Muzeum Wojska w Białymstoku przy wsparciu mieszkańców miasta, zaangażowaniu władz samorządowych oraz naszych posłów, tworzy jedyne w Polsce Muzeum Pamięci Sybiru. Będzie to pierwsze Muzeum poświęcone w całości tematowi zesłań Polaków na Wschód, począwszy od XVII w. aż po lata 50. XX w. Główny nacisk kładziemy na kwestie polskie, odwołując się nieustannie również do doświadczeń innych narodów Europy i świata. Chcemy ukazać Sybir jako symbol siły duchowej zarówno białosto- czan, jak i całego narodu polskiego. To właśnie historia stanowi element tożsamości Białegostoku i dziedzictwo pamięci naszego kraju. Chcemy, aby nasze miasto, jego wszyscy mieszkańcy byli dumni z ludzi, którzy tam - na nieludzkiej ziemi, każdego dnia dawali przykład odwagi, determinacji, ludzkiej solidarności i przyjaźni. Doceniając znaczenie zbiorów muzealnych dla przedstawienia fascynującej, ale i trudnej historii Sybiru, gromadzimy eksponaty, nagrywamy wywiady z żyjącymi jeszcze Sybirakami oraz dokumentujemy związane z zesłaniami wydarzenia. Dzięki Państwa pomocy stale powiększamy kolekcję zdjęć, dokumentów, przedmiotów osobistych. Każdy z nich zawiera opowieść o indywidualnym losie. Wszystkie razem tworzą historię pozwalającą lepiej zrozumieć zarówno minione zdarzenia, jak i świat, w którym dziś żyjemy. Pragniemy, aby zbiory i pamiątki rodzinne nie uległy zniszczeniu czy zapomnieniu. Wierzymy, iż kontakt z materialnymi świadectwami zesłań, w połączeniu z wykorzystaniem najnowszych technik ekspozycyjnych, pozwoli zwiedzającym lepiej zrozumieć polskie doświadczenia na Wschodzie. Dziękując za zaufanie jakim nas obdarzono, chcemy przybliżyć Państwu sylwetki kilku z tysięcy Bohaterów tamtych dni, żyjących wśród nas, którzy podzielili się tym, co mieli najcenniejsze: swoimi wspomnieniami i przywiezionymi z zesłania przedmiotami. Jednocześnie zachęcamy kolejne osoby, by przekazując swoje pamiątki wzbogacili zbiory i wystawy Muzeum Pamięci Sybiru.
Aparat należał do Henryka Prejznera, leśnika, wywiezionego wraz z rodziną 10 lutego 1940 r. do obwodu irkuckiego. Na Syberii był pomocnikiem leśniczego. Pracował również przy wycince drzew, załadunku i spławie drewna. Henryk Prejzner w 1942 r. wstąpił do tworzącej się na terenie ZSRS armii gen. Andersa. Przebywając w Egipcie, gdzie pełnił służbę w Ośrodku Zapasowym 5 DP, nabył aparat fotogra czny. Fotografował nim ludzi i architekturę Bliskiego Wschodu oraz Włoch. W 2013 r. Pan Andrzej Prejzner, syn Henryka, przekazał go wraz z setkami zdjęć wykonanymi w latach 1942-1946, do zbiorów przyszłego Muzeum Pamięci Sybiru. Andrzej Prejzner Łódź Deportowany 10 lutego 1940 r. do obwodu irkuckiego Rosyjskiej FSRS.
Kochana Maryniu! Już 14. dzień jesteśmy w podróży. Dojeżdżamy do Omska i jeszcze nie wiemy, gdzie nas wysadzą, możliwe, że dopiero w Irkucku. Maryniu droga, chwilami dzika rozpacz mnie ogarnia. Wydaje mi się, że to ciężki sen, koszmar( ). Moja kochana, biedna Basiuchna nadspodziewanie dobra i cierpliwa ( ). Płakałabym stale, za co ta dziecina tak cierpi? ( ) Jedyna nadzieja na przyszłość, no i to, że nie my jedyni, a tysiące 26 kwietnia 1940 r. w drodze do Kazachstanu napisała Olga Klein, matka Pani Barbary. List wyrzuciła na stacji za Pietropawłowskiem. Ktoś go znalazł, dokleił znaczek i przesłał adresatce. Barbara Klein-Szymańska Warszawa Deportowana 13 kwietnia 1940 r. do obwodu pawłodarskiego w Kazachstanie.
Po śmierci Stalina wiedzieliśmy, że wrócimy do kochanego kraju. Wtedy ogłoszono, że kto ma jakikolwiek polski dokument będzie mógł wrócić do Polski. Na szczęście tatuś miał ze sobą książeczkę wojskową. Kiedy w 1956 r. opuszczaliśmy Kazachstan i wracaliśmy do Polski, nasi znajomi chcieli podarować nam coś na pamiątkę. Ja dostałam liżankę, a tatuś czarną, karakułową czapkę. Stanisława Jatel (Lisowska) Deportowana w 1952 r. do obwodu południowokazachstańskiego.
Zeszyty, które tra ły do zbiorów Muzeum Pamięci Sybiru, służyły Panu Bohdanowi w szkole w Kazachstanie. Z powodu braku właściwych zeszytów, uczniowie zapisywali notatki w książkach pomiędzy linijkami tekstu. Praktykowało się również łączenie w zeszyt wielu różnorodnych kartek papieru. Bohdan Tykocki Deportowany 13 kwietnia 1940 r. do obwodu pawłodarskiego w Kazachstanie.
Na pomysł wytwarzania grzebieni wpadliśmy z ojcem zimą. Już wcześniej przygotowaliśmy własnej konstrukcji urządzenie. Grzebienie z rogów bydlęcych w naszym wykonaniu cieszyły się dużym powodzeniem wśród mieszkańców naszej i sąsiednich wiosek. Mama i siostra wymieniały je na trudno dostępne artykuły: ziemniaki, kaszę, mąkę, sól, mleko, itp. (...) Krzesiwo stanowi dla mnie osobistą pamiątkę przywiezioną z Północnego Kazachstanu. Stosowano je w okresach de cytu zapałek. Umiejętność używania krzesiwa była powszechnie znana wśród zesłańców odizolowanych od cywilizowanego świata. Wbrew pozorom nie było to takie proste Józef Dzikowski Kielce Deportowany 13 kwietnia 1940 r. do obwodu kokczetawskiego w Kazachstanie.
Nadszedł dzień powrotu do Polski po czterech latach zesłania w Kazachstanie. Zostało nam trochę pieniędzy, których nie mogliśmy przywieźć do kraju. Złożyliśmy się więc całą rodziną i kupiliśmy radioodbiornik ZVEZDA, który zabraliśmy w drogę powrotną. W Polsce służył nam jeszcze długie lata. Romuald Lisowski Deportowany w 1952 r. do obwodu południowokazachstańskiego.
10 lutego 1940 r. kiedy zabierano z Jarczowiec moją rodzinę, byłam na lekcji w szkole w Zborowie. Ponieważ liczba wysiedlanych musiała się zgadzać, sowieccy żołnierze przyjechali po mnie. Wieźli mnie na stację kolejową, gdzie czekała już reszta rodziny. Kiedy przejeżdżali obok naszego domu wyskoczyłam z sań i mimo gróźb wołającego za mną żołnierza, biegłam prosto do domu. Wszystkie drzwi były otwarte. Wbiegłam do środka. Spojrzałam na obrazek na ścianie, moją pamiątkę z Pierwszej Komunii. Zdjęłam go, wyrwałam z ramki, zwinęłam w rulon i schowałam do rękawa płaszcza. Do dziś widać na nim zgniecenia... Stanisława Napora (Sykała) Deportowana 10 lutego 1940 r. do obwodu mołotowskiego Rosyjskiej FSRS.
Pod koniec wojny w 1945 r. w Grodnie na bazarze kupiłem zegarek na rękę. To była wtedy rzecz na prawdę trudno osiągalna. W momencie wywózki zegarek miałem przy sobie. W Kazachstanie nosiłem go codziennie na ręku. Bardzo ułatwiał mi życie. W pracy byłem zawsze punktualnie. Poza tym zyskałem poważanie innych osób. Zegarek to było coś! Każdy pytał mnie o godzinę Walenty Jabłoński Deportowany w 1952 r. do obwodu południowokazachstańskiego.
Zimą dostawaliśmy waciaki. Kufajkę szanowałem, wkładałem tylko okazjonalnie. Latem chodziliśmy w ubraniach z takiego sztywnego materiału, podobnego do drelichu. Nosiliśmy także siatki na twarzy z powodu meszki, która latem strasznie dokuczała. Gryzła nas wszędzie. Twarz i ręce musiały być zasłonięte. Później stosowaliśmy smar z kory brzozy. Smar był skuteczny i maska nie była już potrzebna. Wandalion Grochowski Deportowany w 1948 r. do Krasnojarskiego Kraju.
Pracowałem przy poszukiwaniu złota. Obsługiwałem ogromną maszynę wykonującą odwierty w ziemi. Niedziela była dniem wolnym. Wtedy też spotykaliśmy się ze znajomymi. Prowadziliśmy normalne życie towarzyskie. Ktoś miał nawet aparat i robił zdjęcia. Kilka fotogra i przywiozłem do Polski. Zbigniew Gwoździński Deportowany w 1949 r. do obwodu irkuckiego Rosyjskiej FSRS.
Miejsce na Twoją historię...? Zbuduj z nami Muzeum Pamięci Sybiru. Podziel się swoją historią, historią swojej Rodziny: fotogra ami, pamiątkami, wspomnieniami, dokumentami. Zapraszamy: Dział Badań Zsyłek i Deportacji Muzeum Wojska w Białymstoku ul. Jana Kilińskiego 7 sybir@mwb.com.pl +48 85 741 64 49 w. 22 Imię i nazwisko Miasto Deportowana/y Kolekcja Sybiracka w liczbach: Liczba archiwaliów: 430 szt. Liczba realiów (przedmiotów): 133 szt. Najliczniejszy dar: pamiątki rodziny Prejznerów - 193 szt. Najmniejszy eksponat: krzyżyk z napisem 10.II.40-SYBIR 1942 wykonany z przedwojennych, srebrnych monet,wymiary: wys. 2 cm, szer. 1,3 cm. Największy eksponat: Tiepłuszka - wagon towarowy wz. 1892, wymiary: szer. 2,7 m.; wys. 3,6 m; dł. 7,6 m.