BIOLOGIA KLASA I GIMNAZJUM - wymagania edukacyjne. DZIAŁ PROGRAMU I. Biologia nauka o życiu DOPUSZCZAJĄCY DOSTATECZNY DOBRY BARDZO DOBRY CELUJĄCY określa przedmiot badań biologii jako nauki podaje przykłady dziedzin biologii wymienia źródła wiedzy biologicznej wyjaśnia, do czego służą atlasy i klucze wymienia cechy żywych potrafi korzystać z poszczególnych źródeł wiedzy rozróżnia próbę kontrolną i badawczą charakteryzuje wybrane dziedziny biologii właściwymi źródłami wiedzy biologicznej podczas rozwiązywania problemów objaśnia zasadę stopniowego komplikowania się poziomów organizacji wykorzystuje atlasy do rozpoznawania pospolitych gatunków ocenia wybraną informację dotyczącą biologii pochodzącą z prasy planuje pracę badawczą II. Budowa i funkcjonowanie komórek wskazuje komórkę jako podstawową jednostkę organizacji wymienia struktury budowy komórki nej, zwierzęcej, grzyba i bakterii wyciąga wnioski dotyczące komórkowej budowy na podstawie obserwacji preparatów podaje funkcje poszczególnych organelli mikroskopem wykonuje proste preparaty mikroskopowe odróżnia pod mikroskopem, na schemacie, zdjęciu lub po opisie poszczególne składniki komórki rysuje obraz widziany pod mikroskopem wyjaśnia rolę poszczególnych elementów komórki porównuje budowę różnych komórek omawia budowę i funkcje organelli komórkowych analizuje różnice między poszczególnymi typami komórek rozpoznaje struktury komórkowe, obserwując nieomawiane wcześniej komórki formułuje argumenty uzasadniające jedność 1
III. Różnorodność Bakterie i wirusy. Grzyby wymienia środowiska, w których żyją bakterie, protisty, grzyby i glony podaje przykłady ich roli w przyrodzie i życiu człowieka wskazuje organizmy samożywne i cudzożywne odróżnia muchomory od innych grzybów podaje przykłady nazw gatunkowych wyjaśnia (na wybranym przykładzie) wyjaśnia, na czym opiera się naturalny system wskazuje różnice między bakteriami i protistami charakterystyczne cechy budowy bakterii, grzybów, protistów oraz czynności życiowe: odwianie się, oddychanie i rozmnażanie się na podstawie sposobu odżywiania się glonów, grzybów i bakterii określa ich funkcję w przyrodzie na przykładzie glonów wskazuje do wodnego środowiska stosuje definicję gatunku do ustalenia, czy opisywana grupa jest gatunkiem wykazuje związek między budowa, czynnościami życiowymi i m bakterii, protistów i grzybów porównuje poznane organizmy ocenia stopień zanieczyszczenia środowiska za pomocą skali porostowej wyjaśnia cel i sposób wyjaśnia różnice między naturalnym i sztucznym sposobem porównuje komórkę eukariotyczną i prokariotyczną wskazuje wybrane w budowie bakterii, protistów i grzybów do warunków środowiska i trybu pojęciami: glon, pasożyt, saprobiont, destruent, producent, mikoryza, organizm pionierski planuje i przeprowadza doświadczenie potwierdzające bakterii, glonów lub grzybów w środowisku fermentację alkoholowa: produkty, substraty, korzyści interpretuje budowę poznanych ze względu na funkcje 2
IV. Budowa i czynności życiowe na przykładzie nasiennych wskazuje organy nasiennej i wymienia ich funkcje wymienia czynności życiowe wyjaśnia, na czym polega odżywianie się i jakie ma ten proces wymienia warunki sprzyjające rozwojowi prowadzi hodowlę okrytonasiennej porównuje fotosyntezę, oddychanie tlenowe i fermentację alkoholową wyjaśnia, czym są wirusy i jaką rolę pełnią wyjaśnia na przykładzie porostów termin organizmy pionierskie współzależność glonów i grzybów tworzących porost podstawowe organów nych do pełnienia funkcji życiowych rozpoznaje typowe modyfikacje organów nych rozpoznaje i opisuje wybrane tkanki ne wskazuje różnice w budowie tkanek przebieg procesów: wykazuje związek między budową organów nych a pełnioną funkcja i środowiskiem dokumentuje obserwacje tkanek rysunkiem zapisuje za pomocą prostych schematów przebieg procesów życiowych wskazuje zależności między warunkami środowiska a budową i przebiegiem procesów życiowych przedstawia za pomocą schematu ułożenie tkanek w ie interpretuje budowę tkankowa organów nych w związku z pienionymi przez nie funkcjami interpretuje schematy przedstawiające fotosyntezę i oddychanie komórkowe oraz informacje w formie tabel, schematów i wykresów ilustrujące wpływ projektuje oraz prowadzi obserwacje i doświadczenia ilustrujące wpływ warunków na rozwój, prowadzi ich dokumentację modelami do objaśniania procesów osmozy i dyfuzji zachodzących w ie ocenia skutki kolonizacji nowych środowisk przez 3
fotosyntezy, oddychania komórkowego, transpiracji, pobierania i przewodzenia wody oraz rozpuszczonych w niej substancji, kiełkowania nasion wyjaśnia odżywiania się, oddychania, transpiracji i rozmnażania się odczytuje schematy przedstawiające fotosyntezę i oddychanie komórkowe oraz informacje w formie tabel, schematów i wykresów ilustrujące wpływ czynników na intensywność fotosyntezy i oddychania prowadzi według instrukcji proste doświadczenie wykazujące wpływ wybranego czynnika oraz porównuje taksje i nastie wyjaśnia pochodzenie użytkowych przedstawia przyczyny i skutki kolonizacji nowych środowisk przez czynników na intensywność fotosyntezy, oddychania, transpiracji, wzrostu rozpoznaje wybrane ubytkowe i podaje przykłady ich wykorzystania 4
V.Różnorodność. rozróżnia w Środowisku mchy, paprocie, nago- i okrytozałążkowe wskazuje podobieństwa i różnice w budowie mchów, paproci, nago- i wymienia wspólne cechy na rozwój prowadzi i dokumentuje hodowlę wybranej obserwuje i opisuje budowę oraz funkcje życiowe mchów, paproci, nago- i wskazuje w budowie do warunków środowiska wyjaśnia, że różnorodność jest wynikiem ich się do różnych środowisk analizując budowę mchu, wyjaśnia jego rolę w przyrodzie odróżnia i porównuje jednoi dwuliścienne rozpoznaje gatunki rodzimych iglastych uzasadnia przynależność wskazanych okazów do poszczególnych grup na podstawie położenia geograficznego i danych klimatycznych opisuje charakterystyczną ność porównuje sposoby rozmnażania Się nago- i porównuje nago- i okrytozalążkowe wykazuje komplikowanie się budowy (od mszaków do paprotników) rozpoznaje i porównuje paprotniki kluczem do oznaczania wykonuje zielnik wskazuje podobieństwa i różnice w budowie przedstawicieli wybranych grup wymienia cechy gatunkowe wybranej wskazuje na mapie biomy i wymienia ich cechy charakterystyczne rozpoznaje przedstawicieli wybranych rodzin 5