POWIATOWY URZĄD PRACY W KŁOBUCKU RANKING ZAWODÓW DEFICYTOWYCH I NADWYŻKOWYCH W POWIECIE KŁOBUCKIM W 2009 ROKU ( II część raportu za 2009 rok oparta o dane o uczniach szkół ponadgimnazjalnych z SIO MEN) CZĘŚĆ PROGNOSTYCZNA KŁOBUCK, lipiec 2010
Na kształtowanie i obraz rynku pracy istotny wpływ mają struktura i profile kształcenia młodzieży. Duży napływ w zawodach nadwyżkowych przyczynia się do natężenia bezrobocia oraz braku akomodacji popytu do podaży na pracę. Analiza kierunków kształcenia z uwzględnieniem zawodów deficytowych, zrównoważonych i nadwyżkowych jest źródłem informacji o procesie dostosowania edukacji do realiów rynku pracy. Informację o liczbie według zawodów, którzy ukończyli szkołę w 2009 roku oraz przewidywanej liczbie według zawodów w roku 2010, niezbędne do opracowania niniejszego raportu, zostały przekazane przez System Informacji Oświatowej (SIO) MEN i wprowadzone do aplikacji komputerowej Monitoring Zawodów w lipcu 2010 r. Wyniki badań z SIO MEN zostały uzupełnione przez Powiatowy Urząd Pracy w Kłobucku o liczbę zarejestrowanych w w/w urzędzie w końcu 2008 roku. Wyniki powyższych badań ukazują się na stronie -www.mz.praca.gov.pl, tablica 4.1 oraz tablica 4.2. Dane zebrane przez SIO MEN i wygenerowane przez aplikację MZ obejmują łącznie 13 ankiet ze szkół ponadgimnazjalnych z terenu powiatu kłobuckiego, w tym jedna ankieta nie zawiera informacji o liczbie za 2009 rok oraz przewidywanej liczbie na rok 2010. Z tablic, wygenerowanych przez aplikację - po wprowadzeniu w/w ankiet wynika, iż w roku 2009 szkoły ponadgimnazjalne zlokalizowane na terenie powiatu kłobuckiego ukończyły 673 osoby, przy czym na koniec 2009 r. roku w ewidencji osób figurowało 166 osób spośród tej grupy, tj. 24,67 %, którzy ukończyli szkoły ponadgimnazjalne w 2009 r. Tabela 1. Struktura zawodowa według poziomu wykształcenia w powiecie kłobuckim w roku 2009 Poziom wykształcenia Absolwenci, którzy ukończyli szkołę na terenie powiatu w roku 2009 Bezrobotni absolwenci ze szkół powiatu kłobuckiego zarejestrowani w PUP w Kłobucku w końcu roku 2009 1 2 3 4 3 : 2 w % Wykształcenie średnie ogólnokształcące 282* 40 14,2 Wykształcenie średnie zawodowe 219* 72 32,9 Wykształcenie zasadnicze zawodowe 172* 54 31,4 OGÓŁEM 673* 166 24,7 * źródłem informacji są badania w szkołach ponadgimnazjalnych przeprowadzone przez SIO MEN 2
Wykres 1. Absolwenci według poziomu wykształcenia w latach 2005, 2006, 2007, 2008, 2009 oraz przewidywani absolwenci w roku 2010 szkół w powiecie kłobuckim. 400 397 300 200 240 311 220 225 219 204 337 294 282 271 254 172 172 163 199 100 132 123 0 policealne i średnie zawodowe średnie ogólnokształcące zasadnicze zawodowe Absolewnci w 2005 roku Absolwenci w 2006 roku Absolwenci w 2007roku Absolwenci w 2008 roku Absolwenci w 2009 roku Przewidywani absolwenci w 2010 roku Źródło: Badania w szkołach ponadgimnazjalnych przeprowadzone przez SIO MEN www.mz.praca.gov.pl Powyższy wykres ukazuje, iż w powiecie kłobuckim wśród kończących szkołę na przestrzeni lat 2005/2009 najwyższą liczbę stanowią młodzi ludzie nie posiadający żadnych kwalifikacji zawodowych, czyli absolwenci szkół ogólnokształcących. Nie jest to jednak grupa ludzi stanowiących najwyższy odsetek pozostających w ewidencji osób. Być może większość z tych osób będzie kontynuowała naukę na studiach wyższych, co pozwoli im jednocześnie zwiększyć szansę na zaistnienie na rynku pracy. 3
Struktura zawodowa według poziomu wykształcenia w powiecie kłobuckim podobnie jak w latach ubiegłych także w roku 2009 uwidacznia znaczną przewagę wyboru przez młodych ludzi szkół średnich ogólnokształcących (282 osoby), następnie średnich szkół zawodowych (219 osób), na ostatniej pozycji klasyfikowały się zasadnicze szkoły zawodowe (172 osoby). Przekładając jednak ten stan na rzeczywistość panującą na rynku pracy, największy procent w powiecie kłobuckim w stosunku do liczby uczniów, którzy ukończyli szkołę w 2009 r., zarejestrowanych w PUP, stanowią osoby z wykształceniem średnim zawodowym (32,9%), najmniejszy natomiast (14,2%) to uczniowie szkół średnich ogólnokształcących. Największy udział procentowy zarejestrowanych na koniec 2009 roku szkół średnich technicznych z terenu powiatu kłobuckiego odnotowano w następujących zawodach: - technik informatyk - 40,00% - technik hotelarstwa - 40,00% - technik żywienia i gospodarstwa domowego - 39,34% - technik ekonomista - 37,50% Wśród zasadniczych szkół zawodowych powiatu kłobuckiego najwięcej osób na koniec 2009 r. odnotowano w zawodach: - mechanik pojazdów samochodowych 19 osób na 52 - kucharz małej gastronomii 17 osób na 44 - fryzjer 6 osób na 8. Analizując strukturę zawodową wg poziomu wykształcenia i zawodów w powiecie kłobuckim w latach 2009 i 2010 (tablica 4.2) należy zauważyć, iż w zawodach z wskaźnikiem nadwyżkowym (kucharz małej gastronomii, mechanik pojazdów samochodowych, technik informatyk, asystent ekonomiczny, mechanik pojazdów samochodawych) w dalszym ciągu przewiduje się kształcenie, w niektórych przypadkach nawet zwiększenie przewidywanej liczby w tych zawodach w 2010 r. Natomiast liczba w zawodzie technik żywienia i gospodarstwa domowego (61 w 2009 r.) oraz przewidywana liczba w roku 2010 (53 osoby) przy maksymalnym wskaźniku nadwyżki 0,0000 wskazuje na generowanie dużego poziomu bezrobocia w tym zawodzie. 4
Wykres 2. Zarejestrowani bezrobotni i oferty pracy w zawodzie Technik żywienia i gospodarstwa domowego w powiecie kłobuckim. Technik żywienia i gospodarstwa domowego 60 50 50 40 30 24 33 34 37 35 27 37 20 10 0 0 2 0 1 0 0 0 0 I 2006 II 2006 I 2007 II 2007 I 2008 II 2008 I 2009 II 2009 bezrobotni Źródło: PUP Kłobuck Analiza zawodów deficytowych i nadwyżkowych oraz badania sondażowe przeprowadzone w szkołach ponadgimnazjalnych prowadzone są systematycznie od 2005 r. a wyniki powyższych badań ukazują się na stronie internetowej www.mz.praca.gov.pl Analizując kształcenie na poziomie szkół policealnych i średnich zawodowych zlokalizowanych w powiecie kłobuckim można zauważyć, iż na 8 różnych kierunków tego kształcenia - 219 w roku 2009 (204 przewidzianych w roku 2010) wszystkie 8 zawodów stanowi zawody nadwyżkowe i maksymalnie nadwyżkowe tj. zawody, w których rejestrują się osoby bezrobotne, dla których w badanym okresie nie zgłoszono. Sytuacja na kłobuckim rynku pracy przy zachowaniu obecnych tendencji edukacyjnych może powodować w przyszłości wzrost bezrobocia wśród młodych ludzi. Oferowana im obecne oferta edukacyjna szkół ponadgimnazjalnych na terenie powiatu, według danych statystycznych nie jest dostosowana do potrzeb lokalnego rynku pracy. 5
Absolwenci szkół policealnych i średnich zawodowych z pewnością będą mieli największe trudności ze znalezieniem pracy w swoich wyuczonych zawodach. Niewiele lepiej przedstawia się sytuacja w przypadku szkół zasadniczych zawodowych z terenu powiatu kłobuckiego. Na poziomie wykształcenia zasadniczego zawodowego w 2009 r. z 19 kierunków zawodowych w których wykształciły się 172 osoby (w 2010 r. 199 przewidzianych ), wszystkie 19 stanowi zawody nadwyżkowe. Duże znaczenie w analizie zawodów deficytowych i nadwyżkowych dla szkolnictwa ponadgimnazjalnego ma pokrewność zawodów. Kucharz, pomoc kuchenna i kucharz małej gastronomi są zawodami, które częściowo kumulują predyspozycje zawodowe i umiejętności do wykonywania tych zawodów. Podobnie jest w zawodach sekretarki, pracownika biurowego, pracownika administracyjnego, asystenta ekonomicznego. Tak bardzo rozbudowana kwalifikacja zawodów i specjalności jest przyczyną wad i ograniczeń w metodologii wyodrębniania zawodów deficytowych i nadwyżkowych. Pracodawcy zgłaszający ofertę pracy skupiają się na rzeczywistych umiejętnościach potencjalnego kandydata do pracy a nie koniecznie na jego wyuczonym zawodzie. Tabela 2. Informacje o zawodzie Kucharz małej gastronomii w okresie od 2007-01-01 do 2009-12-31 Powiat: kłobucki () 2007 1 8 2 4 2 0 2007 2 20 10 14 6 2 2008 1 15 11 8 6 3 2008 2 18 7 6 4 1 2009 1 22 11 4 1 0 2009 *) 2 *) 41 20 16 11 8 *) Okres jest otwarty, w związku z czym dane mogą być niekompletne 6
Tabela 3. Informacje o zawodzie Pomoc kuchenna w okresie od 2007-01-01 do 2009-12-31 Powiat: kłobucki () **) 2007 1 0 0 0 0 9 2007 2 0 0 0 0 11 2008 1 2 2 0 0 6 2008 2 1 1 0 0 12 2009 1 2 1 0 0 8 2009 *) 2 *) 4 3 0 0 16 Tabela 4. Informacje o zawodzie Asystent ekonomiczny [zawód szkolny: Technik ekonomista] w okresie od 2007-01-01 do 2009-12-31 Powiat: kłobucki () 2007 1 95 71 16 13 6 2007 2 130 110 29 28 4 2008 1 102 93 23 23 4 2008 2 92 74 2 2 4 2009 1 82 75 1 1 6 2009 *) 2 *) 82 63 5 4 5 Tabela 5. Informacje o zawodzie Pracownik biurowy [Zawód szkolny: Technik prac biurowych] w okresie od 2007-01-01 do 2009-12-31 Powiat: kłobucki () **) 2007 1 24 18 0 0 89 2007 2 26 19 1 0 94 2008 1 34 28 0 0 66 2008 2 35 31 2 2 81 2009 1 42 39 1 1 59 2009 *) 2 *) 38 30 1 1 101 *) **) Okres jest otwarty, w związku z czym dane mogą być niekompletne Oferty pracy w znacznej części subsydiowane ze środków FP oraz EFS 7
Tabele wygenerowane dla zawodu technik handlowiec pokazują, iż na poziomie województwa szanse na uzyskanie pracy w tym zawodzie są znacznie większe niż na lokalnym rynku pracy. W związku z dynamiką rynku pracy oraz nowymi tendencjami społeczno-gospodarczymi zmienia się wśród ludzi świadomość na temat mobilności zawodowej. Osoby, które chcą uzyskać zatrudnienie coraz częściej doskonalą i poszerzają swoje kwalifikacje zawodowe, a także są skłonni dostosować miejsce zamieszkania do miejsca wykonywania pracy. Migracje zarobkowe na stałe obecne są w naszej rzeczywistości. Ostatnio obserwowana fala migracji zarobkowej nie ogranicza się tylko do obszaru Polski ale także krajów Unii Europejskiej. Tabela 6. Informacje o zawodzie Handlowiec [zawód szkolny: Technik handlowiec] w okresie od 2007-01-01 do 2009-12-31 () 2007 1 1227 939 261 228 450 2007 2 1241 995 321 279 415 2008 1 982 787 184 162 562 2008 2 1122 910 220 193 357 2009 1 1285 976 193 161 356 2009 *) 2 *) 1362 1029 238 202 446 Tabela 7. Informacje o zawodzie Handlowiec [zawód szkolny: Technik handlowiec] w okresie od 2007-01-01 do 2009-12-31 Powiat: kłobucki () 2007 1 33 18 14 11 5 2007 2 42 24 8 6 6 2008 1 31 22 3 2 5 2008 2 22 11 1 0 4 2009 1 29 16 1 1 2 2009 *) 2 *) 33 18 2 0 4 *) Okres jest otwarty, w związku z czym dane mogą być niekompletne 8
Informacje o wybranym zawodzie w kontekście zarejestrowanych osób oraz na poziomie powiatu, województwa i kraju dostępne są na stronie internetowej www.mz.praca.gov.pl w zakładce informacja o zawodzie. Kolejną ułomnością w wyodrębnianiu zawodów deficytowych i nadwyżkowych jest fakt, iż nie wszystkie oferty pracy są upublicznione. Jedynie część ofert zatrudnienia trafia do urzędów pracy, a co za tym idzie monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych nie może być jedynym narzędziem do określania poziomu i kierunków kształcenia. Ze względu na znaczną dynamikę zachodzącą na rynku pracy (nowe inwestycje, zwolnienia grupowe), z dużą ostrożnością należy określać, na które zawody i specjalności będzie zapotrzebowanie za kilka lat. Wychodzą naprzeciw problemom w zaistnieniu na rynku pracy, Powiatowy Urząd Pracy w Kłobucku proponuje im zgodnie z ustawą o promocji zatrudnienie i instytucjach rynku pracy różne formy aktywizacji zawodowej. Wśród młodych osób największym zainteresowaniem cieszą się staże, dające możliwość zdobycia doświadczenia i określonych umiejętności praktycznych do wykonywania zawodu. Absolwenci ponadto są aktywizowani poprzez szkolenia zawodowe, jednorazowe środki na podjęcie działalności gospodarczej, udział w zajęciach aktywizacyjnych Klubu Pracy oraz poradnictwo zawodowe. Z kolei pośrednictwo pracy oferuje także niesubsydiowane oferty zatrudnienia dla w/w grupy osób. Dodatkowo PUP w Kłobucku pomaga także absolwentom szkół wyższych w kontynuowaniu dalszej nauki a co za tym idzie zdobywaniu nowych umiejętności i kwalifikacji zawodowych, poprzez dofinansowanie kosztów studiów podyplomowych. 9
SPIS TABLIC Tablica 4.1. Absolwenci zarejestrowani w PUP w powiecie kłobuckim według szkół i zawodów w roku 2009 oraz przewidywani absolwenci w roku 2010. Tablica 4.2. Struktura zawodowa według poziomu wykształcenia i zawodów w powiecie kłobuckim w latach 2009 i 2010. Wskazane tablice dostępne są na stronie internetowej: www.mz.praca.gov.pl/ SPIS TABEL I WYKRESÓW Tabela 1. Struktura zawodowa według poziomu wykształcenia w powiecie kłobuckim w roku 2009. Tabela 2. Informacje o zawodzie Kucharz małej gastronomii w okresie od 2007-01-01 do 2009-12- 31. Tabela 3. Informacje o zawodzie Pomoc kuchenna w okresie od 2007-01-01 do 2009-12-31 Tabela 4. Tabela 5. Tabela 6. Tabela 7. Informacje o zawodzie Asystent ekonomiczny [zawód szkolny: Technik ekonomista] w okresie od 2007-01-01 do 2009-12-31 Informacje o zawodzie Pracownik biurowy [Zawód szkolny: Technik prac biurowych] w okresie od 2007-01-01 do 2009-12-31 Informacje o zawodzie Handlowiec [zawód szkolny: Technik handlowiec] w okresie od 2007-01-01 do 2009-12-31 na poziomie województwa Informacje o zawodzie Handlowiec [zawód szkolny: Technik handlowiec] w okresie od 2007-01-01 do 2009-12-31 na poziomie powiatu Wykres 1. Wykres 2. Absolwenci według poziomu wykształcenia w latach 2005. 2006, 2007, 2008, 2009 oraz przewidywani absolwenci w raku 2010 ze szkół w powiecie kłobuckim. Zarejestrowani bezrobotni i oferty pracy w zawodzie Technik żywienia i gospodarstwa domowego w powiecie kłobuckim. 10