RAPORT. Diagnoza Lokalna w obszarze bezdomności na terenie Partnerstwa Lokalnego: ŚWIĘTOCHŁOWICE

1 RAPORT Diagnoza Lokalna w obszarze bezdomności na terenie Partnerstwa Lokalnego: ŚWIĘTOCHŁOWICE Diagnoza została przeprowadzona w ramach Zadania 4 projektu 1.18 Tworzenie i rozwijanie standardów usług pomocy i integracji społecznej -w zakresie standaryzacji pracy z bezdomnymi w tym: opracowanie modelu Gminnego Standardu Wychodzenia z Bezdomności WROCŁAW, 2012 Zamawiający: Towarzystwo Pomocy im. Św. Brata Alberta Wykonawca: mgr Aneta Wiącek

Spis treści 1. Wstęp... 4 a) cel główny oraz cele szczegółowe realizowanych diagnoz lokalnych... 4 b) zakres realizacji diagnozy lokalnej: techniki badawcze, próba, analizowane dokumenty, terminy... 4 2. Wstępna charakterystyka gminy/gmin na obszarze Partnerstwa Lokalnego (DR)... 6 a) podstawowe zmienne społeczno-demograficzne... 6 b) wskaźniki zatrudnienia... 8 c) wskaźnik bezrobocia... 9 d) typ gminy (miejski, miejsko-wiejski, wiejski)... 10 e) wskaźniki mierzące skalę korzystania z systemu pomocy społecznej... 10 f) kwestie związane z polityką mieszkaniową (zasoby gospodarki komunalnej, struktura własności mieszkań, kwestie związane z eksmisjami)... 11 3. Ogólna charakterystyka problemów społecznych na obszarze którym zawiązane zostało Partnerstwo Lokalnego... 15 a) krótka charakterystyka problemów społecznych występujących na terenie zawiązanego Partnerstwa na podstawie DR... 15 b) hierarchia problemów społecznych na podstawie DR... 16 c) przedstawienie problematyki bezdomności w kontekście innych problemów społecznych na podstawie DR... 18 d) hierarchia problemów społecznych w ujęciu osób kluczowych (IDI)... 27 4. Szczegółowa analiza problemu bezdomności w kontekście materiałów zastanych (DR) 29 a) dane ilościowe pochodzące z DR dotyczące bezdomności gromadzone przez ośrodki pomocy społecznej... 29 b) metodologiczna oraz merytoryczna ocena diagnozy bezdomności: czy była realizowana, czy jest aktualna, czy była ponawiana (panelowa), w jakim zakresie (jak głęboko) dokonywano diagnozy, czy była wykorzystywana w dokumentach... 31 c) opisane działania mające rozwiązywać problem bezdomności... 32 d) konkretne formy działań z bezdomnymi (zaznaczmy nawet jeśli są wymienione)... 33 e) finanse... 34 5. Postrzeganie bezdomności jako lokalnego problemu społecznego z perspektywy kluczowych informatorów (IDI)... 34 a) znaczenie (ranga) bezdomność wśród problemów społecznych gmin/y oraz stosunek do bezdomności przedstawicieli instytucji zajmujących się rozwiązywaniem problemów społecznych i lokalnych elit... 34 b) ocena skali zjawiska bezdomności w gminie/ach zdaniem respondentów (także u ujęciu dynamicznym)... 35 c) charakter bezdomności i ewentualnie dynamika zmian oraz najważniejsze potrzeby osób bezdomnych w gminie/ach... 36 d) stosunek społeczności lokalnej do bezdomności... 37 6. Ocena systemu wsparcia osób bezdomnych na terenie Partnerstwa Lokalnego (IDI z osobami kluczowymi)... 38 a) funkcjonowanie systemu pomocy osobom bezdomnym w zakresie prewencji bezdomności... 38 b) funkcjonowanie systemu pomocy osobom bezdomnym w zakresie świadczenia usług z zakresu pomocy doraźnej... 39 2

3 c) funkcjonowanie systemu pomocy osobom bezdomnym w zakresie świadczenia usług z zakresu integracji społecznej... 42 d) współpraca międzyinstytucjonalna... 43 e) najważniejsze wady i zalety lokalnego systemu pomocy osobom bezdomnym... 44 f) najpilniejsze potrzeby systemu pomocy osobom bezdomnym w Partnerstwie... 45 7. Ocena systemu wsparcia dokonana przez osoby bezdomne... 45 8. Wnioski i rekomendacje dla systemu wsparcia w partnerstwie lokalnym (na podstawie IDI z osobami kluczowymi, wywiadów kwestionariuszowych z osobami bezdomnymi oraz analizy dokumentów) obejmujące zakres prewencji, pomocy sprofilowanej i rozwiązania systemowe... 45 9. Aneks... 49 1. Lista przebadanych dokumentów w ramach analizy danych zastanych (DR)... 49 2. Dyspozycje do wywiadów indywidualnych z przedstawicielami instytucji/organizacji działającymi na rzecz osób bezdomnych... 50 3. Kwestionariusz wywiadu z osobami bezdomnymi... 56 Spis rysunków i tabel Rysunek 1 Liczba mieszkań z uwzględnieniem własności... 12 Tabela 1 Zasoby ludzkie na terenie gminy... 6 Tabela 2 Rozwój inwestycyjny gminy... 7 Tabela 3 Wybrane wskaźniki finansów gminy... 7 Tabela 4 Wskaźniki demograficzne dla gminy... 8 Tabela 5 Charakterystyka rynku pracy na podstawie liczby zatrudnionych... 9 Tabela 6 Odsetek zarejestrowanych bezrobotnych... 9 Tabela 7 Stopa bezrobocia... 10 Tabela 8 Gospodarstwa domowe korzystające z pomocy społecznej... 11 Tabela 9 Liczba mieszkań z uwzględnieniem własności... 11 Tabela 10 Liczba postępowań eksmisyjnych... 14 Tabela 11 Zaległości w opłatach za mieszkania... 14 Tabela 12 Zestawienie przyczyn przyznania pomocy z OPS, źródło: Sprawozdanie MPiPS -03 za 2010 rok... 18 Tabela 13 Analiza sprawozdania rocznego MPiPS - 03... 22 Tabela 14 Analiza sprawozdania OPS... 24 Tabela 15 Analiza uchwał budżetowych... 24 Tabela 16 Analiza sprawozdawczości policji... 24 Tabela 17 Analiza sprawozdawczości Straży Miejskiej... 25 Tabela 18 Analiza statutu gminy... 25 Tabela 19 Analiza regulaminu organizacyjnego MOPS... 26 Tabela 20 Analiza projektów finansowanych ze środków unijnych... 26 Tabela 21 Analiza sprawozdawczości służby zdrowia... 27 Tabela 22 Kwestionariusz wypełniany przez OPS... 31

4 1. Wstęp a) cel główny oraz cele szczegółowe realizowanych diagnoz lokalnych Niniejszy raport jest efektem prac badawczych prowadzonych od listopada 2011r. do stycznia 2012 r., polegających na analizie zbioru istniejących danych dotyczących problemu bezdomności na terenie Partnerstwa Lokalnego. Przygotowany dokument został opracowany na potrzeby Projektu 1.18 Zadanie 4 oraz w związku z przygotowywaniem przez Partnerstwo Lokalne wniosku o dofinansowanie w konkursie realizowanym w ramach tegoż projektu. Ponadto, niniejsze opracowanie może być wykorzystane do wszelkich innych prac związanych z poszukiwaniem rozwiązań w obszarze bezdomności na terenie gminy realizującej obecnie działania w ramach Partnerstwa Lokalnego. Celem głównym realizowanych badań było uzyskanie maksymalnie zobiektywizowanej wiedzy o systemie wsparcia dla osób bezdomnych na obszarze partnerstwa lokalnego, w szczególności o zasadach funkcjonowania systemu, jego najważniejszych deficytach i zasobach w kontekście rozwiązywania problemu bezdomności. Cele szczegółowe prowadzonych badań obejmują określenie: - w jaki sposób problematyka bezdomności jest ujmowana w dokumentach (jeśli w ogóle jest wyszczególniana jako odrębne zagadnienie); - w jakim kontekście pojawiają się w dokumentach określone dane; - jaki jest rodzaj pomocy świadczonej osobom bezdomnym i jaka jest skala tej pomocy; - w jaki sposób postrzegana jest bezdomność przez osoby działające w obszarze pomocy osobom bezdomnym; - w jaki sposób osoby realizujące działania pomocowe oceniają system pomocy, jakie wskazują problemy działania i pożądane kierunki zmian; - jaka jest specyfika lokalnego obszaru w odniesieniu do kwestii bezdomności, czym charakteryzuje się lokalna bezdomność ; - w jaki sposób osoby bezdomne postrzegają swoją sytuację oraz jaki jest profil socjodemograficzny tych osób. b) zakres realizacji diagnozy lokalnej: techniki badawcze, próba, analizowane dokumenty, terminy Dla opracowania dostępnych (udostępnionych przez Partnerstwo) dokumentów zastosowano metodologię spójną, opracowaną dla wszystkich diagnoz realizowanych na terenie kraju w ramach Zadania 4 Projektu 1.18. W opracowanej metodologii wskazano następujące dokumenty, które powinny zostać poddane analizie: 1. Sprawozdanie Roczne MPiPS 03. 9 (tylko dane dotyczące osób bezdomnych); 2. Sprawozdania Roczne składane radzie gminy przez OPS;

5 3. Uchwały budżetowe; 4. Sprawozdawczość Policji dotycząca osób bezdomnych w danym roku; 5. Sprawozdawczość Straży Miejskiej dotycząca osób bezdomnych w danym roku; 6. Dokumenty organizacyjne gminy statut; 7. Dokumenty organizacyjne gminy regulamin organizacyjny; 8. Dokumenty organizacyjne OPS statut, regulamin organizacyjny; 9. Projekty systemowe i konkursowe PO KL i inne dotyczące bezdomnych; 10. Kwestionariusz wypełniany przez OPS. Spośród wymienionych powyżej dokumentów niektóre udało się uzyskać bezpośrednio w Partnerstwie lub za pomocą innych ogólnodostępnych kanałów publikacji i dystrybucji jawnych dokumentów, część dokumentów pozostała niedostępna lub też nie została w ogóle opracowana dla potrzeb Partnerstwa: - Strategię rozwoju miasta Świętochłowice do roku 2015, - Miejską Strategię rozwiązywania problemów społecznych Świętochłowic. Drugim komponentem badawczym wykorzystywanym w realizacji diagnoz lokalnych były indywidualne wywiady pogłębione z osobami kluczowymi w działaniach na rzecz osób bezdomnych na obszarze Partnerstwa. Badanie IDI przeprowadzono w dniach 17-29 listopada 2011 r. wśród 5 osób powiązanymi z działalnością na rzecz osób bezdomnych i bezdomności, czyli tzw. osób kluczowych wskazanych przez Partnerstwo Lokalne zawiązane w związku z realizacją zadania 4 projektu 1.18 i aplikowaniem w konkursie przez gminę Świętochłowice. Ze względu na specyfikę gminy i stosunkowo niewyraźną problematykę bezdomności trudno mówić, że osoby kluczowe zajmują się bezpośrednio działalnością na rzecz tej grupy społecznej. Na terenie gminy nie działa placówka wyspecjalizowana w działalności na rzecz tej grupy społecznej, a potrzeby i propozycje działań rodzą się na skutek osobistych kontaktów osób bezdomnych z przedstawicielami wybranych instytucji publicznych. Cechą charakteryzującą działalność bezdomnościową w Świętochłowicach jest fakt, że de facto jest ona realizowana przez jedną osobę (merytorycznie kompetentnego pracownika socjalnego zatrudnionego w OPS) wspieranego przez przedstawicieli innych urzędów i instytucji działających na obszarze gminy. Dlatego też realizując założenia metodologii badawczej jako osoby kluczowe w obszarze działalności na rzecz osób bezdomnych na terenie gminy wskazano tych przedstawicieli instytucji, którzy realizują bezpośrednie działania i w związku z tym mogą mieć obraz lokalnej (a nie regionalnej czy rozumianej systemowo) bezdomności w odniesieniu do Świętochłowic, a także wiedzę o problemach, potrzebach i aktywności osób bezdomnych pochodzących czy przebywających na terenie gminy. Tak więc badani to w większości przedstawiciele instytucji publicznych, którzy z racji pełnionych ról społecznych i funkcji stykają się z osobami w sytuacjach problemowych, które identyfikują jako osoby bezdomne według przyjętych w swojej instytucji kryteriów i potrzeb (na ogół na podstawie deklaracji własnej danej osoby co do braku miejsca pobytu lub braku meldunku). Badani reprezentowali podmioty realizujące działalność pomocową na rzecz osób bezdomnych w różnym zakresie i skali Ośrodek Pomocy Społecznej, Wydział Zarządzania

6 Kryzysowego Urzędu Miasta, Przychodnia Lekarska, Straż Miejska oraz Centrum Integracji Społecznej. Wśród badanych było 4 mężczyzn i 1 kobieta, a staż ich aktywności na polu pomocy osobom bezdomnym (lub kontaktów z tą grupą społeczną) mieści się w przedziale 5 20 lat. Respondenci reprezentowali zróżnicowany zakres wiedzy obszarze bezdomności, warunkowany w dużej mierze ich osobistymi doświadczeniami w realizowanej działalności oraz oparty na bazie doświadczeń. Zakres dyspozycji do przeprowadzenia wywiadów obejmował sześć głównych obszarów, które dotyczyły: znaczenia bezdomności w kontekście problemów społecznych gminy, działań podejmowanych przez kluczowe instytucje na rzecz bezdomnych, współpracy instytucjonalnej wśród podmiotów zaangażowanych w pracę na rzecz bezdomnych, zakres pomocy doraźnej jaka jest oferowana na terenie gminy, zakres i ocena działań z zakresu integracji społecznej, znaczenie i rodzaj działań prewencyjnych jakie są obecnie prowadzone na terenie gminy. Poszczególne rozdziały opisują problematykę uzupełnioną o wypowiedzi respondentów. 2. WSTĘPNA CHARAKTERYSTYKA GMINY/GMIN NA OBSZARZE PARTNERSTWA LOKALNEGO (DR) a) podstawowe zmienne społeczno-demograficzne Świętochłowice położone są centralnie w Aglomeracji Katowickiej. Struktura przestrzenna miasta nie rysuje naturalnych granic z miastami sąsiednimi: Rudą Śląską, Chorzowem i Bytomiem. Powierzchnia miasta Świętochłowice to 13 km 2. Miasto liczy 53.999 osób mieszkańców. W poniższej tabeli zestawiono dane dla gminy, a w celu uzyskania punktu odniesienia także wartości dla ogółu kraju. Nazwa wskaźnika Wartość dla gminy (l. osób) Wartość dla kraju (l. osób) Mężczyźni 26 088 18 444 373 Kobiety 28 088 19 755 664 Pracujący ogółem 8 071 15 960 tys. Pracujące kobiety 3 440 7 214 tys. Ludność wg faktycznego miejsca zamieszkania - mężczyźni 25 884 --- Ludność wg faktycznego miejsca zamieszkania - mężczyźni 27 914 --- Tabela 1 Zasoby ludzkie na terenie gminy źródło: http://www.gminy.pl/bmbgcgi.exe/dats?comm=map&lang=pl&idf=90593 Dane o ludności można zestawić ze statystyką rozwoju inwestycyjnego gminy. Poniższa tabela obejmuje takie zestawienie w ujęciu dynamicznym (lata 2008-2010) na podstawie wybranych cech a w celu uzyskania punktu odniesienia zawierająca także wartości dla ogółu kraju za 2010 rok. Nazwa wskaźnika 2008 2009 2010 Wartość Jednostka Wartość Jednostka Wartość Jednostka Ludność według faktycznego 54 360 osób 54 091 osób 53 798 osób miejsca zamieszkania Zwiększenie ludności wskutek 0 osób 0 osób 0 osób

7 migracji wewnętrznej Zwiększenie ludności wskutek 0 osób 0 osób 0 osób migracji zewnętrznej Nowo zarejestrowane spółki 2 szt. 2 szt. 22 szt. sektor publiczny Nowo zarejestrowane spółki 304 szt. 356 szt. 447 szt. sektor prywatny Tabela 2 Rozwój inwestycyjny gminy źródło: http://www.gminy.pl/bmbgcgi.exe/dats?comm=map&lang=pl&idf=90593 Zestawienie danych w powyższej tabeli wskazuje na brak przyrostu wskutek ruchów migracyjnych w każdym z obserwowanych lat. Obserwowano natomiast wzrost liczby rejestrowanych spółek szczególnie wyraźny w 2009 roku, ale kolejny był pozytywny, szczególnie w sektorze prywatnym. Brak odnotowanych ruchów migracyjnych rodzi pytanie o powiązanie z bezdomnością należałoby przypuszczać, że analogicznie stabilna była liczba osób bezdomnych przebywających na terenie gminy. Jednak aby wyraźniej określić trendy demograficzne szczególnie w tej grupie społecznej, należałoby dokonać bardziej wnikliwej analizy w opracowaniu dedykowanym ruchom demograficznym, i w miarę możliwości jego korelacji z dynamiką skali problemów społecznych. Dane finansowe obrazujące kondycję gminy to przede wszystkim dochody budżetowe. Z informacji za 2008, 2009 i 2010 rok wynika, że dochody te stale rosną, a to może przekładać się na rosnące wydatki w obszarze inwestycji. Te relacje finansowe obrazuje poniższa tabela. Dochody własne budżetu Wydatki inwestycyjne budżetu 2008 (w zł) 73 390 079.32 15 658 332.4 2009 (w zł) 67 255 143.29 10 253 528.8 2010 (w zł) 70 041 306.55 9 080 995.8 Tabela 3 Wybrane wskaźniki finansów gminy źródło: http://www.gminy.pl/bmbgcgi.exe/dats?comm=map&lang=pl&idf=90593 Kondycja finansowa gminy jest analogiczna do sytuacji finansowej jednostek samorządu terytorialnego ogółem w analogicznym czasie, które ogółem zanotowały wzrost w 2010 r.: w zestawieniu rok do roku o 9%, w tym z opłat od czynności cywilno-prawnych o 12%, z podatku od nieruchomości o 7% i wpływów z majątku o 11%. Rok 2010 był także dla samorządów okresem intensywnych prac nad rozbudową infrastruktury - wydatki inwestycyjne JST osiągnęły 43,3 mld zł, tj. wzrosły o 4% wobec 35% w 2009 r. (a widoczne m. in. w powyższej tabeli znaczne zmniejszenie dynamiki wzrostu wynikało ze zmiany systemu przepływu środków UE). (Por. Raport roczny 2011 Sytuacja finansowa jednostek samorządu terytorialnego, Departament Strategii i Analiz PKO BP, Warszawa, wrzesień 2011). Kondycję demograficzną gminy oraz dla porównania: w kraju w 2010 roku obrazuje zestawienie wskaźników w tym obszarze ujęte w poniższej tabeli.

8 Wskaźnik obciążenia demograficznego gmina kraj ludność w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym osoba 53.9 55 ludność w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku przedprodukcyjnym osoba 101.3 90 ludność w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym osoba 27.1 26 Udział ludności wg ekonomicznych grup wieku w % ludności ogółem w wieku przedprodukcyjnym % 17.4 18.7 w wieku produkcyjnym % 65.0 64.4 w wieku poprodukcyjnym % 17.6 16.9 Wskaźniki modułu gminnego ludność na 1 km2 (gęstość zaludnienia) osoba 4042 122 kobiety na 100 mężczyzn osoba 108 107 małżeństwa na 1000 ludności - 5.3 6.0 urodzenia żywe na 1000 ludności - 10.7 10.8 zgony na 1000 ludności - 12.1 10.9 przyrost naturalny na 1000 ludności - -1.4 0.9 Tabela 4 Wskaźniki demograficzne dla gminy Źródło: http://www.stat.gov.pl/bdl/app/dane_podgrup.dims?p_id=931739&p_token=0.6603028056717788 Widoczną w zestawieniu cechą wyróżniającą gminę w odniesieniu do ogółu kraju jest zdecydowanie wyższy wskaźnik liczby osób w wieku produkcyjnym na 100 osób w wieku przedprodukcyjnym. Analogiczny do ogółu kraju jest udział ludności poszczególnych kategoriach ekonomicznych. Wyraźnie widoczna jest różnica w wartości wskaźnika przyrostu naturalnego, który w Świętochłowicach ma znak ujemny. Miejski charakter tej gminy znajduje potwierdzenie w gęstości zaludnienia liczba mieszkańców przypadająca na m 2 jest nieporównywalnie większa niż analogiczna wartość podawaną dla ogółu kraju. b) wskaźniki zatrudnienia W zestawieniu ujęto osoby zatrudnione w jednostkach o liczbie pracujących powyżej 9 osób; z uwzględnieniem pracujących w gospodarstwach indywidualnych w rolnictwie (dane szacunkowe) w podziale na sektory gospodarki i ze wskazaniem płci w latach 2008 2010: sektor ekonomiczny ogółem rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo przemysł i budownictwo handel; naprawa pojazdów samochodowych; transport i gospodarka magazynowa; wartość liczbowa dla gminy 2010 wartość 2010 płeć % liczbowa % 2008 2009 2010 gmina 2010 kraj kraj ogółem 8 789 8 068 8 114 25 10 924 681 25 mężczyźni 5 135 4 590 4 656 12 5 577 004 13 kobiety 3 654 3 478 3 458 13 5 347 677 12 ogółem 49 0 52 0 2 362 593 5 mężczyźni 0* 0 30 0 1 235 361 3 kobiety 0 0 22 0 1 127 232 3 ogółem 3 539 3 105 3 085 5 3 050 134 7 mężczyźni 2 738 2 389 2 410 4 2 178 922 5 kobiety 801 716 675 1 871 212 2 ogółem 2 447 0 2 282 7 1 998 544 mężczyźni 1 573 0 1 521 4 1 046 833 5 2

9 zakwaterowanie i gastronomia; informacja i komunikacja kobiety 874 0 761 3 951 711 2 działalność finansowa i ogółem 395 372 357 2 420 327 1 ubezpieczeniowa; obsługa rynku mężczyźni 0 0 145 1 156 258 0 nieruchomości kobiety 0 0 212 1 264 069 1 pozostałe usługi ogółem 2 359 2 308 2 338 10 3 093 083 7 mężczyźni 611 575 550 4 959 630 2 kobiety 1 748 1 733 1 788 7 2 133 453 5 Tabela 5 Charakterystyka rynku pracy na podstawie liczby zatrudnionych źródło: http://www.stat.gov.pl/bdl/app/dane_podgrup.dims?p_id=930828&p_token=0.009203559960304974 * widoczne w tabeli wartości 0 w odniesieniu do kobiet i mężczyzn przy jednoczesnej innej wartości ogółem najprawdopodobniej oznaczają brak danych do szczegółowego zestawienia wg kryterium płci Dane liczbowe obrazujące poziom zatrudnienia w ciągu trzech lat wskazują na zmiany w liczebności osób zatrudnionych w większości sektorów gospodarki stale zmniejszający się od 2008 roku. Znikomą różnicę obrazującą inną tendencje zanotowano w kategorii rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo gdzie po spadku do zera w 2010 odnotowano wzrost wyższy niż liczba osób w 2008 r., jednak wartości liczbowe osób dla tego sektora są w porównaniu z całym zestawieniem nieporównywanie mniejsze. Porównanie liczebności zatrudnienia w poszczególnych sektorach gospodarki z perspektywą całego kraju wskazuje, że Świętochłowice nie wyróżniają się w tych kategoriach wartości wskaźników różnią się nieznacznie szczególnie tam, gdzie są one niskie (0-5), ale ogólne tendencje i dominujące pod względem aktywności ekonomicznej sektory są analogiczne dla obu obszarów. c) wskaźnik bezrobocia Cechy bezrobocia najczęściej wskazywane są poprzez udział stopę bezrobocia oraz udział osób bezrobotnych zarejestrowanych w odniesieniu do liczby ludności ogółem. Udział osób bezrobotnych zarejestrowanych w odniesieniu do liczby ludności ogółem w wieku produkcyjnym ujęto w zestawieniu dynamicznym (lata 2008 2010) w poniższej tabeli. płeć rok wartość gmina w % wartość kraj w % 2008 3,5 6,0 ogółem 2009 5,7 7,7 2010 6,7 7,9 2008 2,4 5,0 mężczyźni 2009 4,9 7,2 2010 5,6 7,3 2008 4,7 7,0 kobiety 2009 6,5 8,2 2010 7,9 8,6 Tabela 6 Odsetek zarejestrowanych bezrobotnych źródło: www.stat.gov.pl/bdl/app/dane_podgrup.dims?p_id=930828&p_token=0.8946485129480439

10 Zestawienie wartości wskaźników w ujęciu dynamicznym wskazuje, że udział liczby osób bezrobotnych w ludności ogółem stale rośnie a przyrost ten odnosi się do obu płci w takim samym stopniu. W odniesieniu do perspektywy ogólnokrajowej te wskaźniki są mniejsze niż dla ogółu kraju. Stopę bezrobocia rejestrowanego obliczono jako stosunek liczby bezrobotnych zarejestrowanych do liczby cywilnej ludności aktywnej zawodowo (ogółem oraz danej grupy), tj. bez osób odbywających czynną służbę wojskową oraz pracowników jednostek budżetowych prowadzących działalność w zakresie obrony narodowej i bezpieczeństwa publicznego i wynosi ona w ujęciu dynamicznym: rok stopa bezrobocia dla gminy w % stopa bezrobocia dla kraju w % 2008 9,3 9,5 2009 15,2 12,1 2010 17,6 12,4 Tabela 7 Stopa bezrobocia źródło: http://www.stat.gov.pl/bdl/app/dane_podgrup.display?p_id=930828&p_token=0.2032196498091665 Wskaźniki stopy bezrobocia w Świętochłowicach stale rośnie podobnie jak w całym kraju, jednak tempo wzrostu jest większe: jeszcze w 2008 roku wskaźnik ten był dla gminy nieznacznie mniejszy niż dla kraju, a w 2010 znacznie go przewyższał. d) typ gminy (miejski, miejsko-wiejski, wiejski) Świętochłowice są miastem na prawach powiatu (gmina miejska). Powierzchnia administrowana przez społeczność lokalną obejmuje obszar 1322 ha. W strukturze użytkowania grunty zabudowane i zurbanizowane stanowią 64% ogółu to jest 847 ha. Ze względu na przemysłowy charakter miasta duża część gruntów tj.17,4%-230 ha stanowią tereny i hałdy przemysłowe. Tereny zabudowy mieszkaniowej obejmują 19,2% -254ha. Świętochłowice jako jedyne miasto w Polsce nie posiada lasów. e) wskaźniki mierzące skalę korzystania z systemu pomocy społecznej Dane obejmujące świadczeniobiorców pomocy społecznej dla gminy Świętochłowice oraz porównawczo w wybranych wierszach w odniesieniu do ogółu kraju, ujęto w poniższej tabeli: Gospodarstwa domowe i ich członkowie - beneficjenci pomocy społecznej jednostka gmina kraj gospodarstwa domowe korzystające ze środowiskowej pomocy społecznej gosp. dom. 1443 1 229,4 tys. osoby w gospodarstwach domowych korzystających ze środowiskowej pomocy społecznej osoba 3514 --

11 udział osób w gospodarstwach domowych korzystających ze środowiskowej pomocy społecznej w ludności ogółem % 6,5 8,5 Rodziny otrzymujące świadczenia rodzinne na dzieci tys. osób 1,5 -- Dzieci w wieku 0-17 lat, na które rodziny otrzymują zasiłek rodzinny tys. osób 3,1 1 234,5 Dzieci w wieku 0-17 lat, na które rodziny otrzymują zasiłek rodzinny % ogółu osób w tym wieku 32,5 17,2 Tabela 8 Gospodarstwa domowe korzystające z pomocy społecznej źródło: http://www.stat.gov.pl/gus/5840_7492_plk_html.htm Zestawienie danych dotyczących skali korzystania ze świadczeń pomocy społecznej w odniesieniu do kraju wskazuje, że w gminie Świętochłowice nieznacznie mniejszy jest odsetek świadczeniobiorców pomocy społecznej w stosunku do ludności ogółem niż na obszarze kraju. Niemal dwukrotnie wyższy niż analogiczna wartość dla obszaru całego kraju jest odsetek liczby dzieci, na które rodziny otrzymują zasiłek. Dane te w połączeniu z relatywnie wysokimi wskaźnikami bezrobocia mogą wskazywać na fakt, że znaczna część mieszkańców nie posiada zatrudnienia umożliwiającego samodzielne utrzymanie i potrzebuje materialnego wsparcia dla zaspokojenia podstawowych potrzeb. f) kwestie związane z polityką mieszkaniową (zasoby gospodarki komunalnej, struktura własności mieszkań, kwestie związane z eksmisjami) Dane GUS obejmujące zasoby mieszkaniowe wskazują, że liczba mieszkań powiatu m. Świętochłowice oraz miasta Świętochłowice jest tożsama i wynosi ogółem 21 953. Liczba ta nie zmieniła się w ciągu dwóch lat w roku 2009 i 2010 jest taka sama. Liczba mieszkań w ramach określonej kategorii została umieszczona w tabeli i w wykresie obrazującym poziom różnic w strukturze własności w 2009 r., bowiem szczegółowe dane GUS obejmują maksymalnie ten rok. W zestawieniu ujęto dane dla Świętochłowic i porównawczo dla ogółu kraju. liczba mieszkań w 2009 r. w gminie % mieszkań w 2009 r. w gminie liczba mieszkań w 2009 r. w kraju kategoria własności zasoby gmin (komunalne) 5 196 32 1 062 780 12 zasoby spółdzielni mieszkaniowych 5 136 31 2 583 253 30 zasoby zakładów pracy 465 3 132 486 2 zasoby Skarbu Państwa 0 0 57 431 1 zasoby Towarzystw Budownictwa Społecznego (TBS) 0 0 79 291 % mieszkań w 2009 r. w kraju zasoby wspólnot mieszkaniowych 3 671 22 2 662 009 31 zasoby wspólnot mieszkaniowych 12 23 1 986 800 - własność osób fizycznych 1 963 zasoby pozostałych podmiotów 0 0 26 735 0 ogółem (dane GUS) 21 953 134 13 302 449 155 suma liczby mieszkań wszystkich kategorii 16 431 100 8 590 785 100 Tabela 9 Liczba mieszkań z uwzględnieniem własności Źródło: http://www.stat.gov.pl/bdl/app/dane_podgrup.dims?p_id=930881&p_token=0.6634558235613085 1

12 Dane zestawione w powyższej tabeli wskazują przede wszystkim na różnice w wartościach liczbowych obejmujących sumy wszystkich wymienionych mieszkań. W odniesieniu do danych dla Świętochłowic suma mieszkań wszystkich kategorii jest mniejsza niż podawana przez GUS wartość ogółem dla całego zestawienia, podobnie jak w odniesieniu dla kraju, gdzie GUS-owa wartość mieszkań ogółem jest 1,5 razy większa niż suma wartości wszystkich wskazanych mieszkań. Różnice te mogą przede wszystkim wynikać z różnicy źródeł przy gromadzeniu danych (a konkretnie z różnic definicyjnych lub z niespójnych sposobów dokumentowania np. wskazywaniu mieszkań zamieszkanych / niezamieszkanych etc.). Możliwe jest także, że niektóre mieszkania zostały policzone dwukrotnie, chociaż ze względu na dość wyraźne kryteria własności wydaje się to być mało prawdopodobne. Niemniej, trudności w interpretacji danych zawartych w tabeli zwracają uwagę na potrzebę weryfikowania danych poprzez np. porównywanie różnych wskaźników dla tego samego zjawiska. Powyższe zestawienie danych dotyczących własności mieszkań w gminie wskazuje, że struktura własności mieszkań w gminie jest analogiczna do struktury własności mieszkań na terenie kraju. Zestawienie zawiera także informację o tym, która z form własności jest dominującą w strukturze własności mieszkań w gminie, co jest najlepiej widoczne w ujęciu graficznym. Rysunek 1 Liczba mieszkań z uwzględnieniem własności Źródło: http://www.stat.gov.pl/bdl/app/dane_podgrup.dims?p_id=930881&p_token=0.6634558235613085

13 Wizualne zestawienie obrazuje wyraźną dysproporcję w kategorii mieszkań dominują komunalne zasoby gminne niemal na równi z zasobami spółdzielni mieszkaniowych, w nieco mniejszym stopniu właścicielami są wspólnoty mieszkaniowe. W stosunkowo niewielkim stopniu widoczne są mieszkania należące do osób fizycznych. Nie ma mieszkań, które znajdowałyby się w zasobach zakładów pracy, Skarbu Państwa i TBS-ów. Statystyka obrazująca strukturę własności mieszkań obejmuje także eksmisje. W poniższej tabeli zawarto dane obrazujące eksmisje z lokali i postępowania eksmisyjne za 2009 r. (najbardziej aktualne szczegółowe zestawienie). forma własności zasoby spółdzielni mieszkaniowych zasoby zakładów pracy (bez Skarbu Państwa) zasoby wspólnot mieszkaniowych zasoby TBS zasoby pozostałych podmiotów zasoby gmin (komunalne) stan prawny postępowania toczące się w sądzie postępowania eksmisyjne orzeczone przez sąd eksmisje wykonane eksmisje toczące się w sądzie postępowania eksmisyjne orzeczone przez sąd eksmisje wykonane eksmisje toczące się w sądzie postępowania eksmisyjne orzeczone przez sąd eksmisje wykonane eksmisje toczące się w sądzie postępowania eksmisyjne orzeczone przez sąd eksmisje wykonane eksmisje toczące się w sądzie postępowania eksmisyjne orzeczone przez sąd eksmisje wykonane eksmisje toczące się w sądzie postępowania eksmisyjne orzeczone przez sąd eksmisje wykonane eksmisje przyczyna postępowania / eksmisji liczba postępowań ogółem 6 zaległości w opłatach 6 ogółem 19 zaległości w opłatach 19 ogółem 6 zaległości w opłatach 6 ogółem 2 zaległości w opłatach 2 ogółem 0 zaległości w opłatach 0 ogółem 0 zaległości w opłatach 0 ogółem 3 zaległości w opłatach 3 ogółem 1 zaległości w opłatach 1 ogółem 0 zaległości w opłatach 0 ogółem 0 zaległości w opłatach 0 ogółem 0 zaległości w opłatach 0 ogółem 0 zaległości w opłatach 0 ogółem 0 zaległości w opłatach 0 ogółem 0 zaległości w opłatach 0 ogółem 0 zaległości w opłatach 0 ogółem 0 zaległości w opłatach 0 ogółem 0 zaległości w opłatach 0 ogółem 0 zaległości w opłatach 0

14 toczące się w sądzie postępowania ogółem 0 eksmisyjne zaległości w opłatach 0 zasoby Skarbu ogółem 0 orzeczone przez sąd eksmisje Państwa zaległości w opłatach 0 wykonane eksmisje ogółem 0 zaległości w opłatach 0 Tabela 10 Liczba postępowań eksmisyjnych źródło: http://www.stat.gov.pl/bdl/app/dane_podgrup.dims?p_id=931739&p_token=0.707004355946283 Zestawienie danych wskazujących na liczbę postępowań eksmisyjnych w podziale na formę własności mieszkań wskazuje, że postępowania eksmisje są relatywnie rzadko prowadzone przeważająca większość odnosi się do zasobów spółdzielni, znikoma część do zasobów wspólnot mieszkaniowych i zakładów pracy. forma własności zasoby spółdzielni mieszkaniowych zasoby zakładów pracy (bez Skarbu Państwa) zasoby wspólnot mieszkaniowych zasoby TBS zasoby pozostałych podmiotów zasoby gmin (komunalne) zasoby Skarbu Państwa czas trwania liczba mieszkań wartość zaległości w tys. zł. Świętochłowice Polska Świętochłowice Polska 2009 2009 2009 2009 liczba % liczba % liczba % liczba % ogółem 1 341 56 938 316 54 1 920,4 48 736 682,8 37 ponad 3 m-ce 297 12 165 392 10 1 366,3 34 441 825,1 22 ogółem 245 10 36 485 2 193,5 5 53 076,8 3 ponad 3 m-ce 160 7 16 190 1 141,4 4 40 994,5 2 ogółem 272 11 387 877 22 211,1 5 380 987,4 19 ponad 3 m-ce 97 4 130 852 8 170,9 4 261 046,8 13 ogółem 0 0 21 946 1 0,0 0 21 330,2 1 ponad 3 m-ce 0 0 4 471 0 0,0 0 9 862,8 0 ogółem 0 0 2 130 0 0,0 0 2 808,5 0 ponad 3 m-ce 0 0 1 138 0 0,0 0 1 959,0 0 ogółem 0 0 1 703 0 0,0 0 2 707,7 0 ponad 3 m-ce 0 0 701 0 0,0 0 1 504,4 0 ogółem 0 0 16 716 1 0,0 0 25 511,9 1 ponad 3 m-ce 0 0 8 723 1 0,0 0 20 160,2 1 Tabela 11 Zaległości w opłatach za mieszkania źródło: http://www.stat.gov.pl/bdl/app/dane_podgrup.dims?p_id=933952&p_token=0.07548789282253288 W powyższym zestawieniu widać, że najwięcej jest zadłużonych mieszkań znajdujących się w zasobach spółdzielni mieszkaniowych. W mniejszym zakresie problem ten dotyczy także mieszkań z zasobów zakładów pracy oraz wspólnot mieszkaniowych. Dane te potwierdzają trudności w utrzymaniu mieszkań przez ich lokatorów widoczne w zestawieniu obrazującym eksmisje.

15 3. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH NA OBSZARZE KTÓRYM ZAWIĄZANE ZOSTAŁO PARTNERSTWO LOKALNEGO a) krótka charakterystyka problemów społecznych występujących na terenie zawiązanego Partnerstwa na podstawie DR W Strategii Rozwoju Miasta nie stwierdzono odwołań bezpośrednio nawiązujących do bezdomności, znajdują się tam natomiast dane obrazujące ogólną kondycję miasta. Dane statystyczne obrazujące profil miasta obejmują przełom lat 90-tych i 2000, a to może oznaczać, że obecna strategia jest nowszą wersją opracowania przygotowanego 10 lat wcześniej, a zatem prezentującego podstawowe kierunki działań w sposób raczej ogólny niż szczegółowy. Kierunki rozwoju miasta i wskazywane w Strategii cele obejmujące kwestie społeczne zostały wskazane w pierwszym punkcie Podstawowych oczekiwań uczestników rozwoju miasta: Samorząd Terytorialny, gdzie wyrażono wolę: Ukształtowania poprzez partnerstwo z lokalnym środowiskiem podstaw zrównoważonego (trwałego) rozwoju miasta stymulującego: - Poprawę bytu mieszkańców. - Ograniczenie skali bezrobocia. - Wzrost ilości nowych, trwałych miejsc pracy. Jako rezultat wskazano wzrost mobilności zawodowej i społecznej ludności miasta oraz wzmocnienie tożsamości kulturowej wskazanych dzielnic miasta, w tym wskazano dzielnice obecnie najbiedniejsze. Dążenie do poprawy jakości życia zawodowego poprzez stworzenie miejsc pracy widać także w oczekiwaniach innej z grup interesariuszy określonej jako Ludzie młodzi, których oczekiwania obejmują m. in.: Wzmocnienia więzi młodych mieszkańców z miastem poprzez: - Możliwość podjęcia pracy i uzyskania satysfakcjonujących zarobków. - Rozwój budownictwa mieszkaniowego. - Kreowanie szans i otwieranie perspektyw możliwości współdecydowania o przyszłości miasta. Scharakteryzowano także wyznaczniki negatywne zewnętrznego wizerunku miasta, dwa spośród trzech wymienionych bezpośrednio obejmują problemy społeczne: - Lipiny i Chropaczów, dzielnice postrzegane jako miejsca kryzysu społecznego, - zaniedbana stara substancja mieszkaniowa, pogarszająca jakość środowiska miejskiego. O problemach społecznych oraz wizjach ich rozwiązania jest także mowa w opisie koncepcyjno projektowych przedsięwzięć strategicznych rozwoju miasta Świętochłowice w

16 dziedzinie Kształtowanie nowoczesnej edukacji (NE) wskazano: Utworzenie lokalnych programów zwalczania wykluczenia społecznego. Określono także wskaźniki do ewaluacji strategii, a wśród nich (w kategoriach adekwatnych do przytoczonego powyżej planowanego działania) m. in.: Zmniejszenie poziomu długookresowego bezrobocia. Liczba akcji podejmowanych na rzecz wyrównywania szans kobiet i mężczyzn. Wzrost liczby organizacji działających przy wsparciu władz miasta i korpusu ochotniczego w biednych dzielnicach miejskich. Zmniejszenie liczebności grup podlegających presji marginalizacji. Zestaw kwestii problemowych ważnych dla miasta zawarto także w Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych. Tam jako priorytety strategiczne wskazano: - politykę ludnościową i rodzinną, - rynek pracy, - politykę mieszkaniową, - politykę ochrony zdrowia, - edukację i wychowanie, - politykę kulturalną, sport i rekreację, - politykę zabezpieczenia społecznego, - politykę ochrony środowiska naturalnego, - politykę bezpieczeństwa publicznego i przeciwdziałania dezorganizacji i patologii społecznej. b) hierarchia problemów społecznych na podstawie DR Trudno jednoznacznie oceniać wagę problemu społecznego jest to trudność uniwersalna, dotycząca wszelkich społecznych bolączek, nie tylko bezdomności, wynikająca z potrzeby dookreślenia: który brak, która potrzeba może być zaspokajana w mniejszym stopniu, i która dolegliwość lub dysfunkcja jest mniej znacząca od innej. Takiej oceny na ogół dokonuje się przy wykorzystaniu jednego z dwóch kontekstów: ilościowego gdy znaczna jest część populacji, która zostaje dotknięta danym problemem wymagającym interwencji (pomocy) zewnętrznej; lub jakościowego gdy poziom dolegliwości jednostkowych jest tak znaczny, iż wydaje się, że każdy rodzaj pomocy jest potrzebny a daną osobę należy objąć wszelkim dostępnym wsparciem. Brakuje jednak wyraźnych i moralnie uzasadnionych kryteriów dla zastosowania takiej gradacji. Dodatkowo, w konflikcie z obydwoma stanowiskami stoją zasoby finansowe, które są niewystarczające, by zaspokoić wszystkie potrzeby podlegające chociaż pod jedno z dwóch wskazanych wyżej kryteriów. Z różnych względów najczęściej stosowaną praktyką jest więc realizacja działań doraźnych tych, które w danym momencie zostają wskazane i uznane za problem wymagający interwencji. Być może z powyższych względów problemy społeczne nie są hierarchizowane w dokumentach, które o nich taktują, lecz wymieniane obok siebie. Taka sytuacja ma także miejsce w Świętochłowicach.

17 W dokumentach strategicznych gminy odwołanie do bezdomności znajduje się w Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych w części wprowadzającej, i ma charakter nawiązania do dokumentów Unii Europejskiej i celów w nich zawartych, z których jeden brzmi: Zapobieganie ryzyku wykluczenia. Służyć temu powinno: - Rozwijanie potencjału społeczeństwa opartego na wiedzy i nowych technologiach informacyjnych i komunikacyjnych, zwracając uwagę na to, aby nikt nie został wykluczony, w szczególności osoby niepełnosprawne; - Wprowadzanie polityki, która ma zapobiegać kryzysowym sytuacjom życiowym takim jak zadłużenie, wykluczenie ze szkoły, bezdomność; - Uruchomienie działań mających na celu ochronę i zabezpieczenie rodzinnej solidarności i samopomocy we wszystkich jej formach. O bezdomności i o zwalczaniu tego zjawiska jest mowa dwukrotnie. Po raz pierwszy w III priorytecie strategicznym pt. System zmierzający do poprawy warunków zamieszkania w obrębie istniejącej zabudowy, gdzie jako jeden z kierunków działania wymienia się system monitoringu w zakresie zagrożenia eksmisją i bezdomnością w zasobach własnych i poza zarządem gminnym. Bezdomność została także ujęta jako jeden z celów strategicznych w VII Priorytecie strategicznym pt. Adekwatny do potrzeb mieszkańców system pomocy społecznej i zabezpieczenia społecznego. Szóstym celem strategicznym jest: Skuteczny system wsparcia na rzecz osób opuszczających Zakłady Karne, bezdomnych i uchodźców. Dla osiągnięcia tego celu wskazano także kierunki działań: PVIIC6K1 skuteczny program przeciwdziałania bezdomności w mieście PVIIC6K2 - Kompleksowa diagnoza zjawiska bezdomności PVIIC6K3 - Odpowiedni system prawny umożliwiający skuteczne rozwiązywanie problemów osób bezdomnych PVIIC6K4 - skuteczny system wsparcia na rzecz osób opuszczających zakłady karne PVIIC6K5 readaptacja społeczna osób powracających do środowiska z zakładów karnych PVIIC6K6 efektywna współpraca między instytucjami wspierającymi byłych skazanych i uchodźców. Informacji o skali zjawiska bezdomności na terenie gminy dostarcza Sprawozdanie MPiPS - 03. Tam jako liczbę osób, którym przyznano schronienie wskazano 27, odnotowano także koszt pochówku dwóch osób bezdomnych. Wiele danych zawiera się w zestawieniu trudnych sytuacji życiowych stanowiących powody przyznania pomocy. Z tytułu bezdomności otrzymało ją 44 osoby, także w tej kategorii można wskazać także 26 osób z trudnościami w przystosowaniu się do życia po zwolnieniu z zakładu karnego. Na tle innych sytuacji bezdomność zajmuje w tym zestawieniu 8. pozycję, a następnie na 9. miejscu mieszczą się trudności osób po opuszczeniu ZK. Zestawienie problemów społecznych będących powodem przyznania świadczenia ujęte w od najczęściej występujących do bezdomności przedstawia się następująco (w nawiasie przestawiono liczbę rodzin / liczbę osób w rodzinach):

18 Lp. Powód trudnej sytuacji życiowej Liczba rodzin ogółem Liczba osób w rodzinach 3. ubóstwo 1 232 3 175 4. bezrobocie 935 2 704 5. niepełnosprawność 639 1 318 6. długotrwała lub ciężka choroba 639 1 372 7. bezradność w sprawach opiek.-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego - ogółem 426 1 553 8. potrzeba ochrony macierzyństwa 229 1 187 9. alkoholizm 123 264 10. bezdomność 44 51 2. trudności w przystosowaniu do życia po zwolnieniu z 26 47 zakładu karnego 11. przemoc w rodzinie 24 57 12. zdarzenie losowe 15 38 13. brak umiejętności w przystosowaniu do życia młodzieży 13 30 opuszczającej placówki opiekuńczo - wychowawcze 14. narkomania 8 12 15. sytuacja kryzysowa 5 13 16. sieroctwo 3 5 1. trudności w integracji osób, które otrzymały status uchodźcy 0 0 lub ochronę uzupełniającą 17. potrzeba ochrony ofiar handlu ludźmi 0 0 18. klęska żywiołowa lub ekologiczna 0 o Tabela 12 Zestawienie przyczyn przyznania pomocy z OPS, źródło: Sprawozdanie MPiPS -03 za 2010 rok Zawarte w powyższym zestawieniu dane pokrywają się z charakterystyką problemów zawartą w Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych, z których wynika, że znaczącym problemem jest ubóstwo i bezrobocie. c) przedstawienie problematyki bezdomności w kontekście innych problemów społecznych na podstawie DR W Sprawozdaniu pt. Wsparcie i pomoc osobom bezdomnym (gmina) już w pierwszym wierszu pojawiają dane, które wymagają głębszej analizy. Liczba osób bezdomnych przebywających w placówkach noclegowych dla osób bezdomnych (na terenie gminy) OGÓŁEM 7 (w tym 3 kobiety i 4 mężczyzn). Ta informacja jest nieco zaskakująca w perspektywie danych uzyskiwanych w OPS, że na terenie gminy nie znajduje się żadna placówka dla osób bezdomnych. Jednocześnie wskazanych jest także 7 osób, które się usamodzielniły. Możliwe jest, że w tym zestawieniu ujęto 7 osób bezdomnych, którym przyznano lokale z tytułu bezdomności. Z tego samego Sprawozdania możemy dowiedzieć się także, że: - liczba osób bezdomnych przebywających poza placówkami i instytucjami m. in. w miejscach niemieszkalnych na terenie gminy wynosi 23 osoby (2 K / 21 M), - liczba wszystkich zdiagnozowanych osób bezdomnych, których ostatnim miejscem zameldowania była dana gmina 42 osoby,

19 - liczba wszystkich osób bezdomnych, którym gmina opłaciła w 2010 r. pobyt w placówkach noclegowych dla osób bezdomnych 33 osoby, - liczba osób objętych Indywidualnym Programem Wychodzenia z Bezdomności 10 osób, - liczba osób, które zawarły Indywidualny Program Wychodzenia z Bezdomności 15 osób, - liczba osób bezdomnych objętych kontraktem socjalnym 21 osób (na 545 osób ogółem), - liczba osób, z którymi zawarto kontrakt socjalny 28 (na 198 osób ogółem), - liczba osób, które podjęły zatrudnienie, w tym zatrudnienie wspierane w roku 2010 2 osoby. Także w ministerialnym Sprawozdaniu znajdujemy informację w kategorii Jednostki organizacyjne pomocy i integracji społecznej o zasięgu lokalnym finansowane z budżetu gmin ze środków na pomoc i integrację społeczną wyszczególniona jest jedna placówka o charakterze noclegowni, schroniska, domu dla bezdomnych oferująca 5 miejsc z których skorzystało 9 osób. Dane w różnych zestawieniach w dokumentach Ministerstwa Pracy wskazują jednoznacznie na funkcjonowanie ośrodka o charakterze stacjonarnej placówki oferującej kilka miejsc noclegowych osobom bezdomnym. Dokumenty gminy nie zawierają zbyt wiele informacji dotyczących osób bezdomnych. Szczegółowa analiza dokumentacji przedstawia się następująco: Sprawozdanie z działalności Ośrodka Pomocy Społecznej w Świętochłowicach za okres od 01 stycznia 2010 r. do 31 grudnia 2010 r. O bezdomności mowa w Sprawozdaniu kilkakrotnie. Po raz pierwszy w kontekście zasobów kadrowych, gdzie wskazano, że jeden pracownik spośród zatrudnionych 22 świadczy pomoc osobom bezdomnym. W dalszej części przytoczone są dane zamieszczone w Sprawozdaniu ministerialnym: pracownicy socjalni zawarli 198 kontraktów socjalnych oraz 21 Indywidualnych Programów Wychodzenia z Bezdomności. Szczegółowo opisano pomoc udzieloną 36. osobom bezdomnym w trakcie zimy ze wskazaniem na placówki, w których zostały umieszczone: - 6 osób w Punkcie Noclegowym Domu Złotej Jesieni przy ulicy Imieli 12, - 3 osoby w Punkcie Noclegowym przy ulicy Karpackiej 3, - 19 osób zostało umieszczonych w Ogrzewalni dla Osób Bezdomnych prowadzonej przez Towarzystwo Pomocy im. Brata Alberta Katowice ul. Sądowa 1, - 1 matka z dzieckiem znalazła schronienie w Centrum Interwencji Kryzysowej PCK w Rudzie Śląskiej, - 4 osoby w Ogrzewalni dla Osób Bezdomnych prowadzonej przez Towarzystwo Pomocy im. Brata Alberta w Gliwicach, - 2 osoby Ogrzewalni dla Osób Bezdomnych prowadzonej przez Towarzystwo Pomocy im. Brata Alberta w Bojkowie.

20 Jako przyczynę bezdomności jednoznacznie wskazuje się w tym opracowaniu niedobrą sytuację ekonomiczną i powstałe w jej konsekwencji bezrobocie: Jedną z przyczyn bezdomności naszego miasta jest upadek dużych zakładów pracy co pociągnęło za sobą falę bezrobocia a także upadek hoteli robotniczych, gdzie mieszkała znaczna część ludności napływowej. Wraz z bankructwem zakładów pracy utracili oni swoje miejsce pracy i zasilili szeregi osób bezrobotnych. / / Problem osób bezdomnych dodatkowo potęguje fakt nadużywania alkoholu a tym samym spychanie na margines społeczny. Ze sprawozdania możemy ogólnie dowiedzieć się, że podejmowane są skuteczne działania mające na celu pomoc osobom bezdomnym: Program przeciwdziałania bezdomności to priorytet tut. Ośrodka. Indywidualne programy wychodzenia z bezdomności oraz kontrakty socjalne spisywane z osobą bezdomną są jednym z narzędzi pracy socjalnej. Pracownik socjalny wraz z osobą bezdomną zawierając kontrakt zobowiązuje zarówno siebie jak i osobę bezdomną do podjęcia ściśle określonych działań, co w większości przypadków kończy się sukcesem i znalezieniem mieszkania przez osobę bezdomną. Wśród podejmowanych działań wymienia się także monitoring miejsc w placówkach pomocowych na terenie miasta: w noclegowniach i punktach noclegowych, oraz pomoc rzeczową przekazywaną rodzinom znajdującym się losowo w trudnej sytuacji. Zarówno członkowie tych rodzin, jak i osoby bezdomne trafiające do noclegowni, mogły liczyć w 2010 roku na nową odzież, buty, środki higieniczne i paczki żywnościowe. W innym miejscu sprawozdania wskazano, że w Ośrodkach Wsparcia udostępniono Pokój noclegowy dla bezdomnych mężczyzn w okresie jesienno- zimowym i zimowo- wiosennym, pokój udostępniony był 9. osobom. Sprawozdanie Straży Miejskiej obejmujące statystykę czynności podjętych w 2010 roku przez Straż Miejską wobec osób bezdomnych Straż Miejska posiada zestawienie prowadzone w ramach wewnętrznej statystyki, obejmujące osoby bez stałego miejsca zameldowania (uznawane jako osoby bezdomne) w stosunku do których podejmowano w 2010 roku czynności służbowe: - doprowadzenie do Izby Wytrzeźwień 17 osób, w tym 3 osoby więcej niż dwukrotnie, - przekazania Pogotowiu Ratunkowemu lub na oddział szpitalny 2 osoby, - skierowania do noclegowni lub placówki OPS 2 osoby, - zakłócania ładu i porządku publicznego 6 osób, w tym 2 osoby więcej niż dwukrotnie. Wśród dodatkowych informacji wskazano, że nie odnotowano zgonu osoby bezdomnej z powodu wychłodzenia organizmu. Dodatkowo podkreślono, że Straż Miejska nie prowadzi tzw. mapy bezdomności, a wiedzę na temat osób bezdomnych uzyskuje jedynie w trakcie prowadzonej interwencji z ustnie przyjętych informacji (które w związku z tym nie mogą być zawsze uznawane za w pełni wiarygodne).