Rena rodzinna
Spis reści Ko może orzymać renę rodzinną?.................................................... 3 Co zrobić, aby orzymać renę?........................................................... 5 Jakie dokumeny musisz dołączyć do wniosku o renę rodzinną?............... 6 Jaka jes wysokość reny rodzinnej?.................................................... 7 Jaka jes najniższa kwoa świadczenia?................................................ 8 Czy można zrezygnować z reny rodzinnej?........................................... 8 Od kiedy i jak wypłacana jes rena rodzinna?........................................ 9 O czym musisz powiadomić ZUS?....................................................... 9 Czy rena rodzinna może być zawieszona albo zmniejszona?................... 10 Jak odwołać się od decyzji ZUS?......................................................... 11 Podsawa prawna............................................................................ 11 2
Ko może orzymać renę rodzinną? Orzymanie reny rodzinnej zależy od spełnienia określonych warunków. Doyczą one zarówno osoby zmarłej, jak i członków rodziny, kórzy wysępują o świadczenie po niej. I ak rena rodzinna przysługuje po osobie, kóra: miała usalone prawo do emeryury na sarych lub nowych zasadach, spełniała warunki do usalenia emeryury na sarych lub nowych zasadach, miała usalone prawo do emeryury pomosowej, miała usalone prawo do reny z yułu niezdolności do pracy, spełniała warunki do usalenia reny z yułu niezdolności do pracy (przy ocenie prawa do reny, kóra przysługiwałaby osobie zmarłej, przyjmuje się, że była ona całkowicie niezdolna do pracy), pobierała zasiłek przedemeryalny lub świadczenie przedemeryalne, pobierała nauczycielskie świadczenie kompensacyjne. Rena rodzinna przysługuje nasępującym członkom rodziny: dzieciom własnym, dzieciom drugiego małżonka oraz dzieciom przysposobionym: do ukończenia 16 la, jeżeli ukończyły 16 la do ukończenia nauki w szkole, ale nie dłużej niż do 25 la życia (jeśli dziecko osiągnęło en wiek na osanim roku sudiów w szkole wyższej, prawo do reny przedłuża się do ukończenia ego roku sudiów), albo bez względu na wiek, jeżeli sały się całkowicie niezdolne do pracy i do samodzielnej egzysencji albo całkowicie niezdolne do pracy przed ukończeniem 16 la lub w czasie nauki w szkole przed osiągnięciem 25 roku życia, przyjęym na wychowanie i urzymanie przed osiągnięciem pełnoleności wnukom, rodzeńswu i innym dzieciom, oprócz dzieci przyjęych na wychowanie i urzymanie w ramach rodziny zasępczej lub rodzinnego domu dziecka, jeżeli spełniają akie warunki jak dzieci własne (doyczące wieku, nauki lub sanu zdrowia), a ponado: zosały przyjęe na wychowanie i urzymanie co najmniej na rok przed śmiercią ubezpieczonego (emerya lub rencisy), chyba że śmierć była nasępswem wypadku oraz 3
nie mają prawa do reny rodzinnej po zmarłych rodzicach, a gdy rodzice żyją, jeżeli nie mogą zapewnić im urzymania, albo ubezpieczony (emery lub rencisa) lub jego małżonek był ich prawnym opiekunem usanowionym przez sąd, małżonkowi (wdowie, wdowcowi), kóry do dnia śmierci pozosawał z nim we wspólności małżeńskiej, jeżeli: w chwili śmierci małżonka ukończył 50 la lub był niezdolny do pracy, albo wychowuje co najmniej jedno z dzieci, wnuków lub rodzeńswa uprawnionych do reny rodzinnej po zmarłym współmałżonku, kóre nie ukończyło 16 la, a gdy kszałci się w szkole 18 la, lub sprawuje pieczę nad dzieckiem całkowicie niezdolnym do pracy i do samodzielnej egzysencji lub całkowicie niezdolnym do pracy, uprawnionym do reny rodzinnej, ukończył 50 la lub sał się niezdolny do pracy po śmierci współmałżonka w czasie nie dłuższym niż 5 la od jego śmierci albo od zaprzesania wychowywania dzieci, o kórych mowa wyżej. Wdowa (wdowiec), kóra nie spełnia ych warunków i nie ma niezbędnego źródła urzymania, ma prawo do reny rodzinnej: przez rok od day śmierci współmałżonka albo przez okres uczesniczenia w zorganizowanym szkoleniu mającym na celu uzyskanie kwalifikacji do wykonywania pracy zarobkowej, nie dłużej jednak niż przez 2 laa od śmierci współmałżonka. Małżonka lub małżonek rozwiedziony albo wdowa lub wdowiec, kórzy w chwili śmierci współmałżonka nie pozosawali z nim we wspólności małżeńskiej, mają prawo do reny rodzinnej, jeżeli oprócz spełnienia wymienionych warunków mieli w dniu śmierci współmałżonka prawo do alimenów z jego srony usalone wyrokiem lub ugodą sądową. Prawo do reny przysługuje również małżonce rozwiedzionej lub pozosającej w separacji, mimo braku wyroku lub ugody sądowej, jeśli udowodni, że bezpośrednio przed śmiercią orzymywała alimeny na podsawie porozumienia między rozwiedzionymi/separowanymi (nie doyczy o mężczyzny), rodzicom, w ym ojczymowi, macosze i osobom przysposabiającym, jeżeli: ubezpieczony albo emery lub rencisa bezpośrednio przed śmiercią przyczyniał się do ich urzymania, a ponado spełniają warunki do przyznania reny rodzinnej dla wdowy lub wdowca (wiek, niezdolność do pracy lub wychowywanie małolenich 4
dzieci albo sprawowanie pieczy nad dzieckiem całkowicie niezdolnym do pracy i do samodzielnej egzysencji lub całkowicie niezdolnym do pracy, uprawnionym do reny rodzinnej). Co zrobić, aby orzymać renę? Wypełnij druk wniosku o renę rodzinną dla siebie albo jako przedsawiciel usawowy (np. rodzic za małolenie dziecko), opiekun prawny lub pełnomocnik. Wniosek możesz złożyć w najbliższej placówce ZUS w oddziale lub inspekoracie ZUS. Wniosek możesz złożyć eż usnie do prookołu lub przez inerne przez Plaformę Usług Elekronicznych ZUS wedy musisz go podpisać e-podpisem (kwalifikowanym ceryfikaem lub profilem zaufanym epuap). W razie śmierci pracownika pracodawca ma obowiązek powiadomić rodzinę o warunkach uzyskania reny rodzinnej, przygoowania wniosku o renę i przedłożenia go organowi renowemu. We wniosku rzeba wpisać: imię i nazwisko osoby zmarłej, po kórej ma być przyznana rena rodzinna, imiona i nazwisko (a akże nazwisko rodowe) członka rodziny ubiegającego się o renę, daę i miejsce jego urodzenia, imiona rodziców, sopień pokrewieńswa (powinowacwa) łączący osobę uprawnioną do reny ze zmarłym, miejsce zamieszkania, adres pobyu i adres do korespondencji, numer PESEL, a jeśli go nie ma serię i numer dowodu osobisego albo paszporu, jeżeli członek rodziny jes pełnoleni. Wniosek musi być podpisany przez osobę wysępującą o renę, jej pełnomocnika lub osobę upoważnioną do złożenia podpisu. Wniosek o renę można złożyć na drukach ZUS: ZUS Rp-2 i ZUS Rp-2a (jeżeli z wnioskiem o renę rodzinną wysępują co najmniej dwie osoby pełnolenie). W ym drugim przypadku każda osoba pełnolenia wypełnia druk ZUS Rp-2a. Druki wniosków o renę rodzinną znajdziesz we wszyskich erenowych jednoskach organizacyjnych ZUS i na www.zus.pl. Możesz wycofać wniosek o renę, ale nie później niż do dnia uprawomocnienia się decyzji, j. w ciągu 30 dni od day jej orzymania. Musisz o zrobić na piśmie albo zgłosić w ZUS usnie do prookołu. 5
Jakie dokumeny musisz dołączyć do wniosku o renę rodzinną? Do wniosku o renę rodzinną w każdym przypadku rzeba dołączyć dokumeny swierdzające daę urodzenia i daę zgonu osoby, po kórej ma być przyznana rena rodzinna. Jeżeli osoba, po kórej masz orzymać renę rodzinną, miała usalone prawo do świadczeń emeryalno-renowych albo usalony kapiał począkowy dobrze byłoby, gdybyś podała/podał numer sprawy zamieszczony w decyzji) i wskazała/wskazał organ, kóry usalił prawo do niego. Nie składasz ponownie dokumenów, kóre zosały już złożone w ZUS. Jeśli zmarłemu nie usalono prawa do świadczenia lub kapiału począkowego, ale zosał złożony w ej sprawie wniosek, o rzeba wskazać do jakiej jednoski ZUS. Jeśli osoba zmarła nie miała usalonego prawa do wymienionych świadczeń, musisz dołączyć do wniosku akże dokumeny swierdzające prawo do świadczeń i ich wysokość. Chodzi m.in. o: informację doyczącą okresów składkowych i nieskładkowych osoby zmarłej (formularz ZUS Rp-6), oryginalne dokumeny powierdzające okresy składkowe i nieskładkowe osoby zmarłej, m.in. świadecwa pracy, zaświadczenia, legiymację ubezpieczeniową, dokumen powierdzający ukończenie sudiów i programowy ok ich rwania, wyciągi z ak urodzenia dzieci jeśli zmarły korzysał z urlopu wychowawczego lub bezpłanego, aby sprawować opiekę nad dziećmi, Uwaga! Okresy składkowe o m.in. okresy zarudnienia, np. na podsawie umowy o pracę albo samodzielnego opłacania składek na ubezpieczenia społeczne, np. z yułu prowadzonej działalności gospodarczej. Okresy nieskładkowe o okresy braku akywności zawodowej i przerwy w opłacaniu składek na ubezpieczenia, kóre z uwagi na ich specyfikę uzasadniają ich uwzględnienie przy usalaniu prawa do świadczeń (np. okres pobierania zasiłku chorobowego, świadczenia rehabiliacyjnego, opieki nad małymi dziećmi). dokumeny powierdzające wysokość wynagrodzenia osoby zmarłej (np. zaświadczenie pracodawcy, płanika składek o zarudnieniu i wysokości wynagrodzenia może być złożone na druku Rp-7, legiymację ubezpieczeniową zawierającą odpowiednie wpisy), aby usalić podsawę wymiaru emeryury, reny z yułu niezdolności do pracy lub kapiału począkowego osoby zmarłej, 6
zaświadczenie płanika składek osoby zmarłej, np. pracodawcy, o okresach pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakerze. Musisz przygoować eż dokumeny powierdzające, że spełniasz warunki do przyznania reny rodzinnej. Musisz więc dołączyć do wniosku: dokumen powierdzający daę urodzenia osoby, kórej ma być przyznana rena rodzinna, odpis skrócony aku małżeńswa, jeżeli jeseś wdową, wdowcem, współmałżonkiem pozosającym w separacji lub rozwiedzionym, zaświadczenie o sanie zdrowia, jeżeli przyznanie reny uzależnione jes od niezdolności do pracy, zaświadczenie o uczęszczaniu do szkoły, jeżeli jeseś dzieckiem osoby zmarłej i ukończyłaś/ukończyłeś 16 la, oświadczenie o pozosawaniu we wspólności małżeńskiej do dnia śmierci współmałżonka, a jeśli akiej wspólności nie było, dokumen o usaleniu prawa do alimenów na podsawie wyroku lub ugody sądowej albo porozumienia zawarego między Tobą a mężem, oświadczenie swierdzające, że emery/rencisa lub ubezpieczony bezpośrednio przed śmiercią przyczyniał się do Twojego urzymania, jeśli jeseś jego rodzicem, oświadczenia lub dokumeny powierdzające, że zosałaś/zosałeś przyjęa/przyjęy na wychowanie i urzymanie co najmniej na rok przed śmiercią (chyba że śmierć była nasępswem wypadku) i że nie masz prawa do reny po rodzicach, a gdy rodzice żyją nie mogą zapewnić Ci urzymania, albo że zmarły był Twoim opiekunem usanowionym przez sąd gdy zosałaś/ zosałeś przyjęa/przyjęy na wychowanie i urzymanie przez osobę zmarłą. Jaka jes wysokość reny rodzinnej? Rena rodzinna wynosi: dla jednej osoby uprawnionej 85% świadczenia, kóre przysługiwało albo przysługiwałoby zmarłemu, dla dwóch osób uprawnionych 90% świadczenia, kóre przysługiwało albo przysługiwałoby zmarłemu, dla rzech lub więcej osób uprawnionych 95% świadczenia, kóre przysługiwało albo przysługiwałoby zmarłemu. Kwoa świadczenia, kóre przysługiwało lub przysługiwałoby zmarłemu, o kwoa: emeryury obliczonej na sarych zasadach albo emeryury obliczonej na nowych zasadach, albo 7
emeryury pomosowej, albo reny z yułu całkowiej niezdolności do pracy. Wysokość reny rodzinnej po osobie pobierającej nauczycielskie świadczenie kompensacyjne, zasiłek przedemeryalny albo świadczenie przedemeryalne usala się, przyjmując jako kwoę świadczenia, kóre przysługiwałoby osobie zmarłej, kwoę reny z yułu całkowiej niezdolności do pracy, wyliczonej na dzień zgonu. Informacje, jak usala się wysokość emeryury lub reny znajdziesz na www.zus.pl. Jeżeli podsawą obliczenia reny rodzinnej jes emeryura przyznawana na sarych zasadach, usalona wraz ze zwiększeniem za okresy ubezpieczenia rolników, o rena rodzinna jes obliczana jako odpowiedni w zależności od liczby osób, kóre mają ją orzymać procen świadczenia zmarłego w wysokości pomniejszonej o o zwiększenie. Nasępnie świadczenie uzupełnia się kwoą sanowiącą 50% zwiększenia, kóre przysługiwało lub przysługiwałoby zmarłemu. Uwaga! Wszyskim uprawnionym członkom rodziny przysługuje jedna łączna rena rodzinna. Jes ona dzielona na równe części między e osoby. Jaka jes najniższa kwoa świadczenia? Rena rodzinna nie może być niższa niż kwoa najniższej reny rodzinnej określonej w usawie emeryalnej. Kwoa a jes podwyższana co roku w ramach waloryzacji świadczeń. Jeśli obliczona kwoa reny okaże się niższa niż najniższe świadczenie, o łączna kwoa przysługująca wszyskim uprawnionym jes podwyższana do wysokości najniższej reny rodzinnej. Czy można zrezygnować z reny rodzinnej? W przypadku, gdy prawo do reny rodzinnej zosało przyznane więcej niż jednej osobie, na wniosek jednej lub kilku z nich można ją/je wyłączyć z kręgu uprawnionych. Usaje wedy prawo ej osoby do reny, a wysokość reny jes ponownie usalana dla pozosałych osób od miesiąca, od kórego wsrzymano wypłaę. Osoba, kóra zosała wyłączona na swój wniosek z kręgu uprawnionych, może znowu ubiegać się o renę rodzinną. Musi jednak złożyć wniosek i ZUS sprawdzi, czy nadal spełnia ona warunki do uzyskania reny. 8
Przykład Zmarła 6 lipca 2016 r. pani Waleria miała usalone prawo do emeryury w wysokości 2200 zł. Wdowiec, pan Maciej, 15 lipca 2015 r. złożył wniosek o przyznanie reny rodzinnej dla siebie i dwojga dzieci. Podsawą obliczenia reny rodzinnej jes emeryura przysługująca zmarłej pani Walerii. Do reny rodzinnej mają prawo 3 osoby. ZUS usalił renę rodzinną w kwocie 2090 zł, co sanowi 95% emeryury zmarłej. Rena zosała podzielona na równe części między pana Macieja i jego dzieci, więc każde z nich orzyma po 696,67 zł miesięcznie. Pan Maciej 16 sierpnia 2016 r. złożył wniosek o wyłączenie go z grona osób uprawnionych do reny rodzinnej, ponieważ w nowej pracy osiąga przychód przekraczający 130% przecięnego miesięcznego wynagrodzenia, więc przysługująca mu część reny zosanie zawieszona. ZUS wydał decyzję o wsrzymaniu od 1 września 2016 r. wypłay reny panu Maciejowi i ponownie usalił jej wysokość dla dwojga dzieci. Rena wynosi 90% emeryury, czyli 1980 zł, a dla każdego dziecka po 990 zł. Od kiedy i jak wypłacana jes rena rodzinna? Renę rodzinną orzymasz od dnia powsania prawa do niej, nie wcześniej niż od miesiąca, w kórym złożyłaś/złożyłeś wniosek o renę. Jeśli złożysz go w miesiącu, w kórym zmarła osoba, po kórej przysługuje rena (np. małżonek, rodzic) albo w nasępnym, renę rodzinną orzymasz od dnia śmierci, ale nie wcześniej niż od dnia, w kórym spełnisz warunki do jej przyznania (np. jeśli jeseś dzieckiem wysępującym o renę rodzinną i ukończyłaś/ukończyłeś 16 la, o możesz orzymać renę od day podjęcia nauki). Możesz orzymywać renę np. za pośrednicwem poczy albo jeśli wolisz na rachunek w banku lub w spółdzielczej kasie oszczędnościowo- -kredyowej. Podaj w ym celu numer rachunku i adres banku lub spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredyowej. Jeśli mieszkasz za granicą, możesz dosawać renę rodzinną na swój rachunek bankowy w Polsce albo może ją odbierać osoba mieszkająca w Polsce, kórą do ego upoważnisz. O czym musisz powiadomić ZUS? Jeśli pobierasz renę rodzinną, musisz powiadomić ZUS o ym, że: uzyskujesz przychód z yułu zarudnienia lub innej pracy zarobkowej albo prowadzenia pozarolniczej działalności (czyli z działalności podlegającej 9
obowiązkowi ubezpieczenia społecznego), służby i o wysokości ego przychodu, a po zakończeniu roku kalendarzowego (do końca luego nasępnego roku) o kwocie przychodu uzyskanego w ym roku, zmieniłaś/zmieniłeś miejsce zamieszkania, numer rachunku w banku lub w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredyowej, pobierasz emeryurę lub renę z innego yułu (przyznaną przez inny organ renowy) albo że pobierasz uposażenie sędziego lub prokuraora w sanie spoczynku, albo uposażenie rodzinne, pobierasz zasiłek lub świadczenie przedemeryalne albo renę socjalną, pobierasz emeryurę, emeryurę pomosową lub renę z yułu niezdolności do pracy albo renę rodzinną (po innym członku rodziny) lub nauczycielskie świadczenie kompensacyjne, przesałaś/przesałeś uczęszczać do szkoły, jeśli masz więcej niż 16 la, a jeśli po ukończeniu 16 la konynuujesz naukę, musisz nadesłać zaświadczenie swierdzające en fak i ermin programowego ukończenia nauki, przesałaś/przesałeś uczesniczyć w zorganizowanym szkoleniu, dzięki kóremu możesz zdobyć kwalifikacje do wykonywania pracy zarobkowej (jeśli jeseś wdową/wdowcem pobierającą/pobierającym renę rodzinną przyznaną na okres do 2 la od śmierci współmałżonka), nasąpiły inne okoliczności powodujące zawieszenie prawa do reny rodzinnej. Czy rena rodzinna może być zawieszona albo zmniejszona? Rena rodzinna może być zawieszona albo zmniejszona, jeśli osiągasz przychód z yułu zarudnienia albo innej działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego czy służby. Prawo do reny rodzinnej ulega zawieszeniu, gdy Twój przychód przekroczy 130% przecięnego miesięcznego wynagrodzenia za kwarał kalendarzowy, osanio ogłoszonego przez prezesa Głównego Urzędu Saysycznego. Jeśli naomias Twój przychód będzie wyższy niż 70% wymienionego przecięnego wynagrodzenia, ale nie przekroczy 130% ego wynagrodzenia, rena rodzinna będzie zmniejszona o kwoę przekraczającą 70% przecięnego wynagrodzenia, nie więcej jednak niż o kwoę maksymalnego zmniejszenia. Maksymalna wysokość zmniejszenia, a akże kwoy graniczne wynoszące 70% i 130% przecięnego wynagrodzenia możesz sprawdzić na sronie inerneowej www.zus.pl. Jeśli rena rodzinna przysługuje kilku osobom i jedna z nich osiąga przychód przekraczający 130% przecięnego wynagrodzenia, zawieszona 10
zosanie część reny rodzinnej dla ej osoby. Wysokość części reny rodzinnej przysługującej pozosałym członkom rodziny pozosaje aka sama. Gdy rena rodzinna przysługuje kilku osobom i np. przychód jednej z nich jes wyższy niż 70% przecięnego miesięcznego wynagrodzenia, ale nie przekracza 130% ego wynagrodzenia, o rena przysługująca ej osobie będzie zmniejszona o kwoę przekroczenia (nie więcej niż o część kwoy maksymalnego zmniejszenia, usaloną proporcjonalnie do liczby osób uprawnionych do reny). Jak odwołać się od decyzji ZUS? Informacja o ym, że możesz się odwołać, jes zawara w każdej decyzji ZUS. Odwołanie składasz za pośrednicwem oddziału ZUS, kóry ją wydał, do sądu okręgowego sądu pracy i ubezpieczeń społecznych, właściwego ze względu na Twoje miejsce zamieszkania. Na złożenie odwołania masz miesiąc od dnia doręczenia decyzji. Odwołanie wnosisz na piśmie do oddziału ZUS, kóry wydał decyzję, albo usnie do prookołu sporządzonego przez en oddział. W posępowaniu w pierwszej insancji, czyli przed sądem okręgowym, nie ma opła. * * * Bardziej szczegółowe informacje w sprawie reny rodzinnej orzymasz w jednoskach erenowych ZUS. Podsawa prawna Usawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryurach i renach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (eks jednoliy Dz.U. z 2016 r. poz. 887 z późn. zm.). Warszawa, lisopad 2016 r. 11
www.zus.pl Zakład Ubezpieczeń Społecznych ul. Szamocka 3, 5 01-748 Warszawa Plaforma Usług Elekronicznych: www.zus.pl PUE o nowoczesna i wygodna forma konaku z ZUS, dzięki kórej można zrealizować większość spraw związanych z ubezpieczeniami społecznymi bez wychodzenia z domu przez inerne. W en sposób można sprawdzić swoje dane zapisane na indywidualnym koncie w ZUS, przesyłać dokumeny, śledzić san swoich spraw, a akże rezerwować wizyy w jednosce ZUS. Cenrum Obsługi Telefonicznej ZUS: 22 560 16 00* dla el. sacjonarnych i komórkowych (pn. p. w dni robocze w godz. 7.00 18.00) * kosz połączenia według umowy kliena z operaorem elekomunikacyjnym Skype: zus_cenrum_obslugi_el e-mail: co@zus.pl Zdjęcie na okładce: mizina Foolia.com Skład i druk: Poligrafia ZUS w Warszawie. Nakł. 11 800 egz. Zam. nr 1584/16 12