Pomoc na rzecz osób starszych świadczona przez Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Sosnowcu obejmuje m.in: 1. usługi opiekuńcze świadczone w miejscu zamieszkania (opieka, pielęgnacja, pomoc w prowadzeniu gospodarstwa domowego), 2. usługi świadczone w ośrodkach wsparcia (pobyt w dziennych domach pomocy społecznej), 3. pobyt w domach pomocy społecznej (placówki całodobowego pobytu). 1. USŁUGI OPIEKUŃCZE ŚWIADCZONE W MIEJSCU ZAMIESZKANIA Usługi opiekuńcze przysługują osobom samotnym, które z powodu wieku, choroby, niepełnosprawności lub innej przyczyny wymagają pomocy innych osób, a są jej pozbawione. Usługi mogą być także świadczone w stosunku do osób posiadających rodzinę, w przypadkach gdy nie jest ona w stanie zapewnić im odpowiedniej pomocy. Zgodnie z ustawą o pomocy społecznej organizowanie i świadczenie usług opiekuńczych, w tym usług specjalistycznych, z wyjątkiem usług specjalistycznych dla osób z zaburzeniami psychicznymi należy do zadań obligatoryjnych gminy (zadanie własne o charakterze obowiązkowym). Organizowanie i świadczenie specjalistycznych usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania dla osób z zaburzeniami psychicznymi należy do zadań zleconych z zakresu administracji rządowej realizowanych przez gminę - środki przeznaczone na realizację tych usług pochodzą z budżetu państwa. Usługi świadczone w miejscu zamieszkania polegają przede wszystkim na opiece i pielęgnacji oraz na pomocy w prowadzeniu gospodarstwa domowego. Podstawowe usługi opiekuńcze obejmują pomoc w zaspakajaniu codziennych potrzeb życiowych, takich jak robienie zakupów, sprzątanie, gotowanie, załatwianie spraw w urzędach, opiekę higieniczną i pielęgnacyjną (mycie, ubieranie, dozowanie lekarstw, zapobieganie powstawaniu odleżyn i odparzeń, karmienie itp.), a także w miarę możliwości zapewnienie kontaktów z otoczeniem. Usługi opiekuńcze świadczone są odpłatnie. Wysokość odpłatności za usługi opiekuńcze, z wyłączeniem specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi, ustala Rada Gminy w drodze uchwały (uchwała Nr 956/LIV /06 Rady Miejskiej w Sosnowcu z dnia 29 czerwca 2006 r.). Dla osób legitymujących się dochodem nie przekraczającym kryterium dochodowego określonego w ustawie o pomocy społecznej usługi wykonywane są nieodpłatnie (obecnie kryterium dochodowe dla osoby samotnej wynosi 542 zł, natomiast dla osoby w rodzinie 456 zł na osobę w rodzinie). 1
W pozostałych przypadkach wysokość odpłatności uzależniona jest od indywidualnej sytuacji dochodowej i wynosi od 7% do 100% kosztów usług. Pełną odpłatność za usługi ponoszą osoby posiadające dochód powyżej 1 766,93zł. w przypadku osoby samotnie gospodarującej, natomiast w przypadku osoby w rodzinie powyżej kwoty 1 571,81 na osobę w rodzinie. Aktualnie koszt usługi za godzinę wynosi: 6,80 zł - w przypadku usług opiekuńczo - gospodarczych, 8,08 zł - w przypadku usług opiekuńczo - pielęgnacyjnych, 14,00 zł w przypadku usług specjalistycznych. Specjalistyczne usługi opiekuńcze dla osób z zaburzeniami psychicznymi przyznawane są na podstawie ustawy o pomocy społecznej oraz rozporządzenia w sprawie specjalistycznych usług opiekuńczych. Usługi te zgodnie z rozporządzeniem mogą być świadczone przez osoby posiadające kwalifikacje do wykonywania zawodu, m.in. psychologa, pedagoga, pracownika socjalnego, terapeuty zajęciowego, innych specjalistów w zależności od potrzeb. Specjalistyczne usługi dla osób z zaburzeniami psychicznymi obejmują m.in. rozwijanie umiejętności niezbędnych do samodzielnego życia, tj. prowadzenie treningów samoobsługi i umiejętności społecznych, wsparcie w formie asystowania w codziennych czynnościach życiowych, poradnictwo specjalistyczne, wsparcie psychologiczne, współpracę z rodziną podopiecznego, ze specjalistami w zakresie wspierania psychologiczno-pedagogicznego, edukacyjno-terapeutycznego itp. Szczegółowe zasady odpłatności za specjalistyczne usługi opiekuńcze dla osób z zaburzeniami psychicznymi określa Rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej z dnia 22 września 2005 r. w sprawie specjalistycznych usług opiekuńczych. W szczególnie uzasadnionych przypadkach (m.in. korzystanie z co najmniej dwóch rodzajów specjalistycznych usług, ponoszenie opłat za pobyt członka rodziny w domu pomocy społecznej lub ośrodku wsparcia, korzystanie przez więcej niż jedną osobę w rodzinie z pomocy w formie specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi, zdarzenie losowe itp.) istnieje możliwość częściowego lub całkowitego zwolnienia z odpłatności za usługi. Zgodnie z cyt. rozporządzeniem osoby ponoszą odpłatność w zależności od dochodu, w wysokości od 1,5% do 100% kosztu usług za godzinę. Osoby posiadające dochód w wysokości 1788,61 (w przypadku osoby samotnie gospodarującej) oraz 1680,21 na osobę w rodzinie ponoszą pełną odpłatność za godzinę usług opiekuńczych. Obecnie pełny koszt godziny specjalistycznej usługi opiekuńczej dla osób z zaburzeniami psychicznymi wynosi 14 zł. W bieżącym roku budżet na usługi opiekuńcze wynosi 1 860 291 zł, w tym na usługi opiekuńcze dla osób z zaburzeniami psychicznymi 147 417 zł. 2
Do końca sierpnia 2013 r. z usług opiekuńczych skorzystało 741 osób, w tym z usług specjalistycznych dla osób z zaburzeniami psychicznymi 34 osoby. Łączny koszt tych świadczeń wyniósł - 1 311 353 zł. za 170 970 zrealizowanych godzin usług. Tabela nr 1. Roczna ilość świadczeń, osób korzystających z tych świadczeń oraz koszty usług opiekuńczych w latach 2011-2013. Rok 2011 2012 2013 (stan na dzień 31.08.2013 r.) Ilość osób korzystających z usług opiekuńczych W tym ilość osób korzystających z usług specjalistycznych dla osób z zaburzeniami psychicznymi Ilość wykonanych godzin usług opiekuńczych W tym ilość wykonanych godzin usług specjalistycznych dla osób z zaburzeniami psychicznymi 871 848 741 41 36 34 237 862 239 896 170 970 10 269 9 584 7 279 Kwota świadczeń ( w zł) 1 902 721,40 zł 1 868 875,77 zł 1 311 353,00 zł W tym kwota świadczeń za usługi specjalistyczne dla osób z zaburzeniami psychicznymi (w zł) 164 304,00 zł 144 612,00 zł 101 906,00 zł Wykres nr 1. Ilość osób korzystających z usług opiekuńczych 3
Wykres nr 2. Ilość wykonanych godzin usług opiekuńczych 2. USŁUGI ŚWIADCZONE W DZIENNYCH DOMACH POMOCY SPOŁECZNEJ Dzienny Dom Pomocy Społecznej działa w strukturach Centrum Usług Socjalnych i Wsparcia w Sosnowcu, przeznaczony jest dla 100 seniorów. Swoją działalność prowadzi w placówkach mieszczących się przy ulicach: - Szymanowskiego 5a 25 miejsc - Szybikowej 8 35 miejsc - Żeromskiego 4b - 40 miejsc Dzienny dom pomocy społecznej jest ośrodkiem wsparcia, który w formie pomocy półstacjonarnej realizuje zadania służące utrzymaniu osoby w jej naturalnym środowisku. Dom zapewnia usługi dzienne (od poniedziałku do piątku) osobom dorosłym niesamodzielnym, które z powodu wieku, choroby lub innych przyczyn wymagają częściowej pomocy innych osób. W Domu seniorzy mają zapewnione wyżywienie, w tym gorący posiłek w postaci obiadu oraz śniadanie i podwieczorek. Świadczone są również usługi polegające na organizowaniu różnorodnych zajęć terapeutycznych, relaksacyjnych. Seniorzy uczestniczą w różnorodnych zajęciach kulturalno - towarzyskich. Dzienny Dom Pomocy Społecznej w Sosnowcu jest gminnym ośrodkiem wsparcia i odpłatność za pobyt reguluje Uchwała nr 827/LXII/10 Rady Miejskiej w Sosnowcu z dnia 24 czerwca 2010 r. Osoby nie ponoszą odpłatności za pobyt, jeśli ich dochód nie przekracza kryterium dochodowego z ustawy o pomocy społecznej (dla osoby samotnej - 542 zł, dla osoby w rodzinie 456 4
x liczba osób w rodzinie ). Osoby posiadające dochody powyżej 100% przedstawionych wyżej kryterium ponoszą odpłatność w wysokości: w przypadku dochodu powyżej 100% do 150% kryterium dochodowego 7% swojego dochodu, powyżej 150% kryterium - 10% dochodu, jednak nie więcej niż kwotę 216,80 miesięcznie (tj. 40% kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej 542x40%=216,80) W bieżący roku z usług Dziennego Domu Pomocy Społecznej dotychczas skorzystało 99 osób. Tabela nr. 2 Ilość osób korzystających z usług DDPS od 2011 roku. Rok 2011 2012 2013 stan na dzień 31.08.2013 r. Ilość korzystających z usług DDPS 112 107 99 3. POBYT W DOMACH POMOCY SPOŁECZNEJ (placówki całodobowego pobytu). Osobie wymagającej całodobowej opieki z powodu wieku, choroby lub niepełnosprawności, niemogącej samodzielnie funkcjonować w codziennym życiu, której nie można zapewnić niezbędnej pomocy w formie usług opiekuńczych, przysługuje prawo do umieszczenia w domu pomocy społecznej. W przypadku konieczności umieszczenia osób, które mają trudności w samodzielnym funkcjonowaniu, a nie wyrażają bądź nie są w stanie wyrazić zgody na umieszczenie lub są osobami ubezwłasnowolnionymi konieczne jest wydanie postanowienia sądu rejonowego. Domy pomocy społecznej zapewniają osobom starszym miejsce zamieszkania, wyżywienie, opiekę i pielęgnację, terapię zajęciową, dostęp do kultury i wypoczynku, a także spokój i bezpieczeństwo na terenie domu oraz opiekę podczas organizowanych zajęć poza domem. Domy pomocy społecznej, w zależności od tego, dla kogo są przeznaczone, dzielą się na następujące typy: dla 1) dla osób w podeszłym wieku; 2) dla osób przewlekle somatycznie chorych; 3) dla osób przewlekle psychicznie chorych; 4) dla dorosłych niepełnosprawnych intelektualnie; 5) dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych intelektualnie; 6) dla osób niepełnosprawnych fizycznie 5
W Sosnowcu funkcjonują 2 domy przeznaczone dla osób w podeszłym wieku - dla łącznie 150 osób: 1. Dom Pomocy Społecznej Nr 1 przy ul. Andersa 81 b. (70 miejsc) 2. Dom Pomocy Społecznej Nr 2 przy ul. Jagiellońskiej 2 ( 80 miejsc) Miasto nie posiada domów pomocy społecznej (wymienionych w pkt od 2 do 6) dla osób przewlekle chorych somatycznie, przewlekle chorujących psychicznie, niepełnosprawnych intelektualnie oraz niepełnosprawnych fizycznie, dlatego osoby z tymi schorzeniami umieszczane są w domach pomocy społecznej w innych miastach. Osoby przewlekle chore najczęściej umieszczane są w Jaworznie, Batowicach, Karniowicach, Tarnowskich Górach. Osoby z zaburzeniami psychicznymi umieszczane są w Będzinie, Zawierciu, Płazie, Częstochowie, Damaszce, Łyszkowicach. Osoby z niepełnosprawnością intelektualną w Pielgrzymowicach, Zatorze, Skoczowie, natomiast niepełnosprawne fizycznie w Gorzycach, Strzelcach Opolskich i Chorzowie. Pobyt w domu pomocy jest odpłatny. Odpłatność pobierana jest do wysokości średniego miesięcznego kosztu utrzymania mieszkańca w danym domu pomocy społecznej. W pierwszej kolejności kosztem pobytu w DPS obciążany jest mieszkaniec. Ponosi on odpłatność w wysokości do 70% dochodu (30% dochodu pozostaje do dyspozycji mieszkańca). Jeżeli jego dochód nie pozwala na pokrycie kosztów utrzymania w całości to kolejnymi zobowiązanymi do pokrycia kosztów są: małżonek, wstępni oraz zstępni, lecz tylko wtedy gdy ich dochód przekracza 300% ustawowego kryterium dochodowego (456 zł x ilość osób w rodzinie x 300% oraz 542 zł x 300% w przypadku osoby samotnie gospodarującej). Wysokość dopłaty pokrywanej przez w/w osoby określa umowa cywilno-prawna. W dalszej kolejności kosztami obciążana jest gmina, z której osoba została skierowana, dopełniając wysokość średniego miesięcznego kosztu pobytu w DPS. Rocznie Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Sosnowcu przyjmuje ponad 100 wniosków osób ubiegających się o umieszczenie w domu domach pomocy społecznej, z tego połowa osób otrzymuje skierowanie do domów pomocy społecznej na terenie miasta, druga połowa poza teren gminy. Aktualnie w DPS w Sosnowcu przebywa 150 osób, natomiast poza terenem miasta 192 osoby. W bieżącym roku budżet na pokrycie kosztów pobytu osób w domach pomocy poza terenem miasta wynosi 4 704 094 zł. Rocznie poza terenem miasta umieszcza się ponad 30 osób. W bieżącym roku do końca sierpnia 2013 r. umieszczono już 26 osób. Przewiduje się, iż do końca roku poza terenem miasta przebywać będzie łącznie 200 osób. 6
Tabela nr 3. Liczba osób umieszczonych oraz ubiegających się o umieszczenia w domach pomocy społecznej w latach 2011-2013 Wyszczególnienie 2011 r. 2012 r. 2013 r. ( stan na 31.08.2013 r.) Ilość skompletowanych wniosków 102 125 103 Ilość umieszczonych osób 59 70 54 na terenie miasta 27 37 28 poza terenem miasta 32 33 26 Ilość osób oczekujących na umieszczenie 146 165 163 na terenie miasta 72 80 91 poza terenem miasta 74 85 72 Przygotował: Sprawdził: Zatwierdził: Kierownik Referent ds. Informacji Z-ca Dyrektora Działu ds. Osób mgr Magdalena Olszar Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej Starszych i Niepełnosprawnych mgr Agnieszka Korpak mgr Agata Kołodziej 7