Załącznik nr 7 do Uchwały nr 87/2004 RG z dn. 22.04.04r. STANDARDY NAUCZANIA DLA KIERUNKU STUDIÓW I. WYMAGANIA OGÓLNE ZARZĄDZANIE I INŻYNIERIA PRODUKCJI studia zawodowe Studia zawodowe na kierunku zarządzanie i inżynieria produkcji trwają nie mniej niż 3,5 roku (7 semestrów). Łączny wymiar zajęć wynosi nie mniej niż 2200 godzin, w tym 1275 godzin określonych w standardach nauczania. II. SYLWETKA ABSOLWENTA Absolwent studiów zawodowych kierunku zarządzanie i inżynieria produkcji otrzymuje tytuł zawodowy inżyniera. Powinien posiadać przygotowanie w zakresie: wiedzy inżynierskiej, a także podstaw nauk ekonomicznych i zarządzania oraz umiejętności menedżerskich. Powinien posiadać umiejętności w zakresie: rozwiązywania zagadnień danej dziedziny techniki z pomocą metod i technik inżynierskich, projektowania nowych i nadzorowania istniejących systemów produkcyjnych, eksploatacyjnych i obiektów, projektowania systemów zarządzania, doboru i szkolenia personelu, zarządzania kosztami, finansami i kapitałem, zarządzania przedsiębiorstwem, marketingu, logistyki oraz zarządzania inwestycjami rzeczowymi, a także formułowania problemów z zakresu technologii, zarządzania i finansów, transferu technologii oraz innowacyjności. III. GRUPY PRZEDMIOTÓW I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE A. PRZEDMIOTY OGÓLNE 240 B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE 555 C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE 480 Razem: 1275 IV. PRAKTYKI Wymagana jest co najmniej 15 tygodniowa obowiązkowa praktyka zawodowa. Jej formę i zakres ustala uczenia. V. PRZEDMIOTY W GRUPACH I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE A. PRZEDMIOTY OGÓLNE 240 1. Przedmiot do wyboru 60 2. Język obcy 120 3. Wychowanie fizyczne 60 B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE 555 1. Matematyka 150 2. Fizyka lub chemia (do wyboru) 60
3. Technologia informacyjna 90 4. Geometria i grafika inżynierska 45 5. Podstawy metrologii 30 6. Mikro- i makroekonomia 90 7. Podstawy prawa 45 8. Podstawy zarządzania 45 2 C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE 480 1. Finanse i rachunkowość 60 2. Rachunek kosztów dla inżynierów 30 3. Zarządzanie produkcją i usługami 45 4. Zarządzanie strategiczne 30 5. Zarządzanie jakością (TQM) 30 6. Podstawy marketingu 30 7. Ekologia zasobów naturalnych i ochrona środowiska 30 8. Materiałoznawstwo 45 9. Podstawy projektowania inżynierskiego 60 10. Podstawy automatyzacji 30 11. Logistyka w przedsiębiorstwie 30 12. Procesy i techniki produkcyjne 60 VI. TREŚCI PROGRAMOWE PRZEDMIOTÓW A.PRZEDMIOTY OGÓLNE 1. Przedmiot do wyboru Etyka, psychologia, filozofia, socjologia, komunikacja społeczna, ochrona własności intelektualnej, inny. B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE 1. Matematyka Liczby zespolone. Elementy rachunku macierzowego i wektorowego. Funkcje liniowe oraz ciągłe jednej i wielu zmiennych. Rachunek różniczkowy i całkowy jednej i wielu zmiennych. Szeregi liczbowe. Proste równania różniczkowe zwyczajne. Analiza dynamiki zjawisk. Programowanie liniowe i zagadnienia transportowe. Optymalizacja. Metody opisu statystycznego. Elementy rachunku prawdopodobieństwa. Dane i podstawowe normy statystyczne. Zmienna losowa, podstawowe rozkłady zmiennych losowych. Rozkład z prób. Przedziały ufności. Testowanie hipotez statystycznych. Statystyczna miara współzależności zjawisk. Techniki losowania prób. Projektowanie eksperymentów statystycznych. Elementy teorii kolejek i systemu masowej obsługi. 2. Fizyka lub chemia (do wyboru) Fizyka Kinematyka. Dynamika punktu materialnego. Mechanika ciała sztywnego. Ruch drgający. Mechanika relatywistyczna. Grawitacja. Termodynamika. Równowaga faz, przejście fazowe. Elektryczność i magnetyzm. Optyka liniowa i falowa. Oddziaływania fundamentalne, elementarne składniki materii. Budowa atomu i jądra, kwanty. Podstawowe pojęcia makro- i mikroświata opis klasyczny i kwantowo-mechaniczny.
3 Chemia Budowa materii i klasyfikacja pierwiastków. Podstawowe pojęcia i prawa chemii. Mechanizmy powstawania wiązań chemicznych. Podstawy chemii nieorganicznej, organicznej, fizycznej i anlitycznej. Podstawy technologii chemicznej. 3. Technologia informacyjna Podstawowe pojęcia informatyki. Sprzęt komputerowy. Standardowe konfiguracje komputera. Oprogramowanie. Systemy operacyjne (obiektowe, ponadobiektowe). Edytory tekstów. Arkusze kalkulacyjne. Bazy danych i ich wykorzystanie. Złożone systemy informatyczne (lokalne i rozległe sieci komputerowe): UNIX, NOVELL, e-mail, internet. 4. Geometria i grafika inżynierska Geometryczne podstawy rysunku technicznego: rzutowanie równoległe i prostokątne. Aksonometria jako podstawowa forma tworzenia rysunków poglądowych (szkicowanie odręczne). Główne formy zapisu graficznego zalecane przez normy: rzutowanie, przekroje rysunkowe, wymiarowanie. Techniki komputerowe (CAD) jako narzędzie wspomagające opracowanie graficzne dokumentacji technicznej i ofertowej. 5. Podstawy metrologii Pomiary wielkości mechanicznych, zamienność części, tolerancje i pasowania. Teoria błędu w ujęciu granicznym. Źródła i typy błędów. Zapis, wyniki pomiaru. Narzędzia pomiarowe: analogowe, cyfrowe. Przetworniki, komparatory, wzorce. Przetworniki A/C i C/A. Wspomaganie mikrokomputerowe. Oddziaływania: obiekt pomiaru-przyrządobserwator. Model, wzór definicyjny, sumowanie błędów. Statystyczna teoria błędów. Metody i techniki pomiaru różnych wielkości fizycznych, obiektów i procesów. 6. Mikro- i makroekonomia Rynek i gospodarka rynkowa. Teoria zachowania się konsumenta. Teoria produkcji. Modele konkurencji rynkowej: konkurencja doskonała, monopol, oligopol. Równowaga mikroekonomiczna. Alternatywna teoria przedsiębiorstwa. Rynki czynników produkcji. Równowaga konkurencyjna i elementy teorii dobrobytu. Gospodarka narodowa. Równowaga makroekonomiczna. Produkt społeczny, dochód narodowy. Budżet państwa, deficyt i dług publiczny. Pieniądz i system bankowy. Rynek pieniądza. Makroekonomia keynesowska i makroekonomia klasyczna. Cykl koniunkturalny. Inflacja, bezrobocie. Gospodarka otwarta. Równowaga zewnętrzna. Polityka budżetowa, monetarna i kursu walutowego. Polityka stabilizacyjna i model ISLM. Wzrost gospodarczy. 7. Podstawy prawa Podstawowe wiadomości o prawie. Elementy prawa państwowego, administracyjnego, cywilnego i karnego. Prawo gospodarcze pojęcie i zakres, podmioty gospodarcze i ich mienie, obrót gospodarczy. Administracyjno-prawne warunki wykonywania działalności gospodarczej. Zobowiązania. Ochrona własności przemysłowej i intelektualnej. 8. Podstawy zarządzania Sterowanie, kierowanie a zarządzanie. Proces zarządzania: planowanie, organizowanie, zatrudnianie, kierowanie, motywowanie i kontrolowanie. Cechy i cele organizacji oraz jej części składowe. Struktury organizacyjne typy struktur i ich projektowanie ze
4 szczególnym uwzględnieniem warunków techniczno-technologicznych. Synergia i efekt organizacyjny. Procesy informacyjno-decyzyjne. Istota, metody, techniki i style zarządzania. Innowacje, zmiany i konflikty w organizacji. Rola menedżera lidera. Przewodzenie. B. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE 1. Finanse i rachunkowość System finansowy państwa. Zasady gospodarki finansowej podmiotów gospodarczych. Powiązanie systemu finansowego podmiotów gospodarczych z systemem finansowym państwa. Rachunkowość w systemie informacyjnym podmiotu gospodarczego. Bilansowe ujęcie majątku i kapitałów. Operacje gospodarcze ich wpływ na bilans. System kont księgowych. Ewidencja stanu i zmian składników bilansowych oraz procesów gospodarczych (w tym pozyskania i zużycia czynników działalności). 2. Rachunek kosztów dla inżynierów Strukturalizacja kosztów. Zróżnicowanie modelowe rachunku kosztów. Procedury ewidencyjno-rozliczeniowe w różnych modelach rachunku kosztów. Standardy kosztowe. Kontrola budżetowa kosztów. Monitoring kosztowy. Koszty w problemowych rachunkach decyzyjno-kontrolnych. Metoda ABC i wykresy Ishikawy. 3. Zarządzanie produkcją i usługami Cel i przedmiot zarządzania produkcją i usługami. Logistyczne parametry przebiegu procesu produkcji i usług. Organizacja przestrzeni produkcyjnej i usługowej. Podstawy planowania i sterowania produkcją oraz realizacją usług. Pojęcie i klasyfikacja systemów zlecania produkcji i usług. Produktywność pracy a produktywność przedsiębiorstwa. Procedury, metody i instrumenty zarządzania zasobami ludzkimi. Współczesne metody zarządzania produkcją i usługami. 4. Zarządzanie strategiczne Istota i typologia strategii oraz zarządzania strategicznego. Logika zarządzania strategicznego. Otoczenie w zarządzaniu strategicznym. Kultura organizacji. Strategie konkurencji. Alianse strategiczne. Metody wdrażania strategii. Zarządzanie strategiczne w różnych sektorach przemysłu. 5. Zarządzanie jakością (TQM) Ewolucja systemów zarządzania jakością w Europie Zachodniej, USA i Japonii. System zapewnienia jakości w firmie. Certyfikacja zapewnienia jakości. Dokumentowanie systemu zapewnienia jakości w przedsiębiorstwie. Narzędzia TQM metody i techniki. Kroki w poprawie jakości TQM. Certyfikaty i akredytacje. 6. Podstawy marketingu Podstawowe elementy wiedzy na temat zachowań klientów indywidualnych i instytucjonalnych na rynku dóbr i usług konsumpcyjnych i produkcyjnych. Pojęcie i kryteria segmentacji rynku dóbr konsumpcyjnych i rynku przemysłowego. Charakterystyczne podobieństwa i różnice tych rynków. Otoczenie marketingowe przedsiębiorstwa i badania marketingowe. Analiza SWOT. Marketing mix: produkt, cena, dystrybucja i promocja jako narzędzie strategii marketingowych. Podstawowe strategie
5 marketingowe: penetracja jako narzędzie strategii marketingowych. Podstawowe strategie marketingowe: penetracji i rozwoju rynku, rozwoju produktu i dywersyfikacji. Metody analizy portfelowej BCG. Plan marketingowy cel, struktura i znaczenie dla przedsiębiorstwa. 7. Ekologia zasobów naturalnych i ochrona środowiska Procesy zachodzące w biosferze. Ochrona litosfery, hydrosfery i atmosfery. Ochrona przyrody i krajobrazu. Charakterystyka zanieczyszczeń naturalnych i antropogennych oraz ich oddziaływanie na środowisko. Redukcja zanieczyszczeń skutki szkodliwych emisji. Gospodarowanie powierzchnią Ziemi i rekultywacja terenów zdegradowanych. Gospodarowanie odpadami. Ochrona przed hałasem i wibracjami. Ekologicznie czyste technologie i procesy produkcyjne. Instrumenty prawne i ekonomiczne oraz polityka w zakresie ochrony środowiska. 8. Materiałoznawstwo Podstawowe właściwości materiałów: wytrzymałościowe rozciąganie, zginanie, ściskanie, skręcanie; zmęczeniowe; trybologiczne cierne i ślizgowe; cieplne przewodnictwo i izolacyjność, żaroodporność i termowytrzymałość; elektryczne przewodnictwo, izolatory; odpornościowe na działanie otoczenia atmosferycznego, chemicznego, biologicznego; technologiczne obrabialność, lejność, termoplastyczność, utwardzalność. Podstawowe elementy struktury i technologii otrzymywania i modyfikacji wybranych grup materiałów. Stopy żelaza i węgla: stale, żeliwa, materiały szkliste. Stale stopowe. Stopy metali kolorowych: brąz, mosiądz. Stopy aluminium. Materiały do pracy w obniżonych i podwyższonych temperaturach. Polimery i tworzywa sztuczne. Materiały ceramiczne. Kompozyty włókniste o osnowie ceramicznej i metalicznej. 9. Podstawy projektowania inżynierskiego Projektowanie obiektów i procesów jako podstawowy element działalności inżynierskiej. Holistyczne ujęcie procesu projektowania. Obiekty techniczne (maszyny, urządzenia i procesy) w ujęciu systemowym. Klasyfikacja cech. Etapy istnienia wytworu technicznego. Projektowanie techniczne i jego struktura. Formułowanie i analiza problemu, poszukiwanie koncepcji. Wymagania i ograniczenia (obliczania) i kształtowania wybranych obiektów technicznych. Modelowanie i optymalizacja w projektowaniu. Metody i techniki wspomagania różnych faz i etapów procesu projektowania. Bazy wiedzy i CAD. 10. Podstawy automatyzacji Pojęcia: mechanizacja, automatyzacja, robotyzacja. Struktura funkcjonalna układów sterowania numerycznego i automatycznej regulacji (SAR). Wybrane człony dynamiczne układów SAR. Prawa regulacji i kryteria stabilności układów SAR. Rodzaje sygnałów w układach SAR: ciągłe i dyskretne. Techniczne możliwości realizacji systemów SAR: układy mechaniczne, hydrauliczne, pneumatyczne, e1ektryczne i mieszane. Analiza przykładów układów SAR o działaniu ciągłym. Przykłady dyskretnych układów sterowania. Programowalne sterowniki logiczne PLC. Układy sterowania numerycznego NC, CNC i RC. Budowa i rodzaje robotów przemysłowych. Sterowanie ruchem i programowanie robotów. Przykłady zastosowania robotów przemysłowych. Elementy sztucznej inteligencji. 11. Logistyka w przedsiębiorstwie
6 Określenia, definicje i cele logistyki jako dziedziny integrującej jednoczesny przepływ strumienia materiałów, energii, informacji i kapitału. Główne założenia tworzenia systemów logistycznych w zaopatrzeniu, procesie produkcyjnym i dystrybucji dóbr. Automatyczna identyfikacja materiałów i przepływów energii oraz elektroniczne przetwarzanie i wymiana informacji o materiałach, energii i środkach finansowych. Logistyczne zorientowane techniki realizujące przepływ materiałów w systemach transportowo-magazynowych w oparciu o procesy podnoszenia, przemieszczania, przewozu, dystrybucji i agregacji materiałów surowców, półproduktów i produktów finalnych. 12. Procesy i techniki produkcyjne System wytwórczy i jego organizacja. Wyrób i jego cechy: funkcjonalne, użytkowe, handlowe. Jakość wyrobu. Proces wytwarzania i cechy go charakteryzujące. Ogólna charakterystyka techniki wytwarzania pod kątem uzyskiwanych cech wyrobu i wymagań stawianych procesowi wytwórczemu. Cele realizowane w procesie wytwórczym: nadanie kształtu, uzyskanie pożądanej struktury materiału oraz właściwości warstwy wierzchniej, uzyskanie efektów estetycznych, a także określonych właściwości fizycznych lub chemicznych, łączenie elementów w funkcjonalną całość (montaż). Przykłady wybranych procesów produkcyjnych w różnych dziedzinach techniki. Podstawowe procesy i technologie przetwarzania energii w ciepło lub pracę użytkową. Struktura funkcjonalna procesu wytwórczego przykłady. Planowanie procesu wytwórczego z uwzględnieniem rozmiarów produkcji, wydajności oraz różnorodności produkowanych wyrobów. Symulacyjne metody optymalizacji procesu wytwórczego. VII. ZALECENIA 1. Przy ustalaniu szczegółowego planu i programu studiów należy mieć na uwadze standardy organizacji europejskich kryteria FEANI (przedmioty nietechniczne winny stanowić około 10 %, przedmioty podstawowe około 35 %, a przedmioty techniczne około 55 % zajęć).