Projekt finansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego oraz ze środków budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Analiza ofert edukacyjnych i szkoleniowych w województwie dolnośląskim Opracowanie powstało w ramach projektu WIEDZA PLUS 2 Kompleksowy monitoring potencjału i barier regionalnego rynku pracy Projekt jest realizowany w ramach Priorytetu II Działanie 2.1 Rozwój umiejętności powiązany z potrzebami regionalnego rynku pracy i możliwości kształcenia w regionie. Projekt jest realizowany na terenie woj. dolnośląskiego. Projekt realizuje: Akademia Ekonomiczna we Wrocławiu ul. Komandorska 118/120 53-342 Wrocław www.ae.wroc.pl www.wiedzaplus2.ae.wroc.pl Autorzy opracowania: Dr Klaudia Przybysz (Część I i II) klaudia.przybysz@ae.wroc.pl Dr Anna Błaczkowska (Część III i IV) anna.blaczkowska@ae.wroc.pl Analiza ofert edukacyjnych i szkoleniowych w województwie dolnośląskim 1
Spis treści Wstęp 3 Część I. Diagnoza ofert edukacyjnych w szkołach ponadgimnazjalnych 8 Część II. Analiza dostępności kursów edukacyjnych i szkoleniowych 15 Część III. Oferta edukacyjna szkół wyższych 22 Część IV. Studia podyplomowe w szkołach wyższych 37 Podsumowanie 39 Załącznik 1. Państwowe uczelnie wyższe i zawodowe w województwie dolnośląskim 43 Załącznik 2. Niepaństwowe uczelnie wyższe i zawodowe w województwie dolnośląskim 65 Załącznik 3. Studia podyplomowe w uczelniach państwowych województwa dolnośląskiego 80 Załącznik 4. Studia podyplomowe w niepaństwowych uczelniach województwa dolnośląskiego 94 Załącznik 5. Uzupełniające studia magisterskie w uczelniach państwowych w województwie dolnośląskim 107 Załącznik 6. Uzupełniające studia magisterskie w niepaństwowych uczelniach w województwie dolnośląskim 115 Analiza ofert edukacyjnych i szkoleniowych w województwie dolnośląskim 2
Wstęp Zmiany oraz rozwój współczesnych społeczeństw zależą przede wszystkim od twórczości i możliwości adaptacyjnych jednostki, zaś środkiem do ich osiągnięcia jest edukacja. Szybko rozwijające się społeczeństwa wymagają ciągłego dokształcania się i edukacji wszystkich swoich obywateli. Szczególnie ma to znaczenie dla młodych ludzi, bowiem edukacja pozwala się im dostosować do zmieniającej się rzeczywistości ekonomicznej, w której występuje brak pracy lub następują częste jej zmiany, zmieniane jest miejsce zamieszkania, zrywane są więzi społeczne. Bariery, przed jakimi stają młodzi ludzie na rynku pracy mogą być przez nich przezwyciężone tylko wówczas, gdy będą dobrze wyposażeni i ukształtowani przez system edukacji. Rozpoczęta w Polsce w 1999 roku wieloletnia i kompleksowa reforma programów i metod pracy dydaktyczno-wychowawczej oraz struktury szkolnictwa ma na celu poprawę jakości formalnego systemu edukacji i dostosowania go do wymagań gospodarki opartej na wiedzy, zapewnienia całej populacji dostępu do systemów kształcenia ustawicznego oraz bliższych powiązań pomiędzy uczelniami, społecznością akademicką i biznesem, których obecność w innych krajach sprzyja procesowi transferu technologii, a w dalszej perspektywie zwiększenie konkurencyjności polskiej gospodarki.[perspektywy gospodarki opartej o wiedzę w Polsce wyniki raportu banku światowego, KBN, 2004] Zreformowany system edukacji w Polsce składa się z dwóch części (rys.1.): systemu oświaty; systemu szkolnictwa wyższego. Analiza ofert edukacyjnych i szkoleniowych w województwie dolnośląskim 3
Rys 1. System edukacji w Polsce Źródło: opracowanie własne na podstawie: Schematu opracowanego na zlecenie Biura Uznawalności Wykształcenia i Wymiany Międzynarodowej, czerwiec 2002 Trzy pierwsze szczeble systemu oświaty: przedszkole, szkoła podstawowa i gimnazjum dają jednolitą ofertę edukacyjną dla dzieci w wieku od 6 do 16 lat. Zróżnicowanie oferty rozpoczyna się na szczeblu szkół ponadgimnazjalnych. Szkoły ponadgimnazjalne obejmują: trzyletnie licea ogólnokształcące, których ukończenie umożliwia uzyskanie świadectwa dojrzałości po zdaniu egzaminu maturalnego; trzyletnie licea profilowane, kształcące w profilach kształcenia ogólnozawodowego, których ukończenie umożliwia uzyskanie świadectwa dojrzałości po zdaniu egzaminu maturalnego; czteroletnie technikum, których ukończenie umożliwia uzyskanie świadectwa dojrzałości po zdaniu egzaminu maturalnego; Analiza ofert edukacyjnych i szkoleniowych w województwie dolnośląskim 4
szkołę zawodową o okresie nauczania 2-3 lata, których ukończenie umożliwia uzyskanie dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe po zdaniu egzaminu, a także dalsze kształcenie w dwuletnim liceum uzupełniającym lub trzyletnim technikum uzupełniającym; dwuletnie liceum uzupełniające, dla absolwentów zasadniczych szkół zawodowych, których ukończenie umożliwia uzyskanie świadectwa dojrzałości po zdaniu egzaminu maturalnego; trzyletnie technikum uzupełniające, dla absolwentów zasadniczych szkół zawodowych, których ukończenie umożliwia uzyskanie dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe po zdaniu egzaminu, a także umożliwiające uzyskanie świadectwa dojrzałości po zdaniu egzaminu maturalnego; szkoły policealne o okresie nauczania nie dłuższym niż 2,5 roku, których ukończenie umożliwia osobom posiadającym wykształcenie średnie uzyskanie dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe po zdaniu egzaminu; trzyletnie szkoły specjalne przysposabiające do pracy dla uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz dla uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi, których ukończenie umożliwia uzyskanie świadectwa potwierdzającego przysposobienie do pracy. System oświaty obejmuje również inne placówki oświatowo-wychowawcze, kształcenia ustawicznego, placówki kształcenia praktycznego, ośrodki dokształcania i doskonalenia zawodowego, placówki artystyczne, poradnie psychologiczno-pedagogiczne, młodzieżowe ośrodki wychowawcze, młodzieżowe ośrodki socjoterapii, specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze oraz specjalne ośrodki wychowawcze, Ochotnicze Hufce Pracy, zakłady kształcenia i placówki doskonalenia nauczycieli, biblioteki pedagogiczne, kolegia pracowników służb społecznych. W myśl zapisów Konstytucji RP każdy ma prawo do nauki. Nauka jest obowiązkowa do 18. roku życia. Nauka w szkołach publicznych jest bezpłatna. System szkolnictwa wyższego obejmuje różnego rodzaju szkoły wyższe - państwowe (publiczne) szkoły wyższe oraz, tworzone po 1990 r., niepaństwowe szkoły wyższe. Od 1998 r. powstają również państwowe i niepaństwowe wyższe szkoły zawodowe. Do szkoły wyższej mogą być przyjęte osoby, które uzyskały świadectwo dojrzałości. Studia mogą być prowadzone jako dzienne, wieczorowe, zaoczne i eksternistyczne oraz w systemie e-learning. Analiza ofert edukacyjnych i szkoleniowych w województwie dolnośląskim 5
Obecnie w Polsce istnieje 464 różnego rodzaju szkół wyższych, na które składa się[http://www.men.waw.pl/szk-wyz/wykaz/uniwersytety.php]: 18 uniwersytetów; 18 politechnik; 5 akademii ekonomicznych; 6 wyższych szkół pedagogicznych; 7 akademii rolniczych; 6 akademii wychowania fizycznego; 34 państwowych wyższych szkół zawodowych; 7 uczelni teologicznych; 151 niepublicznych uczelni wyższych; 179 niepublicznych wyższych szkół zawodowych; 11 akademii medycznych; 5 uczelni wojskowych; 7 akademii sztuk pięknych; 8 akademii muzycznych; 1 Wyższa Szkoła Policji; 1 Szkoła Główna Służby Pożarniczej. Tak bogata oferta dydaktyczna powinna zapewnić młodym ludziom dobry start na rynku pracy. Niestety rzeczywistość jest daleka od ideału. W Polsce prawie 25% bezrobotnych w I kwartale 2005 r. stanowiły osoby w wieku do 24 lat. Częściowo winą za ten stan można obarczyć system edukacji, przestarzałe programy nauczania czy niekompetencje osób zajmujących się oświatą. Wprowadzane zmiany w systemie edukacji powinny objąć strukturę organizacyjną, programy kształcenia, finansowania i zarządzania a także - co najistotniejsze orientację, dotyczącą rodzajów zawodów i typów zajęć, które mogą być potrzebne za 10 czy 20 lat. Edukacja, zorientowana ku przyszłości, będzie zaś możliwa po wszechstronnej analizie i ocenie istniejących możliwości edukacyjnych (na każdym szczeblu Analiza ofert edukacyjnych i szkoleniowych w województwie dolnośląskim 6
edukacji) oraz w oparciu o przewidywanie zmian w zapotrzebowaniu na różne rodzaje zawodów w przyszłości [ Raport. Rynek pracy w Polsce i Unii Europejskiej, T. Pomianek, A. Rozmus, B. Przywara, M. Bienia, M. Czyżewska; Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania, Rzeszów 2006]. Niniejsze opracowanie jest diagnozą obecnej sytuacji na dolnośląskim rynku edukacyjnym, mającą na celu przekazanie informacji najbardziej potrzebnych młodym ludziom, podejmującym decyzje edukacyjne. Analiza obejmuje ofertę edukacyjną na poziomie szkół ponadgimnazjalnych (część I), kursów edukacyjnych i szkoleniowych (część II), studiów wyższych (część III) oraz studiów podyplomowych (część IV). Ocena zaprezentowanych ofert powinna pozwolić osobom szukającym pracy lub ją zmieniającym odpowiedzieć na następujące pytania: Jaki kierunek edukacji jest i będzie w najbliższej przyszłości pożądany? Jaką szkołę pogimnazjalną wybrać? Jaką szkołę wyższą wybrać? Jakie zawody czy branże są przyszłościowe? Czy warto dokształcać się na studiach podyplomowych? Jakiego pracownika potrzebują bądź potrzebować będą firmy w niedalekiej przyszłości? Analiza ofert edukacyjnych i szkoleniowych w województwie dolnośląskim 7
Część I. Diagnoza ofert edukacyjnych w szkołach ponadgimnazjalnych Wstęp Wykaz rodzajów szkół obejmujący kształcenie ponadgimnazjalne został przedstawiony we wstępnej części niniejszego opracowania. Warto podkreślić, że decydując o przyszłym profilu kształcenia lub zawodzie, absolwent gimnazjum ma do wyboru szeroką ofertę edukacyjną poszczególnych typów szkół. I tak w zasadniczych szkołach zawodowych istnieje możliwość kształcenia w 77 zawodach, w technikach czteroletnich - w 79 zawodach. Licea profilowane oferują 14 profilów kształcenia. W technikach uzupełniających na podbudowie zasadniczych szkół zawodowych można wybrać spośród 46 zawodów. Szkoły policealne o pełnym cyklu kształcenia edukują w 146 zawodach. Cykl skrócony, dotyczący szkół policealnych na podbudowie liceów profilowanych, umożliwia kształcenie w 13 kierunkach zawodowych, w których istnieje możliwość wyboru 45 zawodów. Nauka w liceach ogólnokształcących wiąże się z planowaniem przyszłego kierunku studiów, co z kolei pociąga za sobą konieczność wyboru klasy o odpowiedniej specjalności. Uwagi metodologiczne Wykaz szkół ponagimnazjalnych Dolnego Śląska (patrz TUTAJ) obejmuje szkoły z terenu trzech miast: Wrocławia, Legnicy i Jeleniej Góry oraz 26 powiatów. W wykazie znajdują się tylko te placówki, które zgłosiły swą działalność do Kuratorium Oświaty we Wrocławiu. Zawiera on nazwy szkół z ich adresami, zawody lub specjalności, w których kształcą oraz liczbę przewidzianych miejsc. Pozostawione puste miejsca oznaczają brak informacji co do przewidywanej liczby i liczebności klas. W grupie oznaczonej jako licea ogólnokształcące znajdują się także uzupełniające licea ogólnokształcące oraz uzupełniające licea ogólnokształcące dla dorosłych. Ta sama uwaga dotyczy techników. Opis oferty szkół policealnych zawiera zarówno szkoły policealne dla młodzieży jak i dla dorosłych, a liczba miejsc w oddziałach kształcących w poszczególnych zawodach została zsumowana niezależnie od rodzaju podbudowy obowiązującego w danej szkole. Analiza ofert edukacyjnych i szkoleniowych w województwie dolnośląskim 8
Blisko 20% spośród 856 szkół stanowią szkoły niepubliczne. Największa ich liczba występuje na terenie Wrocławia 62. Rys. 2. Struktura szkół ponadgimnazjalnych Dolnego Ślaska według kryterium formy własności Źródło: opracowanie własne Znaczna liczba szkół zaliczanych do kategorii niepubliczne to szkoły policealne, oferujące różne kierunki kształcenia. Najbardziej popularne w zawodach: technik ochrony fizycznej osób i mienia - ponad 929 miejsc w całym województwie, technik administracji - 715, technik ekonomista - ponad 650. Bogatą ofertę edukacyjną proponują również niepubliczne licea ogólnokształcące. Atutem są klasy autorskie, wzbogacające znacząco ofertę szkół publicznych. Na ogólną liczbę 686 szkół publicznych składają się: o 93 zasadnicze szkoły zawodowe, o 191 liceów ogólnokształcących, o 100 liceów profilowanych, o 186 techników, o 116 szkół policealnych. Analiza ofert edukacyjnych i szkoleniowych w województwie dolnośląskim 9
Tab. 1. Liczba szkół publicznych według rodzajów i lokalizacji Zasadnicze szkoły zawodowe Licea ogólnokształcące Licea profilowane Technika Szkoły policealne Wrocław 14 32 19 12 36 Legnica 3 7 4 11 5 Jelenia Góra 3 10 5 10 2 Powiat bolesławiecki 5 0 0 7 2 Powiat dzierżoniowski 3 6 4 8 6 Powiat głogowski 3 4 0 12 5 Powiat górowski 1 1 1 1 0 Powiat jaworski 1 3 2 5 3 Powiat jeleniogórski 1 8 1 3 1 Powiat kamiennogórski 1 4 1 2 1 Powiat kłodzki 7 18 7 14 9 Powiat legnicki 1 2 1 1 0 Powiat lubański 3 2 3 9 0 Powiat lubiński 5 6 3 10 2 Powiat lwówecki 2 7 3 4 2 Powiat milicki 1 3 1 1 0 Powiat oleśnicki 4 11 4 6 4 Powiat oławski 3 3 2 3 1 Powiat polkowicki 3 5 1 3 2 Powiat strzeliński 1 6 0 1 1 Powiat średzki 2 2 2 4 1 Powiat świdnicki 2 12 7 12 8 Powiat trzebnicki 2 5 3 3 4 Powiat wałbrzyski 7 9 8 15 8 Powiat wołowski 2 1 4 5 2 Powiat wrocławski 1 3 4 3 1 Powiat ząbkowicki 3 9 5 8 4 Powiat zgorzelecki 4 9 4 12 5 Powiat złotoryjski 1 3 1 1 1 Analiza ofert edukacyjnych i szkoleniowych w województwie dolnośląskim 10
Struktura szkół ponadgimnazjalnych odzwierciedla ogólnie panujące trendy odnoszące się do możliwości kształcenia. Tak na przykład, niższa od pozostałych, liczba szkół zawodowych może wskazywać na chęć podnoszenia kwalifikacji w dłuższym horyzoncie czasowych oraz na wyższym poziomie. Zjawisko to obserwowane jest jako efekt sytuacji na rynku pracy, gdzie najtrudniejsza sytuacja dotyczy bezrobotnych bez wykształcenia oraz z wykształceniem zasadniczym zawodowym. Podejmując decyzję o dłuższym procesie kształcenia, młodzież odsuwa niebezpieczeństwo bezrobocia w dalszą przyszłość. Rys. 3. Struktura publicznych szkół ponadgimnazjalnych Źródło: opracowanie własne Jednakże, szkoły zawodowe, mimo, że jest ich mniej, oferują 14% ogólnej liczby miejsc w szkołach publicznych, to jest tyle samo, ile licea profilowane, których jest o 9 więcej. Najwyższy udział w oferowanej przez dolnośląskie szkoły publiczne liczbie miejsc mają licea ogólnokształcące 32% a następnie technika 24%. Analiza ofert edukacyjnych i szkoleniowych w województwie dolnośląskim 11
Rys. 4. Struktura liczby miejsc w szkołach publicznych Źródło: opracowanie własne Największa liczba miejsc w zasadniczych szkołach zawodowych dotyczy takich zawodów jak: kucharz małej gastronomii, mechanik pojazdów samochodowych oraz operator obrabiarek skrawających. Stosunkowo niewiele miejsc przeznaczono dla zawodów związanych z budownictwem i budowlanymi pracami wykończeniowymi takich jak: zbrojarzbetoniarz, malarz-tapeciarz czy murarz. Największa, natomiast, liczba miejsc przewidziana jest w klasach wielozawodowych, dających możliwość późniejszego wyboru konkretnego zawodu. Licea ogólnokształcące stanowią 28% ogólnej liczby szkół publicznych Dolnego Śląska. W ich ofercie edukacyjnej warto zwrócić uwagę na stosunkowo nowe kierunki kształcenia takie jak edukacja europejska, europeistyka, klasy dziedzictwa europejskiego. Licznie reprezentowane są również klasy językowe, wśród których występują tzw. dwujęzyczne. Oferta liceów ogólnokształcących uwzględnia także zapotrzebowanie na klasy przygotowujące młodzież do matury międzynarodowej. Jest to zapewne odpowiedź tych szkół na fakt przystąpienia Polski do struktur Unii Europejskiej a tym samym wzrostu możliwości podejmowania, w przyszłości, pracy za granicą. Pewną nowością można nazwać Analiza ofert edukacyjnych i szkoleniowych w województwie dolnośląskim 12
wprowadzenie klas ukierunkowanych na kontynuację danego profilu kształcenia na studiach wyższych. Tak więc, w ofercie liceów ogólnokształcących znajdują się klasy politechniczne, prawnicze (lub z elementami prawa), kulturoznawcze, psychologiczne, dziennikarskie, informatyczne oraz teatralne. Kształcenie oraz jednoczesne rozwijanie umiejętności sportowych zapewniają dość licznie reprezentowane klasy sportowe lub klasy mistrzostwa sportowego. W 100 liceach profilowanych województwa dolnośląskiego najliczniej reprezentowane kierunki kształcenia dotyczą zarządzania informacją (aż 1543 miejsca) oraz profilu ekonomiczno-administracyjnego (1384) i usługowo-gospodarczego (1247). Stąd też nie powinna dziwić zbliżona oferta szkół policealnych, w których absolwenci liceów profilowanych mogą kontynuować naukę. Zwłaszcza, że często oba poziomy kształcenia odbywają się w tym samym zespole szkół. W technikach najwięcej miejsc przewidziano w klasach kształcących techników ekonomistów, techników administracji oraz techników informatyków. Zawody te, jak wspomniano, są również najbardziej popularne w ofercie szkół policealnych. W obu rodzajach szkół na terenie województwa dolnośląskiego można wykształcić 3182 techników ekonomistów, ponad 2600 techników informatyków (z czego większość w szkołach policealnych) oraz 985 techników administracji. Przeprowadzone w 2005 r. badania dolnośląskiego rynku pracy pod względem identyfikacji zawodów nadwyżkowych i deficytowych wskazują, że w najbardziej zagrożone bezrobociem są m.in. osoby w zawodach: - murarz, - kucharz, - mechanik samochodowy, - pracownik ochrony mienia i osób, - technik ekonomista, - pracownik administracyjny. Analiza oferty edukacyjnej szkół ponadgimnazjalnych może prowadzić do wniosku, że na Dolnym Śląsku zbyt licznie występują kierunki ekonomiczno-administracyjne jak Analiza ofert edukacyjnych i szkoleniowych w województwie dolnośląskim 13
wspomniano wcześniej, najwięcej miejsc w technikach i szkołach policealnych przeznaczono dla techników ekonomistów (prawie 5% wszystkich ofert) oraz techników administracji. Warto zwrócić uwagę na nadmiar miejsc w szkołach policealnych na kierunku technik ochrony fizycznej osób i mienia. Także liczba miejsc kształcących w zawodzie kucharza, często proponowanym w ofertach szkół zawodowych (kucharz małej gastronomii) oraz mechanika pojazdów samochodowych powinna ulec zmniejszeniu. Niedobór daje się zauważyć w zawodach dotyczących budowlanych prac wykończeniowych. Jak wspomniano w części opisującej ofertę zasadniczych szkół zawodowych, murarz, tynkarz, malarz-tapeciarz to zawody, w których kształcić się będzie stosunkowo niewielka liczba absolwentów gimnazjów. Jednocześnie rynek pracy wykazuje zapotrzebowanie na pracowników wykształconych w tych zawodach. Analiza ofert edukacyjnych i szkoleniowych w województwie dolnośląskim 14
Część II. Analiza dostępności kursów edukacyjnych i szkoleniowych Wstęp Instytucje szkoleniowe stanowią ważny element procesu kształcenia. Trudna sytuacja na rynku pracy wymaga ciągłej gotowości do podnoszenia kwalifikacji lub nawet przekwalifikowania się w celu zapobieżenia bezrobociu. Kształcenie w różnych typach szkół jest zazwyczaj długotrwałe. To może powodować niechęć rozpoczęcia edukacji na kolejnym poziomie kształcenia. Kursy, warsztaty, szkolenia i konferencje, oferowane przez instytucje szkoleniowe, z reguły w dość krótkim czasie przekazują maksimum wiedzy z danego zakresu. Często kończą się egzaminami, których pozytywne zaliczenie uprawnia do otrzymania certyfikatów, dyplomów, świadectw. Dodatkowym atutem tego typu placówek są stosunkowo niższe, na przykład w porównaniu do studiów podyplomowych czy szkół niepublicznych, koszty kształcenia. Daje to większą możliwość przeniesienia kosztów szkoleń z pracownika na pracodawcę. Pracodawcy częściej podejmują decyzje o skierowaniu pracowników na szkolenia mając na uwadze fakt, że za określoną kwotę mogą przeszkolić większą liczbę pracowników. Firmy szkoleniowe odgrywają również ważną rolę w aktywizacji osób bezrobotnych. Wiele z nich, współpracując z urzędami pracy, szkoli osoby bezrobotne, a nawet niekiedy włącza się w proces poszukiwania dla nich zatrudnienia. Liczba osób bezrobotnych i poszukujących pracy, zgłoszonych przez instytucje szkoleniowe jako osoby przeszkolone w poprzednim roku kalendarzowym, wynosi w sumie 30517 osób. Jest to prawie 13% ogółu dolnośląskich bezrobotnych. Bogata oferta obszarów szkoleniowych stanowi więc uzupełnienie oferty szkół różnego typu. Uwagi metodologiczne Analiza oferty edukacyjnej instytucji szkoleniowych Dolnego Śląska została przeprowadzona na podstawie Rejestru Instytucji Szkoleniowych (RIS) udostępnianego przez Dolnośląski Wojewódzki Urząd Pracy (www.dwup.pl), z pominięciem szkół różnego typu (ich oferta została przedstawiona w innych rozdziałach niniejszego opracowania). Wobec tego dotyczy tylko firm, które zgłosiły swoją działalność do tego rejestru. Dane dotyczące Analiza ofert edukacyjnych i szkoleniowych w województwie dolnośląskim 15
tematyki przeprowadzanych szkoleń znajdują się w formatce: informacje ogólne, dział 2, natomiast informacje dotyczące liczby przeszkolonych bezrobotnych i poszukujących pracy w dziale 5-7 w/w rejestru. Instytucje szkoleniowe prowadzą działalność w formie kursów, praktyk, staży, przygotowania zawodowego, warsztatów szkoleniowych oraz seminariów i konferencji. Różnorodność tematyczna oferowanych szkoleń powoduje konieczność ich pogrupowania w pewne obszary szkoleniowe. Firmy działające na terenie Dolnego Śląska szkolą w 29 takich obszarach. Należy wspomnieć, że wpisując dane do RIS, instytucje szkoleniowe same kwalifikują kurs do określonego obszaru szkoleniowego. To powoduje, że to samo szkolenie może zostać zakwalifikowane do dwóch różnych obszarów szkoleniowych. Nie mniej jednak, rozbieżności te nie są liczne i nie mają zasadniczego wpływu na jakość przeprowadzonej analizy. Na terenie Dolnego Śląska działalność szkoleniową zgłosiło 322 instytucje. Najczęściej prowadzą one działalność w różnych obszarach szkoleniowych dywersyfikując swoją ofertę. Wyjątkiem są wyspecjalizowane szkoły językowe i firmy prowadzące kursy na prawo jazdy. Największą liczbę szkoleń zgłoszono w obszarze Informatyka i wykorzystanie komputerów - 78. W skład tej grupy wchodzą m.in.: podstawowe i rozszerzone kusy komputerowe, praktyki z zakresu programów księgowych oraz wszelkie szkolenia, których celem jest zapoznanie uczestników z określonym programem komputerowym. Liczną (66) grupę w Rejestrze stanowią firmy oferujące usługi szkoleniowe w obszarze Usługi transportowe, kursy prawa jazdy. Większość z nich dotyczy kursów na prawo jazdy (55 firm). Najwięcej firm szkoli na prawo jazdy kategorii A i B, mniej liczne oferty dotyczą pozostałych kategorii. Do tej grupy szkoleń kwalifikowane są kursy dla taksówkarzy. Kolejnym obszarem szkoleniowym, w którym firmy licznie (60) zgłaszają swoją działalność jest Zarządzanie i administrowanie. W tym obszarze znajdują się zarówno kursy zarządzania kadrami jak i kursy dotyczące zasad archiwizacji dokumentów, warsztaty dotyczące gospodarowania środkami z funduszy europejskich a także szkolenia dla Analiza ofert edukacyjnych i szkoleniowych w województwie dolnośląskim 16
samorządowców, jak również nowoczesne zarządzanie małym i średnim przedsiębiorstwem. Bardzo popularne w ostatnim czasie stały się szkolenia zarządzanie projektem. Szkolenia w kategorii Rachunkowość, księgowość, ubezpieczenia, analiza inwestycyjna, bankowość prowadzą 52 firmy. W skład tego obszaru wchodzą podstawowe i rozszerzone kursy rachunkowości, szkolenia z Ustawy o Rachunkowości, szkolenia agentów ubezpieczeniowych, kursy księgowe i rachunkowość w małych i średnich przedsiębiorstwach oraz warsztaty z praktycznego zastosowania programów księgowych. Warto zwrócić uwagę na fakt, że te ostatnie z powodzeniem mogą zostać wpisane do obszaru Informatyka i wykorzystanie komputerów, a w Rejestrze spotyka się takie rozbieżności. Wiele instytucji oferuje szkolenia odnoszące się do funkcjonowania małych i średnich przedsiębiorstw, co może świadczyć o orientacji na zmieniające się potrzeby rynku. Właśnie sektor małych i średnich przedsiębiorstw określany jest jako ogromny potencjał napędzający gospodarki różnych państw. Również 52 firmy oferują kursy językowe - Języki obce - o różnych stopniach zaawansowania. Najliczniejsze oferty dotyczą języka angielskiego i niemieckiego. Mniejszy wybór ma potencjalny uczestnik jeśli chciałby się uczyć francuskiego, hiszpańskiego, portugalskiego czy włoskiego. Należy jednak podkreślić, że prowadzone są kursy języka rosyjskiego, czeskiego a nawet norweskiego. Pojawiają się również oferty kursów językowych przed wyjazdami zagranicznymi do pracy, co jest z pewnością odpowiedzią na rozszerzenie rynku pracy po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej. Popularne są kursy języka biznesowego. Zgłoszenie 52 firm w obszarze Języki obce nie oznacza, że na terenie Dolnego Śląska funkcjonują 52 szkoły językowe. W obszarze tym działają również firmy szkoleniowe o zróżnicowanej ofercie. Spośród 322 firm, 50 deklarowało działalność w obrębie Sprzedaż, marketing, public relations, handel nieruchomościami. W tej grupie oferta wielu szkoleń dotyczy technik sprzedaży bezpośredniej, relacji z klientami, warsztatów marketingowych a także szkolenia sprzedawców - kasjerów. Kursy z zakresu obrotu nieruchomościami oferowane są natomiast rzadziej. Analiza ofert edukacyjnych i szkoleniowych w województwie dolnośląskim 17
Szkolenia w zakresie Rozwoju kariery i osobowości prowadzą 43 firmy. W okresie dużej nierównowagi na rynku pracy, szczególnie atrakcyjna wydaje się być oferta dotycząca psychologicznych aspektów radzenia sobie z bezrobociem oraz technik poszukiwania i pozyskiwania zatrudnienia. Coraz częściej wśród ofert z tego obszaru pojawiają się kursy efektywnego wykorzystywania czasu pracy. W obszarze Prawo zgłosiło działalność 31 firm. Szkolenia te dotyczą najczęściej konkretnych ustaw, ich zastosowania i interpretacji - przykładowo ustawy o zamówieniach publicznych. Ważna tematyka, podejmowana w tym obszarze szkoleniowym to wszelkie przepisy związane z pozyskiwaniem i wykorzystaniem funduszy unijnych. Obszar Technika i handel artykułami technicznymi, w tym mechanika, metalurgia, elektronika i telekomunikacja jest jednym z bardziej złożonych obszarów szkoleniowych. W jego skład wchodzą kursy dla spawaczy, obsługa kotłów gazowych, transport niebezpiecznych ładunków, kursy obsługi wózków widłowych, specjalistyczne szkolenia gazownicze oraz szkolenia w zawodach: ślusarz, tokarz. 29 instytucji potwierdziło organizację szkoleń w tym obszarze. Kursy Prace sekretarskie i biurowe w tematyce obsługa urządzeń biurowych, sprawna organizacja biura oraz szkolenia na pracownika biurowego i asystenta dyrektora są prowadzone w 26 firmach. Jest to oferta o tyle godna uwagi, że z roku na rok rosną wymagania pracodawców w odniesieniu do pracowników biurowych. Mit dobrze wyglądającej, umiejącej jedynie parzyć kawę sekretarki, już od dawna nie funkcjonuje. Zaczęto doceniać kompetentną obsługę biura jako element sprawnego i efektywnego funkcjonowania firmy. Kursy na wychowawców oraz kierowników kolonii, szkolenia na asystenta osoby niepełnosprawnej, opiekuna do dziecka wchodzą w skład obszaru szkoleniowego o nazwie Opieka społeczna, w tym opieka nad osobami niepełnosprawnymi, starszymi, dziećmi, wolontariat. 25 firm zgłosiło swoją działalność szkoleniową w tym zakresie. Na uwagę zasługuje fakt, że oferowane są także kursy opieki nad dziećmi uzupełnione nauką języka obcego dla osób podejmujących pracę za granicą. Analiza ofert edukacyjnych i szkoleniowych w województwie dolnośląskim 18
W obszarze Usługi fryzjerskie i kosmetyczne szkoli również 25 firm. Rośnie liczba klientów korzystających z usług gabinetów kosmetycznych, studiów odnowy biologicznej. Z tego typu usług, coraz częściej, zaczynają korzystać również mężczyźni. Popularny stał się makijaż permanentny, przekłuwanie różnych części ciała. Świadczy to o tym, że będzie rosło zapotrzebowanie na personel kosmetyczny. Odpowiedzią na to zapotrzebowanie ma być oferta instytucji szkoleniowych. I tak w tym obszarze szkoleniowym można znaleźć oferty kursów wizażu, stylizacji paznokci i tipsów, manicure i pedicure a także wszelkiego rodzaju masaży relaksacyjnych, odchudzających itp. (jeśli tylko nie zakwalifikowano ich do obszaru Opieka zdrowotna ). Kolejny obszar szkoleniowy to Szkolenie nauczycieli i nauka o kształceniu. Jest to oferta skierowana do określonej grupy odbiorców. Znajdują się w niej także kursy komputerowe dla nauczycieli, nie ujęte w obszarze Informatyka, wykorzystanie komputerów. 21 firm zgłosiło swoje oferty w tym zakresie. Opieka zdrowotna jest następnym, pod względem liczby zgłoszeń (15) obszarem tematycznym. Jak wcześniej wspomniano, mogą tu zostać zakwalifikowane kursy różnego rodzaju masaży ale także kursy ratownictwa przedmedycznego i pierwszej pomocy. Konieczność przeszkolenia jak największej liczby osób w dwóch ostatnich zakresach jest ostatnio szeroko dyskutowana na łamach prasy i w telewizji. W dobie niskich nakładów na służbę zdrowia, ograniczonej liczby karetek, trudności z ich dojazdem na miejsce wypadku, często warunkiem niezbędnym przeżycia ofiary wypadku jest udzielenie jej pierwszej pomocy i ewentualna reanimacja przed przyjazdem karetki pogotowia. W trzech obszarach po 13 firm zgłosiło swoje oferty edukacyjne. Są to: Architektura i budownictwo, Usługi gastronomiczne oraz Ochrona własności, osób. W pierwszym z nich znalazły się kursy architektury krajobrazu oraz, co warte podkreślenia, szkolenia w zawodach technolog robót wykończeniowych, malarz-tapeciarz. W tym miejscu należy wspomnieć o sygnalizowanym niedoborze tego typu zawodów na dolnośląskim rynku pracy. W analizie ofert edukacyjnych szkół ponadgimnazjalnych podkreślano konieczność zwiększenia liczby osób uczących się w tych deficytowych zawodach. Analiza ofert edukacyjnych i szkoleniowych w województwie dolnośląskim 19
W drugim z wymienionych obszarów znalazły się szkolenia w zawodach: kucharza, barmana, kelnera oraz dotyczące organizacji imprez od strony ich obsługi gastronomicznej. Szkolenia z trzeciego z wymienionych obszarów obejmują szeroko rozumianą ochronę, a więc nie tylko osób i mienia ale także zabezpieczania imprez masowych, oraz możliwości uzyskania stosownych licencji. Bardzo dużym zróżnicowaniem oferty szkoleniowej charakteryzuje się obszar Pozostałe usługi. Można w nim ukończyć kurs florystyczny, jak również uzyskać zawód zdobnika ceramiki, palacza pieców ceramicznych, restauratora mebli antycznych albo wyszkolić sprzątaczkę hal maszynowych. Kursy i szkolenia w tym zakresie oferuje 10 instytucji. Również 10 firm zaplanowało szkolenia w obszarze Usługi hotelarskie, turystyka i rekreacja. W pozostałych obszarach szkoleniowych działalność zgłaszała stosunkowo niewielka liczba instytucji: Nauki humanistyczne, ekonomia, psychologia, socjologia - 6, (na ogół kursy dla gimnazjalistów przygotowujące do zdania testów lub kursy przedmaturalne), Rolnictwo, leśnictwo, rybołówstwo 6 (na przykład szkolenie w zawodach pszczelarz, szkółkarz), Ochrona środowiska 5, ( w tym także tematyka zagospodarowania terenów zielonych), Górnictwo, przetwórstwo przemysłowe 5, Sztuka, kultura, rzemiosło artystyczne 4, (na przykład szkolenie w zawodzie metaloplastyk), Usługi stolarskie i szklarskie 4, Podstawowe programy ogólne w tym kształcenie umiejętności czytania, pisania, liczenia 3 (wszystkie dotyczyły nauki szybkiego czytania), Matematyka i statystyka 2, Nauki o życiu: biologia, zoologia, chemia, fizyka 1, Usługi krawieckie i obuwnicze 1. Analiza ofert edukacyjnych i szkoleniowych w województwie dolnośląskim 20