Dokumentacja dla rezerwatu przyrody Reliktowa Puszcza Karpacka wraz z projektem zarządzenia Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Rzeszowie w sprawie uznania za rezerwat przyrody Wykonawca: Fundacja Dziedzictwo Przyrodnicze Archiwum Fundacji Dziedzictwo Przyrodnicze, fot.: Grzegorz Leśniewski Fundacja Dziedzictwo Przyrodnicze Leszczawa Dolna 16, 37-740 Bircza KRS 305072 www.przyrodnicze.org biuro@dziedzictwoprzyrodnicze.pl 1
Część I. Projekt zarządzenia Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W RZESZOWIE z dnia... r. w sprawie uznania za rezerwat przyrody Na podstawie art. 13 ust 3 ustawy z dnia 16 kwietnia 24 r. o ochronie przyrody (Dz.U. z 2016 poz. 2134) zarządza się, co następuje: 1. 1. Uznaje się za rezerwat przyrody pod nazwą "Reliktowa Puszcza Karpacka", zwany dalej rezerwatem, obszar lasów o łącznej powierzchni 8 106,79 ha, położony w gminach Bircza, Fredropol i Ustrzyki Dolne w województwie podkarpackim. 1. W skład rezerwatu wchodzą: 2. 1) Działki ewidencyjne i ich części, będące własnością Skarbu Państwa w zarządzie Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe Nadleśnictwo Bircza, w gminach i obrębach ewidencyjnych, zgodnie z poniższą tabelą: Tab. Wykaz numerów działek ewidencyjnych, które wchodzą w granice rezerwatu "Reliktowa Puszcza Karpacka" gmina obręb - nazwa i numer działka ewid. Bircza Krajna 181301_2.12 47 v 48 v 45/1 v 45/2 v 49/1 v Bircza Leszczawa Dolna 181301_2.14 857 859 866 v 867 897 899 906 18 19 1010 1011 1012 1013 1016 część działki 2
Bircza Bircza 1017 v 1018 1019 v 1020 v 1021 v 1022 1014/1 Leszczawa Górna 181301_2.15 351 v 352 353 354 v 355 v 356 v 357 v 358 v 359 v 360 v 363 v 364 v 365 v 366 v 367 v Łodzinka Dolna 181301_2. 18 61 v 62 v Bircza Łomna 181301_2.20 107 v 108 109 v 118 v 119 v 120 v 121 v 122 v 123 v 124 v 129 v 130 v 55/4 61/1 v 2/12 v 24/12 v 31/18 v 31/20 31/21 v 31/22 31/24 Bircza Stara Bircza 181301_2.26 794 v 795 v 796 v 797 v 798 3
799 8 801 v 561/4 561/6 Bircza Wola Korzeniecka 181301_2.27 13 253 v 254 255 256 v 257 258 v 259 v Fredropol Borysławka 181303_2.02 36 37 v 38 v 42 v 43 v 44 v 48 v 50 v 51 v 52 53 54 55 v 56 v Fredropol Leszczyny 181303_2.13 91 v 92 93 v Fredropol Makowa 181303_2.14 450 v 451 452 453 454 v 455 456 457 v 458 459 v 460 461 462 463 464 v 468 v 470 471 472 473 474 475 4
476 477 v 478 v 479 v 480 v 481 v 482 v 483 v 484 485 486 v 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 498 v 499 5 505 v 506 507 508 509 513 514 516 v 517 518 519 520 521 522 523 444/4 v 465/1 v Fredropol Paportno 181303_2.18 79 v 80 v 82 v 84 v 85 v 86 87 v 88 v 89 v Fredropol Posada Rybotycka 181303_2.19 145 v 146 v 5
147 v 148 v 150 v 151 Fredropol Rybotycze 181303_2.20 596 v 597 598 v Fredropol Sopotnik 181303_2.22 115 116 117 v 119 v Ustrzyki Dolne Arłamów 180108_5.01 23 v 24 v 25/1 v 15/2 v 25/2 v Ustrzyki Dolne Grąziowa 180108_5.07 40 v 41 v 42 v 43 v 44 v 45 v 46 v 49 v 50 v 51 v 52 v 54 v 55 v 56 v 57 v 58 v 59 v 60 v 61 v 63 v 64 v 65 v 67 v 68 v 34/2 v 47/1 v 48/1 v 48/2 v 62/1 v 66/1 v 69/1 v 69/2 30/3 v 15/46 15/58 v 6
15/62 v 8/35 v 8/42 v 8/44 v Ustrzyki Dolne Jamna Dolna 180108_5.10 13 v 17 v 18 v 25 v 27 v 31 v 32 v 33 v 34 v 30/2 v 1/1 v 1/7 v 16/1 v 28/1 v 29/1 v 30/1 v 16/2 28/2 v 29/2 v Ustrzyki Dolne Jamna Górna 180108_5.11 26 v 29 v 30 32 v 33 v 34 v 36 v 37 v 38 v 39 v 40 v 42 v 44 v 45 46 v 47 31/2 27/1 v 28/1 v 31/1 v 6/3 v Ustrzyki Dolne Jureczkowa 180108_5.13 38 v 531 532 533 534 v 536 v 7
537 v 538 v 540 v 541 542 v 543 v 544 v Ustrzyki Dolne Kwaszenina 180108_5.15 16 v 44 45 46 47 v 49 v 50 51 52 53 v 54 v 55 56 57 v 58 v 59 60 61 62 63 v 64 v 66 v 67 68 v 69 v 70 v 71 v 72 v 73 v 74 v 75 v 77 78 v 79 v 80 v 81 v 82 v 83 84 v 85 86 v 87 88 89 90 8
91 v 92 v 93 94 v 95 v 96 v 97 v 98 v 99 1 101 v 102 103 v 104 v 105 106 v 107 v 108 v 109 110 111 112 v 43/2 v 48/2 v 76/1 76/2 76/3 v 76/4 18/3 v Ustrzyki Dolne Liskowate 180108_5.17 261 262 263 264 v Ustrzyki Dolne Trójca 180108_5.30 246 v 247 v 248 249 250 v 251 v 252 253 v 256 v 259 260 v 261 v 262 v 264 v 265 v 266 v 258/1 258/2 v 9
Ustrzyki Dolne Trzcianiec 180108_5.31 188 v 189 v 191 v 192 v 193 v 194 v 195 v 196 v 197 v 198 v Ustrzyki Dolne Wojtkowa 180108_5.34 710 v 718 v 719 v 720 724 v 726 v 727 v 728 729 v 730 715/1 v Ustrzyki Dolne Wojtkówka 180108_5.35 574 v 575 580 576/4 v 581/1 v 2. Granice rezerwatu określa mapa stanowiąca załącznik nr 1 do zarządzenia. 3. Granice rezerwatu określają współrzędne punktów załamania granicy w PUWG 1992, co stanowi załącznik nr 2 do zarządzenia. 3. 1. Celem uznania za rezerwat przyrody obszaru o którym mowa w 1 jest zachowanie ekosystemów leśnych o cechach lasu naturalnego, wyrażonych obecnością unikatowych gatunków związanych z lasami naturalnymi, poprzez ochronę naturalnych procesów przyrodniczych, bez ingerencji człowieka. 4. 1. Dla rezerwatu określa się: 1) rodzaj rezerwatu: leśny; 2) typ rezerwatu ze względu na dominujący przedmiot ochrony: biocenotyczny i fizjocenotyczny (Pbf), podtyp biocenoz naturalnych i pólnaturalnych (bp); 3) typ rezerwatu ze względu na główny typ ekosystemu: leśny i borowy (EL), podtyp lasów górskich i podgórskich (lgp). 5. 10
1. Nadzór nad rezerwatem sprawuje Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Rzeszowie. 6. 1. Zarządzenie wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia. 11
Uzasadnienie Na podstawie art. 13 ust. 3. ustawy z dnia 16 kwietnia 24 roku o ochronie przyrody (Dz.U. z 2016 poz. 2134 t.j.), uznanie za rezerwat przyrody następuje w drodze aktu prawa miejscowego w formie zarządzenia regionalnego dyrektora ochrony środowiska, które określa jego nazwę, położenie lub przebieg granicy i otulinę, jeżeli została wyznaczona, cele ochrony oraz rodzaj, typ i podtyp rezerwatu przyrody, a także sprawującego nadzór nad rezerwatem. Wnioskowane do objęcia jako rezerwat tereny cechuje to, iż są to ekosystemy zachowane w stanie naturalnym lub mało zmienionym, przez co spełniona jest ustawowa definicja rezerwatu, o której mowa w art. 13 ust. 1 ustawy o ochronie przyrody. Potrzeba uznania za rezerwat przyrody fragmentów lasu o cechach lasu naturalnego na terenie gmin Bircza, Fredropol i Ustrzyki Dolne wynika z: - Konieczności ochrony szeregu gatunków związanych z lasami pierwotnymi, które w dłuższej perspektywie nie znajdują dla siebie miejsca w lasach użytkowanych gospodarczo, zaś aktualne stwierdzenia wielu z nich mogą już teraz być przejawem tzw. długu wymierania extinction debt. -Obszar Rezerwatu jest najcenniejszym miejscem występowania entomofauny puszczańskiej w Polsce, zaraz po rezerwacie ścisłym Białowieskiego Parku Narodowego. Na terenie Rezerwatu występują 24 gatunki chrząszczy wskaźnikowych dla lasów naturalnych: Abraeus parvulus, Abraeus perpusillus, Agathidium confusum, Ampedus elegantulus, Ampedus hjorti, Ampedus melanurus, Boros schnaideri, Dendrophagus crenatus, Diacanthous undulatus, Dorcatoma robusta, Enicmus brevicornis, Ipidia binotata, Lacon lepidopterus, Leiestes seminiger, Neomida haemorrhoidalis, Peltis grossa, Phryganophilus auritus, Phymatura brevicollis, Rhizophagus brancsiki, Rhysodes sulcatus, Scydmaenus perrisi, Synchita separanda, Thymalus limbatus, Wagaicis wagae. Stwierdzone na terenie Rezerwatu 13 gatunków jest potwierdzeniem ich występownia w Polsce (gatunki nie podawane z terenu Polski od przełomu XIX/XX wieku): Agathidium nudum, Atomaria rubida, Baeocrara variolosa, Choleva reitteri, Colenis immunda, Dapsa denticollis, Hydraena morio, Hydraena schuleri, Meligethes lepiidi, Micridium halidaii, Sternodea baudii, Triarthon maerkelii, Wagaicis wagae. Na terenie Rezerwatu odnaleziono 3 nowe gatunki dla fauny Polski: Limnius intermedius, Atheta elegantula, Plectophloeus rhenanus, jak również stwierdzono występowanie 2 gatunków uznanych za wymarłe w Polsce (kategoria EX? na Polskiej Czerwonej Liście): Micridium halidaii, Euplectus decipiens. Dla 11 gatunków Rezerwat jest drugim miejscem występowania w Polsce (często po rezerwacie ścisłym Białowieskiego Parku Narodowego): Actinotus pulcher, Cis hanseni, Clambus lohsei, Clambus pallidulus, Enicmus atriceps, Phloeonomus sjobergi, Pityophthorus cephalonicae, Plectophloeus fleischeri, Rugilus mixtus, Scaphisoma limbatum, Sepedophilus wankowiczii. - Na terenie Rezerwatu stwierdzono obecność aż 18 gatunków porostów uznawanych za wskaźnikowe dla lasów naturalnych: Arthonia byssacea, A. vinosa, Arthothelium spectabile, Cetrelia (głównie C. cetrarioides oraz wyodrębniona z niej po opublikowaniu czerwonej listy C. monachorum, rzadko C. olivetorum), Chrysothrix candelaris, Hypotrachyna revoluta, Lecanora albella, Lobaria pulmonaria, Loxospora elatina, Menegazzia terebrata (ma status gatunku lokalnie wymarłego w większości 12
lokalnych czerwonych list w Polsce), Multiclavula mucida, Opegrapha viridis, Parmotrema arnoldii (to gatunek znany tylko z kilku stanowisk w Polsce), Pertusaria hemisphaerica, Pyrenula nitidella, Trapeliopsis viridescens, Usnea ceratina oraz Thelotrema lepadinum (176 stanowisk tego gatunku na terenie Rezerwatu, świadczy że jest to krajowy rezerwuar tego wskaźnikowego dla lasów naturalnych gatunku). -152 gatunki grzybów wielkoowocnikowych (spośród 375 stwierdzonych taksonów), to gatunki ważne ze względu na: status ochronny (6 gatunków chronionych), stwierdzone zagrożenie (29 gatunków grzybów wymierających lub narażonych na wymarcie), rzadko spotykane, a także nowe dla Polski (24 gatunki). Stanowiska 24 taksonów nowych dla Polski przemawiają za wybitną wartością omawianego terenu dla mykobioty naszego kraju. Wśród gatunków nowych kilka jest rzadkich w skali kontynentu. Są to np. Cystolepiota icterina i Entoloma amicorum rosnące na żyznej glebie w zaroślach lepiężnika Petasites, Entoloma testaceum var. testaceum znaleziona w lesie łęgowym lub Lactarius intermedius związany z jodłami przedstawiciel sekcji Scrobiculati. - Na terenie rezerwatu stwierdzono występowanie wskaźnikowych dla lasów naturalnych gatunków mchów i wątrobowców. Są to: Anomodon attenuatus zwiślik maczugowaty, Anomodon viticulosus zwiślik wiciowy, Anomodon longifolius zwislik długolistny, Buxbaumia viridis bezlist okrywowy, Dicranum viride widłoząb zielony, Homalia trichomanoides gładysz paprociowy, Neckera crispa miechera kędzierzawa oraz Dicranodontium denudatum (który nie jest objęty w Polsce ochroną gatunkową ale występuje w lasach o charakterze pierwotnym, porastając martwe drewno przy potokach oraz skały i ziemię). Łącznie stwierdzono na terenie Rezerwatu 1796 stanowisk chronionych gatunków mchów oraz 4852 stanowisk chronionych gatunków wątrobowców. Populacja mchu bezlista okrywowego Buxbaumia viriridis, gatunku ściśle chronionego, znajdującego się w załączniku I, na liście gatunków Konwencji Berneńskiej (1979) oraz w załączniku II Dyrektywy Siedliskowej (1992), jest największa w Polsce - 104 stanowiska na terenie Rezerwatu (w tym kilka tysięcy sporofitów - ponad połowa stwierdzonych na terenie Polski). - Ochrona gatunków związanych z lasami naturalnymi może być realizowana jedynie poprzez ochronę całych ekosystemów leśnych. Ekosystemy te są jednocześnie ostoją i ważnym korytarzem migracyjnym dla dużych drapieżników: niedźwiedzia, wilka, rysia oraz żbika. Zachowane naturalne fragmenty lasów są też miejscem bytowania dzięcioła trójpalczastego, pozwalają też na bezpieczne zakładanie lęgów przez rzadkie gatunki ptaków, takie jak orzeł przedni orlik krzykliwy czy sóweczka. - Na obszarze rezerwatu znajduje się druga największa koncentracja drzew o wymiarach pomnika przyrody po Puszczy Białowieskiej. Zinwentaryzowano w granicach rezerwatu aż 5976 drzew o wymiarach pomnika przyrody. - Zdaniem ekspertów obszar rezerwatu chroniłby połowę fragmentów reliktowej puszczy karpackiej znajdujących się w polskiej części łańcucha Karpat (pozostała część w większości przypadków znajduje się na terenie istniejących już parków narodowych i rezerwatów przyrody). - Jest to teren projektowanego Turnickiego Parku Narodowego, którego powstanie zapisane jest w Krajowej strategii ochrony i zrównoważonego użytkowania 13
różnorodności biologicznej wraz z Programem Działań na lata 27-2013, w Programie ochrony i zrównoważonego użytkowania różnorodności biologicznej oraz Planie działań na lata 2014-2020, oraz w Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030 na terenie którego projektowany jest obszar ochrony ścisłej o wielkości odpowiadającej wielkości rezerwatu, a którego najcenniejsze walory przyrodnicze, zgodnie z najnowszymi wynikami inwentaryzacji przyrodniczej, są silnie zagrożone planowaną gospodarką leśną określoną w projekcie Planu Urządzenia Lasu dla Nadleśnictwa Bircza na lata 2017-2026. -Potrzeba utworzenia rezerwatu została rozpoznana i uzasadniona w licznych inwentaryzacjach przyrodniczych przeprowadzonych na potrzeby projektowanego Turnickiego Parku Narodowego, doprecyzowana i potwierdzona w dokumentacji przyrodniczej obiektu Rezerwatu. Rezerwat obejmie wyłącznie działki będące własnością Skarbu Państwa znajdujące się w zarządzie Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe Nadleśnictwa Bircza. - Utworzenie rezerwatu jest potencjalnym silnym impulsem dla rozwoju turystyki przyrodniczej. -Istnieje w Polsce przykład podobnego rozwiązania ochronnego dla fragmentów puszczy o cechach lasu naturalnego o podobnej powierzchni (ponad 8 0 ha), składającego się podobnie jak w tym przypadku z wielu fragmentów i enklaw, utworzonego dla zabezpieczenia przed zniszczeniem, cennych fragmentów rodzimej przyrody do czasu powiększenia parku narodowego na obszar całej Puszczy Białowieskiej: rezerwat Lasy Naturalne Puszczy Białowieskiej, powołany Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 25 czerwca 23. - Pilne powołanie rezerwatu wynika również z: 1. Stanowiska Państwowej Rady Ochrony Przyrody w sprawie projektowanego Turnickiego Parku Narodowego: STANOWISKO PAŃSTWOWEJ RADY OCHRONY PRZYRODY W SPRAWIE PROJEKTOWANEGO TURNICKIEGO PARKU NARODOWEGO Państwowa Rada Ochrony Przyrody, kierując się postanowieniami Ustawy z dnia 16 kwietnia 24 r. o ochronie przyrody, a w szczególności art. 96 ust. 3 stwierdzającym, że do zadań Rady należy m.in.: opiniowanie strategii, planów i programów dotyczących ochrony przyrody; ocena realizacji krajowej strategii ochrony i zrównoważonego użytkowania różnorodności biologicznej; przedstawianie wniosków i opinii w sprawach ochrony przyrody; przedstawia poniższe stanowisko. 14
W dniach 14-17 września 2011 r. Rada odbyła plenarne posiedzenie wyjazdowe w Przemyślu, poświęcone projektowanemu od 1992 r. Turnickiemu Parkowi Narodowemu (program tego posiedzenia znajduje się w załączeniu). W wyniku wysłuchania prezentacji przygotowanych przez zaproszonych referentów, sesji terenowej, zapoznania się z licznymi materiałami merytorycznymi oraz przeprowadzonej dyskusji Rada uznaje, że istnieje nadal potrzeba i możliwości utworzenia Turnickiego Parku Narodowego, za czym przemawiają: zachowane, unikalne na skalę międzynarodową wartości przyrodnicze, potwierdzane współcześnie prowadzonymi badaniami; brak w Polsce parku narodowego reprezentującego wartości przyrodnicze Pogórza Karpackiego; przestrzenna zwartość obszaru projektowanego parku oraz jednolite prawne uwarunkowania gruntów będących w dominującej większości własnością Skarbu Państwa; opracowana dokumentacja projektowa, wymagająca jedynie uaktualnienia; niewielkie zainwestowanie w techniczną infrastrukturę; małe zaludnienie terenu. Jednocześnie Rada zwraca uwagę, że dotychczasowy stan ochrony obszaru projektowanego parku jest niewystarczający, bowiem: dotychczas utworzone rezerwaty zajmują jedynie 2,6% powierzchni jego obszaru; status ostoi Natura 20 chroni jedynie aktualny stan wybranych gatunków i siedlisk, natomiast zadaniem rezerwatu oraz parku narodowego jest ochrona całokształtu wartości przyrodniczych, krajobrazowych, naukowych, społecznych, kulturowych i edukacyjnych w tym wszystkich ekosystemów, ostoi i siedlisk przyrodniczych, a także siedlisk roślin, zwierząt i grzybów. Szczególnym atrybutem Pogórza Przemyskiego jest splatanie się wartości przyrodniczych, historyczno-kulturowych oraz krajobrazowych. W przekonaniu Rady, park narodowy oprócz ożywienia gospodarczego związanego z rozwojem turystyki może odegrać na tym terenie istotną i bardzo potrzebną rolę kulturową. Aktualnie zgłaszane zastrzeżenia ze strony samorządów lokalnych mają charakter wyłącznie ekonomiczny i wiążą się z obawami utraty dotychczasowych miejsc pracy oraz podatku gruntowego wpływającego do gmin. W związku z powyższymi uwarunkowaniami Państwowa Rada Ochrony Przyrody wnioskuje o etapowe doprowadzanie omawianego obszaru do statusu parku narodowego i podjęcie następujących działań: 15
1. Jak najpilniejsze rozszerzenie ochrony rezerwatowej najcenniejszych ekosystemów projektowanego parku, z uwzględnieniem obszarów trudno dostępnych, mało opłacalnych dla gospodarki leśnej. 2. Objęcie wybranych rezerwatów ochroną ścisłą, do której obszar ten jest szczególnie predestynowany. 3. Uaktualnienie istniejącego stanu wiedzy przyrodniczej o obszarze projektowanego parku, z wykorzystaniem istniejących wyników badań. Dane takie powinny posłużyć delimitacji granic rezerwatów. PROP oferuje pomoc w uzyskaniu takich materiałów. 4. Podjęcie działań na rzecz zmiany przepisu o zmniejszonym podatku gruntowym z obszarów chronionych, powodującego negatywny stosunek gmin do powierzchniowych form ochrony. Proponowane działania posiadają następujące atuty: zabezpieczają bezcenne wartości przyrodnicze; nie wymagają zgody samorządów lokalnych i nie są w kolizji z ich interesami; usuwają potencjalne konflikty na linii ochrona przyrody gospodarka leśna, nie wiążąc się jednocześnie z radykalnymi zmianami w zakresie funkcjonowania miejscowego nadleśnictwa; dają możliwości konsensusu z gospodarką łowiecką. Rada traktuje swój pobyt na terenie Pogórza Przemyskiego oraz przedstawione powyżej postulaty jako przykład i precedens dla działań niezbędnych wobec oczekujących od lat na zatwierdzenie parków narodowych. Jednocześnie Rada zwraca uwagę na istotność zachowania kwestii projektowanych parków narodowych w Krajowej Strategii Ochrony i Umiarkowanego Użytkowania Różnorodności Biologicznej oraz konieczność wprowadzenia tego motywu do projektu Strategii Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko Perspektywa 2020 r. sygnowanej przez Ministerstwo Gospodarki oraz Ministerstwo Środowiska. W przeciwnym wypadku może dojść do wykreślenia projektowanych parków narodowych z lokalnych strategii rozwojowych. Należy żałować, że kwestia nowych parków narodowych nie znalazła miejsca w projekcie drugiej z wymienionych powyżej strategii - jedynej firmowanej przez Ministerstwo Środowiska spośród 9-ciu kluczowych strategii rozwoju kraju. Z konieczności więc cytujemy zapis z Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego 2010-2020: Regiony, Miasta, Obszary Wiejskie przygotowanej przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego: W porównaniu do innych krajów europejskich polskie regiony charakteryzują się dużym udziałem obszarów o wysokich walorach przyrodniczych, które z jednej strony ograniczają możliwości inwestycyjne, z drugiej jednak strony mogą okazać się niezwykle atrakcyjnym czynnikiem wpływającym na rozwój turystyki i jakość życia mieszkańców. W połączeniu z podniesieniem jakości dóbr i rozwojem usług oferowanych w sferze kultury oraz ochroną cennych przyrodniczo obszarów, rozwój 16
turystyki może okazać się niezwykłą szansą rozwojową dla regionów (szczególnie Polski wschodniej), które dysponują wysokim potencjałem w tym zakresie, a jednocześnie ograniczonymi możliwościami inwestycyjnymi. Niekontrolowane procesy urbanizacyjne mogą zagrażać funkcjonalności i spójności wielu cennych ekosystemów, które ukształtowały się i istniały dotychczas w warunkach umiarkowanej antropopresji, głownie ze strony rolnictwa, czy gospodarki leśnej. / / Dotychczasowe doświadczenia z wdrażania programów operacyjnych współfinansowanych przez UE w Polsce wskazują, że największy wpływ rozwojowy mają inwestycje związane z najważniejszymi obiektami przyrody i kultury, mające znaczenie krajowe i regionalne, takimi jak obiekty wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO czy parki narodowe. Dla uruchamiania rozprzestrzeniania procesów rozwojowych niezbędna jest jednak polityka wykorzystywania walorów przyrodniczych i kulturowych położonych w oddaleniu od ośrodków wojewódzkich (np. w postaci specjalnych priorytetów bądź kryteriów wyboru) i rozszerzania dzięki temu możliwości wykorzystywania turystyki jako dźwigni rozwoju i restrukturyzacji w ośrodkach subregionalnych, lokalnych i na obszarach wiejskich. 2. Opinii Komitetu Ekologii Polskiej Akademii Nauk w sprawie utworzenia Turnickiego Parku Narodowego Opinia Komitetu Ekologii Polskiej Akademii Nauk w sprawie utworzenia Turnickiego Parku Narodowego W dniu 20 marca 2014 roku, na posiedzeniu plenarnym Komitetu Ekologii PAN, rozpatrywana była sprawa projektowanego Turnickiego Parku Narodowego. Po wysłuchaniu prezentacji zaproszonych referentów, prof. dr. hab. Wiesława Dembka z Państwowej Rady Ochrony Przyrody i Radosława Michalskiego z Fundacji Dziedzictwo Przyrodnicze, po zapoznaniu się z materiałami merytorycznymi i przeprowadzonej dyskusji, członkowie Komitetu Ekologii poparli w głosowaniu ideę utworzenia Parku. Za utworzeniem Turnickiego Parku Narodowego przemawiają unikatowe wartości przyrodnicze tego obszaru, który obejmuje znaczącą część reliktowej puszczy karpackiej, znajdującej się w granicach naszego kraju. Teren ten łączy trzy prowincje geobotaniczne, co tłumaczy jego dużą bioróżnorodność. Wyróżnia go niezwykle bogata szata roślinna, w tym zbiorowiska roślinne o wysokim stopniu naturalności, liczne stanowiska rzadkich roślin (np. 80% znanych polskich stanowisk mchu bezlistu okrywowego) i pomnikowe drzewa. O niskim stopniu przekształcenia i słabym zanieczyszczeniu powietrza świadczy bardzo bogata biota porostów z wieloma gatunkami zagrożonymi. Wyróżnikiem planowanego Parku jest także występowanie dużych drapieżnych ssaków: niedźwiedzia, wilka, rysia i krytycznie zagrożonego w Polsce żbika, dla którego region ten jest kluczową ostoją, jak również gniazdowanie drapieżnych ptaków, m.in. orła przedniego (ponad 30% polskiej populacji) i orlika krzykliwego. O wysokim stopniu naturalności kompleksów leśnych świadczą także liczne stanowiska niezwykle rzadkich gdzie indziej gatunków owadów, a zwłaszcza chrząszczy rozwijających się w martwym drewnie. 17
Wartości przyrodnicze tego terenu nie są właściwie zabezpieczone. Tylko niewielka część, bo 2,7% powierzchni planowanego Parku, objęta jest ochroną rezerwatową. Nasila się przy tym antropopresja, prowadzona jest szeroko zakrojona eksploatacja zasobów leśnych, która zagraża unikalnym walorom przyrodniczym. Należy też podkreślić, że istniejący tu status obszaru Natura 20 chroni jedynie stan wybranych siedlisk i gatunków. Tylko utworzenie parku narodowego umożliwi ochronę całokształtu wartości przyrodniczych, krajobrazowych i kulturowych typowych dla regionu, a przede wszystkim ochronę naturalnych procesów ekologicznych wiążących wszystkie elementy przyrodnicze omawianego terenu. Biorąc pod uwagę unikatowe wartości przyrodnicze i ich zagrożenia, Komitet Ekologii PAN zdecydowanie popiera stanowisko Państwowej Rady Ochrony Przyrody z września 2011 roku w sprawie projektowanego Turnickiego Parku Narodowego oraz zawarte w nim postulaty, by jak najszybciej podjąć działania, które etapowo prowadziłyby do utworzenia Parku. Działania te, zgodnie ze stanowiskiem Rady, powinny obejmować przede wszystkim rozszerzenie ochrony rezerwatowej najcenniejszych ekosystemów projektowanego Parku, rozszerzenie zakresu ochrony ścisłej oraz wyłączenie z pozyskiwania rębnego okazów starych drzew z zastosowaniem rozwiązań opracowanych dla Puszczy Białowieskiej. Komitet Ekologii proponuje także, by planowany Park nazywał się Parkiem Narodowym Pogórza Przemyskiego. (-) Prof. dr hab. Jan R.E. Taylor Przewodniczący Komitetu Ekologii PAN 3. Listu poparcia uczestników konferencji Ochrona przyrody w Polsce wobec współczesnych wyzwań cywilizacyjnych dla idei utworzenia Parku Narodowego Pogórza Karpackiego Poparcie uczestników konferencji Ochrona przyrody w Polsce wobec współczesnych wyzwań cywilizacyjnych dla idei utworzenia Parku Narodowego Pogórza Karpackiego Wyrażamy niniejszym poparcie dla idei utworzenia parku narodowego reprezentującego wartości przyrodnicze Pogórza Karpackiego. Park ten, zgodnie z zamysłem i staraniami kilku pokoleń przyrodników polskich, powinien zostać utworzony na Pogórzu Przemyskim w rejonie masywu górskiego Turnicy. Przemawiają za tym m.in. ciągle zachowane, unikatowe w skali międzynarodowej wartości przyrodnicze tego obszaru, potwierdzane współcześnie prowadzonymi badaniami, reprezentowanie przez niego znacznej części reliktowej puszczy karpackiej zachowanej w polskiej części Karpat, bogactwo szaty roślinnej, wyjątkowe bogactwo dużych drapieżników oraz rzadkich gatunków ptaków, jak również liczne stanowiska bardzo rzadkich, chronionych 18
gatunków owadów, w tym chrząszczy ksylobiontycznych charakterystycznych dla pierwotnych kompleksów puszczańskich; Konieczne jest w imię interesu ogólnonarodowego - nasilenie starań o uzyskanie akceptacji dla utworzenia tego parku u społeczności miejscowej. Biorąc pod uwagę obecne ograniczenia prawne oraz ekonomiczne, jak również fakt, że wartości przyrodnicze omawianego obszaru nie są obecnie właściwie zabezpieczone, popieramy stanowisko Państwowej Rady Ochrony Przyrody z września 2011 roku w sprawie projektowanego Turnickiego Parku Narodowego, rekomendujące m.in. niezbędne działania przygotowawcze, w tym: - rozszerzenie ochrony rezerwatowej najcenniejszych ekosystemów projektowanego parku, z uwzględnieniem zwłaszcza obszarów trudno dostępnych, mało opłacalnych dla gospodarki leśnej; - rozszerzenie zakresu ochrony ścisłej, do której obszar ten jest szczególnie predestynowany; - rozważenie możliwości wyłączenia z pozyskiwania rębnego okazów starych drzew, z zastosowaniem rozwiązań opracowanych dla Puszczy Białowieskiej; - opracowanie programu wsparcia dla przekwalifikowania się części gospodarki miejscowych gmin, w celu lepszego wykorzystania szans zrównoważonego rozwoju stwarzanych przez park narodowy. Kraków, 24 października 2013 r. W imieniu uczestników i organizatorów konferencji prof. dr hab. Zbigniew Mirek Adresaci: Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Ministerstwo Środowiska Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Rzeszowie Państwowa Rada Ochrony Przyrody Urząd Marszałkowski w Rzeszowie Prezydium Polskiej Akademii Nauk 19
Władze II Wydziału Nauk Biologicznych i Rolniczych Polskiej Akademii Nauk Fundacja Dziedzictwo Przyrodnicze Uzasadnieniem pilnej potrzeby utworzenia rezerwatu są wyniki badań przyrodniczych zebrane w poniższej dokumentacji. 20
Załącznik nr 1: Lokalizacja rezerwatu "Reliktowa Puszcza Karpacka"na podkładzie mapy topograficznej: 21
Załącznik nr 2: Tab. Współrzędne punktów załamania granicy rezerwatu "Reliktowa Puszcza Karpacka" [PUWG 1992] Lp. X Y 1 752467 2267 2 752458 2223 3 752469 2191 4 752463 2160 5 752460 2153 6 752373 2137 7 752456 2097 8 752459 2098 9 752544 2029 10 752565 199962 11 752566 199960 12 752562 199948 13 752558 199885 14 752537 199888 15 752538 199909 16 752538 199949 17 752507 199956 18 752469 199982 19 752444 199961 20 752442 199924 21 752455 199870 22 752469 199823 23 752423 199780 24 752321 199828 25 752339 199972 26 752332 2017 27 752295 2046 28 752273 2078 29 752249 2080 30 752263 2094 31 752301 2186 32 752308 2248 33 752328 2259 34 752330 2261 35 752313 2280 36 752316 2282 37 752393 2315 38 752467 2267 39 752331 201011 40 752344 2015 41 752372 2981 42 752372 2968 43 752359 2973 44 752332 2947 45 752348 2901 46 752370 2878 47 752403 2874 48 752428 2831 49 752462 2817 50 752450 2787 51 752472 2730 52 752471 2703 53 752439 2669 54 752442 2643 55 752414 2630 56 752388 26 57 752383 2563 58 752362 2577 59 752345 2595 60 752319 2577 61 752322 2570 62 752330 2558 63 752282 2529 64 752242 2515 65 752277 2486 66 752319 2476 67 752301 2434 68 752293 2423 69 752195 2417 70 752140 2436 71 752139 2437 72 752188 2379 73 752202 2366 74 752205 2320 75 752190 2288 76 752171 2288 77 752171 2274 78 752162 2209 79 752165 2192 80 752184 2164 81 752190 2118 82 752162 2039 83 752122 199956 84 752080 199874 85 752060 199816 86 752051 199810 87 752030 199785 88 752016 199772 89 752013 199776 90 752011 199779 91 751988 199791 92 751934 199763 93 751927 199791 94 751968 199823 95 751985 199859 96 7527 199896 97 752037 199914 98 752056 199935 99 752091 199944 1 752114 199995 101 752044 2033 102 752014 2062 103 751988 2074 104 751976 2118 105 751924 2117 106 751915 2133 107 751887 2131 108 751883 2108 109 751860 2106 110 751859 2060 111 751861 2032 112 751817 22 113 751796 2017 114 751750 24 115 751734 199989 116 751756 199966 117 751772 199938 118 751762 199929 119 751794 199906 120 751807 199878 121 751765 199879 122 751643 199936 123 751583 199946 124 751544 199958 125 751520 199956 22
126 751516 199962 127 751508 199981 128 751509 199981 129 751561 199988 130 751635 2016 131 751659 2031 132 751685 2045 133 751694 2088 134 751724 2102 135 751671 2162 136 751653 2166 137 751627 2228 138 751586 2271 139 751556 2283 140 751534 2302 141 751516 2336 142 751445 2339 143 751407 2363 144 751374 2395 145 751344 2373 146 751316 2358 147 751303 2346 148 751285 2353 149 751284 2353 150 751278 2348 151 751253 2342 152 751253 2343 153 751233 2367 154 751252 2410 155 751245 2430 156 751286 2456 157 751345 2478 158 751380 2528 159 751383 2547 160 751393 2575 161 751394 2582 162 751412 2589 163 751414 2610 164 751423 2644 165 751459 2688 166 751485 2712 167 751469 2728 168 751406 2682 169 751369 2665 170 751335 2619 171 751283 2599 172 751267 26 173 751282 2576 174 751282 2545 175 751274 2511 176 751237 25 177 751208 2540 178 751202 2586 179 751192 2614 180 751181 2627 181 751184 2629 182 751188 2629 183 751194 2646 184 751203 2661 185 751204 2668 186 751225 2689 187 751230 2695 188 751214 2714 189 751207 2722 190 751207 2747 191 751198 2750 192 751185 2751 193 751182 2758 194 751177 2759 195 751165 2766 196 751161 2771 197 751178 2785 198 751191 2798 199 751201 2803 2 751210 2815 201 751204 2841 202 751202 2859 203 751205 2872 204 751253 2925 205 751271 2927 206 751286 2932 207 751296 2931 208 751303 2937 209 751317 2942 210 751324 2940 211 751331 2951 212 751328 2976 213 751343 2983 214 751331 2999 215 751318 2012 216 751281 2984 217 751257 2952 218 751193 2920 219 751187 2906 220 751153 2919 221 751131 2953 222 751084 2015 223 751092 2017 224 751086 201028 225 751047 201079 226 751020 201101 227 751016 201128 228 751028 201149 229 751051 201156 230 751090 201119 231 751097 201095 232 751132 201075 233 751152 201027 234 751182 201016 235 751213 2989 236 751233 2999 237 751250 201030 238 751263 201041 239 751259 201051 240 751249 201047 241 751230 201068 242 751218 201093 243 751193 201120 244 751179 201123 245 751174 201119 246 751148 201111 247 751101 201168 248 751093 201190 249 751116 201195 250 751136 201199 251 751147 201203 252 751183 201202 253 751183 201223 254 751180 201230 255 751166 201270 256 751187 201276 257 751189 201295 258 751288 201362 259 751286 201380 260 751294 201398 261 751269 201391 262 751264 201402 263 751263 201405 264 751267 201410 265 751299 201435 266 751305 201441 23
267 751308 201439 268 751329 201432 269 751342 201409 270 751387 201388 271 751424 201359 272 751434 201340 273 751458 201339 274 751475 201321 275 751479 201308 276 751462 201294 277 751486 201278 278 751486 201264 279 751536 201228 280 751547 201198 281 751578 201191 282 751588 201169 283 751614 201155 284 751611 201142 285 751621 201138 286 751626 201105 287 751662 201077 288 751633 201052 289 751634 201035 290 751627 201030 291 751610 201045 292 751570 201024 293 751554 201056 294 751506 201050 295 751503 201030 296 751523 2992 297 751537 2984 298 751539 2983 299 751551 2972 3 751562 2938 301 751558 2904 302 751583 2901 303 751587 2879 304 751598 2866 305 751678 2925 306 751687 2913 307 751703 2906 308 751696 2893 309 751707 2879 310 751683 2850 311 751653 2825 312 751712 28 313 751706 2771 314 751725 2754 315 751767 2786 316 751793 2787 317 751817 2781 318 751846 2747 319 751858 2725 320 751883 2717 321 751884 2717 322 751891 2702 323 751976 2624 324 752022 2584 325 752040 2638 326 752047 2677 327 752068 2718 328 752069 2751 329 752088 2792 330 752102 2802 331 752111 2837 332 752079 2874 333 752046 2956 334 7528 2997 335 752107 201077 336 752107 201081 337 752112 201094 338 752118 201101 339 752121 201088 340 752124 201076 341 752149 201051 342 752166 2016 343 752174 2984 344 752219 2991 345 752247 2976 346 752256 2964 347 752277 2969 348 752295 2962 349 752293 2977 350 752314 2012 351 752306 201020 352 752308 201037 353 752321 201038 354 752331 201011 355 751410 199952 356 751411 199951 357 751414 199956 358 751415 199965 359 751420 199972 360 751436 199977 361 751458 199937 362 751495 199886 363 751550 199791 364 751595 199748 365 751643 199683 366 751673 199653 367 751687 199644 368 751689 199643 369 751702 199637 370 751744 199617 371 751759 199605 372 751774 199599 373 751793 199584 374 751811 199582 375 751822 199569 376 751841 199560 377 751843 199563 378 751890 199554 379 751937 199589 380 751940 199594 381 751947 199599 382 751952 199598 383 751966 199592 384 752027 199626 385 752075 199674 386 752114 199640 387 752057 199593 388 752024 199592 389 7521 199575 390 751956 199584 391 751953 199580 392 751954 199512 393 751940 199504 394 751874 199537 395 751825 199519 396 751818 199491 397 751837 199404 398 751785 199349 399 751719 199342 4 751724 199354 401 751741 199364 402 751759 199407 403 751775 199437 404 751781 199463 405 751775 199439 406 751766 199450 407 751736 199486 24
408 751726 199537 409 751707 199564 410 751677 199536 411 751621 199463 412 751593 199435 413 751562 199464 414 751591 199479 415 751583 199525 416 751601 199555 417 751605 199614 418 751586 199685 419 751534 199745 420 751469 199818 421 751461 199875 422 751428 199940 423 751381 199898 424 751375 199882 425 751355 199858 426 751362 199826 427 751361 199782 428 751353 199752 429 751342 199743 430 751342 199723 431 751306 199643 432 751310 199612 433 751283 199572 434 751295 199560 435 751252 199519 436 751228 199523 437 751180 199504 438 751150 199486 439 751147 199473 440 751174 199454 441 751197 199441 442 751154 199390 443 751131 199373 444 751126 199386 445 751144 199418 446 751097 199453 447 751096 199454 448 751075 199479 449 751064 199530 450 751045 199556 451 7517 199615 452 750976 199635 453 750971 199674 454 750947 199694 455 750947 199721 456 750963 199741 457 7514 199767 458 751042 199812 459 751059 199848 460 751085 199891 461 751114 199867 462 751120 199882 463 751128 199888 464 751144 199908 465 751182 199897 466 751215 199885 467 751233 199872 468 751247 199878 469 751272 199873 470 751302 199886 471 751327 199917 472 751363 199944 473 751376 199956 474 751398 199959 475 751410 199952 476 759538 193467 477 759547 193441 478 759565 193440 479 759568 193417 480 759581 193409 481 759595 193415 482 759592 193396 483 759583 193379 484 759594 193369 485 759628 193419 486 759678 193471 487 759659 193503 488 759641 193510 489 759646 193529 490 759646 193554 491 759631 193554 492 759627 193561 493 759604 193570 494 759589 193604 495 759606 193622 496 759616 193621 497 759632 193638 498 759619 193653 499 759583 193648 5 759544 193619 501 759526 193637 502 759527 193641 503 759534 193651 504 759522 193673 505 759499 193653 506 759471 193614 507 759440 193635 508 759459 193655 509 759479 193667 510 759502 193693 511 759493 193704 512 759445 193695 513 759444 193708 514 759467 193721 515 759492 193726 516 759509 193739 517 759506 193779 518 759493 193792 519 759480 193813 520 759475 193825 521 759457 193837 522 759450 193837 523 759440 193840 524 759431 193845 525 759426 193852 526 759424 193862 527 759415 193876 528 759405 193883 529 759401 193899 530 759378 193929 531 759365 193949 532 759360 193964 533 759351 193970 534 759350 193980 535 759343 193991 536 759332 193996 537 759320 1944 538 759313 194019 539 7593 1942 540 759288 193994 541 759315 193954 542 759322 193832 543 759261 193870 544 759233 193853 545 759223 193802 546 759223 193763 547 759223 193683 548 759231 193675 25
549 759217 193649 550 759230 193634 551 759228 193620 552 759261 193602 553 759280 193579 554 759274 193561 555 759227 193517 556 759194 193523 557 759194 193512 558 759167 193529 559 759115 193456 560 759093 193424 561 759087 193421 562 759083 193418 563 759044 193391 564 759044 193392 565 759047 193414 566 759030 193416 567 759013 193426 568 758999 193419 569 758919 193522 570 758888 193452 571 758840 193422 572 758834 193406 573 758848 193381 574 758902 193393 575 758939 193391 576 758966 193326 577 758967 193325 578 758949 193310 579 758929 193299 580 758929 193299 581 758915 193328 582 758890 193321 583 758845 193329 584 758844 193341 585 758804 193296 586 758797 193287 587 758766 193263 588 758753 193297 589 758740 193289 590 758730 193267 591 758738 193244 592 758761 193223 593 758762 193222 594 758717 193193 595 758685 193172 596 758678 193167 597 758696 193202 598 758688 193213 599 758679 193225 6 758663 193236 601 758663 193235 602 758644 193210 603 758628 193201 604 758613 193207 605 758629 193250 606 758630 193305 607 758637 193324 608 758639 193351 609 758639 193355 610 758677 193426 611 758686 193442 612 758704 193517 613 758727 193576 614 758770 193624 615 758846 193709 616 758898 193793 617 758901 193796 618 758889 193824 619 758888 193824 620 758845 193826 621 758815 193852 622 758794 193860 623 758753 193856 624 758746 193881 625 758707 193876 626 758656 193837 627 758605 193839 628 758603 193839 629 758599 193844 630 758592 193855 631 758595 193865 632 758599 193870 633 758606 193874 634 758616 193873 635 758634 193881 636 758637 193888 637 758642 193893 638 758651 193898 639 758652 193905 640 758646 193912 641 758645 193917 642 758650 193927 643 758655 193930 644 758663 193942 645 758672 193944 646 758683 193948 647 758687 193958 648 758689 193966 649 758689 193974 650 758671 193965 651 758665 194014 652 758640 1948 653 758630 194025 654 758625 194049 655 758603 194050 656 758578 194020 657 758549 193997 658 758517 193981 659 758499 193959 660 758507 193943 661 758494 193917 662 758482 193901 663 758463 193913 664 758427 193865 665 758408 193856 666 758387 193832 667 758384 193823 668 758383 193817 669 758368 193791 670 758329 193813 671 758276 193798 672 758249 193827 673 758206 193832 674 758184 193880 675 758186 193903 676 758149 193932 677 758136 193925 678 758117 193962 679 758117 193964 680 758101 193999 681 758075 194014 682 758069 1947 683 758020 194040 684 758048 194056 685 758037 194082 686 757979 194130 687 758019 194169 688 758070 194168 689 758075 194198 26
690 758051 194209 691 758017 194238 692 7585 194261 693 757992 194332 694 757963 194394 695 757936 194393 696 757912 194449 697 757869 194490 698 757865 194494 699 757864 194494 7 757856 194526 701 757872 194535 702 757879 194535 703 757888 194538 704 757896 194539 705 757903 194537 706 757918 194541 707 757930 194540 708 757937 194545 709 757938 194556 710 757945 194561 711 757946 194571 712 757953 194578 713 757955 194586 714 757961 194593 715 757961 194603 716 757966 194605 717 757968 194614 718 757975 194619 719 757983 194616 720 757991 194617 721 7587 194618 722 758015 194624 723 758018 194632 724 758015 194643 725 758018 194651 726 758023 194654 727 757984 194657 728 757973 194687 729 757899 194678 730 757888 194737 731 757901 194749 732 757907 194772 733 757921 194791 734 757911 194798 735 757911 194796 736 757879 194745 737 757783 194680 738 757779 194679 739 757780 194683 740 757785 194704 741 757755 194718 742 757727 194721 743 757714 194755 744 757729 194790 745 757713 194821 746 757735 194885 747 757725 194899 748 757708 194901 749 757692 194927 750 757656 194910 751 757638 194939 752 757649 194953 753 757657 194989 754 757634 1953 755 757632 195018 756 757642 195037 757 757642 195063 758 757595 195064 759 757591 195076 760 757560 195079 761 757530 195102 762 757505 195133 763 757498 195142 764 757509 195162 765 757521 195172 766 757528 195206 767 757511 195226 768 757465 195232 769 757439 195248 770 757466 195274 771 757493 195307 772 757509 195325 773 757512 195333 774 757525 195331 775 757531 195336 776 757555 195354 777 757555 195354 778 757573 195359 779 757620 195374 780 757673 195415 781 757671 195418 782 757662 195432 783 757655 195426 784 757637 195453 785 757667 195498 786 757710 195530 787 757686 195544 788 757668 195527 789 757641 195540 790 757624 195570 791 7576 195550 792 757573 195544 793 757568 195545 794 757574 195561 795 757585 195598 796 757573 195628 797 757599 195732 798 757595 195744 799 757594 195737 8 757536 195673 801 757512 195669 802 757488 195642 803 757448 195665 804 757388 195619 805 757361 195640 806 757333 195656 807 757313 195681 808 757291 1957 809 757268 1957 810 757249 195690 811 757179 195642 812 757117 195607 813 757104 195604 814 757094 195581 815 757093 195578 816 757073 195593 817 757030 195630 818 756978 195617 819 756944 195654 820 756909 195694 821 756908 195695 822 756907 195699 823 756899 195705 824 756902 195707 825 756910 195712 826 756918 195722 827 756928 195724 828 756946 195752 829 756927 195765 830 756940 195771 27
831 756926 195784 832 756929 195808 833 756944 195811 834 756951 195818 835 756971 195818 836 756969 195845 837 756970 195847 838 756964 195850 839 756952 195855 840 756967 195877 841 756972 195870 842 756990 195871 843 756998 195872 844 7571 195877 845 756988 195896 846 756993 195904 847 756971 195914 848 756972 195921 849 7574 195938 850 757010 195929 851 757020 195934 852 757026 195933 853 757032 195936 854 757035 195933 855 757030 195915 856 757036 195913 857 757067 195930 858 757068 195931 859 757087 195961 860 757088 195970 861 757099 195976 862 757101 195974 863 757105 195980 864 757109 195992 865 757109 195992 866 757104 1962 867 757109 196011 868 757136 196031 869 757144 196022 870 757154 196017 871 757177 196035 872 757186 196032 873 757194 196048 874 757228 196068 875 757256 196089 876 757280 196089 877 757301 196102 878 757301 196114 879 757294 196145 880 757306 196145 881 757315 196143 882 757329 196144 883 757338 196135 884 757348 196150 885 757356 196143 886 757369 196142 887 757382 196145 888 757399 196141 889 757398 196149 890 757396 196155 891 757398 196162 892 757401 196164 893 7574 196166 894 757418 196182 895 757416 196201 896 757432 196223 897 757444 196223 898 757483 196238 899 757465 196256 9 7575 196276 901 757534 196320 902 757488 196283 903 757465 196274 904 757425 196270 905 757427 196267 906 757411 196238 907 7574 196208 908 757381 196198 909 757381 196198 910 757377 196204 911 757368 196219 912 757333 196279 913 757340 196314 914 757320 196363 915 757302 196374 916 757306 196393 917 757309 196404 918 757260 196444 919 757239 196451 920 757234 196478 921 757211 196481 922 757139 196530 923 757087 196550 924 757030 196562 925 756957 196601 926 756924 196646 927 756886 196661 928 756921 196757 929 756952 196847 930 756958 196845 931 757039 196812 932 757066 196787 933 757107 196815 934 757120 196877 935 757115 196934 936 757115 196933 937 757194 196883 938 757202 196855 939 757237 196812 940 757238 196792 941 757278 196786 942 757297 196768 943 757295 196746 944 757283 196729 945 757279 196697 946 757238 196682 947 757274 196610 948 757276 196587 949 757258 196561 950 757296 196515 951 757284 196503 952 757286 196485 953 757301 196479 954 757310 196479 955 757323 196493 956 757363 196501 957 757393 196549 958 757406 196546 959 757417 196518 960 757399 196493 961 757395 196462 962 757380 196440 963 757368 196404 964 7574 196404 965 757414 196386 966 757431 196388 967 757441 196436 968 757459 196459 969 757479 196455 970 757511 196416 971 757516 196409 28
972 757513 196397 973 757539 196311 974 757565 196324 975 757581 196348 976 757607 196351 977 757636 196380 978 757630 196410 979 757604 196442 980 757586 196459 981 757549 196486 982 757548 196532 983 757563 196580 984 757540 196660 985 757543 196685 986 757538 196712 987 757539 196744 988 757532 196795 989 757522 196833 990 757527 196858 991 757587 196838 992 757702 196826 993 757780 196809 994 757865 196802 995 757902 196859 996 757913 196909 997 757969 196978 998 7580 196974 999 7588 196973 10 758065 196999 11 758073 1972 12 758109 196980 13 758113 196977 14 758165 197105 15 758171 197102 16 758196 197092 17 758196 197092 18 758206 197087 19 758186 196980 1010 758169 196939 1011 758272 1968 1012 758332 196805 1013 758402 196944 1014 758452 197018 1015 758501 197069 1016 758509 197076 1017 758536 197040 1018 758540 197034 1019 758549 197026 1020 758551 197022 1021 758552 197021 1022 758563 197013 1023 758579 1973 1024 758661 196949 1025 758675 196931 1026 758685 196917 1027 758711 196919 1028 758720 196916 1029 758732 196918 1030 758740 196911 1031 758769 196892 1032 758793 196886 1033 758806 196874 1034 758822 196864 1035 758840 196836 1036 758842 196831 1037 758863 196788 1038 758861 196769 1039 758901 196719 1040 758897 196709 1041 758894 196701 1042 758892 196701 1043 758887 196694 1044 758873 196694 1045 758859 196694 1046 758839 196683 1047 758820 196671 1048 758803 196667 1049 758790 196661 1050 758776 196659 1051 758757 196652 1052 758753 196640 1053 758741 196635 1054 758726 196621 1055 758711 196613 1056 758706 196602 1057 7587 196596 1058 758701 196588 1059 758691 196569 1060 758689 196560 1061 758685 196560 1062 758685 196559 1063 758652 196438 1064 758669 196424 1065 758695 196382 1066 758706 196356 1067 758698 196356 1068 758680 196356 1069 758659 196301 1070 758634 196289 1071 758613 196232 1072 758626 196214 1073 758660 196205 1074 758742 196207 1075 758761 196204 1076 758795 196237 1077 758798 196241 1078 758824 196212 1079 758868 196175 1080 758902 196143 1081 758894 196123 1082 758849 196112 1083 7588 196110 1084 758774 196129 1085 758748 196137 1086 758730 196163 1087 758663 196178 1088 758645 196162 1089 758612 196165 1090 758595 196153 1091 758577 196137 1092 758561 196077 1093 758530 196017 1094 758538 195967 1095 758521 195880 1096 758485 195822 1097 758501 195772 1098 758471 195738 1099 758456 195734 11 758403 195717 1101 758337 195709 1102 758279 195680 1103 758260 195670 1104 758310 195643 1105 758365 195597 1106 758442 195564 1107 758528 195486 1108 758567 195449 1109 758581 195427 1110 758599 1954 1111 758611 195374 1112 758648 195323 29
1113 758703 195294 1114 758716 195271 1115 758823 195185 1116 758843 195158 1117 758870 195131 1118 758877 195103 1119 758888 195047 1120 758948 194978 1121 758963 194951 1122 758996 194922 1123 759069 194837 1124 759113 194745 1125 759176 194706 1126 759209 194664 1127 759253 194627 1128 759266 194597 1129 759292 194560 1130 759321 194520 1131 759328 194498 1132 759387 194446 1133 759428 194484 1134 759465 194502 1135 759486 194513 1136 759523 194529 1137 759615 194579 1138 7597 194637 1139 759763 194661 1140 759787 194668 1141 759827 194673 1142 759836 194674 1143 759939 194660 1144 759955 194660 1145 7632 194637 1146 7647 194627 1147 7669 194630 1148 760145 194605 1149 760197 194599 1150 760225 194604 1151 760240 194641 1152 760238 194660 1153 760232 194685 1154 760217 194720 1155 760209 194723 1156 760194 194741 1157 760182 194770 1158 760170 194785 1159 760170 194803 1160 760164 194806 1161 760159 194811 1162 760149 194834 1163 760149 194862 1164 760154 194886 1165 760145 194903 1166 760140 194904 1167 760128 194914 1168 7696 194963 1169 7684 194968 1170 7669 194983 1171 7646 194998 1172 7639 195018 1173 7630 195029 1174 7610 195032 1175 7601 195037 1176 759995 195038 1177 759980 195038 1178 759973 195041 1179 759969 195049 1180 759923 195068 1181 759912 195074 1182 759904 195086 1183 759899 195084 1184 759872 195109 1185 759862 195113 1186 759854 195121 1187 759842 195123 1188 759825 195146 1189 759815 195151 1190 759807 195166 1191 759796 195207 1192 759786 195223 1193 759783 195234 1194 759785 195260 1195 759782 195270 1196 759784 195276 1197 759783 195284 1198 759807 195330 1199 759807 195346 12 759819 195369 1201 759819 195381 1202 759838 195437 1203 759836 195442 1204 759820 195460 1205 759817 195509 1206 759827 195507 1207 759826 195514 1208 759819 195521 1209 759811 195536 1210 759823 195552 1211 759830 195568 1212 759821 195575 1213 759832 195578 1214 759820 195583 1215 759815 195603 1216 759834 195608 1217 759844 195615 1218 759835 195627 1219 759832 195631 1220 759834 195643 1221 759821 195660 1222 759822 195668 1223 759830 195660 1224 759832 195668 1225 759823 195674 1226 759826 195679 1227 759831 195692 1228 759837 195703 1229 759846 195714 1230 759839 195744 1231 759833 195753 1232 759827 195775 1233 759831 195786 1234 759837 195792 1235 759827 195801 1236 759817 195807 1237 759823 195815 1238 759825 195818 1239 759819 195856 1240 759812 195863 1241 759808 195867 1242 759810 195871 1243 759813 195883 1244 759804 195897 1245 759801 1959 1246 759802 195905 1247 759806 195912 1248 759809 195926 1249 759802 195934 1250 759791 195950 1251 759804 195964 1252 759813 195987 1253 759813 1962 30
1254 759826 196017 1255 759838 196038 1256 759845 196047 1257 759852 196057 1258 759845 196062 1259 759834 196075 1260 759824 196095 1261 759818 196108 1262 759808 196124 1263 759799 196127 1264 759790 196126 1265 759784 196119 1266 759779 196112 1267 759770 196110 1268 759753 196123 1269 759742 196135 1270 759722 196141 1271 759705 196146 1272 759688 196150 1273 759664 196175 1274 759652 196186 1275 759642 196186 1276 759632 196182 1277 759618 196183 1278 759606 196210 1279 759605 196224 1280 759598 196235 1281 759580 196238 1282 759564 196238 1283 759539 196234 1284 759510 196244 1285 759491 196244 1286 759474 196252 1287 759464 196262 1288 759447 196286 1289 759436 196293 1290 759436 196293 1291 759437 196294 1292 759463 196320 1293 759464 196320 1294 759464 196320 1295 759498 196307 1296 759558 196286 1297 759594 196264 1298 759643 196231 1299 759669 196222 13 759734 196220 1301 759752 196220 1302 759776 196216 1303 759833 196185 1304 759881 196145 1305 759958 196092 1306 759980 196084 1307 7607 196080 1308 7633 196073 1309 7641 196074 1310 760110 196074 1311 760138 196063 1312 760202 196020 1313 760231 1965 1314 760290 1960 1315 760319 195995 1316 760350 195972 1317 760384 195937 1318 760404 195925 1319 760442 195916 1320 760490 195908 1321 760522 195896 1322 760550 195881 1323 760582 195857 1324 760595 195841 1325 760653 195741 1326 760665 195720 1327 760679 195703 1328 760686 195688 1329 760692 195674 1330 760698 195617 1331 760706 195543 1332 760722 195506 1333 760728 195501 1334 760749 195473 1335 760778 195441 1336 760793 195435 1337 760847 195417 1338 760893 195402 1339 760964 195393 1340 760998 195374 1341 761056 195339 1342 761095 195311 1343 761111 195302 1344 761150 195179 1345 761160 195161 1346 761206 195117 1347 761218 195106 1348 761263 195085 1349 761274 195082 1350 761285 195081 1351 761339 195129 1352 761351 195157 1353 761357 195186 1354 761361 195238 1355 761384 195252 1356 761395 195257 1357 761430 195252 1358 761438 195249 1359 761443 195252 1360 761458 195262 1361 761470 195279 1362 761482 195279 1363 761542 195217 1364 761687 195069 1365 761752 1953 1366 761829 194925 1367 761913 194841 1368 761974 194777 1369 762061 194691 1370 762037 194665 1371 762050 194636 1372 762075 194581 1373 762080 194569 1374 762034 194570 1375 761998 194553 1376 761964 194525 1377 761829 194541 1378 761817 194537 1379 761817 194537 1380 761789 194501 1381 761744 194502 1382 761748 194489 1383 761750 194484 1384 761763 194482 1385 761776 194472 1386 761801 194462 1387 761825 194452 1388 761847 194434 1389 761872 194405 1390 761886 194388 1391 7619 194370 1392 761904 194354 1393 761907 194331 1394 761910 194314 31