.. -, URZĄD MIASTA KRAKOWA Zespół Radców Prawnych i. I 31;004 Kraków, pl. W5z*s;t1<if.ł;1".~~lę.tYs:.1:l"3:.4,,.+A.a112 L..616..1A.4~,+48126161447, _ e-mail: pr.umk@um.krakow.pl.~~ ; KRA. PR-02.074.24/2016 Kraków, dnia 26 stycznia 2016 r. Dotyczy: Opinia prawna w przedmiocie dokumentowania przebiegu spotkania Prezydenta Miasta Krakowa z mieszkańcami za pomocą sprzętu rejestrującego dźwięk i obraz. Szanowny Pan Jacek Majchrowski Prezydent Miasta Krakowa W nawiązaniu do wiadomości mail owej z dnia 25 stycznia 2016 r. w przedmiocie sporządzenia opinii prawnej w sprawie możliwości dokumentowania przez mieszkańców przebiegu spotkania z Prezydentem Miasta Krakowa za pomocą sprzętu rejestrującego dźwięk i obraz, przedstawiam poniższą opinię. I. Stan faktyczny i przedstawione dokumenty. W dniu 21 stycznia 2016 r. do Urzędu Miasta Krakowa wpłynęła wiadomość mailowa od osób reprezentujących Stowarzyszenie "Zielony Kraków" dotycząca spotkania mającego odbyć się u Prezydenta Miasta Krakowa w dniu 29 stycznia 2016 r. Nadawcy wiadomości informowali w niej, że,,zgodnie ze.standardami państwa demokratycznego i jawności życia publicznego (...) spotkanie to będzie przez nas dokumentowane za pomocą kamery wideo H. II. Zagadnienie prawne. Niniejsza opinia ma udzielić odpowiedzi na pytanie, czy mieszkańcy mają prawo dokumentować przebieg spotkania u Prezydenta Miasta Krakowa za pomocą sprzętu rejestrującego dźwięk i obraz. III.Podstawa prawna. 1) Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r.; 2) Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym; 3) Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej; 4) Ustawa z dnia 1 lutego 1994 r. o Prawie autorskim i prawach pokrewnych; 5) Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny. IV. Analiza prawna 1. Błędne jest twierdzenie, że ze standardów państwa demokratycznego i jawności życia publicznego wynika, że mieszkańcy mogą rejestrować przebieg spotkania u Prezydenta Miasta Krakowa za pomocą urządzenia rejestrującego obraz i dźwięk. Zasada jawności życia publicznego została wyrażona w art. 61 Konstytucji. Zgodnie z art. 61 ust. 1 Konstytucji obywatel ma prawo do uzyskiwania informacji TERM POLSKA
działalności organów władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne. Prawo to obejmuje również uzyskiwanie informacji o działalności organów samorządu gospodarczego i zawodowego, a także innych osób oraz jednostek organizacyjnych w zakresie, w jakim wykonują one zadania władzy publicznej i gospodarują mieniem komunalnym lub majątkiem Skarbu Państwa. W myśl art. 61 ust. 2 Konstytucji prawo do uzyskiwania informacji obejmuje dostęp do dokumentów oraz wstęp na posiedzenia kolegialnych organów władzy publicznej pochodzących z powszechnych wyborów, z możliwością rejestracji dźwięku lub obrazu. Konstytucyjna zasada jawności życia publicznego znalazła wyraz również w ustawie z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym. Zgodnie z art. 11b ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym działalność organów gminy jest jawna, a stosownie do art. 11b ust. 2 tej ustawy, jawność działania organów gminy obejmuje w szczególności prawo obywateli do uzyskiwania informacji, wstępu na sesje rady gminy i posiedzenia jej komisji, a także dostępu do dokumentów wynikających z wykonywania zadań publicznych, w tym protokołów posiedzeń organów gminy i komisji rady gminy. Wreszcie konstytucyjna zasada jawności życia publicznego została w sposób szczegółowy unormowana w ustawie z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej. Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej, prawo do informacji publicznej obejmuje uprawnienia do: 1) uzyskania informacji publicznej, w tym uzyskania informacji przetworzonej w takim zakresie, w jakim jest to szczególnie istotne dla interesu publicznego; 2) wglądu do dokumentów urzędowych; 3) dostępu do posiedzeń kolegialnych organów władzy publicznej pochodzących z powszechnych wyborów. Natomiast, stosownie do art. 18 ustawy z 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej, posiedzenia kolegialnych organów władzy publicznej pochodzących z powszechnych wyborów są jawne i dostępne. Posiedzenia kolegialnych organów pomocniczych organów, o których mowa w ust. 1, są jawne i dostępne, o ile stanowią tak przepisy ustaw albo akty wydane na ich podstawie lub gdy organ pomocniczy tak postanowi. Organy są obowiązane zapewnić lokalowe lub techniczne środki umożliwiające wykonywanie prawa dostępu do posiedzeń kolegialnych organów władzy publicznej pochodzących z powszechnych wyborów. W miarę potrzeby zapewnia się transmisję audiowizualną lub teleinformatyczną z posiedzeń organów, o których mowa w ust. 1. Jak wynika z powołanych przepisów, w ramach realizacji zasady jawności życia publicznego, prawodawca zagwarantował obywatelom prawo wstępu na posiedzenia kolegialnych organów władzy publicznej. Takiego prawa ustawodawca nie przewidział w odniesieniu do jednoosobowych organów władzy publicznej, co jest zrozumiałe i wynika ze sposobu podejmowania decyzji przez te dwie kategorie organów. Jednocześnie ustawodawca, gwarantując obywatelom prawo wstępu na posiedzenia kolegialnych organów władzy publicznej, przewidział w sposób wyraźny możliwość rejestrowania przebiegu tych posiedzeń za pomocą urządzeń rejestrujących dźwięk lub obraz. Prezydent Miasta Krakowa, jakkolwiek wybrany w wyborach powszechnych, nie jest organem kolegialnym. A zatem w przypadku spotkań organizowanych u Prezydenta Miasta Krakowa nie znajdą zastosowania przepisy art. 61 Konstytucji. Reasumując, zasada jawności życia publicznego nie stanowi podstawy do żądania uczestniczenia w czynnościach jednoosobowego organu władzy publicznej, w szczególności uczestniczenia w spotkaniach takiego organu z różnymi podmiotami i rejestrowania przebiegu tego spotkania za pomocą sprzętu rejestrującego dźwięk i obraz.
-, ~- - #z. Członkowie /" Stowarzyszenia "Zielony Kraków" nie mogą wywodzić prawa do rejestracji ~rzebiegu spotkania u Prezydenta Miasta Krakowa za pomocą urządzenia rejestrującego obraz i dźwięk z przepisów prawa miejscowego lub wewnętrznych przepisów obowiązujących w Urzędzie Miasta Krakowa ani też z praktyki obowiązującej w Urzędzie Miasta Krakowa, w szczególności w odniesieniu do przyjęć stron. Regulacje odzwierciedlające zasadę jawności na poziorme lokalnym zostały zamieszczone w Statucie Miasta Krakowa w 8a oraz w 25 i 26. Paragraf 8 Statutu Miasta Krakowa normuje kwestię dostępu do dokumentów. Z kolei 25 i 26 regulują kwestię jawności obrad Rady Miasta Krakowa, w tym również kwestię rejestrowania przebiegu obrad Rady Miasta Krakowa za pomocą urządzeń rejestrujących dźwięk i obraz oraz transmisji przebiegu obrad i filmowania obrad Rady Miasta Krakowa. Statut Miasta Krakowa nie zawiera żadnych postanowień nakładających na organ wykonawczy Gminy Miejskiej Kraków, a zatem Prezydenta Miasta Krakowa, obowiązku nagrywania czynności podejmowanych przez ten organ w ramach realizacji zadań gminnych. Statut Miasta Krakowa nie zawiera także regulacji, które dawałyby prawo mieszkańcom żądania od organu wykonawczego Gminy Miejskiej Kraków wyrażenia zgody na rejestrowanie czynności tego organu za pomocą urządzeń rejestrujących dźwięk i obraz. Prezydent Miasta Krakowa nie wydał również zarządzenia, z którego wynika obowiązek rejestracji spotkań z Prezydentem Miasta Krakowa za pomocą urządzeń rejestrujących dźwięk i obraz. W szczególności takiej regulacji nie zawiera zarządzenie Prezydenta Miasta Krakowa Nr 551/2015 z dnia 11 marca 2015 r. w sprawie organizacji i szczegółowego zakresu działania Kancelarii Prezydenta, w której strukturze znajduje się Stanowisko do spraw Spotkań z Mieszkańcami. Regulacji takiej nie zawiera również procedura Kancelarii Prezydenta - Przyjmowanie stron przez Prezydenta Miasta Krakowa. Również wykształcona w tym zakresie praktyka nie przewiduje, aby spotkania mieszkańców z Prezydentem Miasta Krakowa były rejestrowanie za pomocą urządzeń rejestrujących dźwięk i obraz. 3. Przedstawiona w pkt. 1 i 2 analiza przepisów i praktyki pozwala na sformułowanie tezy, że Prezydent Miasta Krakowa nie ma obowiązku wyrażenia zgody na nagrywanie przebiegu spotkania z osobami reprezentującymi Stowarzyszenie "Zielony Kraków". Zauważyć przy tym należy, że zasada jawności życia publicznego w stosunku do uczestników spotkania będzie w pełni realizowana, gdyż przez sam fakt uczestnictwa w spotkaniu będą mieli bezpośredni dostęp do wypowiedzi organu władzy publicznej. Natomiast jeśli osoby reprezentujące Stowarzyszenie "Zielony Kraków" chciałyby nagrywać spotkanie w celu jego rozpowszechnienia, a zatem udostępnienia osobom, które nie zostały zaproszone do udziału w spotkaniu to stwierdzić należy, że działanie takie nie będzie stanowiło realizacji konstytucyjnej zasady jawności, gdyż jak wskazano wyżej art. 61 Konstytucji nie przewiduje, by obywatele mieli prawo żądać obserwowania działań jednoosobowego organu władzy publicznej. Dotyczy to również spotkań jednoosobowego organu władzy publicznej z innymi podmiotami. 4. Jakkolwiek z przepisów obowiązującego prawa nie można wyprowadzić uprawnienia dla mieszkańców do skutecznego żądania umożliwienia im rejestrowania spotkań z organem wykonawczym jednostki samorządu terytorialnego za pomocą urządzeń rejestrujących dźwięk i obraz, stwierdzić jednocześnie należy, że przepisy prawa nie przewidują takiego zakazu. Kodeks kamy w art. 267 3 penalizuje jedynie przestępstwo polegające na pozyskiwaniu informacji, do której dana osoba nie jest uprawniona, poprzez zakładanie lub posługiwanie się urządzeniem podsłuchowym, wizualnym albo innym urządzeniem lub oprogramowaniem, z czym w takim przypadku nie mamy do czynienia, skoro członkowie TE!?AZ POLSKĄ
~--~~~--~~~~~ ~arzyszenia "Zielony Kraków" zostali zaproszeni na spotkanie (a zatem będą uzyskiwać # ~~~~nnacje dla nich przeznaczone). Może się zatem zdarzyć, że pomimo braku zgody na nagrywanie przebiegu spotkania, uczestnicy takie nagranie sporządzą i je rozpowszechnią. Działanie takie może być jednak oceniane przez pryzmat naruszenie dóbr osobistych, w rozumieniu art. 23 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny, który przewiduje, iż: "Dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach. ". Przejawem szczególnej ochrony dobra osobistego, jakim jest wizerunek człowieka, jest regulacja zawarta w art. 81 ustawy z dnia l lutego 1994 r. o Prawie autorskim i prawach pokrewnych, przy czym zaznaczyć od razu należy, że regulacja ta dotyczy nie samego faktu sporządzenia nagrania, lecz jego rozpowszechnienia. Zgodnie z art. 81 ustawy o Prawie autorskim i prawach pokrewnych, rozpowszechnianie wizerunku wymaga zezwolenia osoby na nim przedstawionej. Z drugiej jednak strony, stosownie do treści art. 81 ust. 2 tej ustawy, zezwolenia nie wymaga rozpowszechnianie wizerunku: l) osoby powszechnie znanej, jeżeli wizerunek wykonano w związku z pełnieniem przez nią funkcji publicznych, w szczególności politycznych, społecznych, zawodowych; 2) osoby stanowiącej jedynie szczegół całości takiej jak zgromadzenie, krajobraz, publiczna impreza. W odniesieniu do osoby Prezydenta Miasta Krakowa znajdzie zatem zastosowanie wyjątek, o którym mowa wart. 81 ust. 2 pkt l ustawy o Prawie autorskim i prawach pokrewnych. Jeśli jednak w spotkaniu będą brały także inne osoby, to wówczas aby rozpowszechnić ich wizerunek, autorzy nagrania będą musieli uzyskać zgody tych osób na rozpowszechnianie wizerunku. V. Konkluzje 1. W ocenie opiniującego osoby reprezentujące Stowarzyszenie "Zielony Kraków", nie mogą żądać, aby przebieg spotkania u Prezydenta Miasta Krakowa był dokumentowany za pomocą urządzenie rejestrującego dźwięk i obraz. a) Żądania takiego nie można wywodzić z zasady jawności życia publicznego. Ustawodawca wart. 61 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej wyraźnie wskazał, że jawność życia publicznego realizowania może być jako dostęp obywateli do posiedzeń kolegialnych organów publicznych, wybranych w powszechnych wyborach, oraz możliwość rejestracji pracy takich organów za pomocą sprzętu rejestrującego dźwięk i obraz. Ustawodawca nie rozszerzył dyspozycji tego przepisu zapisu na wszystkie organy publiczne, lecz ograniczył ją do organów publicznych kolegialnych. Organ wykonawczy gminy, w tym przypadku Prezydent Miasta Krakowa, nie jest organem kolegialnym. b) Także przepisy prawa miejscowego obowiązujące w Gminie Miejskiej Kraków, akty prawa wewnętrznego obowiązujące w Urzędzie Miasta Krakowa oraz dotychczasowa praktyka nie pozwalają uczestnikom spotkania na formułowanie żądania rejestrowania spotkania u Prezydenta Miasta Krakowa za pomocą sprzętu rejestrującego dźwięk i obraz. 2. Prezydent Miasta Krakowa (oraz inni uczestnicy spotkania) mogą nie wyrazić zgody na dokumentowanie przebiegu spotkania za pomocą sprzętu rejestrującego dźwięk i obraz. 3. W przypadku, gdyby osoby reprezentujące Stowarzyszenie "Zielony Kraków", mimo braku zgody na sporządzenie nagrania dokumentującego przebieg spotkania za
ff pomocą urządzeń rejestrujących dźwięk i obraz, sporządzili takie nagranie i je f rozpowszechnili działanie takie może być oceniane z punktu widzenia naruszenia dóbr osobistych, a w szczególności prawa do wizerunku. KOOR~J...TOR ZESPOŁU RAififÓ11~RAWNYCH ---===