STRATEGIA ROZWOJU MIASTA ŁUKÓW na lata 2001-2011

STRATEGIA ROZWOJU MIASTA ŁUKÓW na lata 2001-2011 Lubelska Fundacja Rozwoju Lublin 2001

STRATEGIA ROZWOJU MIASTA ŁUKÓW na lata 2001-2011 RAPORT WOJEWÓDZTWO LUBELSKIE PREZENTACJA

WOJEWÓDZTWO LUBELSKIE OPIS

POŁOŻENIE GEOGRAFICZNE Województwo lubelskie jest położone w środkowo wschodniej części Polski, na pograniczu pasa nizin w części północnej oraz Wyżyny Lubelskiej i Roztocza w części południowej, w dorzeczu Wisły i Bugu. Lubelskie leży w bezpośrednim sąsiedztwie województw: mazowieckiego, podkarpackiego, podlaskiego i świętokrzyskiego. Najdalej wysuniętymi miejscowościami w województwie są: w kierunku północnym Konstantynów; w kierunku południowym Lubycza Królewska; w kierunku zachodnim Stężyca oraz w kierunku wschodnim Horodło. Wyżyna Lubelska stanowi główny trzon Lubelszczyzny ograniczona od zachodu doliną Wisły. Obszar ten charakteryzuje się dużym zróżnicowaniem pod względem wysokości łagodne garby wznoszą się na wysokość 180 300 m. Pod względem zróżnicowania geologicznego można wyróżnić dziewięć regionów. Są to: Małopolski Przełom Wisły (miedzy Zawichostem a Puławami), Płaskowyż Nałęczowski (między Wisłą a Bystrzycą), Równina Bełżycka (między Nałęczowem a Chodlem), Kotlina Chodelska, Wzniesienie Urzędowskie, Płaskowyż Świdnicki, Wyniosłość Giełczewska, Działy Grabowieckie, Padół Zamojski. Ukształtowanie terenu jest zróżnicowane: w północnej części województwa nizinne, stopniowo przechodzące do wyżynnego na południu. Lubelskie graniczy bezpośrednio z Ukrainą i Białorusią. Długość granic z tymi państwami wynosi odpowiednio: 150 oraz 230 km. Na terenie województwa lubelskiego istnieją dwa duże parki narodowe - Poleski Park Narodowy i Roztoczański Park Narodowy oraz kilkanaście parków krajobrazowych obejmujących powierzchnię ok. 239 tys. ha. Są to: Park Krajobrazowy Puszczy Solskiej, Południoworoztoczański, Chełmski, Poleski, Sobiborski, Strzelecki, Lasy Janowskie, Kazimierski, Kozłowiecki, Krzczonowski, Nadwieprzański, Pojezierze Łęczyńskie, Wrzelowiecki, Krasnobrodzki, Szczebrzeszyński, Poleski Przełom Bugu oraz Skierbieszowski. Różnymi formami ochrony przyrody objęta jest ponad 1/5 obszaru województwa. Na terenie województwa lubelskiego występuje słabe zalesienie lasy zajmują jedynie 22% powierzchni województwa. O atrakcyjności turystycznej województwa decydują tereny Polesia Lubelskiego, Pojezierza Łęczyńsko-Włodawskiego, Roztocza, Doliny Bugu oraz okolice Kazimierza Dolnego i Nałęczowa. Niezwykle ciekawe są także liczne zabytki Lublina, Zamościa, Chełma, Kazimierza Dolnego, Puław, Nałęczowa, Kozłówki. Województwo lubelskie jest zasobne w surowce mineralne. Udokumentowane są bogate złoża węgla kamiennego eksploatowane przez Kopalnię Węgla

Kamiennego S.A. Bogdanka w Puchaczowie. Na obszarze województwa istnieją także złoża ropy naftowej i gazu ziemnego, surowce skalne (margle, kreda, wapienie - wykorzystywane do produkcji cementu), piaski, żwiry, gliny oraz kamienie drogowe i budowlane. Ogólna powierzchnia województwa wynosi 251 144 ha co daje trzecie miejsce w kraju pod względem powierzchni. PODZIAŁ ADMINISTRACYJNY W wyniku reformy administracyjnej z 1 stycznia 1999 roku województwo lubelskie zostało podzielone na 24 powiaty, w tym 4 grodzkie i 213 gmin: 20 miejskich, 20 miejsko wiejskich i 173 wiejskie. W województwie lubelskim 40 miejscowości ma status miast ( 20 z nich tworzy samodzielną gminę miejską) pozostałe 4207 miejscowości to miejscowości wiejskie. Lublin liczy 357 tys. (34% ludności miejskiej), na drugim miejscu jest Chełm 71 tys. mieszkańców, następne w kolejności są: Zamość (68 tys.), Biała Podlaska (59 tys.) i Puławy (55 tys.). 17 miast w województwie liczy poniżej 10 tys. mieszkańców, podczas gdy tylko 9 miast liczy więcej niż 25 tys. mieszkańców. LUDNOŚĆ Województwo lubelskie zajmuje siódme miejsce w kraju pod względem liczby ludności. W 2000 roku (dane z miesiąca czerwca 2000) liczba mieszkańców województwa lubelskiego wynosiła 2 223 217 osób. Gęstość zaludnienia w województwie wynosi 89 osób na 1 km 2 i jest wyraźnie niższa od ogólnokrajowej, która wynosi 124 osoby na 1 km 2. Ponad połowa mieszkańców województwa lubelskiego mieszka na wsi 53,1% (wobec 38,1% średnio w Polsce). Saldo migracji jest ujemne i wyniosło w 2000 roku (- 3119) co świadczy o ciągle zaznaczającym się procesie odpływu ludności z terenu województwa. Szczególnie trudna sytuacja demograficzna panuje na terenach wiejskich, gdzie obserwuje się zjawisko znacznego odpływu ludności w wieku produkcyjnym, a także wyludnianie się niektórych obszarów. Należy również zaznaczyć, iż przyrost naturalny w województwie był ujemny i wyniósł w pierwszym kwartale 2001 roku (- 0,30 ) na 1000 mieszkańców.

W województwie lubelskim jest niższy niż gdzie indziej odsetek osób w wieku produkcyjnym 57% wobec 59,5% w całej Polsce. Według stanu na 31 grudnia 1999 (aktualnie dostępne dane) roku stosunek ludności w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym (tzn. mężczyźni w wieku 18 64 lata oraz kobiety 18 59 lat), wyniósł w województwie 71,9. Osoby z wyższym wykształceniem stanowią 6,6% mieszkańców, osoby z wykształceniem średnim stanowią 26,1%, z zasadniczym zawodowym 22,1%, z podstawowym 36,0%, a z niepełnym podstawowym 9,2%. W województwie lubelskim w rolnictwie pracuje 50,8% czynnych zawodowo (w porównaniu do 26% w skali całego kraju), przy czym w obszarze byłego województwa bialskopodlaskiego wskaźnik ten sięga 54%, a zamojskiego aż 62%. Na 100 ha użytków rolnych pracuje tu 25 osób (w Polsce średnio ok. 20 osób). W rolnictwie daje się zauważyć szczególnie wysokie tzw. ukryte bezrobocie. Poza rolnictwem zatrudnionych jest w województwie ( w przedsiębiorstwach zatrudniających powyżej 9 pracowników ) 399 tys. osób, z czego 140 tys. w przemyśle i budownictwie, 116 tys. w usługach rynkowych, a 134 tys. w usługach nierynkowych. Według danych z września 2000 r. na obszarze województwa lubelskiego bez pracy pozostawało 151,1 tys. osób, wśród których 53,8% stanowiły kobiety. Aż ok. 84,4% bezrobotnych nie posiada prawa do zasiłku. Stopa bezrobocia zarejestrowanego wyniosła 13,2%. Najniższy odsetek osób pozostających bez pracy to osoby z wyższym wykształceniem, najwyższy stanowią osoby posiadające wykształcenie zasadnicze zawodowe oraz podstawowe i niepełne podstawowe. Stosunkowo najkorzystniejsza sytuacja na rynku pracy panowała w Lublinie i powiecie lubelskim, krasnostawskim, kraśnickim i bialskim gdzie stopa bezrobocia była stosunkowo najniższa (ok.12 %) natomiast bardzo trudna była na terenach dawnych województw bialskopodlaskiego, chełmskiego i zamojskiego (szczególnie w powiatach: włodawskim, lubartowskim, opolskim i tomaszowskim gdzie stopa bezrobocia osiągnęła poziom ok. 15%). ROLNICTWO Na obszarze województwa istnieje ok. 246,5 tys. gospodarstw rolnych. Średnia powierzchnia gospodarstwa wynosi 6,1 ha (podczas gdy w całym kraju 7,0 ha, a w województwie warmińsko-mazurskim 16,5 ha). Tylko 14,5% gospodarstw rolnych ma ponad 10 ha (w Polsce ogółem 19,1%). Warunki produkcji rolnej są dosyć zróżnicowane. Około 40% użytków rolnych stanowią gleby najżyźniejsze występują głównie na południu, natomiast

najsłabsze gleby spotkać można w części północnej. Użytki rolne zajmują aż 68,3% powierzchni województwa. W południowej części województwa, na bardzo dobrych glebach, grunty orne zajmują ponad 90% powierzchni użytków rolnych. W części północnej, na gorszych glebach, przeważają łąki i pastwiska. Ponad 57,4% ogólnej powierzchni zasiewów (stan z czerwca 1999 roku) zajmują zboża podstawowe, ziemniaki 10,8%, rośliny przemysłowe 7,6%. W województwie lubelskim uprawia się duże ilości buraków cukrowych (15% produkcji krajowej), tytoniu, chmielu (70 % produkcji krajowej), owoców i warzyw. Na 100 ha użytków rolnych przypada średnio 30,8 sztuk bydła (w Polsce 39 sztuk) i 79,9 sztuk trzody chlewnej (w Polsce 97 sztuk). PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ Wg danych za I półrocze 2001 (na dzień 30 czerwca 2001 r) wartość produkcji sprzedanej w branżach przemysłowych na terenie województwa lubelskiego wyniosła 7 065 mld zł, co stanowi 2,7 % wartości tego wskaźnika dla kraju, natomiast w branżach budowlanych 975 mln zł, (2,5% wskaźnika dla Polski). Wg danych na dzień 30 czerwca 2001 r na terenie województwa funkcjonowało 12 372 podmiotów gospodarczych (zdane dotyczą podmiotów zarejestrowanych w rejestrze REGON w zakresie osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych nie posiadających osobowości prawnej), co stawiało województwo na 8 pozycji w kraju. INFRASTRUKTURA TECHNICZNA Przez teren województwa lubelskiego przebiega kilka ważnych szlaków komunikacyjnych. Większość głównych dróg prowadzi do przejść granicznych. Są to przede wszystkim: droga A-2 z Warszawy przez Białą Podlaską do przejścia granicznego w Terespolu i dalej w kierunku Mińska i Moskwy, droga Nr 17 z Warszawy przez Lublin i Zamość do przejścia granicznego w Hrebennem i dalej do Lwowa, droga Nr 82 stanowiąca odgałęzienie drogi Nr 17, z Piask przez Chełm do przejścia granicznego w Dorohusku i dalej w kierunku Łucka i Kijowa, droga Nr 44 stanowiąca zachodnie odgałęzienie drogi Nr 17, z Kurowa przez Puławy, Radom do Łodzi. Z północy na południe województwa biegnie główna droga wschodniej Polski Nr 19 Białystok Lublin Rzeszów.

Stan infrastruktury drogowej województwa lubelskiego jest bardzo słaby. Około 84 % dróg krajowych i około 88% dróg wojewódzkich jest według oceny administracji drogowej - w złym lub niezadowalającym stanie technicznym. Wszystkie główne drogi przebiegają ponadto (z nielicznymi wyjątkami) przez centra miast. Spośród dróg województwa w rządowych planach rozwoju tylko droga A-2 będzie przekształcona w autostradę, a ponadto drogi Nr 17 i Nr 19 mają być drogami ekspresowymi. Siec dróg publicznych o twardej nawierzchni na obszarze województwa lubelskiego ma długość 17 954 km, a ich gęstość jest podobna jak w całym kraju około 71,5 km na 100 km 2. Długość dróg w poszczególnych kategoriach przedstawia się następująco: Wyszczególnienie Długość ogółem w km W tym o nawierzchni ulepszonej w km Krajowe 1038 1038 Wojewódzkie 2212 2211 Powiatowe 8995 7584 Gminne 5709 3757 Na obszarze województwa istnieje kilka lotnisk o charakterze wojskowym, sanitarnym, sportowym lub fabrycznym. Brak jest natomiast lotniska komunikacyjnego. Długość sieci wodociągowej rozdzielczej (bez połączeń prowadzących do budynków i innych obiektów) wynosi w województwie 14 194,7 km. Długość sieci kanalizacyjnej (bez połączeń prowadzących do budynków i innych obiektów) wynosi 2 224,4 km. W województwie działa około 300 oczyszczalni ścieków. Część z nich to obiekty przestarzałe technologicznie i przeciążone. W województwie istnieje około 150 wysypisk śmieci. Jednak znaczna część odpadów nie trafia na wysypiska, ale trafia do lasów i na pobocza dróg. Zjawisko to występuje szczególnie na terenach wiejskich.

Długość gazowej sieci rozdzielczej wynosi na terenie województwa 5 714,2 km. Na koniec 1999 roku na 1000 mieszkańców województwa przypadało 217,9 abonentów telefonicznych. W ostatnim okresie nastąpiła znaczna poprawa w dostępie do telefonów przewodowych, nastąpił też znaczny rozwój sieci telefonii komórkowych. OŚWIATA I KULTURA Lublin jest najważniejszym ośrodkiem akademickim we wschodniej części kraju. Funkcjonuje tutaj 5 państwowych wyższych uczelni akademickich: Katolicki Uniwersytet Lubelski, Uniwersytet Marii Curie Skłodowskiej, Akademia Medyczna, Politechnika Lubelska i Akademia Rolnicza. W 1999 roku studiowało w Lublinie ponad 79,5 tysiące studentów, w tym w szkołach niepaństwowych 27 tys. ; w szkołach wyższych pracowało przez prawie 4,5 tysiąca pracowników naukowych. Poza Lublinem działają Wyższa Szkoła Oficerska Sił Powietrznych w Dęblinie i Instytutu Wychowania Fizycznego w Białej Podlaskiej. Powstały także nowe uczelnie niepaństwowe w Chełmie, Zamościu, Puławach, Rykach, Kraśniku. Efektem jest znaczący wzrostu liczby studentów. W roku szkolnym 1999/2000 działało 1 410 szkół podstawowych dla dzieci i młodzieży (z ok. 240 tys. uczniów), a także 149 liceów ogólnokształcących oraz 693 szkoły zawodowe (zawodowe, technika i policealne). We wspomnianym roku szkolnym w szkołach ponadpodstawowych uczyło się 173 tys. osób. SŁUŻBA ZDROWIA Województwo lubelskie dysponuje stosunkowo dużą, rozbudowana bazą placówek ochrony zdrowia. W szpitalach ogólnych działających na obszarze województwa istnieje (wg stanu na koniec 1999 r.) 12 598 łóżek szpitalnych. Na terenie województwa było zatrudnionych 5 349 lekarzy i 13 426 pielęgniarek, istniało także 608 aptek. Baza szpitalna jest jednak silnie skoncentrowana w stolicy województwa - gdzie znajduje się 31,3 % wszystkich łóżek w szpitalach ogólnych i gdzie pracuje także 36,6 % wszystkich lekarzy.

MIASTO ŁUKÓW PREZENTACJA

Raport o stanie miasta Łuków Wstęp Miasto Łuków, jedno z najstarszych miast Lubelszczyzny, położone na historycznej Ziemi Łukowskiej, usytuowane jest na Równinie Łukowskiej, należącej do Niziny Południowopodlaskiej, która wchodzi w skład Nizin Środkowopolskich. Nazwa Łuków związana jest najprawdopodobniej związana z topografia terenu i pochodzi od prasłowiańskiego łek lub łuk co oznacza nizinę lub obszar bagnisty leżący wzdłuż rzeki. Miasto zostało założone najprawdopodobniej prze książąt piastowskich panujących w dzielnicy krakowskiej pod koniec XII lub na początku XIII wieku. Od 1233 r Łuków był siedzibą kasztelani. 1369 - król Kazimierz Wielki nadaje prawo wolnego miasta i obdarowuje jego mieszkańców gruntami a w 1403 r. król Władysław Jagiełło nadał miastu prawa magdeburskie. Słynne miejscowe jarmarki ściągały kupców z odległych miast Korony i Litwy, a nawet zagranicy. Stąd biegły szlaki handlowe na Mazowsze, Litwę, na południe Małopolski i na Ruś. Łuków stał się miastem zamożnym i odgrywał dużą rolę gospodarczą w życiu kraju. Największy rozkwit Łuków zanotował w XVI oraz 1- połowie XVII wieku; jednakże, wojny, polsko kozacka (1648 1654) oraz polsko szwedzka (1655 1660) przerwały rozwój miasta i przyczyniły się do jego upadku gospodarczego i politycznego. W celu przywrócenia rangi miasta po zniszczeniach wojennych sprowadzono i osiedlono "za murami miasta" w 1629r. zakon bernardynów, a w 1696r. roku zakon pijarów. Bernardyni położyli duże zasługi na polu gospodarczym, m.in. założyli fabrykę grubego sukna, czynną do 1812 roku, natomiast pijarzy doprowadzili do bujnego rozkwitu łukowskie szkolnictwo. W zabudowaniach klasztoru pijarów utworzono kolegium, które zasłynęło wkrótce z wysokiego poziomu nauczania, a w 1733r. w jego sąsiedztwie powstał konwikt (internat dla uczniów) dzięki fundacji pochodzącego ze szlachty łukowskiej Biskupa Krakowskiego ks. Konstantego Felicjana Szaniawskiego. Łukowskie kolegium jako jedno z pierwszych w kraju wprowadziło w życie program Komisji Edukacji Narodowej. Jego wychowankami byli m.in. ks. Jan Krzysztof Kluk - znakomity przyrodnik i teoretyk rolnictwa, ks. Franciszek Salezy Jezierski - postępowy publicysta doby Sejmu Czteroletniego, Bronisław Franciszek Trentowski - filozof pedagog i publicysta oraz inni sławni ludzie. Po III rozbiorze Polski Łuków znalazł się w granicach zaboru Austriackiego, a po roku 1815 miasto włączono do Królestwa Polskiego.

Łukowianie brali czynny udział w powstaniu listopadowym, a pod pobliskim Stoczkiem Łukowskim gen. J. Dwernicki stoczył 14 lutego 1831r słynną zwycięską bitwę z wojskami rosyjskimi. Na przełomie trzydziestych i czterdziestych lat XIX wieku Łuków stał się miejscem działalności konspiracyjnej. W 1839r. działał tu Związek Patriotyczny zorganizowany przez młodzież łukowsko-warszawską. Duszą organizacji był Karol Levitoux - wychowanek gimnazjum łukowskiego. W 1841r. spisek wykryto i aresztowano w Łukowie ponad 200 osób, z których 14 osadzono w cytadeli Warszawskiej, gdzie Karol Levitoux poniósł męczeńską śmierć. Mieszkańcy Łukowa chlubnie zapisali się w czasie powstania styczniowego. Do wiosny 1865r. działała w okolicy grupa ostatnich powstańców z ks. Stanisławem Brzóską i jego adiutantem -kowalem z Łukowa Franciszkiem Wilczyńskim, Po rozbiciu oddziału przez wojska carskie i schwytaniu powstańców, ks. St. Brzóskę i Franciszka Wilczyńskiego stracono w maju 1865r. w Sokołowie Podl. W okresie międzywojennym Łuków mimo niewielkich osiągnięć gospodarczych był przodującym miastem województwa lubelskiego pod względem życia społecznego, politycznego i kulturalnego, m.in. wydawano własne gazety, działało Stowarzyszenie Kulturalno-Oświatowe "Ogniwo" z dobrze zorganizowanym teatrem. W 1933r. uroczyście obchodzono jubileusz 700-lecia miasta, a w 1939r. społeczeństwo Ziemi Łukowskiej przekazało kopiec - pomnik Henryka Sienkiewicza, usypany niedaleko Woli 0krzejskiej miejsca jego urodzenia. Stopniowy rozwój miasta przerwał wybuch II wojny światowej. Po II wojnie światowej, od roku 1956 w Łukowie powstały nowe zakłady produkcyjne, tworząc z miasta silny regionalny i krajowy ośrodek przemysłowy. Dziś Łuków jest miastem powiatowym liczącym 32 tys. mieszkańców stanowi ponadlokalny ośrodek administracyjny i usługowo-handlowy w północnozachodniej części woj. Lubelskiego. Miasto położone jest na styku Mazowsza, Podlasia i Lubelszczyzny stanowi ono naturalną bramę na wschód do terenów Rosji, Ukrainy i Białorusi. Łuków swoim położeniem posiada najlepszą pozycję wśród miast Lubelszczyzny pod względem odległości do największych miast tego regionu oraz do największego przejścia granicznego w Terespolu. Fakt ten może przesądzić o przyszłości miasta.

Przez Łuków przebiega najważniejsza obecnie transeuropejska magistrala kolejowa Lizbona-Berlin-Warszawa-Moskwa-Władywostok. Znajduje się on również blisko głównych szlaków drogowych z północy na południe i ze wschodu na zachód, które niedaleko mają swoje skrzyżowanie. Powierzchnia ogólna miasta Łuków wynosi 3 575 ha, w tym: Użytki rolne 2 027 ha; Użytki leśne i grunty zadrzewione / zakrzewione/ - 531 ha; Grunty zabudowane i zurbanizowane - 956 ha; Tereny różne - 15 ha; Nieużytki - 12 ha; Wody - 34 ha; Położenie geograficzne. Łuków położony jest zachodniej części Równiny Łukowskiej, stanowiącej część Niziny Południowopodlaskiej zaliczonej do Nizin Środkowopolskich. Przez miasto przepływa Krzna Południowa, a przez jego północne krańce Krzna Północna. Obie te rzeki, biorące początek w rozległych, podmokłych obniżeniach Lasów Łukowskich, łączą się w okolicach Międzyrzeca Podlaskiego w rzekę Krznę - największy lewy dopływ Bugu. Obszar Łukowa leży na południowo-zachodnim skraju starej prekambryjskiej platformy wschodnioeuropejskiej, na zrębie Łukowa w obrębie struktury zrębowej podlasko-lubelskiej. Obszar ten cechuje budowa dwupiętrowa. Stosunkowo płytko, na głębokości 910 m p.p.m. występują prekambryjskie skały krystaliczne (łupki, gnejsy, amfibolity).

Na cokole krystalicznym osadzone są skały osadowe paleozoiczne, mezozoiczne i kenozoiczne. Utwory kenozoiczne zalegają w Łukowie na powierzchni w postaci osadów okruchowych. Dominującymi są osady polodowcowe zlodowaceń środkowopolskich, zlodowacenia Odry. W obrębie tych osadów na teren Łukowa i okolic zostały przetransportowane przez lądolód skandynawski fragmenty kry jurajskiej, zawierające unikalne w skali Europy Środkowej, skamieniałości jurajskie (m.in. amonity). Jest to jedyne stanowisko w Polsce, posiadające tak doskonale zachowane skamieniałości, przez co niezwykle cenne na rynkach kolekcjonerskich. Równinę Łukowską stanowi płaski, piaszczysty teren, którego wysokości bezwzględne sięgają od 140 m n.p.m. do 170 m n.p.m. Teren miasta jest na ogół równinny z wyjątkiem obszaru znajdującego się w obrębie doliny Krzny (ul. 700- lecia, ul. Partyzantów) gdzie wysokości względne sięgają kilku metrów. Charakter rzeźby w tym rejonie pozwala zaliczyć ten teren do obszarów staroglacjalnych, tzn. ukształtowanych przez lądolód skandynawski, ale później zniszczonych przez procesy denudacyjne, wyrównujące oraz występujący klimat. Wody powierzchniowe i podziemne w okolicach Łukowa należą w całości do dorzecza Bugu. Teren miasta jest odwadniany przez górny odcinek Krzny Południowej i jej dopływ oraz Krzny Północnej, której dolina stanowi północną granicę miasta. Obie rzeki biorą początek w lasach jodłowych Kryńszczaka. Krzna należy do rzek średniej wielkości i powstaje z połączenia Krzny Północnej i Południowej. Krzna Południowa, przepływająca przez Łuków, latem utrzymuje poziom wody, wynoszący zaledwie kilkanaście centymetrów, przy szerokości koryta 3 metry. Krzna Północna jest znacznie węższa. Wody powierzchniowe również obejmują, występujące w dolinach rzek, liczne drobne cieki i rowy melioracyjne. W granicach miasta znajduje się kilka sztucznych zbiorników wodnych, z których największym jest zasilany wodami Krzny Południowej - zbiornik "Zimna Woda". Duży zbiornik wodny oraz kilka mniejszych, będących pozostałością po cegielni znajdują się przy ul. Łapiguz. Teren Łukowa zaliczony został w obręb krainy klimatycznej Chełmsko-Podlaskiej wchodzącej w skład Klimatów Wielkich Dolin. Wszystkie zjawiska klimatyczne zależą nie tylko od promieniowania słonecznego i od warunków naturalnych Łukowa, lecz również od rodzaju mas powietrza, które w danym czasie napływają nad obszar miasta. Zasadniczymi masami powietrza docierającymi nad miasto są masy polarnomorskie, polarnokontynentalne, podzwrotnikowe oraz arktyczne i atlantyckie. Są to różne masy o indywidualnych cechach, przynoszące różne typy pogody. Ruch mas powietrza wywołują zmiany ciśnienia atmosferycznego, które przy średniej 991.08 mb dla Polski, w Łukowie kształtuje się w okolicach 995-1000 mb. Nad miastem przeważają wiatry z kierunków zachodnich. Odznaczają się one większą prędkością i przynoszą wilgotne powietrze oceaniczne, ze znacznym zachmurzeniem, opadami i obniżką temperatury latem, natomiast wzrostem zimą. Średnia liczba wiatrów silnych powyżej 8 m/s, dochodzi do 50 dni/rok. Średnia temperatura dla rejonu Łukowa wynosi 7-7.5 0 C dla porównania, średnia temperatura dla Polski wynosi 7,24 0 C).

Średnie opady atmosferyczne wynoszą 500 mm i są niższe niż średnie wartości w kraju (600 mm). W rocznym ich przebiegu uwidaczniają się wyraźne minima zimowe i maksima letnie. Na półrocze zimowe (grudzień - maj) przypada poniżej 180 mm, czyli poniżej połowy wartości opadów. Najwięcej opadów przypada na półrocze letnie - 320 mm, zaś miesiącem najbardziej deszczowym jest lipiec, po nim w czasie jesieni następuje spadek. Liczba dni ze śniegiem wynosi 50-70. Najczęściej opady śnieżne występują w grudniu i styczniu. Marzec ma niekiedy więcej dni śnieżnych niż październik. Trwałość pokrywy śnieżnej w opisywanym obszarze wynosi 60-90 dni, przy grubości rzędu kilkunastu centymetrów Okres wegetacyjny trwa 200-210 dni, a początek robót polowych przypada na ostatnią dekadę marca lub pierwszą kwietnia. Na terenie miasta, na obszarach użytkowanych rolniczo, przeważają gleby średnio korzystne (IV klasa bonitacyjna) i korzystne (III klasa ) do produkcji rolnej. Gleby okolic Łukowa składają się z glin zwałowych oraz piasków i żwirów polodowcowych związanych z cofaniem się lądolodu plejstoceńskiego w okresie zlodowaceń środkowopolskich. Wśród gleb średniej jakości dominują gleby brunatne i bielicowe żytnie dobre, z małym udziałem zbożowo-pastewnych słabych IVa i IVb klasy bonitacyjnej, a pod użytkami zielonymi gleby organiczne klasy III i IV (zlokalizowane w dolinach Krzny Południowej). Gleby korzystne do produkcji rolnej (gleby brunatne lub bielicowe pszenno-żytnie i pszenne klasy IIIa i IIIb oraz czarne ziemie w kompleksie zbożowo-pastewnym mocnym) występują płatami na południe i na zachód od zwartej zabudowy miasta. Powierzchnia gleb klasy III wynosi 165.7 ha. Występują płatami, a większe ich powierzchnie zlokalizowane są w rejonie Łapiguzu oraz pomiędzy drogami do Radzynia Podlaskiego i do Paskud. Ochronie podlegają również gleby organiczne, występujące głównie w dolinie Krzny Południowej. Miasto charakteryzuje się niską lesistością. Zasoby leśne stanowią 12.7 % powierzchni ogólnej miasta (445 ha). Wśród lasów dominuje bór świeży i bór mieszany świeży. Są to lasy ochronne. Bory świeże występują w północno-wschodniej i południowej części miasta. Przeważa w nich sosna z domieszką brzozy. Bory mieszane świeże rosną w granicach Łukowskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu oraz na wschód od zabudowań miasta. W bezpośrednim sąsiedztwie bocznicy kolejowej na południe od drogi do Międzyrzeca Podlaskiego znajduje się niewielki obszar lasu mieszanego, w którym, obok sosny, występuje dużo gatunków drzew liściastych. Zieleń miejską tworzą parki i skwery, ogródki działkowe, zadrzewienie cmentarzy czynnych i zamkniętych, tereny zieleni osiedli, obiektów rekreacyjno-sportowych. Są to tereny typowo antropogeniczne, wykorzystywane tylko w nieznacznym stopniu przez mieszkańców jako tereny rekreacyjne i wypoczynkowe. W znacznej mierze zieleń miejska połączona jest z posiadającą duże walory przyrodnicze doliną Krzny Południowej i stanowi razem strefę ekologiczną. Na terenie miasta znajduje się dolina rzeki Krzny Południowej okryta roślinnością trawiastą, oraz 3 parki miejskie zadrzewione:

1. park położony w dolinie Krzny Południowej w trójkącie; ul. 700-lecia, szpital, koryto rzeki. Park powstał w czynie społecznym w okresie powojennym. 2. Park miejski, położony wzdłuż Krzny Południowej na wysokości obiektów OSiR-u, stanowi teren tylko częściowo wykorzystywany przez mieszkańców. 3. Park wchodzący w skład szpitala (obiekt zamknięty dla mieszkańców) W mieście funkcjonują również ogródki działkowe, takie jak: 1. "Niedźwiadek" położony pomiędzy ul. Międzyrzecką a oczyszczalnią ścieków, 2. "Promyk" położony pomiędzy ul. Parkową a ul. Stodolną, 3. "Słonecznik" położony pomiędzy ul. Parkową i Al. Wojska Polskiego, 4. "Kamieniak" położony pomiędzy Al. Wojska Polskiego, ul. Armii Krajowej oraz korytem Krzny Południowej. Część miasta wchodzi w skład "Łukowskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu" stanowiącego dużą atrakcję krajobrazowo-przyrodniczą. W przyszłości obszar ten ma wejść w obręb "Łukowskiego Parku Krajobrazowego". Charakterystyka funkcji administracyjnych i regionalnych miasta Miasto Łuków posiada osobowość prawną i wykonuje zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność. Do zakresu jego działania należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, niezastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów. Podstawą prawną działania samorządu miejskiego jest ustawa z dnia 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym. Organami samorządu miejskiego są Rada Miejska oraz Zarząd Miasta. Obecna Rada Miejska w Łukowie liczy 28 członków i została wybrana w wyborach samorządowych w dniu 11.10.1998 roku. Rada pracuje na Sesjach, które przygotowuje i zwołuje Przewodniczący Rady Miejskiej. Przewodniczącym Rady obecnej kadencji jest Jerzy Kamiński /pełnił tę funkcję również w latach 1994 1998/. Zastępcami Przewodniczącego Rady są Barbara Brodacka i Bogdan Kucharski. Organami pomocniczymi Rady Miejskiej są komisje. Rada zgodnie ze Statutem Miasta powołała następujące stałe komisje: Komisja Finansów, Budownictwa, Planowania Przestrzennego i Działalności Gospodarczej, Komisja Gospodarki Komunalnej, Ochrony Środowiska i Działalności Gospodarczej, Komisja Zdrowia, Pomocy Społecznej, Oświaty, Kultury, Sportu, Porządku Publicznego i Ochrony Przeciwpożarowej, Komisja Rewizyjna.

Zarząd Miasta jest organem wykonawczym miasta. Do zadań Zarządu należy min.: przygotowanie projektów uchwał Rady określenie sposobu wykonywania uchwał gospodarowanie mieniem komunalnym przygotowanie projektów budżetu wykonywanie budżetu zatrudnianie i zwalnianie kierowników miejskich jednostek organizacyjnych. Burmistrz Miasta -organizuje pracę Zarządu i kieruje sprawami miasta oraz reprezentuje je na zewnątrz. Jest również służbowym przełożonym wszystkich pracowników Urzędu Miejskiego oraz kierowników miejskich jednostek organizacyjnych. Odpowiada za praworządne i efektywne funkcjonowanie urzędu. Funkcję Burmistrza Miasta pełni od 29 października 1998 roku Krzysztof Tymoszuk. Zastępca Burmistrza zapewnia w powierzonym mu zakresie kompleksowe rozwiązywanie problemów miasta oraz nadzoruje pracą Wydziałów Urzędu i jednostek organizacyjnych miasta. Zastępcą Burmistrza jest od 29 października 1998 r. Elżbieta Bednaruk. Sekretarz Miasta -zapewnia warunki organizacyjne umożliwiające sprawne wykonywanie zadań przez Rade Miejską, Zarząd Miasta i Urząd Miejski. Nadzoruje przygotowanie projektów aktów prawnych organów gminy, czuwa nad terminowym i zgodnym z prawem załatwianiem indywidualnych spraw obywateli, dba o poziom i styl pracy pracowników, administruje budynkiem Urzędu. Sekretarzem Miasta jest od 1990 r. Waldemar Siurek. Skarbnik Miasta nadzoruje prace dotyczące opracowania projektu budżetu miasta i czuwa nad prawidłową realizacją budżetu, kontrasygnuje oświadczenia woli składane w imieniu miasta, w przypadku gdy powodują one powstanie zobowiązań pieniężnych, opiniuje decyzje wywołujące skutki finansowe dla budżetu, kontroluje gospodarkę finansową miejskich jednostek organizacyjnych, prowadzi księgowość i ewidencję majątku miasta oraz nadzoruje wymiar i ściągalność podatków i opłat lokalnych. Skarbnikiem Miasta jest od 1990 r. Alicja Szymańska. Urząd Miejski w Łukowie jest jednostką pomocniczą Zarządu Miasta. Pracą Urzędu kieruje Burmistrz przy pomocy Zastępcy, Sekretarza i Skarbnika. Organizację i zasady kierowania Urzędem oraz zadania wydziałów określa Regulamin Organizacyjny Urzędu Miejskiego w Łukowie przyjęty uchwałą Rady Miejskiej z 1998 roku. W strukturze Urzędu Miasta funkcjonują następujące wydziały i równorzędne jednostki organizacyjne: Wydział Organizacyjny Wydział Finansowy Wydział Komunalny Wydział Gruntów i Planowania Przestrzennego Wydział Inwestycyjny Wydział Oświatowo-Społeczny

Wydział Spraw Obywatelskich Urząd Stanu Cywilnego Biuro Rady Miejskiej Miejski Inspektorat Obrony Cywilnej Wydział Komputeryzacji Pełnomocnik do Spraw Promocji i Rozwoju Miasta. Wydziałami kierują naczelnicy bądź kierownicy jednostek równorzędnych, którzy odpowiadają za prawidłowe wykonanie zadań objętych zakresem działania wydziałów. W sierpniu 2001 roku w Urzędzie Miejskim było zatrudnionych 84 pracowników (21% pracowników UM posiada wyższe wykształcenie). Położenie komunikacyjne miasta Miasto Łuków spełnia dużą rolę jako regionalny ośrodek gospodarczy, ośrodek szkolnictwa podstawowego, średniego i wyższego, regionalny ośrodek lecznictwa oraz centrum administracyjne o zasięgu powiatowym. Łuków spełnia również ważną funkcję regionalnego węzła komunikacyjnotransportowego. W mieście zbiega się 6 kierunków dróg krajowych o znaczeniu regionalnym i 5 kierunków linii kolejowych (w kierunku Warszawy, Lublina, Terespola, Dęblina, Pilawy). Poniżej podane zostaną odległości dzielące miasto Łuków od innych najbliżej położonych miast Polski, oraz szacowany czas dojazdu: Warszawa - 113 km (1,5 godz.), Lublin - 88 km (1 godz.) Terespol/Brześć - 73 km (1 godz.), Biała Podlaska - 60 km (50 minut). Siedlce - 28 km (0,5 godz.) Miasto położone jest blisko następujących szlaków drogowych łączących: 1. Europę Zachodnią z Europą Wschodnią: Świecko-Poznań-Warszawa- Siedlce-Terespol-Brześć, 2. Europę Południową z Europą Północną: Barwinek-Rzeszów-Lublin- Białystok-Ogrodniki lub Kuźnica Białostocka, Łuków leży również w sąsiedztwie projektowanej trasy autostrady A2 łączącej zachodnią i wschodnią granicę Polski. Miasto oddalone jest od każdego z w.w. szlaków o około 15-20 km.

Położenie komunikacji kolejowej jest bardzo korzystne dla Łukowa. Przez miasto przebiegają następujące szlaki kolejowe: 1. Transeuropejska magistrala kolejowa Lizbona-Berlin-Warszawa-Łuków- Brześć- Moskwa-Władywostok, od której w Łukowie odgałęzia się najważniejsza linia tranzytowa w kierunku Skierniewic, omijająca węzeł warszawski, 2. Linie: Łuków-Częstochowa, Łuków-Pilawa, Łuków-Dęblin, Łuków-Siedlce- Warszawa, Łuków-Terespol, Łuków-Lublin

Najbliżej położone lotniska to lotniska w Warszawie oraz Białej Podlaskiej. Ludność Liczba mieszkańców Łukowa w pierwszym kwartale 2001 r. wynosiła 32 203. Wskaźnik gęstości zaludnienia był równy 928 mieszkańców na 1 km 2 (dla porównania, średnia wartość tego wskaźnika dla całego województwa lubelskiego równa jest 89 osób, natomiast średnia krajowa wynosi 239). Liczbę mieszkańców miasta determinuje przyrost naturalny, długość życia oraz saldo migracji. Przyrost naturalny kształtuje liczba urodzeń w stosunku do liczby zgonów. W Łukowie, podobnie jak w całej Polsce, obserwuje się od dłuższego czasu spadek liczby urodzeń, choć i tak jest najwyższym w województwie lubelskim i jednym z najwyższych w Polsce.(tabela 1). Analizując przyrost naturalny w Łukowie w stosunku do liczby mieszkańców można zauważyć, że przy ciągle wysokim wskaźniku przyrostu liczba mieszkańców nieznacznie ulega zmianie. Wynika z tego, że większość urodzonych dzieci w Łukowie pochodzi z terenu powiatu.