Środowisko przyrodnicze Rozdział Wymagania edukacyjne Planeta Nowa 3 dla uczniów klasy trzeciej Gimnazjum w Goczałkowicach - Zdroju Lp. Temat 1. Położenie, granice i obszar. Podział administracyjny Uczeń: 1. wymienia cechy położenia 2. wymienia zalety położenia 3. wymienia nazwy państw sąsiadujących z Polską i wskazuje te państwa na mapie ogólnogeograficznej 4. opisuje podział administracyjny 5. wymienia nazwy województw oraz ich stolic i wskazuje je na mapie administracyjnej Poziom wymagań dopuszczający dostateczny dobry bardzo dobry celujący Uczeń: Uczeń: Uczeń: 1. charakteryzuje na 1. opisuje położenie 1. oblicza rozciągłość podstawie mapy fizycznogeograficzne, równoleżnikową i położenie na polityczne i południkową świecie i w Europie matematyczne, 2. oblicza różnice czasu korzystając z mapy słonecznego między skrajnych punktów oraz Europy skrajnymi punktami i wskazuje je na 2. określa współrzędne mapie geograficzne skrajnych 3. wykazuje korzyści 3. opisuje przebieg punktów i zagrożenia wynikające granicy lądowej 3. opisuje zasięg wód z położenia w na mapie terytorialnych na mapie środkowej Europie ogólnogeograficznej 4. opisuje granicę morską na mapie ogólnogeograficznej 5. wyjaśnia znaczenie terminów: powiat grodzki, powiat ziemski, wojewoda, prezydent miasta, burmistrz, starosta, wójt Uczeń: 1. analizuje znaczenie podziału administracyjnego
2. Dzieje geologiczne obszaru 3. Zlodowacenia na obszarze 4. Skały i surowce mineralne 1. wymienia nazwy głównych jednostek tektonicznych Europy i oraz wskazuje je na mapie er, w których wystąpiły ruchy górotwórcze 3. wymienia nazwy górotworów kaledońskich, hercyńskich i alpejskich oraz wskazuje te górotwory na mapie 1. wymienia nazwy zlodowaceń i wskazuje ich zasięg na mapie form polodowcowych 1. wymienia nazwy skał występujących w 2. klasyfikuje surowce mineralne ze względu na ich gospodarcze wykorzystanie 3. wymienia nazwy skał i występujących w regionie swojego zamieszkania 1. opisuje na podstawie tabeli stratygraficznej najważniejsze wydarzenia geologiczne, które miały miejsce na terenie 2. opisuje proces powstawania węgla kamiennego 1. rozróżnia cechy krajobrazu młodoglacjalnego i staroglacjalnego 2. rozpoznaje formy polodowcowe na schematach i wskazuje na mapie obszary ich występowania 3. rozpoznaje górskie formy polodowcowe na schematach 1. rozpoznaje na podstawie zdjęć i okazów główne rodzaje skał występujących w jego regionie i w 2. wskazuje na mapie obszary występowania 3. wykazuje znaczenie gospodarcze surowców mineralnych 1. charakteryzuje główne jednostki tektoniczne 2. rozpoznaje rodzaje węgla i charakteryzuje warunki, w których one powstawały 1. opisuje warunki powstania form polodowcowych 2. wyjaśnia genezę form polodowcowych 1. klasyfikuje skały występujące w ze względu na ich pochodzenie 2. opisuje rozmieszczenie skał powierzchniowych na podstawie mapy 3. opisuje na podstawie mapy występowanie w 1. wykazuje związki między budową geologiczną a wydarzeniami z przeszłości geologicznej 1. analizuje i porównuje cechy krajobrazu staroglacjalnego i młodoglacjalnego 1. opisuje na podstawie danych statystycznych zasoby surowców mineralnych w 2. analizuje wpływ wydobycia surowców mineralnych na środowisko przyrodnicze 1. opisuje wpływ zmieniającego się w przeszłości geologicznej klimatu oraz poziomu mórz na współczesną budowę geologiczną 1. wykazuje wpływ zlodowaceń na krajobraz górski, nizinny i wyżynny 1. wykazuje związek między budową geologiczną a występowaniem
5. Ukształtowanie powierzchni 1. wymienia czynniki wewnętrzne i zewnętrzne wpływające na ukształtowanie powierzchni 2. wymienia cechy rzeźby powierzchni 3. wymienia nazwę i wskazuje na mapie najwyżej i najniżej położony punkt 4. rozróżnia przedstawione na ilustracjach formy ukształtowania powierzchni 6. Klimat 1. wymienia czynniki geograficzne wpływające na klimat mas powietrza napływających nad Polskę 3. odczytuje informacje przedstawione na klimatogramach 4. wymienia termiczne pory roku 5. wymienia nazwy wiatrów lokalnych i podaje miejsca ich występowania 1. opisuje na podstawie krzywej hipsograficznej udział terenów nizinnych, wyżynnych i górskich w 2. wymienia pasy ukształtowania powierzchni i wskazuje je na mapie 3.wymienia nazwy krain geograficznych w poszczególnych pasach ukształtowania powierzchni i wskazuje je na mapie 4. odczytuje wysokości bezwzględne na mapie hipsometrycznej 1. odczytuje na mapach klimatycznych rozkład temperatury powietrza i opadów atmosferycznych 2. kreśli klimatogramy na podstawie danych liczbowych 3. opisuje cechy klimatu przejściowego 4. opisuje cechy klimatu własnego regionu 5. odczytuje długość okresu wegetacyjnego na mapie 1. analizuje krzywą hipsograficzną 2. wykazuje pasowość ukształtowania powierzchni 3. charakteryzuje na podstawie mapy hipsometrycznej cechy rzeźby powierzchni 4. oblicza różnice wysokości bezwzględnej na podstawie mapy hipsometrycznej 1. wyjaśnia wpływ czynników geograficznych na cechy klimatu 2. analizuje przebieg izoterm lipca i stycznia na mapach klimatycznych 3. opisuje pogodę kształtowaną przez poszczególne masy powietrza napływające nad Polskę 4. wyjaśnia mechanizm powstawania wiatru halnego i bryzy 5. charakteryzuje klimat wybranych regionów na podstawie map klimatycznych 1. wyjaśnia wpływ przeszłości geologicznej na ukształtowanie powierzchni 2. porównuje cechy rzeźby terenu poszczególnych pasów ukształtowania powierzchni 1. wyjaśnia przyczyny zróżnicowania przestrzennego temperatury powietrza oraz opadów atmosferycznych w 2. wykazuje przejściowość klimatyczną 3. wykazuje wpływ napływających mas powietrza na kształtowanie się pogody w 4. wyjaśnia przyczyny zróżnicowania przestrzennego długości okresu wegetacyjnego 1. wyjaśnia wpływ współczesnych procesów geologicznych na ukształtowanie powierzchni, rysuje profil hipsometryczny 1. porównuje klimat z klimatem innych państw Europy
7. Wody powierzchniowe i podziemne 1. klasyfikuje wody występujące w głównych rzek oraz ich dopływów i wskazuje te rzeki na mapie 3. porównuje długości głównych rzek 4. wymienia nazwy wybranych jezior i wskazuje je na mapie 5. wymienia nazwy wód występujących jego regionie 6. klasyfikuje wody podziemne 7. opisuje wykorzystanie wód podziemnych 8. Morze Bałtyckie 1. wskazuje na mapie największe zatoki, wyspy, cieśniny i głębie Morza Bałtyckiego 2. wymienia na podstawie mapy ogólnogeograficznej cechy geograficzne Morza Bałtyckiego 3. przedstawia właściwości fizyczne wód Bałtyku 4. omawia znaczenie gospodarcze Morza Bałtyckiego 1. kreśli diagramy ilustrujące długość rzek 2. charakteryzuje Wisłę i Odrę 3. opisuje typ ujścia Wisły 4. wymienia nazwy głównych kanałów i wskazuje te kanały na mapie 5. porównuje powierzchnie i głębokości wybranych jezior 6. wskazuje na mapie obszary występowania wód mineralnych 1. opisuje położenie Bałtyku na podstawie mapy ogólnogeograficznej 2. opisuje linię brzegową Bałtyku na podstawie mapy ogólnogeograficznej 3. wymienia nazwy rodzajów wybrzeży i wskazuje na mapie miejsca ich występowania 4. przedstawia przyczyny zanieczyszczenia Bałtyku 1. wykreśla działy wodne na mapie konturowej 2.wyjaśnia genezę mis jeziornych występujących w 3. wyjaśnia genezę bagien na terenie 4. analizuje głębokość i kształt wybranych jezior 5. ocenia stopień i sposoby wykorzystania wód podziemnych 6. opisuje rozmieszczenie rejonów eksploatacji oraz wykorzystanie wód mineralnych 1. porównuje wielkość i głębokość Bałtyku z wielkością i głębokością innych mórz 2. porównuje cechy wód Morza Bałtyckiego z cechami wód innych mórz 3. proponuje sposoby ochrony wód Bałtyku 1. opisuje reżimy rzek w 2. uzasadnia asymetrię dorzeczy i wyjaśnia przyczyny jej powstania 3. ocenia stopień wykorzystania wód powierzchniowych i podziemnych w 1. wyjaśnia genezy rodzajów wybrzeży Bałtyku 2. wyjaśnia genezę Mierzei Helskiej 3. wyjaśnia zróżnicowanie zasolenia i temperatury wody w Bałtyku 1. wykazuje związki między budową geologiczną, rzeźbą powierzchni, klimatem a warunkami wodnymi 1. ocenia znaczenie gospodarki morskiej nad Bałtykiem
9. Gleby 1. wymienia czynniki glebotwórcze 2. klasyfikuje gleby w 3. wymienia nazwy gleb występujących w jego regionie 4. rozróżnia typy gleb ze względu na ich żyzność 5. wyjaśnia znaczenie gospodarcze gleb 10. Świat roślin i zwierząt. Ochrona przyrody 1. wymienia nazwy formacji roślinnych w 2. rozpoznaje typy zbiorowisk roślinnych w na zdjęciach i w terenie 3. wymienia nazwy parków narodowych w i wskazuje je na mapie 4. rozpoznaje wybrane gatunki roślin i zwierząt przedstawione na zdjęciach 5. rozróżnia formy ochrony przyrody w 6. podejmuje działania na rzecz ochrony przyrody 1. opisuje za pomocą mapy gleb rozmieszczenie głównych genetycznych typów gleb w 2. wymienia przyczyny erozji gleb i sposoby jej zapobiegania 3. wyjaśnia zależności między jakością gleby a wielkością zbiorów zbóż i innych roślin 1. opisuje rozmieszczenie kompleksów leśnych na podstawie mapy 2. opisuje funkcje lasów 3. rozpoznaje i wymienia nazwy gatunków roślin i zwierząt prawnie chronionych w 4. opisuje osobliwości wybranych parków narodowych 1. charakteryzuje typy genetyczne gleb występujące w 2. wyjaśnia cele zabiegów melioracyjnych w 1. charakteryzuje strukturę powierzchniową lasów państwowych według składu gatunkowego 2. opisuje formy prawnej ochrony przyrody 1. ocenia żyzność gleb w 2. ocenia wartość użytkową gleb w 1. wyjaśnia zależności między klimatem a szatą roślinną 2. ocenia lesistość 3. uzasadnia konieczność ochrony gatunkowej roślin i zwierząt 4. uzasadnia konieczność ochrony przyrody i krajobrazu w 5. wyjaśnia znaczenie współpracy międzynarodowej na rzecz ochrony przyrody 1. analizuje profile glebowe 1. wykazuje zależność między składem gatunkowym lasów a warunkami klimatycznymi i glebowymi 2. wymienia polskie organizacje działające na rzecz ochrony przyrody i opisuje ich zadania
Ludność i urbanizacja 11. Liczba ludności i jej zmiany 12. Struktura płci i wieku ludności 1. wskazuje czynniki wpływające na zmiany liczby ludności w regionów o dodatnim i ujemnym przyroście naturalnym w 3. wymienia czynniki wpływające na niską wartość przyrostu naturalnego w 1. wyjaśnia znaczenie terminu struktura wiekowa społeczeństwa 2. wymienia przyczyny starzenia się społeczeństwa polskiego 3. opisuje grupy ekonomiczne ludności 1. opisuje na podstawie danych statystycznych zmiany liczby ludności po 1946 roku 2. opisuje zmiany przyrostu naturalnego od zakończenia II wojny światowej do 2009 roku 3. wyjaśnia przyczyny i skutki zmiany modelu polskiej rodziny 4. wyjaśnia różnicę między społeczeństwem młodym a starym 5. wyjaśnia znaczenie terminów: demografia, przyrost naturalny, przyrost rzeczywisty 1. opisuje na podstawie danych statystycznych strukturę płci i wieku ludności 2. porównuje na podstawie danych liczbowych długość życia w z długością życia w innych krajach 3. wyjaśnia przyczyny wydłużania się średniej długości życia polskiego społeczeństwa 1. porównuje na podstawie danych statystycznych liczbę ludności w z liczbą ludności w innych krajach Europy 2. omawia przyczyny i skutki spadku przyrostu naturalnego w ostatnich latach 3. porównuje przyrost naturalny swojego województwa i z przyrostem naturalnym innych krajów Europy 4. wyjaśnia przyczyny niskiego przyrostu naturalnego we wschodniej 1. porównuje piramidy płci i wieku ludności oraz innych krajów oraz formułuje wnioski 2. analizuje strukturę wiekową polskiego społeczeństwa i porównuje ją ze strukturą wiekową innych krajów 3. analizuje przyczyny i skutki starzenia się polskiego społeczeństwa 1. analizuje skutki ujemnego przyrostu naturalnego w 2. analizuje okresy wyżu i niżu demograficznego w oraz formułuje wnioski 3. oblicza współczynnik przyrostu naturalnego w 1. analizuje piramidę płci i wieku ludności 2. wyjaśnia przyczyny i skutki starzenia się polskiego społeczeństwa 1. prognozuje zmiany liczby ludności w 1. wyjaśnia przyczyny feminizacji społeczeństwa na wybranym przykładzie
13. Rozmieszczenie ludności 1. wymienia nazwy obszarów o największej i najmniejszej gęstości zaludnienia i wskazuje te obszary na mapie 2. omawia gęstość zaludnienia w swoim regionie 3. wymienia atrakcje i bariery osadnicze w 14. Migracje 1. wyjaśnia znaczenie terminu migracja 2. wyjaśnia przyczyny migracji wewnętrznych w 3. wymienia przyczyny rozwoju terenów podmiejskich 4. wymienia przyczyny emigracji zagranicznej Polaków 5. wymienia nazwy krajów, do których migrują Polacy i wskazuje je na mapie ogólnogeograficznej 6. wymienia nazwy krajów zamieszkiwanych przez Polonię i wskazuje je na mapie ogólnogeograficznej 1. wyjaśnia znaczenie terminu gęstość zaludnienia 2. porównuje średnią gęstość zaludnienia ze średnią gęstością zaludnienia innych krajów 3. opisuje czynniki wpływające na rozmieszczenie ludności w 1. opisuje wielkość migracji w miastach w latach 1946 2008 na podstawie danych statystycznych 2. opisuje kierunki migracji wewnętrznych w dawnej i współcześnie 3. opisuje wielkość migracji zewnętrznych w w latach 1980 2008 4. opisuje przyczyny migracji poszczególnych grup ludności w 5. wyjaśnia przyczyny wzrostu przyrostu rzeczywistego w w ostatnich latach 1. charakteryzuje rozmieszczenie ludności w 2. porównuje gęstość zaludnienia z gęstością zaludnienia w innych krajach Europy 3. wyjaśnia przyczyny nierównomiernego rozmieszczenia ludności w 4. porównuje czynniki decydujące o rozwoju osadnictwa dawniej i obecnie 1. omawia przyczyny ujemnego salda migracji ze wsi do miast w 2. omawia przyczyny ujemnego salda migracji zewnętrznych w 3. wyjaśnia przyczyny głównych kierunków współczesnych migracji zewnętrznych Polaków 4. charakteryzuje wybrane skupiska Polonii na świecie 5. oblicza przyrost rzeczywisty ludności 1. charakteryzuje na podstawie map gęstości zaludnienia zróżnicowanie rozmieszczenia ludności w i zamieszkiwanym regionie oraz wyjaśnia te różnice, uwzględniając czynniki przyrodnicze, historyczne, społecznoekonomiczne 2. ocenia atrakcje i bariery osadnicze w 1. ocenia wpływ ruchów migracyjnych na rozmieszczenie ludności w 2. opisuje skutki migracji zewnętrznych z punktu widzenia interesów 1. analizuje przyczyny i skutki dużej gęstości zaludnienia na Wyżynie Śląskiej 1. oblicza saldo migracji w 2. porównuje wielkość migracji zagranicznych w i w powiecie, w którym mieszka oraz formułuje wnioski
15. Struktura zatrudnienia. Problemy rynku pracy 16. Struktura narodowościowa. Społeczności etniczne 1. porównuje strukturę zatrudnienia ludności w krajach wysoko i słabo rozwiniętych gospodarczo ze strukturą w województw o najwyższym zatrudnieniu w usługach i wskazuje te województwa na mapie 3. wymienia przyczyny i skutki bezrobocia w 4. wymienia przyczyny emigracji zarobkowej 5. wyjaśnia znaczenie terminu stopa bezrobocia 6. wymienia główne, aktualne problemy rynku pracy w i w regionie, w którym mieszka 1. wymienia nazwy regionów zamieszkiwanych przez mniejszości narodowe i wskazuje je na mapie mniejszości etnicznych i opisuje rozmieszczenie tych mniejszości na podstawie mapy 1. opisuje na podstawie danych statystycznych zmiany struktury zatrudnienia ludności w w latach 1930 2008 2. wyjaśnia przyczyny zmian struktury zatrudnienia ludności w 3. ocenia zmiany w strukturze zatrudnienia w w ostatnich latach 4. ocenia stopę bezrobocia w swoim województwie 1. wyjaśnia, dlaczego Polska jest krajem niemal jednolitym narodowościowo 2. opisuje strukturę narodowościową 3. wyjaśnia znaczenie terminów: państwo wielonarodowościowe, państwo jednolite narodowościowo, mniejszość narodowa, mniejszość etniczna, społeczność etniczna 1. wyjaśnia zmiany w strukturze zatrudnienia w w latach 1930 2008 w 2. porównuje strukturę zatrudnienia ludności według sektorów gospodarki w ciągu ostatnich 30 lat 3. porównuje zatrudnienie według sektorów gospodarki w i wybranych krajach 4. analizuje stopę bezrobocia w wybranych województwach i formułuje wnioski 5. opisuje stopę bezrobocia w zamieszkiwanym województwie i porównuje ją ze stopą bezrobocia w innych województwach 1. porównuje liczebność mniejszości narodowych w przed II wojną światową i obecnie oraz wyjaśnia przyczyny tych zmian 2. opisuje zróżnicowanie narodowościowe i etniczne wybranych regionów 1. porównuje strukturę zatrudnienia w swoim województwie oraz innych województwach i formułuje wnioski 2. omawia przyczyny zróżnicowania struktury zatrudnienia w wybranych województwach 3. wykazuje różnice w strukturze zatrudnienia ludności w i zamieszkiwanym regionie 4. omawia przyczyny bezrobocia oraz zmiany stopy bezrobocia w w latach 1990 2009 5. proponuje sposoby przeciwdziałania bezrobociu 1. wykazuje zróżnicowanie struktury narodowościowej sprzed II wojny światowej i obecnie 2. analizuje przyczyny nierównomiernego rozmieszczenia mniejszości narodowych w 3. wyszukuje informacje o dorobku kulturowym wybranych mniejszości etnicznych i narodowych 1. oblicza stopę bezrobocia w 2. prognozuje zmiany w strukturze zatrudnienia w 1. charakteryzuje dorobek kulturowy wybranych grup etnicznych i mniejszości narodowych
17. Urbanizacja 1. wymienia cechy miast polskich 2. wymienia czynniki, które miały wpływ na intensywność urbanizacji w 3. odczytuje z danych statystycznych wskaźniki urbanizacji dla wybranych województw 4. wymienia nazwy obszarów najbardziej zurbanizowanych w i wskazuje te obszary na mapie 5. rozróżnia typy aglomeracji w 6. wymienia nazwy aglomeracji miejskich i wskazuje je na mapie 7. wyjaśnia znaczenie terminów: urbanizacja, wskaźnik urbanizacji, wieś, miasto, aglomeracja 1. opisuje przejawy procesu urbanizacji w 2. porównuje rozmieszczenie i wielkość miast w oraz zamieszkiwanym regionie 3. opisuje miasta według grup wielkościowych 4. opisuje aglomeracje policentryczne i monocentryczne na podstawie danych statystycznych i map tematycznych 5. opisuje funkcje miast na wybranych przykładach 6. opisuje przemiany współczesnych miast w 7. wyjaśnia przyczyny rozwoju wielkich miast w 8. omawia problemy mieszkańców dużych miast 1. porównuje proces urbanizacji z lat 70. XX w. z obecnym procesem urbanizacji 2. porównuje wskaźnik urbanizacji swojego województwa z dowolnie wybranym województwem i formułuje wnioski 3. podaje przyczyny zróżnicowania wskaźnika urbanizacji w wybranych regionach 4. wykazuje różnice między aglomeracją policentryczną a monocentryczną 1. ocenia wpływ migracji ludności ze wsi do miast na proces urbanizacji 2. porównuje wskaźnik urbanizacji w oraz innych krajach i wymienia przyczyny jego zróżnicowania 3. analizuje i ocenia rozmieszczenie wielkich miast w na podstawie mapy ogólnogeograficznej 1. oblicza wskaźnik urbanizacji w wybranych obszarach i interpretuje go
Rolnictwo i przemysł 18. Warunki rozwoju rolnictwa 19. Produkcja roślinna 1. wyjaśnia znaczenie terminów: struktura użytkowania ziemi, użytki rolne, grunty orne obszarów o najkorzystniejszych warunkach przyrodniczych rozwoju rolnictwa i wskazuje je na mapie 3. wymienia czynniki ograniczające rozwój rolnictwa 1. wyjaśnia znaczenie terminów: struktura upraw, plony, zbiory głównych roślin uprawnych w 3. wymienia czynniki warunkujące rozmieszczenie upraw w 1. wyjaśnia funkcje rolnictwa 2. opisuje na podstawie warunki przyrodnicze rozwoju rolnictwa w 3. wymienia główne cechy struktury użytkowania ziemi oraz wielkości i własności gospodarstw rolnych w na podstawie danych statystycznych 4. opisuje za pomocą danych statystycznych poziom nawożenia i mechanizacji rolnictwa w 5. wyjaśnia wpływ polityki rolnej państwa na poziom rolnictwa w 1. wymienia główne cechy struktury zasiewów w na podstawie analizy map, wykresów i danych liczbowych obszarów upraw wybranych roślin i wskazuje te obszary na mapie 3. wymienia przyczyny zróżnicowania w rozmieszczeniu wybranych upraw (pszenicy, ziemniaków, buraków cukrowych) 1. opisuje poziom mechanizacji i chemizacji rolnictwa w i porównuje go z poziomami mechanizacji i chemizacji w innych krajach 2. wyjaśnia przyczyny przestrzennego zróżnicowania wielkości gospodarstw rolnych 3. analizuje skutki rozdrobnienia gospodarstw rolnych 1. wyjaśnia znaczenie produkcji roślinnej w wyżywieniu ludności kraju 2. opisuje strukturę powierzchni zasiewów w 1. ocenia warunki przyrodnicze rozwoju rolnictwa w 2. ocenia warunki pozaprzyrodnicze rozwoju rolnictwa 3. ocenia strukturę użytkowania ziemi w i porównuje ją ze strukturą innych krajów 1. wyjaśnia związek między żyznością gleb a rodzajem upraw 2. uzasadnia zróżnicowanie natężenia upraw roślin w wybranych rejonach 1. porównuje warunki rozwoju rolnictwa w z warunkami województwa, w którym mieszka oraz formułuje wnioski 1. porównuje plony i zbiory wybranych roślin w i innych krajach na podstawie danych statystycznych oraz formułuje wnioski
20. Produkcja zwierzęca 1. wyjaśnia znaczenie terminów: hodowla zwierząt, pogłowie 2. opisuje główne kierunki produkcji zwierzęcej w 3. omawia cele hodowli zwierząt 4. wskazuje przyczyny spadku ilości pogłowia zwierząt hodowlanych w 1. wyróżnia główne cechy struktury hodowli w na podstawie analizy map, wykresów i danych liczbowych 2. opisuje pogłowie bydła i trzody chlewnej w w wybranych latach 3. wymienia nazwy obszarów hodowli wybranych zwierząt i wskazuje je na mapie 4. wymienia przyczyny zróżnicowania rozmieszczenia hodowli bydła i trzody chlewnej w 1. wyjaśnia znaczenie produkcji zwierzęcej w wyżywieniu ludności kraju 2. wyjaśnia zróżnicowanie natężenia hodowli wybranych zwierząt gospodarskich w wybranych rejonach 3. porównuje na podstawie danych liczbowych wydajność hodowli zwierząt w z wydajnością hodowli w innych krajach 1. ocenia strukturę hodowli zwierząt gospodarskich w 2. ocenia towarowość polskiego rolnictwa 3. wyjaśnia przyczyny wysokich kosztów produkcji rolnej 1. uzasadnia potrzebę rozwoju gospodarstw ekologicznych w
21. Zmiany w polskim przemyśle 1. klasyfikuje przemysł na sekcje i działy 2. opisuje na wybranych przykładach czynniki lokalizacji przemysłu 3. wymienia najlepiej rozwijające się obecnie w działy produkcji przemysłowej 4. wymienia przyczyny przemian gospodarczych, które zaszły w po 1989 roku 22. Górnictwo 1. klasyfikuje surowce mineralne obszarów wydobywania i wskazuje te obszary na mapie 3. odczytuje z danych statystycznych wielkości wydobycia wybranych surowców w 1. wyjaśnia znaczenie przemysłu w tworzeniu dóbr materialnych 2. charakteryzuje czynniki lokalizacji przemysłu 3. wyjaśnia przyczyny zmian zachodzących w przemyśle w i regionie zamieszkania 4. opisuje proces restrukturyzacji i prywatyzacji przemysłu 5. wymienia nazwy okręgów przemysłowych i wskazuje te okręgi na mapie 6. opisuje czynniki lokalizacji wybranych okręgów przemysłowych w 1. kreśli diagramy ilustrujące wielkość wydobycia wybranych surowców 2. wymienia przyczyny spadku wydobycia węgla kamiennego 3. określa przyczyny importu niektórych 1. ocenia znaczenie przemysłu dawniej i obecnie 2. omawia cele tworzenia specjalnych stref ekonomicznych 3. wyjaśnia przyczyny przestrzennego zróżnicowania lokalizacji okręgów przemysłowych 4. ocenia korzyści i negatywne skutki koncentracji przemysłu 5. wyjaśnia przyczyny zmian zachodzących w przemyśle w regionie swojego zamieszkania 1. wyjaśnia znaczenie gospodarcze surowców mineralnych 2. analizuje strukturę wydobycia surowców mineralnych w 3. analizuje diagramy ilustrujące wielkość wydobycia wybranych w 1. wyjaśnia związki między lokalizacją przemysłu a warunkami naturalnymi, rynkiem zbytu, szlakami komunikacyjnymi i potencjałem ludzkim 2. ocenia społeczne i gospodarcze korzyści utworzenia specjalnych stref ekonomicznych 3. uzasadnia potrzebę rozwijania nowoczesnych działów produkcji przemysłowej 1. ocenia na podstawie danych statystycznych zasoby surowców mineralnych w 2. porównuje wielkość wydobycia poszczególnych w z wielkością wydobycia tych surowców w innych krajach 3. wykazuje potrzebę racjonalnego wykorzystania w 1. uzasadnia potrzebę restrukturyzacji przemysłu w wybranych okręgach przemysłowych 2. ocenia gospodarcze korzyści oraz społeczne skutki restrukturyzacji i prywatyzacji przemysłu 1. wykazuje zależności między lokalizacją kopalni w a lokalizacją zakładów przemysłowych przetwarzających wydobywane surowce
Usługi 23. Energetyka 1. klasyfikuje elektrownie źródeł energii 3. opisuje czynniki lokalizacji wybranych elektrowni 4. opisuje wady i zalety poszczególnych rodzajów elektrowni 24. Podział usług 1. klasyfikuje usługi 2. wyjaśnia znaczenie terminów: usługi, transport, komunikacja 3. wymienia przykłady działów usług rozwijających się i zanikających 4. wymienia nazwy usług rozwijających się w jego regionie 5. wymienia rodzaje usług świadczonych przez komunikację 6. wymienia czynniki wpływające na rozwój telefonii komórkowej 1. opisuje strukturę produkcji energii elektrycznej według rodzajów elektrowni wybranych elektrowni cieplnych i wodnych oraz wskazuje te elektrownie na mapie 3. odczytuje z danych statystycznych i diagramów wielkość produkcji energii elektrycznej 1. opisuje znaczenie usług we współczesnej gospodarce 2. wyjaśnia szybki rozwój wybranych usług w i regionie zamieszkania 3. wyjaśnia znaczenie łączności 4. opisuje znaczenie telekomunikacji 5. porównuje liczbę abonentów telefonicznych w z liczbą abonentów w innych krajach Europy 6. porównuje liczbę użytkowników internetu w z liczbą użytkowników Internetu w innych krajach Europy 1. wyjaśnia przyczyny i skutki dominacji energetyki cieplnej 2. przedstawia i ocenia wpływ energetyki na stan środowiska przyrodniczego 1. wyjaśnia przyczyny i skutki rozwoju usług w 2. ocenia dostępność do usług telekomunikacyjnych w na tle innych krajów 3. analizuje przyczyny rozwoju telefonii komórkowej w 1. ocenia strukturę produkcji energii elektrycznej według rodzajów elektrowni 2. przedstawia na podstawie różnych danych strukturę wykorzystania źródeł energii w i formułuje wnioski 1. wykazuje znaczenie usług w tworzeniu PKB 2. ocenia dostęp do internetu w swoim województwie i wybranych województwach 3. ocenia przyczyny i skutki rozwoju technologii informacyjnej 1. wykazuje korzyści z wykorzystywania alternatywnych źródeł energii 1. wykazuje związki między łącznością a rozwojem gospodarczym
25. Transport lądowy 1. rozróżnia rodzaje transportu 2. opisuje strukturę przewozów ładunków transportem kolejowym w 3. wymienia przyczyny wzrostu znaczenia transportu samochodowego i przesyłowego w 1. opisuje znaczenie poszczególnych działów transportu lądowego w gospodarce kraju i życiu codziennym 2. analizuje przewóz ładunków i pasażerów w według rodzajów transportu 3. omawia przestrzenne zróżnicowanie gęstości sieci kolejowej i dróg kołowych w 4. uzasadnia konieczność modernizacji transportu lądowego w 5. wskazuje na mapie główne szlaki transportu lądowego 6. wyjaśnia znaczenie terminu tranzyt międzynarodowy 1. wykazuje wady i zalety poszczególnych rodzajów transportu lądowego 2. wyjaśnia przyczyny zróżnicowania gęstości sieci dróg kołowych oraz linii kolejowych w 3. porównuje gęstość sieci dróg kołowych oraz linii kolejowych w z gęstością tych sieci w innych krajach 4. wyjaśnia potrzebę budowy nowoczesnych autostrad 1. analizuje jakość sieci transportowej w 2. przewiduje skutki gwałtownego rozwoju motoryzacji 3. wykazuje wpływ transportu na rozwój innych dziedzin gospodarki 1. wykazuje wpływ transportu na rozwój innych dziedzin gospodarki
26. Transport wodny i lotniczy 1. wymienia cechy transportu morskiego 2. opisuje morską flotę transportową w 3. wyjaśnia, dlaczego polscy armatorzy rejestrują swoje statki w krajach taniej bandery 4. wymienia nazwy polskich miast mających swoje lotniska i wskazuje je na mapie 5. omawia przyczyny wzrostu znaczenia tanich linii lotniczych w 1. wyjaśnia znaczenie transportu morskiego, wodnego śródlądowego i lotniczego w gospodarce kraju 2. wymienia najważniejsze połączenia promowe z i wskazuje je na mapie 3. wymienia nazwy głównych szlaków transportu wodnego śródlądowego i wskazuje te szlaki na mapie 4. omawia znaczenie kanałów śródlądowych w 1. porównuje wielkości przeładunków w polskich portach morskich 2. wyjaśnia przyczyny niewielkiego znaczenia transportu śródlądowego w 3. analizuje wielkość ruchu pasażerskiego w polskich portach lotniczych 4. analizuje wady i zalety transportu morskiego, wodnego śródlądowego i lotniczego 1. wykazuje na przykładach znaczenie transportu morskiego, wodnego śródlądowego i lotniczego w 2. analizuje międzynarodowy ruch pasażerski w polskich portach morskich 3. wykazuje wpływ transportu na rozwój innych dziedzin gospodarki 1. porównuje odległości oraz koszty przewozu towarów i pasażerów różnymi środkami transportu w 27. Handel 1. wyjaśnia znaczenie terminów: handel zagraniczny, import, eksport, saldo bilansu handlu zagranicznego 2. wyjaśnia znaczenie handlu zagranicznego w życiu codziennym 3. wymienia nazwy głównych partnerów handlowych 4. wymienia nazwy towarów eksportowanych z 5. wymienia nazwy towarów importowanych do 1. omawia bilans handlu zagranicznego w 2. wyjaśnia przyczyny ujemnego salda bilansu handlu zagranicznego 1. ocenia znaczenie handlu zagranicznego w rozwoju innych dziedzin gospodarki 1. analizuje dane liczbowe dotyczące bilansu handlu zagranicznego w ostatnich latach i formułuje wnioski 1. proponuje sposoby uzyskania przez Polskę dodatniego bilansu handlu zagranicznego
Polska w świecie 28. Turystyka 1. wyjaśnia znaczenie terminów: turystyka, walory turystyczne, infrastruktura turystyczna 2. klasyfikuje turystykę ze względu na cel wyjazdów 3. wyjaśnia przyczyny wzrostu ruchu turystycznego w po 1989 roku 29. Miejsce w świecie 1. określa wskaźniki rozwoju gospodarczego i społecznego 2. wymienia przykłady współpracy międzynarodowej 3. wymienia przykłady inwestycji zagranicznych w 4. wymienia nazwy największych organizacji międzynarodowych 1. opisuje wpływ turystyki na tworzenie PKB w 2. wykazuje na przykładach walory turystyczne 3. wymienia nazwy regionów oraz ośrodków turystycznych w o wysokich walorach turystycznych i wskazuje je na mapie 4. opisuje polskie obiekty znajdujące się na Liście światowego dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego UNESCO 1. wyjaśnia potrzebę współpracy międzynarodowej 2. ustala na podstawie danych statystycznych poziom rozwoju gospodarczego i społecznego 3. wymienia nazwy euroregionów i wskazuje euroregiony na mapie 4. wyjaśnia znaczenie euroregionów 1. porównuje wpływy z turystyki w z wpływami z turystyki w wybranych krajach 2. porównuje wielkość ruchu turystycznego w i z wielkością ruchu turystycznego w wybranych krajach Europy w ostatnich latach 3. opisuje ruch turystyczny w swoim województwie 4. ocenia walory turystyczne z punktu widzenia zagranicznego turysty 5. porównuje atrakcyjność turystyczną wybranych regionów w 1. porównuje PKB w i innych krajach 2. analizuje i porównuje dane statystyczne dotyczące produkcji wybranych towarów w i innych krajach 3. wyjaśnia korzyści wynikające z inwestycji zagranicznych w 4. ocenia znaczenie euroregionów 5. określa rolę w strukturach międzynarodowych 1. wykazuje znaczenie rozbudowy infrastruktury turystycznej dla rozwoju turystyki w 2. ocenia walory turystyczne wybranych regionów 3. wyjaśnia znaczenie turystyki krajowej jako źródła dochodu regionu i państwa 1. ocenia na podstawie wskaźników poziom rozwoju gospodarczego 2. ocenia korzyści wynikające ze współpracy międzynarodowej 3. ocenia skutki integracji z UE i NATO 1. uzasadnia potrzebę ochrony walorów turystycznych 1. charakteryzuje wybrany euroregion
Degradacja środowiska przyrodniczego 30. Zanieczyszczenie środowiska przyrodniczego 1. wymienia źródła zanieczyszczeń środowiska przyrodniczego 2. wymienia skutki zanieczyszczenia środowiska przyrodniczego 3. wymienia sposoby zmniejszania emisji zanieczyszczeń przemysłowych 1. opisuje wpływ przemysłu na stan środowiska 2.opisuje zagrożenia wynikające ze składowania śmieci i odpadów poprodukcyjnych 3. opisuje wpływ środków transportu na stan środowiska 4. uzasadnia konieczność segregacji śmieci oraz oszczędności energii i wody 5. wymienia skutki przedostawania się odpadów poprodukcyjnych do środowiska 6. wymienia skutki zanieczyszczania środowiska środkami chemicznymi stosowanymi w rolnictwie 1. ocenia wpływ ścieków komunalnych na stan czystości wód w 2. opisuje stan jakości wód Wisły i Odry na podstawie diagramu 3. wyjaśnia przyczyny i skutki eutrofizacji 4. opisuje zróżnicowanie regionalne zanieczyszczenia środowiska przyrodniczego w 1. wykazuje konieczność ochrony środowiska przyrodniczego w 2. proponuje konkretne działania na rzecz ochrony środowiska przyrodniczego zamieszkiwanym regionie 3. wyjaśnia proces powstawania kwaśnych opadów 1. proponuje sposoby ograniczenia zanieczyszczania środowiska odpadami wytwarzanymi przez człowieka 2. ocenia skutki społeczne i gospodarcze zanieczyszczenia środowiska przyrodniczego
Przegląd regionów geograficznych 31. Pobrzeża 1. wymienia nazwy krain geograficznych pobrzeży i wskazuje te krainy na mapie najważniejszych miast pobrzeży i wskazuje te miasta na mapie 3. wymienia atrakcje turystyczne pobrzeży 1. opisuje na podstawie najważniejsze cechy krajobrazu pobrzeży 2. opisuje klimat pobrzeży na podstawie mapy klimatycznej 3. opisuje na podstawie najważniejsze cechy gospodarki pobrzeży 4. charakteryzuje wybrane miasta pobrzeży 1. wyjaśnia genezę Żuław Wiślanych 2. wyjaśnia genezę mierzei 3. porównuje cechy oraz genezę wybrzeża klifowego i płaskiego 4. ocenia walory turystyczne pobrzeży 1. wykazuje wpływ zewnętrznych czynników rzeźbotwórczych na ukształtowanie powierzchni pobrzeży 2. wykazuje związki między warunkami przyrodniczymi a cechami gospodarki pobrzeży 3. przedstawia prezentację multimedialną na temat walorów turystycznych wybranego regionu geograficznego, ze szczególnym uwzględnieniem jego walorów kulturowych 1. ocenia możliwości rozwoju gospodarczego pobrzeży
32. Pojezierza 1. wymienia nazwy krain geograficznych pojezierzy i wskazuje te krainy na mapie 2. wyróżnia cechy rzeźby młodoglacjalnej pojezierzy na podstawie schematów i fotografii 3. wymienia nazwy jezior polodowcowych i wskazuje te jeziora na mapie 4. wymienia nazwy pojezierzy 5. określa atrakcje turystyczne pojezierzy 6. wymienia nazwy najważniejszych miast pojezierzy i wskazuje te miasta na mapie 1. opisuje najważniejsze cechy krajobrazu pojezierzy na podstawie map tematycznych 2. rozróżnia formy polodowcowe na podstawie zdjęć i schematów 3. opisuje na podstawie map klimatycznych zróżnicowanie klimatyczne pojezierzy 4. opisuje na podstawie najważniejsze cechy gospodarki pojezierzy 5. wymienia nazwy kompleksów leśnych oraz parków narodowych w pasie pojezierzy oraz wskazuje je na mapie 6. opisuje wybrane miasta pojezierzy 1. wyjaśnia genezę rzeźby pojezierzy 2. wyjaśnia genezę mis jeziornych występujących pasie pojezierzy 3. porównuje cechy klimatu Pojezierza Myśliborskiego z cechami klimatu Pojezierza Suwalskiego 4. ocenia walory krajobrazowe i przyrodnicze pojezierzy 1. wyjaśnia zróżnicowanie krajobrazu w pasie pojezierzy 2. wykazuje wpływ rzeźby terenu na zróżnicowanie opadów atmosferycznych w pasie pojezierzy 3. wykazuje związki między warunkami przyrodniczymi a cechami gospodarki pojezierzy 4. przedstawia prezentację multimedialną na temat walorów turystycznych wybranego regionu geograficznego, ze szczególnym uwzględnieniem jego walorów kulturowych 1. ocenia możliwości rozwoju gospodarczego pojezierzy
33. Niziny Środkowopolskie 1. wymienia nazwy krain geograficznych Nizin Środkowopolskich i wskazuje te krainy na mapie kompleksów leśnych oraz parków narodowych Nizin Środkowopolskich i wskazuje je na mapie 3. wymienia nazwy obszarów bagiennych i podmokłych Nizin Środkowopolskich i wskazuje je na mapie 4. wymienia nazwy największych miast Nizin Środkowopolskich i wskazuje te miasta na mapie 5. określa atrakcje turystyczne Nizin Środkowopolskich 1. opisuje cechy krajobrazu Nizin Środkowopolskich na podstawie map tematycznych 2. opisuje na podstawie mapy ogólnogeograficznej układ sieci rzecznej w Kotlinie Warszawskiej 3.opisuje, korzystając z map klimatycznych, zróżnicowanie klimatyczne Nizin Środkowopolskich 4. opisuje na podstawie rozmieszczenie Nizin Środkowopolskich 5. opisuje na podstawie najważniejsze cechy gospodarki Nizin Środkowopolskich 6. omawia na podstawie mapy gospodarczej rozmieszczenie ośrodków i okręgów przemysłowych Nizin Środkowopolskich oraz charakteryzuje te ośrodki i okręgi przemysłowe 7. określa atrakcje turystyczne Nizin Środkowopolskich 8. opisuje wybrane miasta Nizin Środkowopolskich 1. wyjaśnia różnice między krajobrazem młodoglacjalnym a staroglacjalnym 2. charakteryzuje czynniki rzeźbotwórcze Nizin Środkowopolskich 3. ocenia warunki przyrodnicze rozwoju rolnictwa Niziny Śląskiej 1. opisuje na podstawie schematu warszawską nieckę artezyjską 2. wykazuje związki między warunkami przyrodniczymi a cechami gospodarki Nizin Środkowopolskich 3. przedstawia prezentację multimedialną na temat walorów turystycznych wybranego regionu geograficznego, ze szczególnym uwzględnieniem jego walorów kulturowych 1. ocenia możliwości rozwoju gospodarczego Nizin Środkowopolskich
34. Wyżyny e 1. wymienia nazwy krain geograficznych Wyżyn ch i wskazuje te krainy na mapie 2. rozpoznaje przykłady form krasowych na podstawie schematów i zdjęć 3. wymienia nazwy kompleksów leśnych oraz parków narodowych Wyżyn ch i wskazuje je na mapie 4. wymienia nazwy najważniejszych miast Wyżyn ch i wskazuje te miasta na mapie 5. określa atrakcje turystyczne Wyżyn ch 1. omawia zróżnicowanie klimatyczne Wyżyn ch na podstawie map klimatycznych 2. opisuje na podstawie oraz ilustracji cechy krajobrazu Wyżyn ch 3.opisuje proces powstawania gołoborzy 4. opisuje na podstawie mapy tematycznej rozmieszczenie na Wyżynach ch 5. omawia związki między wydobyciem a lokalizacją przemysłu na Wyżynach ch 6. omawia warunki przyrodnicze rozwoju rolnictwa na Wyżynie Lubelskiej 7. opisuje na podstawie najważniejsze cechy gospodarki Wyżyn ch 8. opisuje wybrane miasta Wyżyn ch 1. charakteryzuje czynniki rzeźbotwórcze Wyżyn ch 2. wyjaśnia genezę rzeźby krasowej 3. opisuje wpływ działalności gospodarczej człowieka na krajobraz Wyżyny Śląskiej 4. wyjaśnia genezę wąwozów i parowów 5. ocenia warunki przyrodnicze rozwoju rolnictwa Wyżyny Lubelskiej 1. wyjaśnia zróżnicowanie krajobrazu Wyżyn ch na podstawie 2. wykazuje związki między warunkami przyrodniczymi a cechami gospodarki Wyżyn ch 3. wykazuje negatywny wpływ koncentracji ludności i przemysłu na środowisko przyrodnicze 4. przedstawia prezentację multimedialną na temat walorów turystycznych wybranego regionu geograficznego, ze szczególnym uwzględnieniem jego walorów kulturowych 1. ocenia możliwości rozwoju gospodarczego Wyżyn ch 2. proponuje sposoby zagospodarowania terenów zdegradowanych na skutek działalności gospodarczej człowieka
35. Kotliny Podkarpackie 1. wymienia nazwy krain geograficznych Kotlin Podkarpackich i wskazuje te krainy na mapie kompleksów leśnych Kotlin Podkarpackich i wskazuje te kompleksy mapie 3. omawia atrakcje turystyczne Kotlin Podkarpackich 4. wymienia nazwy najważniejszych miast Kotlin Podkarpackich i wskazuje te miasta na mapie 1. opisuje cechy krajobrazu Kotlin Podkarpackich na podstawie map tematycznych występujących w Kotlinach Podkarpackich i wskazuje na mapie ogólnogeograficznej rejony ich występowania 3. opisuje na podstawie map klimatycznych cechy klimatu Kotlin Podkarpackich 4. opisuje na podstawie najważniejsze cechy gospodarki Kotlin Podkarpackich 5. omawia na podstawie warunki rozwoju rolnictwa w Kotlinie Sandomierskiej 1. wyjaśnia genezę Kotlin Podkarpackich 2. wyjaśnia rolę rzek w kształtowaniu krajobrazu Kotlin Podkarpackich 1. opisuje uwarunkowania powstania złóż Kotlin Podkarpackich 2. wykazuje związki między warunkami przyrodniczymi a cechami gospodarki Kotlin Podkarpackich 3. przedstawia prezentację multimedialną na temat walorów turystycznych wybranego regionu geograficznego, ze szczególnym uwzględnieniem jego walorów kulturowych 1. ocenia możliwości rozwoju gospodarczego Kotlin Podkarpackich
36. Karpaty 1. wyróżnia Karpaty Zewnętrzne i Wewnętrzne i wskazuje je na mapie 2. opisuje atrakcje turystyczne Karpat Zewnętrznych 3. wykazuje konieczność tworzenia parków narodowych na terenie Karpat Zewnętrznych 4. wymienia nazwy najważniejszych miast Karpat Zewnętrznych oraz wskazuje te miasta na mapie ogólnogeograficznej 5. opisuje położenie Karpat Wewnętrznych na mapie 6. uzasadnia atrakcyjność turystyczną Tatr i Pienin 7. wymienia nazwy ośrodków turystycznych Tatr i Pienin i wskazuje te ośrodki na mapie 1. omawia położenie Beskidów oraz Pogórza Karpackiego i wskazuje je na mapie 2. opisuje krajobraz Karpat na podstawie 3. omawia na podstawie map klimatycznych cechy klimatu Karpat Zewnętrznych 4. opisuje na podstawie najważniejsze cechy gospodarki Karpat Zewnętrznych 5. opisuje funkcje wybranych miast Karpat Zewnętrznych 6. wymienia nazwy i rozpoznaje najważniejsze skały występujące w Tatrach i Pieninach 7. opisuje na podstawie ilustracji cechy polodowcowej rzeźby wysokogórskiej Tatr 8. charakteryzuje na podstawie schematu piętra klimatyczno- -roślinne Tatr 9. opisuje formy rzeźby krasowej Tatr Zachodnich 10. opisuje formy rzeźby Pienin 11. opisuje na podstawie najważniejsze cechy gospodarki Karpat 12. charakteryzuje wybrane ośrodki turystyczne 13. opisuje specyfikę 1. wyjaśnia budowę fliszową Pogórza Karpackiego i Beskidów 2. ukazuje zróżnicowanie krajobrazu Karpat Zewnętrznych i Wewnętrznych 3. uzasadnia konieczność budowy sztucznych zbiorników na karpackich rzekach 4. porównuje budowę geologiczną Tatr Wysokich z budową geologiczną Tatr Zachodnich 5. porównuje krajobrazy Tatr Wysokich i Zachodnich 6. wykazuje zróżnicowanie klimatyczne i roślinne Tatr Wysokich i Zachodnich 7. uzasadnia konieczność ochrony przyrody Tatr 1. wykazuje zależności między przeszłością geologiczną, budową geologiczną a cechami rzeźby Karpat Zewnętrznych i Wewnętrznych 2. wykazuje zróżnicowanie klimatyczne i roślinne Beskidów oraz Pogórza Karpackiego 3. wykazuje związki między warunkami przyrodniczymi a cechami gospodarki Pogórza Karpackiego i Beskidów 4. ukazuje zależności między budową geologiczną a cechami rzeźby Tatr 5. wykazuje związki między cechami gospodarki Tatr a warunkami przyrodniczymi 6. przedstawia prezentację multimedialną na temat walorów turystycznych wybranego regionu geograficznego, ze szczególnym uwzględnieniem jego walorów kulturowych 1. ocenia możliwości rozwoju gospodarczego Beskidów oraz Pogórza Karpackiego 2. ocenia możliwości rozwoju turystyki w Tatrach
37. Sudety 1. opisuje położenie Sudetów i Przedgórza Sudeckiego na podstawie mapy 2. wskazuje na mapie rejony eksploatacji surowców mineralnych w Sudetach i na Przedgórzu Sudeckim 3. opisuje zagrożenia środowiska przyrodniczego powstające w wyniku gospodarczej działalności człowieka 4. wymienia nazwy najważniejszych miast w Sudetach i wskazuje te miasta na mapie 5. opisuje atrakcje turystyczne Sudetów i Przedgórza Sudeckiego 1. opisuje na podstawie cechy krajobrazu Sudetów 2. analizuje mapę klimatyczną i na jej podstawie wymienia cechy klimatu Sudetów i Przedgórza Sudeckiego 3. opisuje na podstawie najważniejsze cechy gospodarki Sudetów 4. charakteryzuje warunki rozwoju rolnictwa Przedgórza Sudeckiego 5. charakteryzuje funkcje miast Sudetów i Przedgórza Sudeckiego 1. wyjaśnia genezę rzeźby zrębowej Sudetów 2. przedstawia rozwój i cechy rzeźby Gór Stołowych i Karkonoszy 3. wykazuje zróżnicowanie klimatyczne i roślinne Sudetów 1. omawia przeszłość geologiczną Sudetów 2. wykazuje zróżnicowanie budowy geologicznej Sudetów 3. wykazuje związki między warunkami przyrodniczymi a cechami gospodarki Sudetów i Przedgórza Sudeckiego 4. przedstawia prezentację multimedialną na temat walorów turystycznych wybranego regionu geograficznego, ze szczególnym uwzględnieniem jego walorów kulturowych 5. proponuje trasę wycieczki w góry i uzasadnia swój wybór 1. ocenia możliwości rozwoju Sudetów i Przedgórza Sudeckiego
38. Mój region moja mała ojczyzna 1. charakteryzuje na podstawie map położenie jego regionu zamieszkania w 2. odczytuje dane statystyczne dotyczące zagadnień społecznych i gospodarczych jego regionu 3. opisuje atrakcje turystyczne regionu, w którym mieszka 1. opisuje na podstawie środowisko przyrodnicze regionu, w którym mieszka 2. opisuje na podstawie najważniejsze cechy gospodarki swojego regionu 3. opisuje rozmieszczenie ludności w regionie 4. omawia tradycje regionu, w którym mieszka 1. wykazuje zależności między środowiskiem a różnorodnymi formami działalności człowieka w regionie zamieszkania 2. wyjaśnia znaczenie gospodarcze swojego regionu zamieszkania 3. sporządza folder informacyjny o swoim regionie 1. ocenia warunki i możliwości produkcji rolnej i przemysłowej w swoim regionie 2. projektuje i opisuje na podstawie map turystycznych, tematycznych i ogólnogeograficznych oraz własnych obserwacji terenowych wycieczkę wzdłuż wybranej trasy we własnym regionie, uwzględniając walory przyrodnicze i kulturowe 3. przedstawia prezentację multimedialną na temat walorów turystycznych wybranego regionu geograficznego, ze szczególnym uwzględnieniem jego walorów kulturowych 1. wykazuje indywidualne cechy regionu, w którym mieszka