stanie się o wiele prostsze. Organizując kurs należy spełnić szereg warunków stawianych przez Harcerską Szkołę Ratownictwa. Poradnik ten w przystępny sposób przybliży krok po kroku proces organizacji kursu pierwszej pomocy. Miłej lektury! Instruktorzy Dolnośląskiego Inspektoratu Ratowniczego Na wstępie zachęcamy do zapoznania się z dokumentami HSR dotyczącymi kursu dostępne na stronie www.hsr.zhp.pl w zakładce Pliki do pobrania -> Organizacja kursów. I. ORGANIZATOR II. GRUPA KURSOWA III. TERMIN IV. MIEJSCE V. INSTRUKTORZY VI. ZGŁOSZENIE KURSU VII. KADRA POMOCNICZA VIII. NIEZBĘDNY SPRZĘT I MATERIAŁY IX. KOSZTY X. DOKUMENTACJA XI. PROBLEMY? XII. PO KURSIE - "BRĄZOWA BLACHA" XIII. WOREK PRAKTYCZNYCH RAD XIV. OBOWIĄZKI ORGANIZATORA W SKRÓCIE
I. ORGANIZATOR Organizator jednostka, środowisko organizujące kurs, np. drużyna, hufiec. Pamiętaj, że jako inicjator kursu jesteś odpowiedzialny za część organizacyjną kursu, czyli praktycznie za wszystkie aspekty organizacji kursu od A do Z, wyłączając oczywiście część merytoryczną, którą zajmą się instruktorzy HSR. II. GRUPA KURSOWA Grupa kursowa może liczyć do 24 osób. Uczestnicy kursu muszą mieć ukończone 16 lat, być członkami ZHP (nie muszą mieć złożonego Przyrzeczenia Harcerskiego) oraz opłacone składki harcerskie. Uwaga! W kursie mogą też brać udział osoby spoza ZHP, jednak na pełną odpowiedzialność organizatora kursu. W czasie jego trwania obowiązują ich takie same zasady jak harcerzy. W przypadku gdy kursanci są niepełnoletni, organizator musi zapewnić opiekunów instruktorzy HSR nie są opiekunami, przyjeżdżają uczyć pierwszej pomocy. Grupa przez cały okres kursu zostaje skoszarowana, zaś każde wyjście kursantów powinno być uzgodnione z szefem szkolenia. Kursanci mają obowiązek uczestniczyć we wszystkich zajęciach jest to warunkiem zaliczenia kursu. Grupa kursowa musi być podzielona na sekcje po 4-6 osób podziału należy dokonać jeszcze przed rozpoczęciem zajęć. Sekcje powinny być rozróżnialne, np. nazwane kolorami i oznaczone: kolorem identyfikatora lub opaski na rękę. Każdy kursant powinien mieć identyfikator ze swoim imieniem i przydziałem do sekcji. Instruktorzy i kadra również powinni mieć identyfikatory. III. MIEJSCE Wybierając miejsce na kurs, pomyśl o wystarczającej ilości miejsca oraz dobrym zapleczu sanitarnym - odpowiedniej ilości WC oraz prysznicach z ciepłą wodą. Pamiętaj o zapewnieniu kilku osobnych pomieszczeń: do spania dla kursantów, do spania dla instruktorów i kadry, duża sala do wykładów (czyli taka, w której pomieszczą się wszyscy uczestnicy wraz z instruktorami i kadrą pomocniczą oraz rzutnik i ekran), miejsca do ćwiczeń tyle, na ile sekcji została podzielona grupa kursowa (miejscem takim mogą być zamknięte pomieszczenia, korytarz, klatka schodowa ważne aby było od siebie oddzielone tak, aby grupy ćwiczeniowe nie przeszkadzały sobie wzajemnie) Czyli przy 24-osobowym kursie należy zapewnić co najmniej cztery pomieszczenia. Warto wyznaczyć także miejsce, w którym będą spożywane posiłki. Jeżeli masz dostęp do szkolnej sali gimnastycznej, wykorzystaj to. Bez względu na porę roku, zaistnieje potrzeba wyjścia na zewnątrz, więc zadbaj, aby miejsce to było bezpieczne. IV. TERMIN Kurs powinien trwać minimum 4 pełne dni. Najlepiej, gdy są to dwa weekendy (pt.-niedz.), dobrze, żeby nie były zbyt odległe od siebie (2 kolejno po sobie lub z jednym weekendem przerwy). Można też organizować kursy w jednej części 4-5 dni, np. w wakacje, ferie. Dostosuj terminy do możliwości instruktorów HSR. Warto pomyśleć o terminie rezerwowym na wszelki wypadek. V. INSTRUKTORZY Jako organizator kursu, Twoim obowiązkiem jest zapewnić sobie instruktorów HSR, którzy poprowadzą kurs. Skontaktuj się z chorągwianym inspektoratem ratowniczym (www.dir.zhp.net.pl dir@zhp.net.pl). Lista wszystkich instruktorów wraz z ich adresami mailowymi znajduje się na stronie www.hsr.zhp.pl w zakładce Instruktorzy HSR. Jeden instruktor powinien przypadać na 6 kursantów plus szef szkolenia, tak więc jeżeli grupa kursowa liczy 24 osoby, potrzebujesz min. 4 instruktorów + 1 szef. Jeżeli będzie ich więcej, tym lepiej. Ważne jest, aby przynajmniej jeden instruktor (szef) posiadał klasę instruktorską B lub A. Najczęściej to szef szkolenia kompletuje grupę instruktorów należy to z nim ustalić.
VI. ZGŁOSZENIE KURSU Organizator ma obowiązek zgłoszenia kursu w formie biwaku w odpowiedniej komendzie hufca(dwa weekendy to dwa biwaki). Jest to warunek konieczny, należy przedstawić szefowi szkolenia dokument potwierdzający zatwierdzenie biwaku przez komendanta hufca, w przeciwnym razie kurs nie będzie mógł się odbyć. Zgłoszeniem kursu do HSR i uzyskaniem numeru kursu zajmuje się szef szkolenia. Aby było to możliwe najpóźniej na tydzień przed planowanym rozpoczęciem kursu należy mieć już wszystko ustalone z szefem. VII. KADRA POMOCNICZA Aby kurs przebiegał sprawnie, bez przesunięć w czasie, niezbędny jest udział kadry pomocniczej. Można ją podzielić na dwie grupy: pomoc programowa oraz pomoc logistyczna. Jeżeli masz możliwość zaangażowania brązowych, a więc harcerzy już przeszkolonych, a w przyszłości może instruktorów HSR, będą oni nieocenioną pomocą dla instruktorów podczas wykładów, ćwiczeń, symulacji, gier. Bez nich trudno sobie wyobrazić kurs PP. Jeżeli brązowych jeszcze nie ma w środowisku organizatora, porozmawiaj z instruktorami, posiadają oni bardzo często listę osób, które jeżdżą na kursy w charakterze kadry pomocniczej. W tym wypadku jednak, powinieneś zapewnić im wyżywienie i nocleg. Druga grupa pomocników - logistyka odpowiedzialna jest za utrzymanie miejsca biwaku w czystości, przygotowywanie posiłków, dbanie o dostęp do niezbędnych materiałów. Dzięki tej grupie ludzi, zarówno kursanci jak i instruktorzy nie będą angażowani do tego typu prac, co pozwoli im skupić się nad istotą kursu. Nie zapomnij o jeszcze jednej ważnej postaci oboźnym. To on będzie dbał o punktualność, sprawną logistykę i ogólnie ład i porządek na kursie. Ważne jest to aby oboźnym była osoba ze środowiska w którym organizowany jest kurs. Uwaga! Nie można tez przesadzić w drugą stronę, kadry pomocniczej nie powinno być zbyt dużo, nie więcej niż 10 osób. Członkowie kadry pomocniczej, którzy mają już odznakę ratownika ZHP mogą ubiegać się o zostanie IP instruktorem potencjalnym, aby w przyszłości być instruktorem HSR. O szczegółach można poczytać na stronie www.hsr.zhp.pl w zakładce Jak zostać instruktorem HSR. W razie pytań kieruj je do szefa szkolenia. VIII. KOSZTY Instruktorzy HSR nie otrzymują zapłaty za prowadzenie zajęć. Ty jako organizator kursu, zobowiązany jesteś do zapewnienia im zwrotu kosztów podróży( np. na podstawie biletów szczegóły ustal z szefem kursu), noclegu i wyżywienia: I weekend: pt. kolacja; sob. śniadanie, obiad, kolacja; niedz. śniadanie, obiad; II weekend: pt. kolacja; sob. śniadanie, obiad, kolacja; niedz. śniadanie. Bardzo ważne jest też ubezpieczenie instruktorów i uczestników od następstw nieszczęśliwych wypadków. Kwestią organizatora jest także zapewnienie dla absolwentów kursu pakietu pokursowego w celu omówienia szczegółów należy zwrócić się do szefa szkolenia. Orientacyjny koszt jednego pakietu - do 15 zł (z przesyłką). Organizacyjnie musisz też zadbać o sprzęt i materiały do kursu. Pojawiają się więc koszty, które powinieneś uwzględnić w preliminarzu kursu. Warto pomyśleć o dofinansowaniu, np. z hufca, gminy, starostwa, itp..
IX. NIEZBĘDNY SPRZĘT I MATERIAŁY Oto podstawowa lista: fantom do ćwiczeń resuscytacji krążeniowo-oddechowej - można go wypożyczyć z Dolnośląskiego Inspektoratu Ratowniczego (szczegóły na stronie DIR www.dir.zhp.net.pl w zakładce Wypożyczalnia sprzętu ), PCK, z jednostki Straży Pożarnej, ze szkoły, studium medycznego, itp., min. 1 fantom dorosłego człowieka na 12 kursantów (najlepiej 1 fantom na 6 kursantów), 1 fantom niemowlęcia na 24 kursantów, spirytus salicylowy lub skinsept 1 buteleczka na 1 fantoma, paczka niejałowych gazików ( 7x7 cm lub większe, paczka 100szt. na 1 fantoma), AED szkoleniowe 1 na 24 osoby informacja o możliwości wypożyczenia na stronie DIR www.dir.zhp.net.pl w zakładce Wypożyczalnia sprzętu oraz na stronie www.hsr.zhp.pl w zakładce Wypożyczanie AED, materace/koce do ćwiczeń min. 1 na sekcję, flipchart/tablica lub coś po czym można pisać markerami/kredą lub zawiesić arkusze szarego papieru, arkusze szarego papieru 10 szt., markery do flipcharta, do papieru(różne kolory), kreda (również kolorowa), rzutnik multimedialny, ekran (ew. można wykorzystać biały materiał, prześcieradło lub gładką białą ścianę-koniecznie w sali wykładowej), głośniki, które można podłączyć do komputera, teczki papierowe na materiały dla każdego kursanta 1szt. na 1 kursanta, czajnik elektryczny na potrzeby instruktorów, gitara, świeczki (2-3 zwykle białe świece, 20-25 podgrzewaczy = małe okrągłe świeczki), Materiały do pozoracji: o Ciasto [przepis na ciasto w załącznikach], o Wazelina (2 opakowania) o Czerwony pigment do farb (1 szt. na 4 kursantów) o Kilka farb plakatowych w tubkach czerwone (1 szt./ 4 kursantów) i czarne (1/ 12 kursantów) o Fluid w jasnym/naturalnym kolorze( 3-4 tubki) o Fioletowe cienie do powiek (1-2 szt.) o Szpatułki, patyczki, pędzelki, gąbki itp. (4 pędzelki, kilka szpatułek, 2 gąbki do naczyń) o Ubrania do pozoracji które można zniszczyć (co najmniej 10 kompletów w różnych rozmiarach- spodnie/koszulka/ koszula lub bluza), Materiały opatrunkowe o Rękawiczki jednorazowe (różne rozmiary, najwięcej M, gdy są to rękawiczki lateksowe lub L, gdy winylowe, 1 paczka/3 kursantów) o Gaza 0,25 / 0,5 / 1 m 2 (może być niejałowa, 4/ 1 kursanta) o Bandaż elastyczny (1/1 kursanta) o Opaska dziana (mogą być w różnych rozmiarach, najlepiej średniej szerokości, 5/ 1 kursanta) o Folia NRC (1/4 kursantów) o Plaster bez opatrunku, na rolce (2 rolki/sekcję) o Chusta trójkątna (1/1 kursanta) o Nożyczki (najlepiej ratownicze, 1/ sekcję) o Apteczka/ torba/ cokolwiek w roli apteczki sekcji (1/ sekcję + 1-2 w zapasie). [Ta lista środków opatrunkowych to niezbędne minimum, można oczywiście zapewnić więcej środków, nawet jeśli nie wszystkie zostaną wykorzystane na kursie, można je spożytkować potem na ćwiczenia, zbiórki itp.] Środki opatrunkowe lepiej kupować przez internet - taniej niż w aptece, można spróbować bezpośrednio z hurtowni, warto też skontaktować się z pogotowiem, strażą pożarną, jednostką wojskową mogą wspomóc harcerzy.
X. DOKUMENTACJA Należy wydrukować z podanych wzorów, dokumenty znajdują się w załącznikach, do ściągnięcia ze strony DIR www.dir.zhp.net.pl w zakładce do pobrania. Aby nie zmarnować papieru, należy ustalić z szefem szkolenia ostateczną ilość i upewnić się, że wydrukowane zostaną właściwe dokumenty. 1. Protokół Wędrowniczego Kursu PP HSR protokół należy wypełnić danymi uczestników i przekazać szefowi na początku kursu. Wypełniać czytelnie, drukowanymi literami lub na komputerze. 2. Arkusze ocen RKO 1 szt. dla uczestnika + zapas 5 szt. 3. Arkusze ocen symulacji 1 szt. dla kursanta + zapas 5 szt. 4. Arkusze ocen egzaminów poprawkowych ok. 10 szt. 5. Karta umiejętności ratownika dla każdego kursanta. 6. Wnioski do komendantów hufców po jednym wniosku do jednej komendy hufca. 7. Świadectwa ukończenia kursu dla osób które ukończyły kurs z wynikiem pozytywnym w języku polskim i angielskim dobrze jest wydrukować je w kolorze na papierze ozdobnym. [wzór można otrzymać od szefa szkolenia] 8. Świadectwa uczestnictwa w kursie dla uczestników negatywnie kończących kurs w języku polskim i angielskim dobrze jest wydrukować je w kolorze na papierze ozdobnym. [wzór można otrzymać od szefa szkolenia] 9. Identyfikatory z imionami kursantów i kolorami lub numerami sekcji do których zostali przydzieleni. 10. Identyfikatory z imionami instruktorów - podane przez szefa szkolenia, organizatorów, kadry. 11. Procedury ratownicze Wędrowniczy Kurs PP HSR dla każdego kursanta [wzór można uzyskać od szefa szkolenia] procedury należy przekazać kursantom przed rozpoczęciem lub na początku kursu, w teczkach. 12. Wykorzystanie symulacji 3 szt. 13. Karta IP 2 szt. dla każdego ratownika ZHP z kadry pomocniczej, ubiegającego się o przyznanie statusu IP. XI. PROBLEMY? W razie jakichkolwiek problemów związanych z organizacją kursu, porozmawiaj z szefem szkolenia lub innymi instruktorami. Na pewno nie odmówią Ci pomocy. Pamiętaj, że w skrajnych przypadkach, w razie niespełnienia warunków organizacyjnych, szef szkolenia ma prawo odwołać kurs. KURS, KURS I PO KURSIE XII. PO KURSIE - "BRĄZOWA BLACHA" Jako organizator powinieneś dopilnować aby kursanci, którzy ukończyli kurs z wynikiem pozytywnym otrzymali zaświadczenia ukończenia kursu oraz brązową blachę. Do Ciebie będzie należało zebranie pieniędzy od kursantów za odznaki (po 20zł) i wpłata ich do szefa szkolenia, który zamówi je dla Was.
XIII. WOREK PRAKTYCZNYCH RAD Zalecamy, aby organizator zbierał zaliczkę od kursantów, z co najmniej dwutygodniowym wyprzedzeniem zmniejsza się wtedy liczba osób rezygnująca z uczestnictwa w kursie na kilka dni przed rozpoczęciem kursu. Jeżeli organizujesz kurs głównie dla swojego środowiska i dodatkowo masz wolne miejsca, nie zapominaj o innych harcerzach. Pamiętaj o rozpowszechnieniu informacji o kursie w swoim środowisku, hufcu, chorągwi. Zgłoszenia przyjmuj za pomocą formularza - ustrzeżesz się pomyłek. Pamiętaj, aby wysłać kursantom mailem (lub w inny sposób) potwierdzenia o przyjęciu ich na kurs. Osoba odpowiedzialna za organizację kursu oraz oboźny nie powinni być jednocześnie kursantami. Miło jest, gdy oprócz standardowych posiłków dla instruktorów jest zapewniona również woda do picia, kawa, herbata, cukier, mleko lub śmietanka do kawy. Dobrze jest przedstawić szefowi szkolenia w jakich warunkach zapewniony jest nocleg, posiłki. Zapewnienie wyżywienia kadrze pomocniczej nie jest obowiązkiem organizatora, natomiast dobrze jest docenić ich pracę i pamiętać o nich podczas planowania wyżywienia. Wyżywienie kursantów zależy od organizatora: kursanci mogą zapewnić sobie wszystkie posiłki sami, organizator może zamówić lub przygotować obiad, wspólny dla kadry i kursantów lub całość wyżywienia zapewnić dla wszystkich; z tymi zmianami wiążę się oczywiście zmiana kosztu kursu. Warto powiadomić kursantów, aby wzięli ubrania, które można pobrudzić. Dobrze by było zapewnić samochód do dyspozycji podczas ćwiczeń. Przynajmniej jednego dnia na parę godzin można ustalić z szefem szkolenia, kiedy to będzie. Pamiętaj, że na kursie nie może braknąć papieru toaletowego, worków na śmieci, mydła. Miejsce, w którym odbywa się szkolenie nie zawsze je zapewnia. Dobrze jest powiadomić pisemnie Komendę Miejską Policji, Pogotowie Ratunkowe oraz Straż Miejską (jeśli istnieje w danym mieście) o organizowanym kursie. Często gry na kursie odbywają się na zewnątrz i zaniepokojeni mieszkańcy zgłaszają sytuację do wyżej wymienionych jednostek. Warto ich uprzedzić o takich telefonach. Wygodnie jest mieć drukarkę w miejscu odbywania się kursu. W ubrania do pozoracji można zaopatrzyć się w sklepie z odzieżą używaną. Do pozoracji mogą się przydać sztuczne rany, dłonie, palce, stopy, itp.. do kupienia np. w sklepach z artykułami śmiesznymi, przez internet. Jeśli do dyspozycji jest laminarka, warto ją wykorzystać laminując świadectwa ukończenia, uczestnictwa w kursie, identyfikatory.
XIV. OBOWIĄZKI ORGANIZATORA W SKRÓCIE: zapewnienie odpowiedniej ilości instruktorów i szefa szkolenia, zapewnienie kadry pomocniczej, oboźnego, zgłoszenie kursu jako biwak, pomieszczenia kursowe (nocleg, sala wykładowa, miejsca do ćwiczeń), budynek, w którym odbywać się będzie kurs musi posiadać węzeł sanitarny z prysznicami z ciepłą wodą (w liczbie adekwatnej do ilości uczestników), fantom do nauki resuscytacji krążeniowo-oddechowej (1 fantom dorosłego człowieka na 12 kursantów i 1 fantom niemowlęcia na 24 kursantów), AED szkoleniowe (1 na 24 kursantów), środki opatrunkowe potrzebne do realizacji zajęć, środki pozoracyjne, w tym ubrania do pozoracji, rzutnik multimedialny z ekranem, głośniki oraz papier szary i markery, nocleg oraz zwrot kosztów podróży dla instruktorów prowadzących zajęcia, zapewnienie wyżywienia dla instruktorów prowadzących zajęcia, wydrukowanie odpowiednich materiałów oraz dokumentów potrzebnych do realizacji kursu i zaświadczeń o ukończeniu kursu, podział kursantów na sekcje, przygotowanie identyfikatorów dla kursantów, instruktorów, kadry, skoszarowanie uczestników na czas kursu, nawet, gdy pochodzą z miejscowości, w której odbywa się szkolenie, zapewnienie papierowej, wiązanej teczki na materiały dla każdego kursanta, ubezpieczenie uczestników, instruktorów, kadry, zapewnienie czajnika elektrycznego dla instruktorów, gitary i świeczek, stała obecność pełnoletniego opiekuna grupy (instruktorzy nie są opiekunami, przyjeżdżają uczyć pierwszej pomocy). Powodzenia! Autor: phm. Mateusz Rak Korekta: pwd. Anna Aleksandrowicz, phm. Tomasz Sikora