Data wydania: 21.08.2006 Data aktualizacji: Strona/stron 1/7 1. IDENTYFIKACJA SUBSTANCJI, PRODUCENTA I DYSTRYBUTORA Nazwa produktu: Bezwodnik ftalowy Wzór chemiczny: C 8 H 4 O 3 Producent: Dystrybutor: 2. SKŁAD I INFORMACJA O SKŁADNIKACH Składnik stwarzający zagroŝenie: Symbol Zwroty zagroŝenia Nazwa chemiczna % wag. Nr CAS Nr WE ostrzegawczy (R)* bezwodnik ftalowy 100 85-44-9 201-60-75 Xn 22-37/38-41-42/43 Objaśnienie: T + = bardzo toksyczny, T= toksyczny, C= Ŝrący, Xn= szkodliwy, Xi= draŝniący, E= wybuchowy, O= utleniający, F + = skrajnie łatwo palny, F= wysoce łatwo palny, N= niebezpieczny dla środowiska *Pełne znaczenie zwrotów zagroŝenia R z punktu 2 ujęto w punkcie 16 3. IDENTYFIKACJA ZAGROśEŃ Substancja została zaklasyfikowana jako niebezpieczna zgodnie z obowiązującym prawem. Xn ZagroŜenie poŝarowe: Ciało stałe palne. Pary wydobywające się ze stopionego bezwodnika tworzą z powietrzem mieszaniny wybuchowe. Pary są cięŝsze od powietrza gromadzą się przy powierzchni i w dolnych partiach pomieszczeń. ZagroŜenie toksykologiczne: ZagroŜenie ekotoksykologiczne: 4. PIERWSZA POMOC Działa szkodliwie po połknięciu. Działa draŝniąco na drogi oddechowe i skórę. Ryzyko powaŝnego uszkodzenia oczu. MoŜe powodować uczulenie w następstwie naraŝenia drogą oddechową i w kontakcie ze skórą. Bezwodnik ftalowy nie działa szkodliwie na organizmy Ŝywe, w tym organizmy wodne. Uwaga: W pierwszej kolejności naleŝy wyprowadzić poszkodowaną osobę ze skaŝonego pyłami lub parami bezwodnika ftalowego środowiska. UłoŜyć na lewym boku z głową skierowaną w dół. Następstwa wdychania: 1. W przypadku wystąpienia takiej potrzeby, wykonać sztuczne oddychanie lub podać tlen najlepiej jeśli tego dokona osoba przeszkolona. 2. Okryć kocami. Zapewnić pomoc lekarską. Następstwa połknięcia: 1. W razie połknięcia przepłukać usta wodą, dać do wypicia mleko lub 2-3 szklanki wody i skontaktować się z lekarzem lub centrum toksykologicznym. Podać osobie przytomnej środki wymiotne, o ile nie upłynęło zbyt wiele czasu od momentu zatrucia. Natychmiast przepłukać Ŝołądek wodą. 2. Do chwili odtransportowania do szpitala choremu zapewnić spokój, miejsce leŝące i ciepło. Kontakt z oczami: 1. Przemywać skaŝone oczy strumieniem letniej wody przez 15-20 minut, przy wywiniętych powiekach. 2. Zapewnić pomoc okulisty.
Data wydania: 21.08.2006 Data aktualizacji: Strona/stron 2/7 Kontakt ze skórą: 1. Zdjąć skaŝone ubranie. Oczyścić mechanicznie skaŝoną skórę, przemyć duŝą ilością wody, następnie alkoholem oraz wodą z łagodnym mydłem. 2. W przypadku gdy podraŝnienie skóry nie mija, skonsultować się z lekarzem dermatologiem. 5. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU POśARU Szczególne zagroŝenia: Substancja palna. Pyły i pary z powietrzem tworzą mieszany wybuchowe. Środki gaśnicze: woda gaśnicza, gaśnice CO 2, gaśnice proszkowe z proszkiem gaszącym ABC, gaśnice proszkowe z proszkiem gaszącym BC, gaśnice pianowe, gaśnice płynowe z dodatkowym wodnym roztworem środka. Zalecenia szczegółowe: Mały poŝar gasić gaśnicą śniegową (CO 2 ) lub proszkową (ABC albo BC), duŝy poŝar gasić rozproszonymi prądami wody lub pianą gaśniczą. Uwaga: Nie stosować zwartych strumieni wody na powierzchnię palącej się substancji. Powoduje to rozrzucanie palącego się bezwodnika ftalowego, a tym samym rozprzestrzenianie ognisk poŝaru. Zbiorniki naraŝone na działanie ognia lub wysokiej temperatury chłodzić wodą, a w miarę moŝliwości usunąć z zagroŝonego obszaru. 6. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU NIEZAMIERZONEGO UWOLNIENIA DO ŚRODOWISKA Zalecenia ogólne: Środki ochrony osobistej: W przypadku wydostania się większej ilości bezwodnika ftalowego do środowiska, skaŝony teren naleŝy wyizolować z otoczenia, a poza jego obręb wyprowadzić osoby postronne. Odciąć źródło skaŝenia środowiska. Unikać kontaktu z uwalniającym się bezwodnikiem ftalowym. Stosować ubrania ochronne z tkanin powlekanych, rękawice ochronne, okulary ochronne w szczelnej obudowie, a w przypadku koncentracji pyłów bezwodnika ochrony dróg oddechowych. NaleŜy pamiętać o ograniczonym czasie działania ochronnego filtrów cząsteczkowych i gazowych (filtr cząsteczkowy oznaczony kolorem białym i symbolem P2, filtr par organicznych i rozpuszczalników oznaczony kolorem brązowym i literą A). Zalecenia szczegółowe: Usunąć źródło zapłonu, pary rozcieńczać rozproszonym strumieniem wody, starać się odciąć źródło skaŝenia środowiska (zamknąć dopływ cieczy, uszczelnić uszkodzone opakowanie i umieścić w opakowaniu awaryjnym), miejsce gromadzenia się cieczy obwałować. Zebrać mechanicznie, skierować do ewentualnego zagospodarowania lub zniszczenia. Zabezpieczenie środowiska: Zabezpieczyć studzienki ściekowe. W przypadku skaŝenia wód powiadomić odpowiednie władze. SkaŜony grunt podlega wymianie. 7. POSTĘPOWANIE Z SUBSTANCJĄ I JEJ MAGAZYNOWANIE Zapobieganie zatruciom: Zapobieganie Podczas stosowania bezwodnika ftalowego nie jeść, nie pić, unikać kontaktów z bezwodnikiem, unikać wdychania pyłów i par, przestrzegać zasad higieny osobistej, stosować odzieŝ i sprzęt ochrony osobistej, pracować w wentylowanym pomieszczeniu. Przechowywać w zamknięciu, poza zasięgiem dzieci. Wyeliminować źródła zapłonu nie wykonywać prac z otwartym ogniem,
Data wydania: 21.08.2006 Data aktualizacji: Strona/stron 3/7 poŝarom/wybuchom: Magazynowanie: nie palić, chronić opakowania przed nagrzaniem. W oryginalnych, właściwie oznakowanych opakowaniach, w magazynie substancji szkodliwych wyposaŝonym w instalację wentylacyjną, na twardym, nieprzepuszczalnym podłoŝu. Na terenie magazynu przestrzegać zakazu palenia, spoŝywania posiłków. Zasady magazynowania określa norma PN-89/C-81400. 8. KONTROLA NARAśENIA I ŚRODKI OCHRONY INDYWIDUALNEJ Rozwiązania techniczne: Ogólne niezbędne do prawidłowego przewozu, magazynowania i stosowania bezwodnika ftalowego. Sprawna wentylacja. Osobiste wyposaŝenie ochronne: Ręce: Oczy: Drogi oddechowe: Skóra i ciało: Ogólne środki ochrony: Ochrony zbiorowe: Higiena pracy: Rękawice z tworzywa powlekanego. Okulary ochronne w szczelnej obudowie. W razie potrzeby ochrony dróg oddechowych, w przypadku pracy w atmosferze z pyłami i parami bezwodnika (z filtrem cząsteczkowym oznaczonym kolorem białym i symbolem P2 oraz filtrem par oznaczonym kolorem brązowym i literą A). Ubrania ochronne ze zwartej tkaniny. Fartuchy ochronne. Wentylacja na stanowiskach pracy w obiektach zamkniętych. Zdroiki w pobliŝu stanowisk pracy. Obowiązują przepisy ogólne przemysłowej higieny pracy. Zanieczyszczone ubranie wymienić. Po pracy wymyć powierzchnię ciała oraz oczyścić ochrony osobiste. Nie jeść, nie pić, nie palić, nie zaŝywać leków podczas pracy. Zapobieganie zagroŝeniom: Tam gdzie występuje moŝliwość pojawienia się niebezpiecznych stęŝeń pyłów lub par pochodzących z bezwodnika ftalowego, wprowadzić zraszanie rozproszoną wodą. Obowiązujące w Polsce najwyŝsze dopuszczalne stęŝenie (mg/m 3 ) w środowisku pracy: Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29.11.2002 r. (Dz.U. Nr 217, poz. 1833) w sprawie najwyŝszych dopuszczalnych stęŝeń i natęŝeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy ze zmianą z dnia 1.10.2005 r. (Dz.U. 212 poz.1769) CAS Składnik NDS (mg/m 3 ) NDSCh (mg/m 3 ) 85-44-9 bezwodnik ftalowy 1 2 9. WŁAŚCIWOŚCI FIZYKOCHEMICZNE Masa cząsteczkowa: 148,12 g/mol Postać fizyczna, barwa, zapach: W warunkach normalnych bezwodnik ftalowy jest ciałem stałym, krystalicznym, występującym w postaci białego proszku, przeświecających płatków lub bryłek zawierających duŝą ilość pyłu. Posiada charakterystyczny duszący zapach. Temperatura topnienia: 129-132 o C Temperatura wrzenia: 285 o C, sublimuje Gęstość: 1,527 g/cm 3 (20 o C) Gęstość usypowa: 500-700 kg/m 3 Gęstość par względem powietrza: 5,12 PręŜność par w 150 o C (hpa): 20
Data wydania: 21.08.2006 Data aktualizacji: Strona/stron 4/7 Temperatura zapłonu par stopionej substancji: 152 o C Temperatura samozapalenia: 580 o C Zakres tworzenia mieszanin wybuchowych z powietrzem: 1,7-10,5% obj. (100-650 g/m 3 ) Ciepło parowania w temperaturze wrzenia: 508 KJ/kg Rozpuszczalność w wodzie i innych rozpuszczalnikach: Bezwodnik ftalowy jest nieznacznie rozpuszczalny w wodzie (6 g/l w 20 o C), dobrze w alkoholu i eterze. Wartość ph (6 g/l/20 o C): 2 Inne: Bezwodnik ftalowy otrzymywany jest przez katalityczne utlenienie naftalenu lub o-krezolu powietrzem i oddestylowanie. Bezwodnik ftalowy ma liczne zastosowania przemysłowe i laboratoryjne. UŜywany jest do produkcji Ŝywic alkilowych, zmiękczaczy, tworzyw sztucznych (Ŝywice gliptalowe gliptale) środków farmaceutycznych, substancji zapachowych, środków grzybobójczych, barwników. 10. STABILNOŚĆ I REAKTYWNOŚĆ Stabilność i reaktywność: Właściwości korozyjne: W warunkach normalnych bezwodnik ftalowy jest chemicznie stabilną substancją. Unikać kontaktów z kwasami, utleniaczami i innymi chemikaliami. Nie działa korodująco. 11. INFORMACJE TOKSYKOLOGICZNE Drogi naraŝenia człowieka: Wdychanie, spoŝycie, kontakt ze skórą, kontakt z oczami. Informacja ogólna: Bezwodnik ftalowy działa draŝniąco na skórę, oczy i błony śluzowe. Stopiona substancja moŝe powodować powaŝne oparzenia skóry. Wywołuje zapalenia spojówek, niekiedy z uszkodzeniem rogówki, zapalenie oskrzeli, czasami takŝe krwotoczne zapalenie płuc. W duŝych stęŝeniach moŝe spowodować gwałtowny skurcz krtani, mogący stać się przyczyną śmierci. Obrzęk płuc rozwija się raczej rzadko. Objawami zatrucia jest zapalenie spojówek, krwawienie z nosa, chrypka, kaszel, niekiedy krew w ślinie, zapalenie oskrzeli, rozedma płuc. Obserwowane są często reakcje alergiczne. Dane toksykologiczne: LD 50(doustnie, szczur) = 4020 mg/kg Działanie miejscowe: Wdychanie pyłów i par: W łagodnych przypadkach pojawia się kaszel, podraŝnienie ust i gardła, czasami ból w klatce piersiowej. W groźniejszych przypadkach dezorientacja, senność i utrata przytomności; mogą pojawić się drgawki. Rzadkim powikłaniem jest skrócenie oddechu z pieniącą się śliną (obrzęk płuc). Po 1-2 dniach moŝe rozwinąć się zapalenie oskrzeli. SpoŜycie: SpoŜycie bezwodnika ftalowego jest mało prawdopodobne, lecz jeśli się zdarzy, mogą wystąpić nudności i wymioty oraz ból brzucha. Następnie mogą powstać zaburzenia psychiczne i utrata przytomności. Rzadkim powikłaniem jest niedomoga nerek. Kontakt ze skórą: Mogą pojawiać się podraŝnienia, zaczerwienienia oraz pęcherze. Kontakt z oczami: MoŜe powstać zaczerwienienie i podraŝnienie. 12. INFORMACJE EKOLOGICZNE Działanie na organizmy wskaźnikowe: Wskaźnik oceny dla ostrej toksyczności: wobec ssaków: 2,0 wobec ryb: 3,0 wobec bakterii: 2,8 Stopień zagroŝenia wód: mały
Data wydania: 21.08.2006 Data aktualizacji: Strona/stron 5/7 13. POSTĘPOWANIE Z ODPADAMI Metody unieszkodliwiania: Zgodnie z ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz.U.62 poz. 628) oraz rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz.U.112 poz. 1206) Zawartość opakowania wg: rodzaju 07 01 99 inne, nie wymienione odpady Opakowania wg: rodzaju 15 01 02 opakowania z tworzyw sztucznych rodzaju 15 01 04 opakowania z metalu rodzaju 15 01 07 opakowania ze szkła Sposób likwidacji (D10) - termiczne przekształcanie odpadów w instalacjach lub urządzeniach zlokalizowanych na lądzie. ZuŜyte opakowania dostarczać do uprawnionych do ich przerabiania przedsiębiorstw. Opakowania opróŝnić całkowicie. 14. INFORMACJE O TRANSPORCIE Numer UN(ONZ) : 2214 Klasa RID/ADR/IMO: 8 Kod klasyfikacyjny: C4 Ilości ograniczone: LQ24 Grupa pakowania: III Numer rozpoznawczy zagroŝenia: 80 Nalepka ostrzegawcza wg ADR/RID Nr 8: 15. INFORMACJE DOTYCZĄCE PRZEPISÓW PRAWNYCH Substancja została zaklasyfikowana jako niebezpieczna zgodnie z obowiązującym prawem. Na etykietach naleŝy umieścić następujące informacje: Symbole ostrzegawcze na opakowaniach jednostkowych Xn Napis ostrzegawczy na opakowaniach Produkt szkodliwy. jednostkowych Zwroty wskazujące rodzaj zagroŝenia R 22 Działa szkodliwie po połknięciu. R 37/38 Działa draŝniąco na drogi oddechowe i skórę. R 41 Ryzyko powaŝnego uszkodzenia oczu. R 42/43 MoŜe powodować uczulenie w następstwie naraŝenia drogą oddechową i w kontakcie ze skórą. Zwroty określające warunki bezpiecznego stosowania S 2 Chronić przed dziećmi.
Data wydania: 21.08.2006 Data aktualizacji: Strona/stron 6/7 S 23 S 24/25 S 26 S 37/39 S 46 Kartę wykonano zgodnie z: Nie wdychać gazu/dymu/pary/rozpylonej cieczy (rodzaj określi producent). Unikać zanieczyszczenia skóry i oczu. Zanieczyszczone oczy przemyć natychmiast duŝą ilością wody i zasięgnąć porady lekarza. Nosić odpowiednie rękawice ochronne i okulary lub ochronę twarzy. W razie połknięcia niezwłocznie zasięgnij porady lekarza - pokaŝ opakowanie lub etykietę. Ustawą o substancjach i preparatach chemicznych z dnia 11.01.2001 r. (Dz.U.11 poz.84; z późniejszymi zmianami). Rozporządzeniem w sprawie karty charakterystyki substancji niebezpiecznej i preparatu niebezpiecznego. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 3 lipca 2002 r. (Dz. U. Nr 140, poz. 1171) ze zmianą z dnia 14.12.2004 r. (Dz.U. 2 z 2005r. poz.2) Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 28.09.2005r w sprawie wykazu substancji niebezpiecznych wraz z ich klasyfikacją i oznakowaniem - ZAŁĄCZNIK (Dz.U.201 poz.1674), (29ATP). Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 2.09.2003r. w sprawie oznakowania opakowań substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 173, poz. 1679 z późniejszymi zmianami). Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 2.09.2003r. w sprawie kryteriów i sposobu klasyfikacji substancji i preparatów chemicznych (Dz. U. Nr 171, poz. 1666 z późniejszymi zmianami). Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29.11.2002 r. (Dz.U. Nr 217, poz. 1833) w sprawie najwyŝszych dopuszczalnych stęŝeń i natęŝeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy ze zmianą z dnia 1.10.2005 r. (Dz.U. 212 poz.1769) Ustawą z dnia 27.04.2001r. o odpadach (Dz.U.62 poz.628) oraz rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27.09.2001r. w sprawie katalogu odpadów (Dz.U.112 poz.1206). Ustawą z dnia 11 maja 2001 r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (Dz.U. 2001 nr 63 poz. 638). Klasyfikacja towarów niebezpiecznych zgodnie z Umową Europejską dotyczącą międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR). Ustawą z dnia 28 października 2002 r. o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych (Dz. U. 2002 nr 199 poz. 1671) z późniejszymi zmianami. Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 26.09.1997r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. (Dz.U. 2003 nr 169 poz. 1650) z późniejszymi zmianami Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 30.12.2004 roku w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy związanej z występowaniem w miejscu pracy czynników chemicznych (Dz. U. z 2005r. Nr 11, poz. 86). Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 21.12.2005r. w sprawie zasadniczych wymagań dla środków ochrony indywidualnej (Dz. U. Nr 259, poz. 2173). Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 26.09.1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. 2003 nr 169 poz. 1650) z późniejszymi zmianami. Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 30.12.2004 roku w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy związanej z występowaniem w miejscu pracy czynników chemicznych (Dz. U. z 2005r. Nr 11, poz. 86). Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 21.12.2005 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla środków ochrony indywidualnej. (Dz. U. Nr 259, poz. 2173). 16. INNE INFORMACJE Chemiczne określenie produktu: Bezwodnik ftalowy
Data wydania: 21.08.2006 Data aktualizacji: Strona/stron 7/7 Xn R 22 R 37/38 R 41 R 42/43 Normy na sprzęt ochronny: Symbol ostrzegawczy na opakowaniach jednostkowych Produkt szkodliwy. Działa szkodliwie po połknięciu. Działa draŝniąco na drogi oddechowe i skórę. Ryzyko powaŝnego uszkodzenia oczu. MoŜe powodować uczulenie w następstwie naraŝenia drogą oddechową i w kontakcie ze skórą. PN-EN 141:2002 Sprzęt ochrony układu oddechowego. Pochłaniacze i filtropochłaniacze, wymagania, badanie, znakowanie. PN-EN 344:1996 Wymagania i metody badania obuwia bezpiecznego, ochronnego i zawodowego do uŝytku w pracy. Zmiana A1/ PN-EN 166:2002 (U) Ochrona indywidualna oczu. Wymagania. PN-EN 374-3:2004 (U) Rękawice chroniące przed chemikaliami i mikroorganizmami. Wyznaczanie odporności na przenikanie chemikaliów/ PN-EN 466:1998 OdzieŜ ochronna. Ochrona przed ciekłymi chemikaliami. Wymagania dotyczące odzieŝy chroniącej przed chemikaliami z połączeniami nieprzepuszczającymi cieczy (typ 3). Powietrze na stanowiskach pracy PN-EN 1540:2004 PN-EN 689:2002 Powietrze na stanowiskach pracy. Terminologia Powietrze na stanowiskach pracy. Wytyczne oceny naraŝenia inhalacyjnego na czynniki chemiczne przez porównanie z wartościami dopuszczalnymi i strategia pomiarowa. Uwaga: UŜytkownik ponosi odpowiedzialność za podjęcie wszelkich kroków mających na celu spełnienie wymogów prawa krajowego. Informacja zawarta w powyŝszej karcie stanowi opis wymogów bezpieczeństwa uŝytkowania preparatu. UŜytkownik ponosi całkowitą odpowiedzialność za określenie przydatności produktu do określonych celów. Zawarte w niniejszej karcie dane nie stanowią oceny bezpieczeństwa miejsca pracy uŝytkownika. Karta charakterystyki nie moŝe być traktowana jako gwarancja właściwości preparatu. Produkt nie moŝe być uŝywany bez pisemnej zgody w Ŝadnym innym celu aniŝeli podanym w p.1 kartycharakterystyki. Karta charakterystyki jest bezpośrednio przekazywana dystrybutorowi produktu, bez zapewnień lub gwarancji co do kompletności bądź szczegółowości wszystkich informacji lub zaleceń w niej zawartych. Kartę wykonano w Przedsiębiorstwie EKOS S.C. 80-266 Gdańsk, al. Grunwaldzka 209, tel/fax: (0-58)305-37- 46, www.ekos.gda.pl e-mail: ekos@ekos.gda.pl na podstawie informacji i konsultacji uzyskanych od Zamawiającego oraz materiałów z własnej bazy danych. Informacje zawarte w niniejszej karcie-charakterystyce są zgodne z aktualnym stanem naszej wiedzy i spełniają warunki prawa krajowego oraz Unii Europejskiej. Informacje zawarte w niniejszej karcie-charakterystyce nie są gwarancją parametrów technicznych czy przydatności do określonych zastosowań. * * * * *