Epidemia definiowana jest jako wystąpienie na danym obszarze zakażeń lub zachorowań na chorobę zakaźną w liczbie wyraźnie większej niż we wcześniejszym okresie. Epidemie grypy zaobserwować można najczęściej w miesiącach zimowych i trwają one przeciętnie ok. 6-8 tygodni. Pandemia to epidemia szerząca się na znacznych obszarach na całym świecie, na kilku kontynentach lub na terenie wielu krajów w ramach określonego kontynentu i najczęściej charakteryzuje się wysoką zapadalnością.
Pandemie grypy w XX wieku Lata Nazwa (szczep wirusa) Szacunkowa liczba zgonów 1918-1919 Hiszpanka (A/H1N1/) ok. 50-100 mln 1957-1958 Azjatycka (A/H2N2/) ok. 1-4 mln 1968-1970 Hongkong (A/H3N2/) ok. 1-4 mln na podstawie Pandemic influenza preparedness and response: a WHO guidance document, Geneva, WHO, 2009, s.13 oraz Implementation of the international health regulations in relation to pandemic (AH1N1), WHO, 2009, s. 37 i 49.
Opracowanie: Zakład Badania Wirusów Grypy, Krajowy Ośrodek ds Grypy w NIZP-PZH
W 2012 odnotowano w Polsce około 3 mln przypadków zachorowań i podejrzeń zachorowań na grypę. 2
Grypa Ostra, wirusowa i bardzo zaraźliwa choroba wywołana przez wirusa grypy typu A, B lub C występuje w postaci epidemii Zakażenie wirusem grypy w wyniku kontaktu z osobą zarażoną na drodze kropelkowej Ryzyko zakażenia jest szczególnie wysokie w skupiskach ludzkich np. w przedszkolach, szkołach, zakładach pracy ale także w sklepach, pociągach, przychodniach itp.
Wirusy grypy namnażają się w komórkach nabłonka dróg oddechowych. Objawy grypy pojawiają się nagle. silne uczucie zmęczenia złe samopoczucie, uczucie ogólnego rozbicia, dreszcze, temperatura 38-40 o C objawy ze strony układu oddechowego to: katar, ból gardła, chrypka, bóle w klatce piersiowej, suchy kaszel objawy ze strony innych układów ból głowy, brak apetytu, jadłowstręt, bóle mięśniowe, zawroty głowy, bóle brzucha, wymioty
tym, co różni grypę od innych infekcji układu oddechowego, jest znacznie wyższy wskaźnik groźnych dla zdrowia i życia powikłań, które są jej następstwem Powikłania pogrypowe, takie jak: wtórne zakażenia bakteryjne oraz zaostrzenia współistniejących chorób przewlekłych, stanowią poważne zagrożenie dla zdrowia i życia. 1
Powikłania pogrypowe układ oddechowy - zapalenie oskrzeli i płuc wirusowe zapalenie mięśnia sercowego i osierdzia zapalenie mózgu i opon mózgowych zapalenie mięśni i mioglobinuria mogąca prowadzić do niewydolności nerek nasilone napady padaczkowe choroby naczyniowe mózgu zaburzenia psychiczne pod postacią ostrych psychoz.
Grypa Osoby szczególnie narażone na ciężki przebieg i powikłania: osoby powyżej 50 roku życia dorośli i dzieci z chorobami przewlekłymi: układu oddechowego - astma, POCHP układu krążenia-niewydolność serca, chns niewydolność nerek choroby wątroby choroby metaboliczne np. cukrzyca
Osoby chorujące na choroby przewlekłe cukrzycę, astmę oskrzelową i przewlekłe zapalenie oskrzeli choroby układu krążenia: chorobę niedokrwienną serca, osoby z przebytym zawałem serca, z niewydolnością serca osoby z przewlekłą niewydolnością nerek osoby z niedokrwistością i obniżoną odpornością osoby po przeszczepach narządów w czasie infekcji narażone są na gwałtowne pogorszenie przebiegu choroby
Grypa W trakcie epidemii grypy stwierdza się znaczny wzrost liczby chorych z chorobami przewlekłymi leczonych w szpitalu, wzrasta też liczba zgonów wśród tych osób.
Grypa na całym świecie zakaża co roku od 5% do 10% dorosłych oraz od 20% do 30% dzieci. Przebieg kliniczny choroby zależy nie tylko od właściwości wirusa, ale także od: stanu odporności pacjenta, jego wieku, nawyków żywieniowych, palenia tytoniu (jako czynnika negatywnie wpływającego na drogi oddechowe) czy współistniejących chorób przewlekłych
Grypa w Polsce Wg Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego- PZH Ostatni sezon epidemiczny (2012/2013) zakończył się prawie 3-trzykrotnym wzrostem liczby zachorowań i podejrzeń zachorowań na grypę oraz związanych z nią hospitalizacji. zanotowano prawie 3 miliony zachorowań i podejrzeń zachorowań na grypę. ponad 13 tysięcy osób było hospitalizowanych, powodu grypy zmarło 119 osób. W tym samym czasie, po raz kolejny, o 16% spadł poziom wyszczepialności przeciw grypie, osiągając w Polsce katastrofalny poziom 3,75%.
W Polsce w roku 2012 Szczyt zachorowań na grypę miał miejsce między styczniem a marcem. 2,3 Wielu zachorowaniom można było zapobiec poprzez szczepienia. Wyszczepialność przeciw grypie od kilku lat waha się w granicach ok. 5-5,5% 3,4 i wykazuje tendencję spadkową.
Grypa oprócz negatywnego wpływu na zdrowie społeczeństwa, powoduje również poważne konsekwencje ekonomiczne, które w sezonie z epidemią mogą wynieść nawet 4,3 mld zł.
Wyróżnia się trzy kategorie obciążeń ekonomicznych związanych z grypą: 10 koszty bezpośrednie obejmujące wartość zużytych środków opieki zdrowotnej: wizyty lekarskie, hospitalizacje i leczenie; koszty pośrednie obejmujące utratę dochodu i zmniejszenie produktywności; koszty niematerialne dodatkowe koszty punktu związane z ograniczeniem sprawności funkcjonowania i obniżeniem jakości życia.
Grypa - leczenie Powszechnie dostępne leki przeciwgrypowe jedynie łagodzą objawy choroby Stosowane są leki obniżające temperaturę, zmniejszające katar, leki przeciwkaszlowe Nie są to leki zwalczające wirusa grypy. Nie skracają przebiegu choroby. Większość leków tzw przeciwgrypowych zawiera substancję przeciwskazaną u osób z nadciśnieniem, chorobami serca, cukrzycą (pseudoefedryna) Szczególnie niebezpieczne jest zażywanie kilku różnych leków złożonych, powoduje to przekraczanie maksymalnej dopuszczalnej dawki leku
Grypa - leczenie Jedynymi lekami przeciwwirusowymi( inhibitory neuraminidazy) dostępnymi na świecie są preparaty o międzynarodowych nazwach - zanamiwir (niedostępny w Polsce) - oseltamiwir (Tamiflu) Aby leki te były skuteczne należy je podać możliwie szybko do 24-48 godzin od wystąpienia pierwszych objawów
Profilaktyka zdrowotna to zapobieganie lub wczesne wykrywanie chorób
Szczepienie ochronne to podanie szczepionki przeciw chorobie zakaźnej w celu sztucznego uodpornienia przeciw tej chorobie. W wyniku szczepienia uzyskuje się odporność czynną podobną do naturalnej, uzyskiwanej po przebytym zakażeniu Po wprowadzeniu antygenu do organizmu dochodzi do wytworzenia przeciwciał, powstaje pamięć immunologiczna, co powoduje szybsze zwalczanie następnych infekcji W przypadku ponownego kontaktu z antygenem (zakażeniem) następuje szybsza i silniejsza odpowiedź immunologiczna
Grypa Światowa Organizacja Zdrowia (WHO), co roku podaje zalecenia dotyczące rodzaju szczepów wchodzących w skład szczepionki przeciw grypie Szczepionka przeciw grypie zawiera fragmenty martwych wirusów. Nie może wywołać grypy Szczepienie przeciw grypie obniża zachorowalność u osób starszych o 60% i związaną z nią śmiertelność o 70-80%
Szczepienie p-grypie zalecamy szczególnie:
Dawkowanie: Dorosłym i dzieciom od 36. m. ż.: 1 dawka - 0,5 ml. Dzieciom do ukończenia 8 r.ż., które uprzednio nie były szczepione, należy podać drugą dawkę, po 4-6 tygodniach. Dzieciom od 6. m. ż. do 35. m. ż.: ½ dawki - 0,25 ml (postać pediatryczna 0,25ml) (1 lub 2 dawki), po 4-6 tygodniach następną ½ dawki (postać pediatryczna 0,25 ml).
Szczepienie przeciwko grypie jest jedynym skutecznym sposobem ochrony przed zachorowaniem na grypę Szczepienie zalecane jest obecnie u wszystkich osób, u których nie występują przeciwwskazania Przeciwwskazania anafilaktyczna nadwrażliwość na białko jaja kurzego lub antybiotyki używane w procesie produkcji lub inne składniki szczepionki,* ostre choroby gorączkowe, ostre choroby o umiarkowanym lub ciężkim przebiegu, bez względu na to, czy towarzyszy im gorączka, czy też nie, zespół Guillain-Barré stwierdzony w okresie 6 tygodni po poprzednim szczepieniu przeciw grypie.**
Szczepienie p-grypie czy bezpieczne? dr hab. med. Leszek Szenborn, prof. nadzw. 1, dr med. Jacek Mrukowicz 2 1 Katedra i Klinika Pediatrii i Chorób Infekcyjnych Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu 2 Redaktor naczelny Medycyny Praktycznej Pediatrii i Medycyny Praktycznej Szczepienia, dyrektor Polskiego Instytutu Evidence-Based Medicine w Krakowie (21.10.2013) Badania kliniczne i nadzór epidemiologiczny nad niepożądanymi odczynami poszczepiennymi (NOP) wskazują, że szczepienie przeciwko grypie jest bezpieczne. Znamiennie zmniejsza ryzyko zachorowania na grypę u dzieci i dorosłych, ogranicza liczbę wizyt u lekarza z tego powodu, a w niektórych grupach także ryzyko hospitalizacji i zgonu.
Szczepienie p-grypie czy bezpieczne? dr hab. med. Leszek Szenborn, prof. nadzw. 1, dr med. Jacek Mrukowicz 2 1 Katedra i Klinika Pediatrii i Chorób Infekcyjnych Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu 2 Redaktor naczelny Medycyny Praktycznej Pediatrii i Medycyny Praktycznej Szczepienia, dyrektor Polskiego Instytutu Evidence-Based Medicine w Krakowie (21.10.2013) Potwierdzono bezpieczeństwo stosowania szczepionek przeciwko grypie u osób z chorobami autoimmunizacyjnymi. Udowodniono także, że chorzy ci są bardziej podatni na zachorowania na grypę i związane z nimi zaostrzenia choroby. Nie wykazano natomiast zwiększenia ryzyka zaostrzenia choroby autoimmunizacyjnej pod wpływem tego szczepienia. W związku z tym American Academy of Neurology mocno zaleca szczepienie przeciwko grypie chorych na stwardnienie rozsiane, a European League Against Rheumatism chorych na autoimmunizacyjne choroby reumatyczne (np. toczeń rumieniowaty, reumatoidalne zapalenie stawów).
Szacunki wskazują, że poziom wyszczepialności przeciw grypie w Polsce wynosi 3.75%.
Opracowanie: Zakład Badania Wirusów Grypy, Krajowy Ośrodek ds Grypy w NIZP-PZH
Ponad 90% szczepień przeciw grypie realizowanych jest w Polsce w miesiącach wrzesień-październik 5, ale szczepić warto również w terminie późniejszym, czyli od listopada do marca. 3,6
Przychodnia AMICOR w Nekli