Problematyka odmowy przyłączenia do sieci ciepłowniczej, aspekty ekonomiczne i formalne, zapisy umowy przyłączeniowej r.pr. Renata Sławińska Puławy, dnia 11 lutego 2015r.
Art. 7 [Obowiązek zawarcia umowy] 1.Przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się przesyłaniem lub dystrybucją paliw gazowych lub energii jest obowiązane do zawarcia umowy o przyłączenie do sieci z podmiotami ubiegającymi się o przyłączenie do sieci, na zasadzie równoprawnego traktowania, jeżeli istnieją techniczne i ekonomiczne warunki przyłączenia do sieci i dostarczania tych paliw lub energii, a żądający zawarcia umowy spełnia warunki przyłączenia do sieci i odbioru. Jeżeli przedsiębiorstwo energetyczne odmówi zawarcia umowy o przyłączenie do sieci, jest obowiązane niezwłocznie pisemnie powiadomić o odmowie jej zawarcia Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki i zainteresowany podmiot, podając przyczyny odmowy. [ ]
Art. 7 [Obowiązek zawarcia umowy] cd. 3. Obowiązek, o którym mowa w ust. 1 zdanie pierwsze, nie dotyczy przypadku, gdy ubiegający się o zawarcie umowy o przyłączenie do sieci nie ma tytułu prawnego do korzystania z nieruchomości, obiektu lub lokalu, do których paliwa gazowe lub energia mają być dostarczane.
Określenie, że nałożony został publicznoprawny obowiązek oznacza, konieczność wykonywania takich działań, których przedsiębiorstwo nie podjęłoby lub podjęłoby w innym zakresie, gdyby kierowało się wyłącznie własnymi interesami handlowymi (gospodarczymi).
Nałożony na przedsiębiorstwa energetyczne zajmujące się przesyłaniem lub dystrybucją paliw lub energii publicznoprawny obowiązek zawarcia umowy o przyłączenie nie ma charakteru bezwzględnego. Z treści art. 7 ust. 1 i 3 Prawa energetycznego wynika, że obowiązek ten istnieje wówczas, gdy zostaną spełnione łącznie warunki, do których ustawodawca zaliczył: - istnienie warunków technicznych i ekonomicznych przyłączenia do sieci i dostarczania paliw lub energii, -spełnianie przez podmiot żądający zawarcia umowy warunków przyłączenia do sieci i odbioru oraz - dysponowanie tytułem prawnym do korzystania z nieruchomości, obiektu lub lokalu, do których paliwa gazowe lub energia mają być dostarczane.
Obowiązujące przepisy prawa, w szczególności ustawa prawo energetyczne i Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 15 stycznia 2007 r. w sprawie szczegółowych warunków funkcjonowania systemów ciepłowniczych (Dz. U. nr 16 poz. 92, dalej jako Rozporządzenie systemowe ) reguluje jedynie kwestie przyłączenia do sieci ciepłowniczej źródeł ciepła ( 6), węzłów cieplnych ( 7) oraz przyłączenia do zewnętrznej instalacji odbiorczej za węzłem grupowym, należącej do przedsiębiorstwa ciepłowniczego lub dystrybutora ciepła instalacji w obiekcie odbiorcy ( 8).
Zgodnie z Rozporządzeniem systemowym: 3. Przyłączenie do sieci ciepłowniczej następuje na podstawie umowy o przyłączenie, o której mowa w art. 7 ust. 2 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 Prawo energetyczne, zwanej dalej Ustawą, i po spełnieniu warunków przyłączenia do tej sieci, zwanych dalej warunkami przyłączenia. I dalej: 4. Podmiot ubiegający się o przyłączenie do sieci ciepłowniczej, zwany dalej Wnioskodawcą, składa wniosek o określenie warunków przyłączenia w przedsiębiorstwie ciepłowniczym lub u dystrybutora ciepła, do którego sieci ubiega się o przyłączenie.
art. 7a Prawa energetycznego: Przyłączane do sieci urządzenia, instalacje i sieci podmiotów ubiegających się o przyłączenie muszą spełniać wymagania techniczne i eksploatacyjne zapewniające: 1) bezpieczeństwo funkcjonowania ( ) sieci ciepłowniczej oraz współpracujących z tą siecią urządzeń lub instalacji służących do wytwarzania lub odbioru ciepła, zwanych dalej "systemem ciepłowniczym"; 2) zabezpieczenie ( ) systemu ciepłowniczego przed uszkodzeniami spowodowanymi niewłaściwą pracą przyłączonych urządzeń, instalacji i sieci;
3) zabezpieczenie przyłączonych urządzeń, instalacji i sieci przed uszkodzeniami w przypadku awarii lub wprowadzenia ograniczeń w poborze lub dostarczaniu paliw gazowych lub energii; 4) dotrzymanie w miejscu przyłączenia urządzeń, instalacji i sieci parametrów jakościowych paliw gazowych i energii; 5) spełnianie wymagań w zakresie ochrony środowiska, określonych w odrębnych przepisach; 6) możliwość dokonywania pomiarów wielkości i parametrów niezbędnych do prowadzenia ruchu sieci oraz rozliczeń za pobrane paliwa lub energię.
Przedsiębiorstwo energetyczne może zasadnie odmówić przyłączenia podmiotu do sieci, jeśli podmiot ten nie spełnia warunków, o których mowa w art. 7a ust. 1 i 2 PrEnerg. Obok przepisów o charakterze administracyjnym, dotyczących zasad działania urządzeń współpracujących z siecią, ogólny zakaz ingerowania w działanie sieci przez odbiorcę można wyprowadzić z zasad prawa cywilnego. Nie ulega wątpliwości, iż działania lub zaniechania odbiorcy nie mogą prowadzić do zakłóceń w działaniu sieci, bo w konsekwencji mogłoby prowadzić to do zakłóceń u innych odbiorców, a w skrajnych wypadkach do zagrożenia życia, zdrowia lub mienia bądź zniszczenia mienia w większym rozmiarze [por. Marzena Czarnecka, Tomasz Ogłódek, Prawo energetyczne. Komentarz].
Zgodnie z 5 ust. 1 pkt 3) Rozporządzenia systemowego Podział podmiotów na grupy przyłączeniowe jest dokonywany w zależności od rodzaju należących do tych podmiotów obiektów przyłączanych do sieci, z uwzględnieniem następujących kryteriów: [ ] 3) rodzajów i parametrów technicznych przyłączanych sieci ciepłowniczych należących do innych przedsiębiorstw energetycznych, [ ].
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 8.03.2006r. sygn. akt III CZP 105/05: W sytuacji, w której do sieci należącej do określonego przedsiębiorstwa podłączona zostaje sieć należąca do innego przedsiębiorstwa, dokonane połączenie pozostaje bez wpływu na własność przyłączonych instalacji, ponieważ obie sieci są składnikiem odrębnych przedsiębiorstw; ustalenia wymaga jedynie przebieg granicy między obu sieciami.
Zgodnie z art. 7 ust. 1 zd. 1 Prawa energetycznego przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się przesyłaniem lub dystrybucją m.in. energii cieplnej jest obowiązane do zawarcia umowy o przyłączenie do sieci z podmiotami ubiegającymi się o przyłączenie do sieci na zasadzie równoprawnego traktowania, jeżeli istnieją techniczne i ekonomiczne warunki przyłączenia do sieci i dostarczania tych paliw lub energii, a żądający zawarcia umowy spełnia warunki przyłączenia do sieci i odbioru.
Z kolei, art. 7 ust. 3 Prawa energetycznego stanowi, iż obowiązek, o którym mowa w art. 7 ust. 1 zdanie 1 Prawa energetycznego nie dotyczy przypadku, gdy ubiegający się o zawarcie umowy o przyłączenie do sieci nie ma tytułu prawnego do korzystania z nieruchomości, obiektu lub lokalu, do których energia ma być dostarczana.
Ustawodawca rozróżnił przesłankę technicznych warunków przyłączenia i przesłankę technicznych warunków dostarczania energii. Może się zdarzyć, że istnieją techniczne warunki przyłączenia, brak jest natomiast warunków dostarczania. A.Walaszek i W. Pyzioł, Obowiązek zawarcia umowy o przyłączenie do sieci elektroenergetycznej węzłowe zagadnienia prawne (PUG 2006, nr 12 str. 5) wskazali, że: techniczne warunki dostarczania różnią się od technicznych warunków przyłączenia tym, że o ile prawidłowo zaprojektowane i wykonane przyłącze daje teoretycznie możliwość pobierania z sieci energii, to jednak rozpoczęcie poboru przez nowo przyłączony podmiot może skutkować pogorszeniem pracy sieci.
Jeżeli istnieją warunki techniczne konieczna jest analiza budowy lub rozbudowy sieci celem zawarcia umowy przyłączeniowej zgodnie z wnioskiem odbiorcy. Zatem, de facto, przesłanka natury technicznej będzie się sprowadzała do analizy ekonomicznej opłacalności przyłączenia.
Art. 7 ust. 5 Prawa energetycznego: 5. Przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się przesyłaniem lub dystrybucją paliw gazowych lub energii jest obowiązane zapewnić realizację i finansowanie budowy i rozbudowy sieci, w tym na potrzeby przyłączania podmiotów ubiegających się o przyłączenie, na warunkach określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 9 ust. 1-4, 7 i 8 i art. 46 oraz w założeniach lub planach, o których mowa w art. 19 i 20.
Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 11.04.2012r. sygn. akt III SK 33/11 wskazał, że przepis art. 7 ust. 5 Prawa energetycznego nakładający na niektóre przedsiębiorstwa energetyczne obowiązek rozbudowy sieci oraz finansowania rozbudowy sieci na potrzeby przyłączenia różnych podmiotów, nie ma charakteru bezwzględnego i aktualizuje się na określonych w tym przepisie warunkach. Obowiązek ten spoczywa na przedsiębiorstwie energetycznym tylko i wyłącznie w zakresie wynikającym z przepisów wykonawczych wydanych na podstawie art. 9 oraz art. 46 Prawa energetycznego oraz w zakresie wynikającym z założeń lub planów, o których mowa w art. 19 i 20 tej ustawy. W sytuacji kiedy takich planów brak lub też rozbudowa sieci nie jest ujęta w założeniach oraz planach, o których mowa w art. 19 i 20 Prawa energetycznego, brak jest podstaw aby odwoływać się do planów z art. 16 Prawa energetycznego. Zdaniem Sądu Najwyższego przepis art. 7 ust. 5 ustawy nie odwołuje się w swej treści do planów z art. 16.
O istnieniu ekonomicznych warunków przyłączenia do sieci i dostarczania paliw gazowych bądź energii można ogólnie mówić wówczas, gdy przyłączenie do sieci oraz następnie dostarczanie paliw gazowych bądź energii jest dla przedsiębiorstwa energetycznego opłacalne.
Przesłanką istnienia obowiązku zawarcia umowy o przyłączenie do sieci jest spełnienie przez podmiot żądający zawarcia umowy warunków przyłączenia do sieci i odbioru. Uwaga: Warunki, o których mowa, nie muszą być spełnione w momencie składania wniosku o przyłączenie do sieci.
Jednym z elementów postępowania w sprawie przyłączenia do sieci ciepłowniczej jest opłata za przyłączenie (art. 7 ust. 8 Prawa energetycznego). W przypadku gdy przedsiębiorstwo energetyczne odmówi przyłączenia do sieci z powodu braku warunków ekonomicznych, za przyłączenie do sieci przedsiębiorstwo to może ustalić opłatę w wysokości uzgodnionej z podmiotem ubiegającym się o przyłączenie do sieci w umowie o przyłączenie do sieci (art. 7 ust. 9 Prawa energetycznego).
Art. 7b. 1. Podmiot posiadający tytuł prawny do korzystania z obiektu, który nie jest przyłączony do sieci ciepłowniczej lub wyposażony w indywidualne źródło ciepła, oraz w którym przewidywana szczytowa moc cieplna instalacji i urządzeń do ogrzewania tego obiektu wynosi nie mniej niż 50 kw, zlokalizowanego na terenie, na którym istnieją techniczne warunki dostarczania ciepła z sieci ciepłowniczej, w której nie mniej niż 75% ciepła w skali roku kalendarzowego stanowi ciepło wytwarzane w odnawialnych źródłach energii, ciepło użytkowe w kogeneracji lub ciepło odpadowe z instalacji przemysłowych, ma obowiązek zapewnić efektywne energetycznie wykorzystanie lokalnych zasobów paliw i energii przez:
chyba, że przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się przesyłaniem lub dystrybucją ciepła odmówiło wydania warunków przyłączenia do sieci albo dostarczanie ciepła do tego obiektu z sieci ciepłowniczej lub z indywidualnego odnawialnego źródła ciepła, źródła ciepła użytkowego w kogeneracji lub źródła ciepła odpadowego z instalacji przemysłowych zapewnia mniejszą efektywność energetyczną, aniżeli z innego indywidualnego źródła ciepła, które może być wykorzystane do dostarczania ciepła do tego obiektu. 1) wyposażenie obiektu w indywidualne odnawialne źródło ciepła, źródło ciepła użytkowego w kogeneracji lub źródło ciepła odpadowego z instalacji przemysłowych, albo 2) przyłączenie obiektu do sieci ciepłowniczej
2. Obowiązku, o którym mowa w ust. 1 pkt 2, nie stosuje się, jeżeli ceny ciepła stosowane przez przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się wytwarzaniem ciepła i dostarczające ciepło do sieci, o której mowa w ust. 1, są równe lub wyższe od obowiązującej średniej ceny sprzedaży ciepła, o której mowa w art. 23 ust. 2 pkt 18 lit. c, dla źródła ciepła zużywającego tego samego rodzaju paliwo. 3. Efektywność energetyczną dostarczania ciepła, o której mowa w ust. 1, określa się na podstawie audytu, o którym mowa w art. 28 ust. 3 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o efektywności energetycznej.
Kolejnym warunkiem niezbędnym do stwierdzenia istnienia publicznoprawnego obowiązku przedsiębiorstwa energetycznego zawarcia umowy o przyłączenie do sieci, stanowiącym subiektywną przesłankę merytoryczną jest potwierdzenie spełnienia możliwości odbioru energii przez urządzenia, sieci lub instalacje należące do podmiotu ubiegającego się o przyłączenie. Wydane przez przedsiębiorstwo warunki przyłączenia określają aspekty techniczne przyłączenia stosownie do okoliczności konkretnego przypadku przy czym ze względu na bezpieczeństwo sieci i niezawodność dostaw prawo do ich kształtowania należy do przedsiębiorstwa.
Warunki przyłączenia wydawane są przez przedsiębiorstwo energetyczne po rozpatrzeniu wniosku podmiotu ubiegającego się o przyłączenie. Warunki te określają aspekty techniczne przyłączenia stosownie do okoliczności konkretnego przypadku przy czym, ze względu na bezpieczeństwo sieci i niezawodność dostaw, prawo do ich kształtowania należy do przedsiębiorstwa energetycznego. W okresie ważności warunki przyłączenia stanowią warunkowe zobowiązanie przedsiębiorstwa energetycznego do zawarcia umowy o przyłączenie do sieci ciepłowniczej.
Przesłanką negatywną obowiązku zawarcia umowy o przyłączenie do sieci jest brak tytułu prawnego do korzystania z nieruchomości, obiektu lub lokalu, do których paliwa gazowe lub energia mają być dostarczane (art. 7 ust. 3 Prawa energetycznego).
Jak wskazał Sąd Okręgowy w Warszawie w wyroku z dnia 20.03.2014 r. sygn. akt XVII AmE 81/12: Sformułowane w art.7 ust. 3 pojęcie tytułu prawnego powinno być interpretowane szeroko jako własność lub współwłasność, ograniczone prawo rzeczowe, a także jako prawo wynikające ze stosunków zobowiązaniowych tj. umów cywilnoprawnych, takich jak umowa dzierżawy, najmu, podnajmu czy użyczenia. Z przedstawionych przez pozwanego przy odpowiedzi na odwołanie dowodów wynika, że zainteresowany był stroną umów dzierżawy zawartych w sierpniu 2008 r. i czerwcu 2011r. co jest wystarczającym dowodem do uznania, iż posiadał tytuł prawny, o którym mowa w powołanym przepisie. Do zawarcia umowy o przyłączenie nie jest też zgodnie z przyjętym w orzecznictwie stanowiskiem, wymagane fizyczne istnienie przyłączanego obiektu (por. wyrok SA w Warszawie z dnia 31 stycznia 2013 r., VI ACa 1066/12).
Zgodnie z art. 7 ust. 1 zdanie 2 Prawa energetycznego Jeżeli przedsiębiorstwo energetyczne odmówi zawarcia umowy o przyłączenie do sieci, jest obowiązane niezwłocznie pisemnie powiadomić o odmowie jej zawarcia Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki i zainteresowany podmiot, podając przyczyny odmowy.
Wydanie przez przedsiębiorstwo energetyczne warunków przyłączenia do sieci oraz przedłożenie projektu umowy o przyłączenie do sieci nie oznacza, że istnieją techniczne i ekonomiczne warunki przyłączenia do sieci w rozumieniu art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 roku Prawa energetycznego (tj. Dz. U. z 2012 r. poz. 1059 ze zm.). Zgodnie z art. 7 ust. 8i w/w ustawy dokument - warunki przyłączenia stanowi jedynie warunkowe zobowiązanie przedsiębiorstwa energetycznego do zawarcia umowy o przyłączenie do sieci elektroenergetycznej. Oznacza to, że po wydaniu tego dokumentu konieczne jest późniejsze badanie i weryfikacja przesłanek z art. 7 ust. 1 ww. ustawy.
Umowa o przyłączenie do sieci powinna zawierać co najmniej postanowienia określające: termin realizacji przyłączenia, wysokość opłaty za przyłączenie, miejsce rozgraniczenia własności sieci przedsiębiorstwa energetycznego i instalacji podmiotu przyłączanego, zakres robót niezbędnych przy realizacji przyłączenia, wymagania dotyczące lokalizacji układu pomiarowo-rozliczeniowego i jego parametrów, harmonogram przyłączenia, warunki udostępnienia przedsiębiorstwu energetycznemu nieruchomości należącej do podmiotu przyłączanego w celu budowy lub rozbudowy sieci niezbędnej do realizacji przyłączenia, przewidywany termin zawarcia umowy, na podstawie której nastąpi dostarczanie paliw gazowych lub energii, ilości paliw gazowych lub energii przewidzianych do odbioru, moc przyłączeniową, odpowiedzialność stron za niedotrzymanie warunków umowy, a w szczególności za opóźnienie terminu realizacji prac w stosunku do ustalonego w umowie, oraz okres obowiązywania umowy i warunki jej rozwiązania.
Określenie każdej ze stron umowy przyłączeniowej powinno zawierać następujące dane: pełna nazwa wraz z formą prawną przedsiębiorstwa (w przypadku osoby fizycznej: imię i nazwisko), siedziba przedsiębiorstwa (w przypadku osoby fizycznej: adres zamieszkania), numer wpisu do właściwego rejestru wraz z oznaczeniem sądu rejestrowego, w którym przechowywane są akta przedsiębiorstwa, w odniesieniu do osób prawnych działających w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółki akcyjnej: wysokość kapitału zakładowego (w przypadku spółki akcyjnej również wysokość kapitału wpłaconego), nr NIP, osoby działające w imieniu i na rzecz strony przy podpisaniu umowy przyłączeniowej.
Oznacza ustalony przez strony i wskazany w umowie termin, w którym przyłączenie powinno być wykonane. Wskazanie terminu (rozumianego jako konkretna chwila) może być tak ścisłe, że wiadomo kiedy nadejdzie (wskazanie daty lub określonego święta), ale może polegać także na powołaniu się na pewne zdarzenie które z pewnością nastąpi lecz nie wiadomo kiedy (np. miesiąc od otrzymania dokumentacji projektowej). W umowie o przyłączenie do sieci termin realizacji przyłączenia powinien być ustalony tak aby uwzględniał czas potrzebny na wykonanie przyłącza (w tym wykonanie projektu, uzyskanie wszystkich pozwoleń, zgód, decyzji). W praktyce, możliwe i uzasadnione jest ustalanie terminów poszczególnych etapów liczonych od konkretnego zdarzenia (od dnia realizacji innych postanowień umowy).
Zasady ustalania opłaty za przyłączenie do sieci określa art. 7 ust. 8 prawa energetycznego oraz przepisy wykonawcze rozporządzenie taryfowe. Jeżeli przedsiębiorstwo energetyczne odmówi przyłączenia do sieci z powodu braku warunków ekonomicznych to, w umowie przyłączeniowej, może ustalić opłatę za przyłączenie do sieci w wysokości uzgodnionej z podmiotem ubiegającym się o przyłączenie (art. 7 ust. 9 Prawa energetycznego).
Wyjątek od zasady dotyczącej pobierania opłaty za przyłączenie został wprowadzony w tymże art. 7 ust. 11 Prawa energetycznego: W przypadku o którym mowa w art. 7b ust. 1 nie pobiera się opłaty za przyłączenie do sieci. Art. 7b. [Wykorzystywanie zasobów lokalnych] 1. Podmiot posiadający tytuł prawny do korzystania z obiektu, który nie jest przyłączony do sieci ciepłowniczej lub wyposażony w indywidualne źródło ciepła, oraz w którym przewidywana szczytowa moc cieplna instalacji i urządzeń do ogrzewania tego obiektu wynosi nie mniej niż 50 kw, zlokalizowanego na terenie, na którym istnieją techniczne warunki dostarczania ciepła z sieci ciepłowniczej, w której nie mniej niż 75% ciepła w skali roku kalendarzowego stanowi ciepło wytwarzane w odnawialnych źródłach energii, ciepło użytkowe w kogeneracji lub ciepło odpadowe z instalacji przemysłowych, ma obowiązek zapewnić efektywne energetycznie wykorzystanie lokalnych zasobów paliw i energii przez:
- chyba, że przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się przesyłaniem lub dystrybucją ciepła odmówiło wydania warunków przyłączenia do sieci albo dostarczanie ciepła do tego obiektu z sieci ciepłowniczej lub z indywidualnego odnawialnego źródła ciepła, źródła ciepła użytkowego w kogeneracji lub źródła ciepła odpadowego z instalacji przemysłowych zapewnia mniejszą efektywność energetyczną, aniżeli z innego indywidualnego źródła ciepła, które może być wykorzystane do dostarczania ciepła do tego obiektu. 1) wyposażenie obiektu w indywidualne odnawialne źródło ciepła, źródło ciepła użytkowego w kogeneracji lub źródło ciepła odpadowego z instalacji przemysłowych, albo 2) przyłączenie obiektu do sieci ciepłowniczej
Ustawą z dnia 11.04.2008 r. o zmianie ustawy Kodeks cywilny oraz niektórych ustaw, która weszła w życie z dniem 3 sierpnia 2008 r. zostały wprowadzone zmiany do kodeksu cywilnego polegające m.in. na uregulowaniu służebności przesyłu (dodano art. 305 1 305 4 KC). Do służebności przesyłu, w sprawach nieuregulowanych stosuje się odpowiednio przepisu dotyczące służebności gruntowych. Zgodnie z art. 305 1 KC Nieruchomość można obciążyć na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia, o których mowa w art. 49 1, prawem polegającym na tym, że przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń (służebność przesyłu).
CWW Kancelaria Prawnicza Sp.k. ul. Włodkowica 10/11 (III p.) 50-072 Wrocław tel.: (+48-71) 780 76 00 faks: (+48-71) 780 76 01 e-mail: kancelaria@cww.pl www.cww.pl Dziękuję za uwagę!