JEZIORA PSZCZEWSKIE I DOLINA OBRY PLB080005 Obra w okolicach wsi Rybojady Fot. Grzegorz Rąkowski
Obszar obejmuje Bruzdę Zbąszyńską, która stanowi głęboką rynnę polodowcową ciągnącą się południkowo na odcinku ok. 50 km pomiędzy Pojezierzem Łagowskim a Pojezierzem Poznańskim. W rynnie znajduje się ciąg połączonych ze sobą różnej wielkości jezior rynnowych, zwanych Jeziorami Pszczewskimi, z których największe jest Jezioro Zbąszyńskie (740 ha). Przez większość z nich przepływa rzeka Obra, wykorzystująca środkową i południową część rynny. Jeziora są w większości eutroficzne, otoczone szuwarami, torfowiskami, łąkami i lasami. Lasy porastają znaczną część Bruzdy Zbąszyńskiej. Wśród zbiorowisk leśnych przeważają tu ubogie bory sosnowe pochodzenia sztucznego. Znaczne powierzchnie zajmują też wielogatunkowe lasy mieszane, wśród których znajdują się niewielkie fragmenty liściastych lasów grądowych i łęgowych. Zaludnienie terenu jest niewielkie. Tereny położone nad jeziorami są intensywnie wykorzystywane w sezonie letnim do celów rekreacyjnych. Omawiany obszar niemal dokładnie pokrywa się z siedliskowym obszarem Natura 2000 Jeziora Pszczewskie i Dolina Obry PLH 080002 (15 305, 7 ha), obejmuje także znaczną część Pszczewskiego Parku Krajobrazowego (12 220 ha), a także fragmenty obszarów chronionego krajobrazu: Miedzichowskiego, Gorzycko, Zbąszyńska Dolina Obry oraz Pojezierze Sławskie, Pradolina Obry i Rynna Zbaszyńska. W granicach obszaru znajdują się 4 rezerwaty przyrody: Dąbrowa na Wyspie (4,40 ha), Jeziora Gołyńskie (3,10 ha), Jezioro Wielkie (236,30 ha), Wyspa na Jeziorze Chobienickim (26,15 ha), a także obszar chroniony Klubu Przyrodników Łąki nad Obrą. Zachowaniu i utrzymaniu siedlisk cennych gatunków ptaków na omawianym obszarze sprzyja obecność licznych jezior, znaczne zalesienie i niewielka gęstość zaludnienia terenu, tradycyjne ekstensywne użytkowanie łąk i pastwisk, a także zabiegi ochrony czynnej prowadzone przez Klub Przyrodników w obszarze chronionym Łąki nad Obrą (m.in. wykaszanie łąk) oraz podejmowane na terenie rezerwatów przyrody (m.in. rozwieszanie skrzynek lęgowych dla gągołów i budowa sztucznych wysp umożliwiających gniazdowanie ptakom wodnym). Do największych zagrożeń dla lokalnej awifauny i jej siedlisk należą: stale rosnący ruch turystyczny, rozwój infrastruktury turystycznej i budownictwa rekreacyjnego nad brzegami jezior oraz wzrost intensywności turystycznego użytkowania samych jezior przez turystów wodnych i wędkarzy. Inne ważne zagrożenia to eutrofizacja jezior, ekspansja norki amerykańskiej, niszczącej lęgi ptaków wodno-błotnych oraz zaprzestanie wykorzystywania rolniczego użytków zielonych. Jeziora Pszczewskie i Dolina Obry stanowią regionalną ostoję ptaków wodno-błotnych i drapieżnych. Na uwagę zasługuje stosunkowo znaczna liczebność tutejszej populacji lęgowej kani czarnej Milvus migrans (3 5 par lęgowych, ok. 1% ogólnokrajowej populacji lęgowej). Znajdujący się w granicach obszaru teren Rynny Zbąszyńskiej stanowi lokalny korytarz ekologiczny i szlak migracji ptaków. Jest to ważne w skali regionalnej miejsce odpoczynku i żerowania ptaków wodno-błotnych w okresie przelotów, a łączna liczebność ich stad spotykanych tu podczas migracji może przekraczać 20 000 osobników. Największą liczebność osiągają spotykane na terenie omawianego obszaru przelotne stada łyski Fulica atra (do 15 000 osobników) i krzyżówki Anas platyrhynchos (do 10 000 osobników), głowienki Aythya ferina (do 2000 osobników), czernicy Aythya fuligula (do 3000 osobników), gągoła Bucephala clangula (do 1500 osobników) i nurogęsi Mergus merganser (do 500 osobników).
Łyska Fot. Grzegorz i Tomasz Kłosowscy
Powierzchnia: 14 793,3 ha Rok zatwierdzenia: 2007 Region geograficzny: Pojezierze Lubuskie Mezoregion: Bruzda Zbąszyńska Położenie administracyjne: województwo wielkopolskie, powiaty wolsztyński i nowotomyski; województwo lubuskie, powiaty świebodziński i międzyrzecki
Sprawujący nadzór nad obszarem: Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Gorzowie Wielkopolskim ul. Jagiellończyka 8 66-400 Gorzów Wielkopolski tel: 95 711 53 38, fax 95 711 55 24 e-mail: sekretariat.gorzowwlkp@rdos.gov.pl www.gorzow.rdos.gov.pl Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Poznaniu ul. 28 Czerwca 1956 r. 223/229 61-485 Poznań tel: 61 831 11 77, fax: 61 831 11 99 e-mail: sekretariat.poznan@rdos.gov.pl www.poznan.rdos.gov.pl Dane Bazy Danych Ogólnogeograficznych, będące treścią niniejszego opracowania, są materiałem państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego, prowadzonego przez Głównego Geodetę Kraju na podstawie przepisów ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne. Osoby korzystające z tych materiałów nie mają prawa do ich zwielokrotniania, sprzedawania, udostępniania lub w inny sposób wprowadzania do obrotu lub rozpowszechniania ich treści w całości bądź we fragmentach, w szczególności do ich przesyłania lub udostępniania w systemach i sieciach komputerowych lub jakichkolwiek innych systemach teleinformatycznych.