Temperatury na klatkach schodowych i w korytarzach Temperatury klatek schodowych, podane w aktach prawnych, wahają się w dużych granicach i stąd prawidłowe ich dobranie w obliczeniach zapotrzebowania ciepła staje się koniecznością, szczególnie w trakcie sporządzania audytu, czy świadectwa energetycznego. Dotychczasowe zasady obliczeń cieplnych, oparte na istniejących temperaturach podanych w aktach prawnych, są mało dokładne i mogą być przyczyną błędów. Wynikiem może być źle zamówiona moc cieplna i w konsekwencji większe koszty ogrzewania. Stan prawny Istniejące nieprawidłowości w aktach prawnych to: różne temperatury na klatkach (praktycznie 8-20 C), brak określenia rodzaju klatki i przyporządkowania jej do właściwej temperatury, brak temperatury dla korytarzy przy klatkach. Dobór temperatur klatek i korytarzy, ze względu na ich różnorodność, może być często nieprawidłowy i może zafałszować obliczenia zapotrzebowania ciepła. Objętość ogrzewana klatek, gdzie na jest 2-3 mieszkań wynosi 5-10% i ma znaczący wpływ na bilans cieplny budynku. Dla budynków rozległych wpływ klatek maleje, natomiast korytarzy rośnie. Dlatego też dla bilansu cieplnego nie jest obojętne, czy przyjmiemy temperaturę obliczeniową 8, 16 czy też 20 C. Programy komputerowe OZC liczą wszystkie elementy budynku dość dokładnie, tymczasem sprawa temperatur klatek i korytarzy jest w tych programach traktowana z dużym uproszczeniem. Preferowaną temperaturą klatek jest temperatura 16 C. Należy tu dodać, że pogram Danfoss'a czasami narzuca" wyższe temperatury - uwzględniając niskie współczynniki przenikania ścian pomiędzy klatkami a mieszkaniami. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12.04.2002 r. w rozdziale 4 podaje temperatury: + 8 C - dla klatek schodowych w budynkach mieszkalnych, + 12 C - dla holi wejściowych przy salach widowiskowych. Norma, która nie jest przywołana - PN-82/B-02402 - Ogrzewnictwo. Temperatury ogrzewanych pomieszczeń w budynkach podaje temperatury:
+ 8 C - dla klatek schodowych w budynkach mieszkalnych, + 16 C - dla korytarzy, klatek schodowych w budynkach biurowych i użyteczności publicznej, + 20 C - dla korytarzy i klatek schodowych w zakładach leczniczych. W obu aktach prawnych brak jest korytarzy przy klatkach schodowych mieszkań. Podana temperatura klatek +8 C jest tu zdecydowanie za niska. Dla sprawiedliwości należy jednak dodać, że PN-82/B-02402 w pkt. 2 dopuszcza przyjmowanie innych temperatur. Praktycznie temperatury klatek nie są regulowane (najczęściej brak zaworów regulacyjnych). Ograniczanie temperatury klatek - stosowane przez demontaż istniejących grzejników - nie jest prowadzone w sposób racjonalnie uzasadniony. Ściany klatek mają często U>1(W/m 2 K) i wtedy klatki są ogrzewane pośrednio przez mieszkania przyległe, co w przypadku mieszkań z podzielnikami kosztów powoduje wzrost kosztów ogrzewania tych mieszkań. Dla formalności należy dodać, że zgodnie z Ustawą z dnia 3 kwietnia 1993 r. o normalizacji, stosowanie PN jest dobrowolne. Zatem norma jest obowiązująca, jeśli jest przywołana w konkretnym rozporządzeniu. Ponadto zgodnie z interpretacją PKN dopuszcza stosowanie norm nawet wycofanych, ale z dużą ostrożnością i za zgodą obu stron. Analiza stanu faktycznego Zmierzone temperatury są uśrednione, ponieważ w zależności od położenia temperatury rosną w granicach 1-4 C, licząc od parteru do ostatniej. Przykładem rozkładu temperatur są 2 jednakowe budynki (12 ), identyczne pod względem wielkości. Różnią się tylko oknami klatek - budynek I ma okna pojedyncze w ramach metalowych (U=5,6 W/m 2 K), natomiast II ma okna nowe (U=1,3 W/m 2 K). Rozkład temperatur na klatkach tych budynków obrazuje wykres 1. Liczby 1, 2 i 3 na osi odciętych oznaczają pomiary na wysokości I, VI i XII. Wszystkie przykłady przedstawione w zestawieniu informują, że mamy praktycznie dość zróżnicowane temperatury klatek i przyjęcie do obliczeń temperatury bez analizy przypadku jest błędem. Wykres 1. Przykład rozkładu temperatury na klatkach schodowych 2 podobnych budynków.
Tabela 1. Zestawienie pomierzonych temperatur klatek budynków w III strefie klimatycznej (temperatura zewnętrzna w trakcie pomiarów od -5 do -8 C). Przykład budynku Klatka Korytarz Grzejniki Rys. 1 Po termomodernizacji 11 Rys.2 12 kodyg. Rys. 2 Wymiana okien klatki12 Rys. 3 Po termomodernizacji 5 kodyg. Rys. 5 5 Rys. 4 Po termomodernizacji 5 Rys. 5 Szkoła, po termomodernizacji 4 Zewnętrzna, okna nowe U=1,3, okna stare U=5,6, okna nowe U=1,3, okna nowe U=1,3, bez wiatrołapu okna U=2,9, bez wiatrołapu bez okien i w środku budynku z oknami U=1,3, korytarz długi i duży hol, klatka bez drzwi Długie korytarze i okna na końcu drzwi do korytarzy Krótki bez okien i grzejników drzwi do korytarzy Krótki bez okien i grzejników drzwi do korytarzy Zdemontowane Temperatura średnia Klatki +11 o C Korytarza +16 o C Klatki +11 o C Korytarza +15 o C Klatki +16 o C Korytarza +18,5 o C Bez korytarza Tylko na parterze Klatki +16 o C Bez korytarza Korytarz wejściowy Korytarz wejściowy W klatce bez, a w korytarzu jest grzejnik Klatki +13 o C Klatki +20 o C Korytarza wejściowego +16 o C Korytarza +20 o C Klatki +20 o C
Istniejące budynki mieszkalne to: budynki projektowane i budowane jako mieszkalne, budynki przebudowane ze szkół, biurowców, hoteli robotniczych, internatów itp. - charakteryzują się długimi korytarzami. Podsumowanie przeprowadzonej analizy: 1. Przyjmowanie do obliczeń prawidłowej temperatury klatki schodowej i korytarza ma duże znaczenie dla prawidłowego ustalenia obciążenia cieplnego, a więc prawidłowego sporządzenia umowy na dostawę ciepła. 2. Ilość przypadków rozwiązań konstrukcyjnych klatek i korytarzy jest dość znaczna, stąd wybranie właściwej temperatury jest konieczne. 3. Klatki, jak i korytarze, mają ograniczoną możliwość regulacji temperatury, często zawory są zdemontowane - istnieje tylko regulacja centralna, 4. Temperatura klatki i korytarza w czasie sezonu grzewczego zmienia się w zależności od temperatury zewnętrznej i położenia (), 5. Temperatura obliczeniowa może być tylko uśredniona, uwzględniając średnią temperaturę
6. 7. 8. 9. 10. zewnętrzną, jak i rozkład temperatury wg krzywej Gaussa. Wiadomo, że najniższe temperatury występują tylko przez kilka dni sezonu grzewczego lub w ogóle nie występują. Temperatura klatki zależy bardzo znacznie od stanu technicznego okien, jakości tych okien i jakości ścian sąsiadujących z klatką. Po wymianie okien metalowych pojedynczych na okna z PCV (dla szyb u=1,1) temperatura klatek rośnie średnio o 4 C. Całkowite zdemontowanie grzejników z klatek i korytarzy, stosowane dość często i przejście na ogrzewanie pośrednie nie jest uzasadnione, ponieważ odbywa się to kosztem sąsiednich mieszkań (podzielniki wykazują większe zużycie energii). Ilość i położenie grzejników powinno być poparte obliczeniami cieplnymi. Na podstawie pomiarów temperatur klatek w kilku różnych budynkach (w III strefie klimatycznej i przy temperaturze zewnętrznej (-5 do -8 C) można ustalić, że właściwe temperatury dla klatek to - (+12, +16 i + 20) C. Wybór jednej z tych temperatur powinien zależeć od rozwiązania konstrukcyjnego konkretnego budynku. Temperaturą najczęściej stosowaną będzie oczywiście temperatura +16 C. W Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12.04.2002 r. powinny być określone 3 przypadki wyboru jednej z temperatur wyżej podanych. Wprowadzenie powyższych zmian przyczyni się do zmniejszenia błędów w obliczeniach - do granicy dopuszczalnej. Na zakończenie należy dodać, że przyjmowanie do obliczeń cieplnych łazienek o temperaturze 24 C jest nieprawidłowe, ponieważ nasze małe mieszkania i łazienki mają temperaturę tak jak pokoje, tj. w granicach 20-21 C. Temperatura 24 C może być przyjmowana tylko dla dużych łaźni - w zakładach przemysłowych, gdzie rzeczywiście jest taka jak w normie. Jeżeli w naszych łazienkach jest wyższa temperatura to tylko w trakcie kąpieli i to od ciepłej wody, i również od podgrzewacza gazowego lub elektrycznego. Literatura: [1] Maciej Robakiewicz - Jaka temperatura na klatkach schodowych?" - Energia i Budynek - nr 6/2010 [2] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12.04.2002 r. w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki (Dz. U. nr 75) [3] PN-82/B-02402 - Ogrzewnictwo. Temperatury ogrzewanych pomieszczeń w budynkach Autor: mgr inż. Jan TABORSKI audytor energetyczny Źródło: www.energiaibudynek.pl (02/2011) KONTAKT
Energia i Budynek