PARLAMENT EUROPEJSKI 2004 Komisja Petycji 2009 18.06.2008 KOMUNIKAT DLA POSŁÓW Dotyczy: Petycji 0902/2007, którą złożył Joao Figueiras (Portugalia) w sprawie naruszenia rozporządzenia (WE) nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającego wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów, w związku z lotem z Mediolanu do Lizbony obsługiwanym przez Vueling Airlines 1. Streszczenie petycji Składający petycję opisuje problemy, których doświadczył on i jego towarzysze podróży (członkowie orkiestry dętej) w związku z tanim lotem z Mediolanu do Lizbony obsługiwanym przez Vueling Airlines. Chociaż grupa stawiła się przy stanowisku odpraw 10 minut przed czasem wskazanym na piśmie przez linię lotniczą, odmówiono jej przyjęcia na pokład. Zamiast odszkodowania, posiłków i zakwaterowania, określonych w dyrektywie, składającemu petycję i innym pasażerom zaproponowano jedynie 60 euro tytułem tzw. rescue fee. Składający petycję twierdzi, że Vueling Airlines oraz personel lotniska w Mediolanie i Madrycie, dokąd przekierowano lot, naruszyli przepisy rozporządzenia (WE) nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającego wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów, w związku z czym wzywa Parlament Europejski do podjęcia działania. 2. Dopuszczalność Petycja uznana została za dopuszczalną dnia 16 lutego 2008 r. Zwrócono się do Komisji, aby dostarczyła informacje (art. 192 ust. 4 Regulaminu). 3. Odpowiedź Komisji, otrzymana dnia 18 czerwca 2008 r. Ponieważ przypadek ten dotyczy lotu na terytorium Unii Europejskiej, który był obsługiwany CM\729596.doc PE407.980v01-00
przez przewoźnika lotniczego licencjonowanego w państwie członkowskim Unii Europejskiej, zastosowanie mają przepisy rozporządzenia (WE) nr 261/2004 1. Egzekwowanie przepisów rozporządzenia powinny zagwarantować państwa członkowskie, które powołały krajowe organy wykonawcze w celu monitorowania oraz egzekwowania przepisów przedmiotowego rozporządzenia. 1. Odmowa przyjęcia na pokład Artykuł 2 lit. j) rozporządzenia brzmi: "odmowa przyjęcia na pokład" oznacza odmowę przewozu pasażerów danym lotem, pomimo że stawili się oni do wejścia na pokład zgodnie z warunkami ustanowionymi w art. 3 ust. 2, chyba że odmowa przyjęcia na pokład jest racjonalnie uzasadniona, w szczególności przyczynami związanymi ze zdrowiem, wymogami bezpieczeństwa lub niewłaściwymi dokumentami podróżnymi. Przypadek opisany przez składającego petycję nie wskazuje jednoznacznie, dlaczego pasażerom tym odmówiono przyjęcia na pokład lotu linii Vueling. Jednakże, jeśli, jak się wydaje, pasażerom tym odmówiono przyjęcia na pokład, wówczas powinno im przysługiwać prawo (o ile stawili się do odprawy na czas) do otrzymania odszkodowania finansowego (wyliczanego na podstawie odległości pomiędzy dwoma lotniskami i czasu oczekiwania), jak również do właściwej pomocy i możliwości zwrotu kosztów/zmiany planu podróży. Ponadto, zgodnie z art. 14 rozporządzenia (WE) nr 261/2004, przewoźnik lotniczy ma obowiązek informowania pasażerów o przysługujących im prawach na mocy tego rozporządzenia. 2. Organy wykonawcze Państwa członkowskie są odpowiedzialne za badanie poszczególnych przypadków oraz egzekwowanie przepisów rozporządzenia (WE) 261/2004. Ponieważ incydent ten miał miejsce we Włoszech, pasażerowie, których to dotyczy, powinni zwrócić się do: L Ente Nazionale per l Aviazione Civile Viale del Castro Pretorio, 118 IT - 00185 ROME Tel. : +39 06 44596-1 -- Fax : +39 06 44596331 cartadiritti@enac.rupa.it Wiceprzewodniczący Jacques BARROT poinformował Parlament Europejski (komisję TRAN) o postępach w zakresie dalszych działań dotyczących rozporządzenia 261/2004 w sprawie praw pasażerów linii lotniczych, kierując dnia 21 lutego 2008 r. poniższe pismo do Paolo COSTY. 1 Rozporządzenie (WE) nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lutego 2004 r. ustanawiające wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów, uchylające rozporządzenie (EWG) nr 295/91 PE407.980v01-00 2/8 CM\729596.doc
Pismo skierowane do JACQUES A BARROTA, Bruksela, * 1 FEV, 2008 FLM/adD(2008)418 Drogi Panie Przewodniczący, rozporządzenie (WE) 261/2004 ustanawiające wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów weszło w życie w 2005 r. Podobnie jak wielu posłów do Parlamentu Europejskiego podczas dwóch pierwszych lat funkcjonowania rozporządzenia z zaniepokojeniem odbierałem skargi od pasażerów linii lotniczych, którzy wyrażali rozczarowanie w związku ze sposobem, w jaki zostali potraktowani przez linie lotnicze oraz mieli poczucie, że przepisy rozporządzenia nie są przestrzegane. Dlatego przywiązałem znaczną wagę do pierwszego komunikatu w sprawie funkcjonowania i skutków rozporządzenia, który został przyjęty przez Komisję Europejską w kwietniu ubiegłego roku i który przedstawiłem pańskiej komisji dnia 8 maja 2007 r. Komunikat potwierdził istnienie pewnych trudności. Należy umieścić skalę wspomnianych skarg we właściwym kontekście. Co roku pasażerowie linii lotniczych odbywają ponad 700 milionów podróży w UE, a około 99% lotów odbywa się zgodnie z planem. Ponadto wiele spośród otrzymanych skarg dotyczy nie tyle samego rozporządzenia, ile raczej bardziej subiektywnych spraw związanych z obsługą klienta i uprzejmością wobec pasażerów. Większość pasażerów odbywa lot bez żadnych problemów. Mimo to jestem przekonany, że powinniśmy podjąć wszelkie wysiłki, aby zareagować na wskazane w komunikacie problemy poprzez: a) bezzwłoczne rozpoczęcie prac z udziałem linii lotniczych i krajowych organów wykonawczych w celu usprawnienia praktycznego wdrażania przepisów; b) intensyfikację działań z udziałem państw członkowskich w celu zapewnienia zgodności z przepisami na szczeblu krajowym; c) podniesienie jakości informacji przekazywanych pasażerom przez Komisję Europejską. W związku z powyższym zwróciłem się do mojego personelu, aby zorganizował szereg spotkań z przedstawicielami linii lotniczych i krajowych organów wykonawczych, podejmując intensywne działania w drugiej połowie 2007 r. w celu zbadania przepisów oraz uzgodnienia praktycznych i operacyjnych środków wcielania ich w życie, co z kolei poprawi poziom obsługi pasażerów. Ponadto zwróciłem się do wymienionych podmiotów, aby dokładniej monitorowały wdrażanie przepisów przez państwa członkowskie i organizowały bardziej systematyczne kontrole dostępności informacji na lotniskach. CM\729596.doc 3/8 PE407.980v01-00
Pismo skierowane do Paolo COSTY przewodniczącego Komisji Transportu i Turystyki Parlamentu Europejskiego W tym samym czasie Komisja Europejska dokonała przeglądu własnych materiałów komunikacyjnych dotyczących praw pasażerów, aby uwzględnić nowe prawa przyznane pasażerom o ograniczonej mobilności oraz dołączyć pewne zmiany wprowadzone po przekazaniu uwag przez linie lotnicze w celu uniknięcia wszelkich mylnych przekazów dotyczących konkretnych uprawnień pasażerów. Wynik tych działań został przedstawiony w załączniku. Zważywszy na gotowość organów krajowych i linii lotniczych do usprawnienia działania przedmiotowego prawodawstwa, uważam, że na obecnym etapie nie jest wskazane proponowanie zmian, w wyniku których prawodawstwo to stałoby się bardziej szczegółowe lub uciążliwe. Prawodawstwo o tak szerokim zakresie zastosowania oznacza, że dla osób podróżujących, branży i krajowych organów wykonawczych korzystne jest utrzymanie stabilności przepisów i praca na rzecz ich lepszego wdrożenia, a nie wprowadzanie poważnych zmian. Zmiany takie wymagałyby również zupełnie nowego zestawu procedur dla branży i krajowych organów wykonawczych, a jeśli chcemy zmniejszyć rozdźwięk pomiędzy oczekiwaniami a stanem faktycznym oraz zapewnić poprawę sytuacji, obydwa te podmioty muszą obecnie skoncentrować się na pierwszej serii zobowiązań. W związku z powyższym nadal uważam, że w roku 2008 naszym priorytetem powinno być właściwe wdrożenie przepisów. Będę zatem kontynuował monitorowanie ukierunkowanego wdrażania przepisów i czynionych postępów. Ponadto nie zawaham się wszcząć postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego przeciwko państwom członkowskim, jeśli zostaną wykryte uchybienia w zakresie wdrażania przez nie przepisów. Podejmowanie przez krajowe rządy zdecydowanych i natychmiastowych kroków przeciwko liniom lotniczym, które nie przestrzegają prawodawstwa, jest sprawą najwyższej wagi. W związku z tym skierowałem do przewodniczącego Rady pismo, którego kopię załączam. Mam nadzieję, że to wyjaśnienie sytuacji jest użyteczne. Zapewniam, że pozostaję w pełni zaangażowany w regularne informowanie Parlamentu o wynikach naszej pracy w zakresie monitorowania wdrażania przedmiotowego rozporządzenia. Z poważaniem, Lepsze egzekwowanie praw pasażerów linii lotniczych Wyniki półrocznego dialogu z przedstawicielami organów krajowych i linii lotniczych PE407.980v01-00 4/8 CM\729596.doc
Rozporządzenie WE nr 261/2004 ustanawiające wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów weszło w życie w 2005 r. Ma ono na celu poprawę sytuacji pasażerów linii lotniczych, którzy stają w obliczu odmowy wejścia na pokład, dużego opóźnienia lotu lub jego odwołania, co zakłóca przebieg ich podróży. W kwietniu 2007 r. Komisja Europejska przyjęła komunikat w sprawie funkcjonowania i skutków tego rozporządzenia. Wnioski nie były do końca pozytywne. Komisja Europejska zareagowała podjęciem działania w trzech dziedzinach: nawiązanie ożywionych kontaktów z zainteresowanymi podmiotami w celu wypracowania z nimi konsensusu w sprawie maksymalnej liczby aspektów wdrożenia; ponowne podjęcie wysiłków w celu weryfikacji i zapewnienia zgodności z rozporządzeniem na szczeblu krajowym oraz ulepszenie informacji dla pasażerów. 1. Wypracowanie konsensusu w celu lepszego wdrożenia przepisów W ciągu wyznaczonego sześciomiesięcznego okresu Dyrekcja Generalna ds. Energii i Transportu ściśle współpracowała z państwami członkowskimi, ich krajowymi organami wykonawczymi i z przedstawicielami linii lotniczych w celu poprawy sytuacji. Zorganizowano sześć wspólnych spotkań z krajowymi organami wykonawczymi i przedstawicielami linii lotniczych. Spotkaniom tym przyświecały dwa cele: 1) określenie skutecznych procedur wykonawczych, 2) jak najbardziej szczegółowe ustalenie wspólnej interpretacji i sposobu rozumienia przepisów rozporządzenia. To drugie zadanie ostatecznie należy do sądów, lecz uznano za istotne jak najdokładniejsze określenie zestawu stabilnych założeń roboczych, możliwych do zaakceptowania przez wszystkie podmioty. W zakresie powyższych celów poczyniono ważne postępy w kontekście relacji pomiędzy krajowymi organami wykonawczymi i przedstawicielami linii lotniczych. a) Ulepszenie procedur Prawodawstwo nie stanowi wyraźnie, który krajowy organ wykonawczy powinien ponosić odpowiedzialność za rozpatrywanie skarg pasażerów organ działający w państwie członkowskim wylotu, w państwie członkowskim przylotu, w państwie członkowskim, w którym mieści się siedziba linii lotniczych, czy w państwie członkowskim, z którego pochodzi pasażer. Ponadto prawodawstwo nie określa limitu czasu, w jakim należy zareagować na skargę. Wspólnie z krajowymi organami wykonawczymi uzgodniono, że każdy z nich powinien przyjąć odpowiedzialność za badanie wszystkich incydentów, do których dochodzi na ich terytorium. Oznacza to, że na przykład odwołaniem lotu obsługiwanego przez brytyjskie linie CM\729596.doc 5/8 PE407.980v01-00
lotnicze z lotniska we Francji zgłoszonym przez pasażera z Niemiec zajmie się organ francuski. Krajowe organy wykonawcze uzgodniły również konkretne procedury w ramach sieci, aby zapewnić szybkie wzajemne przekazywanie skarg, w tym sformułowano jasne wytyczne dotyczące tłumaczenia. Powinno to zapewnić większą skuteczność transgranicznego egzekwowania przepisów. Ponadto linie lotnicze zgodziły się podjąć wysiłki w celu usprawnienia rozpatrywania skarg dzięki stworzeniu w obrębie każdego przedsiębiorstwa konkretnych punktów kontaktowych dla krajowych organów wykonawczych. Wreszcie, zawarto porozumienie o informowaniu pasażerów o postępach procedury w ciągu sześciu miesięcy, czyli w okresie pozwalającym na przeprowadzenie między dwiema stronami negocjacji, które mogą odbywać się w różnych językach. b) Wspólne rozumienie treści rozporządzenia Pasażerowie, linie lotnicze i krajowe organy wykonawcze napotykały trudności podczas wdrażania niektórych części rozporządzenia. W wyniku intensywnego dialogu z krajowymi organami wykonawczymi i liniami lotniczymi wypracowano konsensus w wielu sprawach. W szczególności określono zasady powoływania się w uzasadnieniu odwołania lotu na nadzwyczajne okoliczności, które zwalniają przedmiotowe linie lotnicze z obowiązku wypłaty odszkodowania. Zasadne jest zwolnienie linii lotniczych z obowiązku wypłaty odszkodowania, gdy problem rzeczywiście leży poza ich kontrolą i gdy podjęły one rozsądne środki, aby go uniknąć. Lotnictwo pasażerskie pozostaje złożonym sektorem, bardzo podatnym na wpływ czynników zewnętrznych, zwłaszcza pogody oraz znacznego zatłoczenia na ziemi i w powietrzu. Ponadto sprawą najwyższej wagi jest udzielenie priorytetu przede wszystkim bezpieczeństwu, a system nie powinien karać finansowo linii lotniczych, gdy odwołują lot z powodu zupełnie nieprzewidzianych problemów technicznych, które mogą mieć wpływ na jego bezpieczny przebieg. Nie wolno zachęcać linii lotniczych do wykonywania lotów w niebezpiecznych warunkach w celu uniknięcia wypłaty odszkodowań. Jednocześnie, z uwagi na wiarygodność prawodawstwa sprawą najwyższej wagi jest unikanie nadużywania nadzwyczajnych okoliczności jako typowej, uniwersalnej wymówki stosowanej w celu uniknięcia wypłaty odszkodowań w każdej sytuacji. Jak wskazano powyżej, punkty preambuły rozporządzenia formułują wytyczne dotyczące okoliczności, które można uznać za nadzwyczajne jako możliwe przykłady nadzwyczajnych okoliczności wymienia się warunki meteorologiczne, strajki i awarie techniczne mogące wpłynąć na bezpieczeństwo, lecz w ostatecznym rozrachunku interpretacja prawodawstwa musi pozostać w gestii sądów. W związku z powyższym najważniejsze postępy poczynione w ramach prac z udziałem krajowych organów wykonawczych i linii lotniczych dotyczą obowiązków linii lotniczych w zakresie dostarczania adekwatnych informacji oraz zobowiązania krajowych organów wykonawczych do podjęcia działania polegającego na zbadaniu dowodów w wypadku PE407.980v01-00 6/8 CM\729596.doc
zaistnienia wątpliwości. Uzgodniono konkretne obowiązki krajowych organów wykonawczych w zakresie oceny dowodów dostarczonych w takich wypadkach przez linie lotnicze. W pierwszej kwestii wyraźnie przyjęto, że ciężar przedstawienia dowodów zaistnienia nadzwyczajnych okoliczności leży po stronie linii lotniczych. Linie lotnicze powinny zatem dostarczyć krajowemu organowi wykonawczemu spójne i szczegółowe informacje wyjaśniające okoliczności zdarzenia. Uzgodniono, że jeśli linia lotnicza nie dostarczy takich informacji, należy nawiązać kontakty pomiędzy krajowym organem wykonawczym i linią lotniczą, aby umożliwić zbadanie dowodów dotyczących okoliczności odwołania lotu zapisu warunków meteorologicznych, raportu ze zdarzenia itd. Powinno to zagwarantować przeprowadzanie właściwych kontroli w celu uniknięcia nadużywania klauzuli o nadzwyczajnych okolicznościach. Następną ważną sprawą jest zmiana trasy przelotu i to, czy powinien być oferowany alternatywny transport wykorzystujący środki własne linii lotniczych lub przeloty organizowane przez innych przewoźników. W myśl osiągniętego porozumienia zmiana trasy nie powinna ograniczać się do lotów linii lotniczych odwołujących pierwotnie zaplanowaną podróż. Przed Trybunałem Sprawiedliwości toczy się kilka spraw związanych z przedmiotową dziedziną. Większość z nich dotyczy innych, nierozstrzygniętych kwestii, w tym tego, czy pasażer stojący w obliczu dużego opóźnienia lotu powinien mieć takie same prawa jak pasażer, którego lot odwołano. Uzgodnione wspólne wytyczne i przyszłe orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości przyczynią się do lepszego zrozumienia większości przepisów rozporządzenia. 2. Lepsze egzekwowanie przepisów rozporządzenia Oprócz podjęcia prac z udziałem zainteresowanych podmiotów i organów krajowych w celu zapewnienia lepszego, spójniejszego wdrożenia przepisów, Komisja Europejska dokonuje oceny sytuacji, sprawdzając przestrzeganie europejskiego prawa na lotniskach. Inspektorzy Komisji Europejskiej ds. bezpieczeństwa na lotniskach zaczęli zatem monitorować w ramach prowadzonych kontroli naziemnych dostępność informacji na temat praw pasażerów, którą mają obowiązek zapewniać linie lotnicze zgodnie z rozporządzeniem 261/2004. Dzięki interwencji moich służb wyeliminowano już szereg lokalnych uchybień. Ponadto Komisja Europejska weryfikuje sankcje prawne przewidziane na szczeblu krajowym wobec linii lotniczych, które nie przestrzegają rozporządzenia 261/2004. Państwa członkowskie dostarczyły moim służbom przepisy określające sankcje, które ustanowiły na szczeblu krajowym. Obecnie wspomniane służby badają, czy systemy te są zniechęcające do nadużyć, proporcjonalne i skuteczne. W wypadku wykrycia uchybień nie zawaham się wszcząć postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego. Podejmowanie przez rządy krajowe zdecydowanych i natychmiastowych działań wobec linii lotniczych, które nie przestrzegają prawodawstwa, jest sprawą najwyższej wagi. 3. Lepsze informowanie pasażerów CM\729596.doc 7/8 PE407.980v01-00
Równolegle z przyjęciem komunikatu w kwietniu bieżącego roku Komisja Europejska sporządziła nowy plakat dotyczący praw pasażerów linii lotniczych. Plakat ten jest obecnie dostępny w 22 językach i rozwieszono go na lotniskach w Unii Europejskiej. Przekazuje on pasażerom jasne wytyczne i zachęca ich do telefonicznego kontaktowania się z biurem informacji European Direct w celu lepszego zrozumienia swoich praw, ponieważ mają one zastosowanie w ściśle określonych sytuacjach. Dzięki temu nie obarcza się pasażerów zadaniem podejmowania wysiłku interpretacji praw przysługujących im na mocy tego złożonego prawodawstwa. Na początku 2008 r. informacje te zostaną również udostępnione w wersji broszurowej. Ponadto DG TREN opracuje dokument zawierający najczęstsze pytania i odpowiedzi, opierając się na wytycznych określonych przez organy krajowe i linie lotnicze. Dostęp do tego dokumentu będzie można uzyskać przez Internet. Przyczyni się on do lepszego zrozumienia przez pasażerów przysługujących im praw. Wreszcie, w ramach prac z udziałem krajowych organów wykonawczych i linii lotniczych stworzyliśmy nowy standardowy formularz skargi, który pomoże pasażerom sformułować skargę i zagwarantuje, że przekażą oni te informacje, których w przypadku skargi wymagają przepisy rozporządzenia. Formularz ten pomoże również krajowym organom wykonawczym i liniom lotniczym w sprawniejszym rozpatrywaniu skarg. Wniosek Ochrona pasażerów pozostaje najwyższym priorytetem w zakresie polityki Komisji Europejskiej, która będzie bacznie monitorowała sytuację i upewniała się, że są przestrzegane porozumienia osiągnięte w ciągu ubiegłego półrocza. Komisja Europejska i państwa członkowskie ponoszą odpowiedzialność za zapewnienie zgodności z przepisami na szczeblu krajowym i muszą zagwarantować, że wszystkie linie lotnicze działają zgodnie z przepisami. DG TREN zwoła krajowe organy wykonawcze i przedstawicieli linii lotniczych w celu ponownego dokonania wspólnej oceny sytuacji w połowie 2008 r. PE407.980v01-00 8/8 CM\729596.doc