Przyjmujemy Pana Jezusa Podręcznik do nauki religii dla klasy III szkoły podstawowej pod redakcją ks. Andrzeja Krasińskiego WYDZIAŁ KATECHETYCZNY KURII DIECEZJALNEJ PŁOCKIEJ PŁOCK 2014
Podręcznik numer PL -13-01/10-PL-2/14 do nauczania religii rzymsko-katolickiej w klasie III szkoły podstawowej na terenie diecezji płockiej, zgodny z programem nauczania nr AZ-1-01/10 Zespół redakcyjny: ks. Andrzej Krasiński, ks. Marek Wilczewski, ks. Rafał Bednarczyk, s. Dominika Dudzik CSP Autorzy katechez: Zofia Hołubicka, Zuzanna Jarosik, Grażyna Kowalska, ks. Andrzej Krasiński, Eliza Łoniewska, Elżbieta Marciniak, Marzena Sadowska, Beata Sieklucka, Barbara Stańczak, Aldona Tłusty, ks. Marek Wilczewski Drogie dzieci, podczas lekcji religii w klasie III będziecie przygotowywać się do swojej pierwszej spowiedzi i Komunii Świętej. Starajcie się dobrze wykorzystać ten czas, aby sakramenty święte, które przyjmiecie, umacniały Waszą przyjaźń z Panem Jezusem. Ufamy, że nowy podręcznik i zeszyt ćwiczeń, które oddajemy w Wasze ręce, pomogą Wam jeszcze lepiej poznać Pana Jezusa, bardziej Go pokochać i naśladować. Rysunki: Kazimierz Wasilewski Zdjęcia: ks. Sławomir Buńkowski Nihil obstat ks. Daniel Brzeziński Cenzor Imprimatur L.dz. 1500/2014 Dnia 1 sierpnia 2014 r. ks. Mirosław Milewski Wikariusz Generalny ks. Dariusz Rogowski Notariusz Copyright Wydział Katechetyczny Kurii Diecezjalnej Płockiej Przygotowanie do druku Płocki Instytut Wydawniczy Pl. Narutowicza 3 09-400 Płock tel. 024 262 68 44; e-mail: piw@plock.home.pl Druk Drukarnia J. J. Maciejewscy Przasnysz ISBN 978-83-63012-62-5 Drodzy rodzice, Wasze dziecko jest już w klasie III niezwykle ważnej, ponieważ właśnie na tym etapie edukacji po raz pierwszy przystąpi do sakramentu pokuty i pojednania oraz przyjmie Komunię Świętą. Podczas kolejnych katechez będzie m.in. pogłębiać swoją znajomość modlitwy, Eucharystii, pozna Dekalog, sakrament pokuty i pojednania oraz prawdy katechizmowe. Ważne jest, aby zdobytą w ramach katechezy wiedzę, dziecko wdrażało w życie. Aby tak się stało niezbędna jest Wasza pomoc. Na zakończenie każdej z katechez w Zeszycie ćwiczeń zostało zamieszczone krótkie słowo skierowane do Was, w którym podajemy istotę tematu. W oparciu o to słowo możecie podejmować z dzieckiem dialog, pomagając mu właściwie przeżywać czas przygotowania do pierwszej spowiedzi i Komunii Świętej. Dzieląc się z dzieckiem swoją wiarą, możecie sprawić, że sakramenty na które czeka, staną się niepowtarzalnym wydarzeniem, które pomoże mu być lepszym człowiekiem i chrześcijaninem. Przy chrzcie św. obiecaliście, wobec Boga i Kościoła, troszczyć się o wychowanie religijne Waszego dziecka. Na Was zatem spoczywa główna odpowiedzialność za jego wiarę. Wasze świadectwo będzie oddziaływać bardziej niż cokolwiek innego. Prosimy, by Wasze zaangażowanie nie ograniczało się jedynie do uczestnictwa w przygotowaniach do sakramentów, ale trwało także po ich przyjęciu. Ważne jest, aby dzieci zaprzyjaźniły się z Panem Jezusem i przez całe życie były blisko Niego, by były Mu wierne do końca. Redaktorzy 3
I Modlimy się
1 Dlaczego mamy się modlić? Przykłady modlitwy w Piśmie Świętym. Witaj, mam na imię Tarsycjusz. Rodzina i przyjaciele mówią do mnie Tarsiu. Tak, jak Ty rozpoczynam naukę w trzeciej klasie. Przygotowuję się do swojej pierwszej spowiedzi i Komunii Świętej. Jest to dla mnie bardzo ważne wydarzenie, dlatego czekam na nie z wielką niecierpliwością. Mam nadzieję, że również Twoje pierwsze spotkanie z Panem Jezusem w Eucharystii będzie wielkim świętem i jednym z najpiękniejszych dni. Niedawno dowiedziałem się, że mam niezwykłego patrona w niebie, którym jest św. Tarsycjusz ( ok. 250 r.). Zginął w obronie Najświętszego Sakramentu. Pamięć o nim przetrwała wieki. Więcej możesz się o nim dowiedzieć z książek o Świętych lub szukając informacji w Internecie. Wraz ze św. Tarsycjuszem moim patronem, ruszajmy zatem odkrywać bezcenne skarby modlitwy, Eucharystii, Dekalogu, sakramentu pokuty i pojednania. Skończyły się wakacje. Przyszliśmy do szkoły i spotkaliśmy naszych kolegów i koleżanki. Opowiadamy sobie nawzajem o naszych przygodach, spotkaniach. Na szkolnych korytarzach znów słychać gwar prowadzonych rozmów. Nie wyobrażamy sobie życia bez rozmowy z innymi. Szczególną formą rozmowy jest modlitwa, czyli rozmowa człowieka z Bogiem. Piękne przykłady modlitwy podaje nam Pismo Święte. Król Salomon prosił Pana Boga o mądrość. Modlił się tak: Racz więc dać Twemu słudze serce rozumne do sądzenia Twego ludu i rozróżniania dobra od zła. ( ) Racz przebaczyć i działać. Oddaj każdemu według jego postępowania, bo Ty znasz jego serce, bo jedynie Ty znasz serce każdego człowieka. (1 Krl 3, 9; 8, 29. 39) 6 7
Biblijny Hiob modlił się cierpliwie, wytrwale i ufnie nie tylko wtedy, gdy mu się wiodło, ale także wtedy, gdy bardzo cierpiał. Mówił: Dał Pan i zabrał Pan. Niech będzie imię Pańskie błogosławione. (Hi 1, 21b) Salomon, Hiob, celnik, a przede wszystkim Pan Jezus są dla nas przykładem modlitwy. Każdemu z nich ta rozmowa z Panem Bogiem bardzo pomagała. Dla Salomona była pomocą w mądrym kierowaniu królestwem. Dla Hioba umocnieniem w cierpieniu. Celnika pochwalił Pan Jezus za jego pokorną modlitwę. Modlitwa Jezusa pomogła Mu wypełnić wolę Boga. Każdy z nas potrzebuje modlitwy. Bez względu na to, czy jest Ci źle, czy dobrze, czy przeżywasz radość czy cierpienie, ze wszystkim możesz przyjść do Pana Boga. On nie zostawi Cię samego. Zawsze wysłucha i pomoże. Czy rozmawiasz z Bogiem podczas codziennej modlitwy? Czy modlisz się nie tylko wtedy, gdy wszystko Ci się udaje, ale także wtedy, gdy jest Ci trudno? Nie każda modlitwa jest miła Panu Bogu. Mówi nam o tym przypowieść o faryzeuszu i celniku. Faryzeusz w modlitwie wyśmiewał celnika, pogardzał nim. Celnik zaś żałował za swoje grzechy. Pan Bóg pochwalił modlitwę celnika, modlitwy faryzeusza nie wysłuchał. Najbardziej wyjątkowa była modlitwa Pana Jezusa. On zwracał się do Boga słowem Abba, to znaczy Tatusiu. W modlitwie słuchał Boga. Szukał Jego woli. Co to znaczy? Pytał, co ma robić, by podobało się to Bogu. Ufał i powierzał swoje życie w Jego ręce. Przed swoją śmiercią na krzyżu, w Ogrodzie Oliwnym, modlił się takimi słowami: Ojcze, jeśli chcesz, zabierz ode mnie ten kielich (to znaczy cierpienie). Wszakże nie moja wola, lecz Twoja niech się stanie. (Łk 22, 42) Zachęcał swoich uczniów do modlitwy: Wstańcie i módlcie się, abyście nie ulegli pokusie. (Łk 22, 46) 8 9
Panie Jezu, mój Przyjacielu! Rozpoczynam nowy rok szkolny. Bądź ze mną w czasie nauki i zabawy. Chcę zawsze pamiętać o Tobie. Proszę o wiarę i mądrość. Proszę Cię Panie Jezu, aby moja miłość do Ciebie była gorąca i mocna. Daj mi dar modlitwy. Amen. Kto to jest Pan Bóg? Pan Bóg jest to Duch najdoskonalszy, Stworzyciel świata i nasz najlepszy Ojciec. Dlaczego Boga nie widzimy? Pana Boga nie widzimy, ponieważ Pan Bóg jest duchem. Dlaczego mówimy, że Pan Bóg jest duchem najdoskonalszym? Mówimy, że Pan Bóg jest duchem najdoskonalszym, bo jest wieczny, wszystko wie i rządzi całym światem Wykonaj zadanie 3. w Zeszycie ćwiczeń. 10 2 Dlaczego odmawiamy pacierz? Pacierz jedną z podstawowych modlitw chrześcijanina. Wiele jest różnych modlitw. One pomagają nam coraz bardziej kochać Boga, poznawać Go, kochać ludzi i czynić dobro. Aby modlitwy mogły spełnić te zadania, potrzebna jest wytrwałość w odmawianiu ich. Z modlitwą jest podobnie jak ze sportem: im więcej się ćwiczy, tym lepsze osiąga się wyniki - im więcej się modlimy, tym lepsza jest nasza modlitwa i coraz bardziej kochamy Pana Jezusa. On sam zachęca nas do wytrwałej modlitwy. Pan Jezus powiedział uczniom przypowieść o tym, że zawsze powinni modlić się i nie ustawać: W pewnym mieście żył sędzia, który Boga się nie bał i nie liczył się z ludźmi. W tym samym mieście żyła wdowa, która przychodziła do niego z prośbą: «Obroń mnie przed moim przeciwnikiem!» Przez pewien czas nie chciał; lecz potem rzekł do siebie: «Chociaż Boga się nie boję ani z ludźmi się nie liczę, to jednak, ponieważ naprzykrza mi się ta wdowa, wezmę ją w obronę, żeby nie przychodziła bez końca i nie zadręczała mnie». I Pan dodał: «Słuchajcie, co ten niesprawiedliwy sędzia mówi. A Bóg, czyż nie weźmie w obronę swoich wybranych, którzy dniem i nocą wołają do Niego, i czy będzie zwlekał w ich sprawie? Powiadam wam, że prędko weźmie ich w obronę». (Łk 18, 1-8) 11
Sędzia wysłuchał próśb kobiety, ponieważ była uparta i wytrwała. Bóg chce, byśmy na wzór tej kobiety, nie poddawali się zwątpieniu i wytrwale sie modlili. Jedną z modlitw, którą możemy codziennie odmawiać jest pacierz. Pacierz to zbiór podstawowych modlitw chrześcijanina. Należą do niego poznane już w poprzednich klasach: znak krzyża świętego, Ojcze nasz, Zdrowaś Maryjo, Akt wiary, Akt nadziei, Akt miłości, Akt żalu, Aniele Boży. Oprócz wymienionych modlitw, w skład pacierza wchodzą także inne modlitwy, które będziemy stopniowo poznawać. Jedną z nich jest Skład Apostolski, czyli wyznanie naszej wiary. Dlaczego Pana Boga nazywamy Stworzycielem? Pana Boga nazywamy Stworzycielem, bo własną mocą stworzył cały świat. Dlaczego Pana Boga nazywamy najlepszym Ojcem? Pana Boga nazywamy najlepszym Ojcem, bo stworzył i kocha nas oraz opiekuje się nami. - Czy modlisz się codziennie i wytrwale? Wykonaj zadanie 4. w Zeszycie ćwiczeń. Poproś rodziców o wspólne odmówienie pacierza. Wierzę w Boga Ojca wszechmogącego, Stworzyciela nieba i ziemi. I w Jezusa Chrystusa, Syna Jego jedynego, Pana naszego, który się począł z Ducha Świętego; narodził się z Maryi Panny. Umęczon pod Ponckim Piłatem, ukrzyżowan, umarł i pogrzebion; zstąpił do piekieł. Trzeciego dnia zmartwychwstał. Wstąpił na niebiosa, siedzi po prawicy Boga Ojca wszechmogącego. Stamtąd przyjdzie sądzić żywych i umarłych. Wierzę w Ducha Świętego, święty Kościół powszechny, świętych obcowanie, grzechów odpuszczenie, ciała zmartwychwstanie, żywot wieczny. Amen. 12 13
3 Dlaczego na modlitwie mamy dziękować, prosić, przepraszać i uwielbiać Boga? Doskonalimy różne formy modlitwy. Od bardzo dawna ludzie modlili się do Boga. Najczęściej dziękowali Mu, uwielbiali Go, przepraszali i prosili o pomoc. Izraelici robili to za pomocą psalmów. Psalmy to modlitwy zapisane w Piśmie Świętym w Starym Testamencie w księdze psalmów. Słyszymy je w kościele w czasie każdej Mszy Świętej. Można się nimi modlić także w domu. Ps 5, 4 O Panie, słyszysz mój głos od rana, od rana przedstawiam Ci prośby i czekam. Poprzez modlitwę dziękczynienia, prośby, przebłagania i uwielbienia, ludzie coraz bardziej zbliżają się do Pana Boga. On towarzyszy im w radościach i smutkach codziennego życia oraz pomaga wtedy, gdy tego potrzebują. Dziękować Bogu można za swoich bliskich, za uśmiech, za szóstkę w szkole, za słońce, za deszcz, za kwiaty, drzewa, owoce, za wszystkie dobre i piękne rzeczy. Gdy komuś jest trudno, cierpi, ma problemy w nauce czy w pracy, może prosić Boga o pomoc. Nie można zapomnieć o tak ważnym słowie, jakim jest słowo przepraszam. Ono jest potrzebne, gdy zrobi się coś złego. Należy wtedy powiedzieć Panu Bogu Król Dawid lubił się modlić, śpiewając Bogu Psalmy. i szczerze Go przeprosić. Bogu bardzo miła jest modlitwa uwielbienia. Ps 139, 14 Dziękuję Ci, że mnie stworzyłeś tak cudownie, godne podziwu są Twoje dzieła, i dobrze znasz moją duszę. Ps 51, 3-4 Zmiłuj się nade mną Boże, w swojej łaskawości, w ogromie swego miłosierdzia wymaż moją nieprawość! Obmyj mnie zupełnie z mojej winy i oczyść mnie z grzechu mojego! Ps 150, 1.6 Chwalcie Boga w Jego świątyni. Chwalcie Go na wyniosłym Jego nieboskłonie! Wszystko, co żyje, niech chwali Pana! - Jak często dziękujesz Panu Bogu za Jego dary i Go uwielbiasz? - O co najczęściej Go prosisz? - Czy przepraszasz Pana Boga za popełnione zło? Moje serce dziś do Ciebie Jezu wznoszę. O miłość, dobroć i cierpliwość proszę. Za życie, rodzinę i szkołę dziękuję. Bo wszystko od Ciebie co dzień otrzymuję. 14 15
Kto to jest człowiek? Człowiek jest to stworzenie Boże, złożone z ciała i duszy nieśmiertelnej. Co to jest dusza ludzka? Dusza ludzka jest to duch rozumny i wolny, który nasze ciało ożywia i w nim działa. Co to znaczy, że dusza ludzka jest nieśmiertelna? Dusza ludzka jest nieśmiertelna, to znaczy, że będzie istnieć na wieki. Wykonaj zadanie 3. w Zeszycie ćwiczeń. Używaj jak najczęściej słów: proszę, przepraszam i dziękuję. Odmawiając codzienny pacierz, pamiętaj, że możesz wtedy dziękować Bogu, prosić Go, przepraszać i uwielbiać. 16 4 Dlaczego warto modlić się swoimi słowami? Uczymy się modlitwy spontanicznej. Zwracając się do Boga, możemy modlić się pacierzem, psalmami, możemy odmówić różaniec. Modląc się w ten sposób wypowiadamy słowa, które ułożyli i zapisali inni ludzie. Można jednak zwracać się do Boga także własnymi słowami i mówiąc Mu o swoich sprawach, powierzać Jego opiece radości i troski codziennego dnia. Do takiej, pełnej zaufania modlitwy, zachęca nas Pismo Święte: Niech będzie znana wszystkim ludziom wasza wyrozumiała łagodność: Pan jest blisko! O nic się już zbytnio nie martwcie, ale w każdej sprawie wasze prośby przedstawiajcie Bogu w modlitwie i błaganiu z dziękczynieniem. (Flp 4, 5-6) 17
Jak nie wyobrażamy sobie życia bez codziennych rozmów z mamą, z tatą, z dziadkami, z naszymi bliskimi, tak nie powinno zabraknąć rozmowy z Panem Bogiem. Oprócz modlitw, które poznaliśmy wcześniej, cenna jest również rozmowa własnymi słowami z Panem Bogiem, jak z kimś najbliższym: w szkole, gdy idziesz korytarzem, możesz powiedzieć do Niego: kocham Cię, Panie Jezu; w czasie klasówki, gdy czegoś nie rozumiesz, możesz w myślach poprosić: pomóż mi, Panie Jezu; gdy otrzymasz piątkę z pracy domowej i usiądziesz już w ławce, możesz powiedzieć cichutko: dziękuję Ci, Panie Jezu; jeśli troszkę nabroisz, żałując za to, możesz westchnąć w sercu: przepraszam Cię, Panie Jezu. W ten sposób modlisz się spontanicznie, ponieważ to Ty jesteś autorem tej modlitwy. Po co Pan Bóg stworzył człowieka? Pan Bóg stworzył człowieka, aby Go poznawał, kochał, wiernie wypełniał Jego wolę i miał udział w życiu Bożym. Jak nazywali się pierwsi ludzie? Pierwsi ludzie nazywali się Adam i Ewa. Wykonaj zadanie 3. w Zeszycie ćwiczeń. Czy są w Twoim życiu sprawy, o których możesz i powinieneś mówić Bogu? Czy od dziś spróbujesz rozmawiać z Panem Bogiem, jak z Kimś najbliższym? Kocham Cię, Boże, ufam Ci, wierzę w Ciebie, potrzebuję Cię. 18 19