W 2008 r. Projekt nawiązał takŝe współpracę z Muzeum Sopotu, uzyskując dostęp do rzadkich fotografii willi Wilhelma Fryderyka Juencke.

Dawny Sopot 2008 2

Podsumowanie Działalności Projektu Dawny Sopot w 2008 r. Projekt Dawny Sopot rozpoczął działalność w 2006 roku jako niezaleŝne przedsięwzięcie mające na celu zachowanie dziedzictwa kulturowego miasta, a takŝe archiwizację materiałów historycznych związanych z regionem. W 2008 r. projekt posiadał patronat Miasta Sopotu oraz Towarzystwa Przyjaciół Sopotu oraz kontynuował swój niekomercyjny charakter. Ze 119 aktualizacji na stronie projektu 22 przypadły na rok 2008. PoniŜsza tabelka oraz wykres przedstawiają podsumowanie aktualizacji dotyczących wpisów w przewodniku oraz planu Dawnego Sopotu. Data aktualizacji Przedmiot Aktualizacji 2008-01-03 Szkoła w Kamiennym Potoku 2008-02-13 Willa Clara 2008-03-04 Restauracja Haffner Clause 2008-03-28 Willa rodziny Stumpf 2008-03-29 Dom dla Urzędników 2008-03-30 Willa Zofii Steimmig 2008-04-17 Willa i Dom Doktora Lindemana 2008-05-13 Dworek Doktora Benzlera, Dwór X 2008-05-18 Sąd Sopocki, Dwór Duński XII 2008-05-25 Sołectwo, Dwór III 2008-07-03 Młyn w Karlikowie 2008-07-09 Droga Jarem Swelinii 2008-07-15 Szkoła dla Dziewcząt 2008-07-31 Delikatesy Lacknera 2008-08-08 Willa InŜyniera Montuy 2008-09-07 Willa Architekta Miejskiego Paula Puchmuellera 2008-09-13 Droga na Wzgórze Olimpijskie 2008-09-20 Pensjonat Katinki Schauffler 2008-10-05 Dworek Polonii Sopockiej 2008-10-23 Szklarnie Edwarda Herbsta 2008-11-08 Palmiarnia i Ogrodnictwo Miejskie Dynamika prac nad projektem moŝe być zilustrowana przez poniŝsze dane: 21 aktualizacji w 2006 r., 76 aktualizacji w 2007 r. 22 aktualizacje w 2008 r. Spowolnienie rozwoju projektu wynika z mniejszej dostępności rzadszych materiałów. Projekt zdołał jednak uzyskać dostęp do pewnej ilości rzadkich zbiorów archiwalnych. I tak, w 2008 r. Projekt uzyskał dostęp do rzadkich fotografii ze Zbiorów Pracowni Archiwalno- Historycznej przy Miejskiej Bibliotece Publicznej w Sopocie oraz Biblioteki Gdańskiej Polskiej Akademii Nauk. Ta ostatnia inicjatywa uzyskała wsparcie finansowe Urzędu Miasta Sopotu. Projekt uzyskał takŝe dostęp do fotografii ze zbiorów prywatnych tj. rzadkich ujęć datowanych na początek XX w. autorstwa znanego fotografa sopockiego Johna Faltina, czy fotografii willi architekta Paula Puchmuellera przy ul. Lipowej 15. W 2008 r. Projekt nawiązał takŝe współpracę z Muzeum Sopotu, uzyskując dostęp do rzadkich fotografii willi Wilhelma Fryderyka Juencke. Pod koniec 2008 roku projekt zawierał 433 skatalogowanych fotografii przedstawiających dawny obraz miasta; 234 opisów obiektów historycznych; 90 eksponatów muzealnych skatalogowanych w 13 kategoriach. W 2008 r. rozwinęła się takŝe funkcjonalność strony projektu. Zostało dodane wyszukiwanie obiektów i adresowe w przewodniku, oraz grupowanie i wyszukiwanie alfabetyczne fotografii na stronie galerii. 3

PoniŜsze fotografie przedstawiają niektóre rzadkie ujęcia Sopotu datowane na początek XX w., a będące w zasobach projektu od 2008 r. Al. Niepodległości i Budynek obecnego II LO, fotografia z ok. 1900 r. ze zbiorów BG PAN Al. Niepodległości i nieistniejący budynek Apteki pod Orłem, fotografia z ok. 1900 r. ze zbiorów BG PAN Al. Niepodległości, fotografia z ok. 1900 r. ze zbiorów BG PAN Nieistniejący wiadukt kolejowy w Kamiennym Potoku, fotografia z 1914 r. ze zbiorów PAH Nieistniejący budynek Łazienek Północnych (w budownie), fotografia autorstwa Johna Faltina z 1903 r. (GK) Panorama Sopotu ze Wzgórza Strzeleckiego, na pierwszym planie staw oraz Cegielnia, fotografia z ok. 1925 r. (GK) Ul. Bohaterów Monte Cassino i nieistniejący Hotel Metropol, fotografia ze zbiorów TPS Willa Wilhelma Juencke, fotografia z ok. 1935 r. ze zbiorów Muzeum Sopotu 4

Informacje dotyczące Projektu Dawny Sopot 2006-2008 Patronat nad projektem sprawują: Towarzystwo Przyjaciół Sopotu, Sekcja Eksploracyjno Historyczna Urząd Miasta Sopotu Współpraca i źródła pochodzenia informacji i materiałów zamieszczonych na stronie projektu: - Sekcja Historyczno Eksploracyjna Towarzystwa Przyjaciół Sopotu (TPS) - Pracownia Archiwalno Historyczna, Biblioteka Miejska w Sopocie (PAH) - Urząd Sopotu (UM Sopot) - Muzeum Sopotu (MS) - Biblioteka Gdańska Polskiej Akademii Nauk (BG PAN) - Antykwariat Naukowy w Gdańsku im. Aleksandra Krawczyńskiego (Antykwariat Naukowy) - Akademia Rzygaczy, Wydział Sopotologii (ARZ) - Forum Dawny Gdańsk (FDG) - Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna w Gdańsku - Muzeum Wirtualne Miasto warszawa1939.pl Szczególne podziękowania: - Pani Józefa Ogrodnik... za pomoc w uzyskaniu dostępu do opracowań naukowych i historycznych dotyczących tematyki Sopotu - Pan Grzegorz Szmytkowski za pomoc w uzyskaniu dostępu do materiałów BG PAN - Pani Hanna Domańska za niezwykle ciekawą lekturę o dziejach mieszkańców i Architektury Dawnego Sopotu - Zbigniew Okuniewski za pomoc w uzyskaniu materiałów w zasobach prywatnych i TPS - Pan Grzegorz KrzyŜowski za udostępnienie rzadkich fotografii min. autorstwa Johna Faltina - Pan Janusz Dargacz za pomoc w uzyskaniu dostępu do fotografii w zbiorach Pana Alexa Puchmuellera oraz rzadkich fotografii w zasobach Muzeum Sopotu - Pan Wojciech Fułek za pomoc w dostępie do sfinansowania kopii materiałów BG PAN - Antykwariat Naukowy w Gdańsku im. Aleksandra Krawczyńskiego... za udostępnienie rzadkich pocztówek Sopockich - Pan Paweł Rozwadowski za pomoc w uzyskaniu dostępu do zbiorów w zasobach Pracowni Archiwalno Historycznej przy Bibliotece Miejskiej w Sopocie - Pracownikom Biblioteki Gdańskiej Polskiej Akademii Nauk (BG PAN) Działu Zbiorów Fotograficznych za pomoc w uzyskaniu fotografii w zasobach biblioteki Opracowania zwarte uŝyte w projekcie: - Dr Mieczysław Orłowicz, Przewodnik po Gdańsku, Oliwie i Sopotach, Warszawa 1921 - Franciszek Mamuszka, Bedeker sopocki, Gdańsk, 1981 - Franciszek Mamuszka, Sopot Szkice Dziejów, Gdańsk, 1975 - Franciszek Mamuszka, Kronika śycia Polskiego w Sopocie na Przestrzeni Wieków, Gdańsk 1990 - Dr Marek Sperski, Przewodnik. Sopot - pod redakcją BłaŜeja Śliwińskiego, Dzieje Sopotu do roku 1945, Oficyna Pomorska 1998 - Hanna Domańska, Tajemniczy Sopot, Gdańsk 2008 - Hanna Domańska, Magiczny Sopot, Gdańsk 2007 - Hanna Domańska, Opowieści Sopockich Kamienic, Gdańsk 2005 - Ryszarda Socha, Nowy Bedeker Sopocki, Gdańsk 1998 - Józef Golec, Sopot Kronika XX wieku, Gdynia 2004 - Paweł Górski, Bardzo dziwna ulica Władysława IV, wydanie III, Sopot 2006 - Arhitekt Adolf Bielefeldt 1876-1934, Dom Uphagena, Muzeum Sopotu, Gdańsk 2003 - Budowniczy Carl Kupperschmitt 1847-1915, Muzeum Sopotu, Sopot 2004 - Paul Puchmueller, Architekt który przemienił Sopot w miasto 1875-1942, Muzeum Sopotu, Sopot 2008 5

Spis alfabetyczny fotografii Projektu Dawny Sopot ul. 1 Maja ul. 1 Maja SkrzyŜowanie obecnej Al. Niepodległości i ul. 1 Maja, widok na Al. Niepodległości w kierunku Gdańska, zdjęcie z ok. 1904 r. (BG PAN) ul. 1 Maja ul. 1 Maja po lewej w głębi budynek Uniwersytetu Gdańskiego (dawniej Gimnazjum Realne), remiza straŝacka oraz po prawej stronie budynek sądu rejonowego, zdjęcie ok. 1910 r. ul. 23 Marca Widok ogólny w stronę morza, na pierwszym planie ul. 1 Maja i Gimnazjum Realne, zdjęcie ok. 1910 r. ul. 23 Marca Widok z Królewskiego Wzgórza na Dolinę Gołębiewską w kierunku, zdjęcie z ok. 1900 r. (PAH) ul. 23 Marca Panorama miasta z góry Stiewego, u dołu dom przy ul. 23 Marca 14, zdjęcie z 1910 r. (TPS) Widok na Dolinę Cesarską. Obecnie doliną przebiega ulica 23 Marca, dawniej droga Gołębiewska, zdjęcie ok. 1910 r. (TPS) 6

ul. 23 Marca ul. 23 Marca Droga w kierunku Wielkiej Gwiazdy, obecnie ul. 23 Marca, zdjęcie ok. 1890 r. (TPS) ul. 23 Marca Restauracja Wielka Gwiazda znajdująca się na skrzyŝowaniu dróg leśnych u przedłuŝenia obecnej ul. 23 Marca (restauracja obecnie nie istnieje, widoczny jest jeszcze nasyp tramwaju konnego dowoŝącego gości oraz fundamenty samej restauracji), zdjęcie z 1898 r. (TPS) ul. Abrahama Obecna ul. 23 Marca biegnąca w Dolinie Gołębiewskiej, widoczne Królewskie Wzgórze (Stiewego), oraz obecna ul. Armii Krajowej, zdjęcie z 1898 r. (TPS) ul. Abrahama Obecna ul. Abrahama w dolnym jej biegu gdzie łączy się z ul. Armii Krajowej. Widoczne Gimnazjum Realne oraz droga wspinająca się na Wzgórze Olimpijskie, zdjęcie z ok. 1912 r. ul. Abrahama Widok ze wzgórza na górną część ul. Abrahama, w tle Willa Forsthaus, 1913 r. (FDG) Panorama Sopotu z poziomkowego wzgórza. Na pierwszym planie widoczna Dolina Siedlisko i obecna ul. Abrahama, zdjęcie ok. 1910 r. (TPS) 7

ul. Abrahama ul. Andersa Widok na Dolinę Siedlisko ze Wzgórza Olimpijskiego, na pierwszym planie obecna ul. Abrahama, w tle zabudowania willowe, zdjęcie 1912 r. (TPS) Apteka pod Orłem Al. Niepodległości 791 Widok na obecną ulicę Andersa z Cesarskiego Wzgórza, zdjęcie ok. 1910 r. (TPS) Apteka pod Orłem Al. Niepodległości 791 Zdjęcie przedstawiające dawny domek Apteki pod Orłem, a obecnie Apteki Zdrojowej, zdjęcie 1903 r. (BG PAN) ul. Armii Krajowej Kamienica pod numerem 791 wzniesiona w 1903 r. przy Al. Niepodległości (ul. Pomorska 1), widok ze skrzyŝowania z dawną ul. Podgórną, ul. Morską i ul. Gdańską, zdjęcie z 1910 r. ul. Armii Krajowej Widok z Królewskiego Wzgorza przed 1901 r., widoczny budynek sądu z więzieniem ukończony w 1893 r., zdjęcie z ok. 1900 r. (BG PAN, TPS) Gimnazjum miejskie w środkowym biegu obecnej ul. Armii Krajowej (Królewskiej), zdjęcie z ok. 1912 r. 8

ul. Armii Krajowej ul. Bitwy Pod Płowcami Fotografia przedstawiająca dolny bieg obecnej ul. Armii Krajowej (Królewskiej) nieopodal skrzyŝowania z ul. 23 Marca, zdjęcie z 1899 r. (US Library of Congress) ul. Bohaterów Monte Cassino Okolice obecnej ul. Bitwy pod Płowcami, gdzie pierwotnie filtrowano i oczyszczano wodę pitną (Rieselfeld), 1940 r. ul. Bohaterów Monte Cassino Dawna ulica Morska (ul. Bohaterów Monte Casino) na początku XX w., zdjęcie ok 1900 r. (TPS) ul. Bohaterów Monte Cassino Ulica Bohaterów Monte Cassino po prawej budynek obecnego teatru i kina Polonia, zdjęcie z 1940 r. (TPS) ul. Bohaterów Monte Cassino Górna część dawnej ul. Morskiej (ul. Bohaterów Monte Cassino), widok w kierynku zatoki na przejazd kolejowy oraz zabudowania dawnego głównego rynku, zdjęcie 1904 r. (TPS) Obecna ul. Bohaterów Monte Cassino w latach przedwojennych, widok na zabudowania dolnej części ulicy, zdjęcie z ok. 1920 r. (TPS) 9

ul. Bohaterów Monte Cassino ul. Bohaterów Monte Cassino Dolna część ulicy Monte Cassino w miejscu przecięcia z obecną z ulicą Haffnera, widok w kierunku kościoła św. Jerzego, zdjęcie ok. 1910 r. (TPS) ul. Bohaterów Monte Cassino Targowisko miejskie istniejące przy Głównym Rynku i ul. Morskiej do końca XIX w., widok na dawną ul. Morską w kierunku morza, zdjęcie z 1898 r. (TPS) Browar Górski Zameczek ul. Armii Krajowej 6 Dolna część obecnej ul. Bohaterów Monte Cassino, zdjęcie ok. 1904 r. (TPS) Browar Górski Zameczek ul. Armii Krajowej 6 Widok z Królewskiego Wzgórza, w dolnej części widoczna polana na której będą się znajdowały budynki browaru, zdjęcie 1897 r. (TPS) Browar Górski Zameczek ul. Armii Krajowej 6 Widok na Królewskie Wzgórze od strony obecnej ul. Obrońców Westerplatte, w tle browar Górski Zameczek, zdjęcie ok. 1900 r. (TPS) Widok na wzgórze Królewskie i StróŜa (Kaiserstuhl), w tle browar Górski Zameczek, zdjęcie ok. 1900 r. (TPS) 10

Cegielnia ul. Strzelecka 22-28 Cegielnia ul. Strzelecka 22-28 Komin i hala główna cegielni widoczna ze Strzeleckiego Wzgórza. Na zdjęciu widoczna takŝe obecna ul. Armii Krajowej, a na drugim planie budynek sądu rejonowego, elektrownia sopocka oraz Dwór Wegnera, zdjęcie z ok. 1900 r. (TPS) ul. Ceynowy Budynki cegielni widziane ze Strzeleckiego Wzgórza od strony obecnej ul. 1 Maja, zdjęcie z ok. 1925 r. (GK) ul. Ceynowy Ul. Ceynowy widziana od tyłu klubu tenisowego, zdjęcie ok. 1913 r. (FDG) ul. Ceynowy Budynek klubu tenisowego i korty tenisowe przy obecnej ul. Ceynowy, zdjęcie z ok. 1910 r. (TPS) ul. Chrobrego Budynek klubu tenisowego, zdjęcie z ok. 1920 r. Willa Miramare mieszcząca się w okolicy łazienek południowych, przy ul. Chorbrego 47,widok od nadmorskiej promenady, zdjęcie ok. 1900 r. (TPS) 11

ul. Conrada ul. Conrada Restauracja i Hotel Powietrzne Sanatorium na Cesarskim Wzgórzu przy ul. Conrada 5, zdjęcie z ok. 1910 r. ul. Dąbrowskiego Cesarskie Wzgórze, Restauracja i Hotel Powietrzne Sanatorium (Luftkurort Kaiserhoehe) znajdujące się niegdyś przy obecnej ul. Conrada, zdjęcie z ok. 1910 r. Delikatesy Kalinowskiego ul. Haffnera 31 Synagoga w Sopocie przy obecnej ul. Dąbrowskiego, zdjęcie ok. 1916 r. (TPS) Delikatesy Kubasiaka ul. Bohaterów Monte Cassino 41 Budynek mieszczący dawniej delikatesy Kalinowskiego, zdjęcie z ok. 1915 r.(tsp) Delikatesy Lacknera ul. Bohaterów Monte Cassino 51,53 Kamienica wybudowana w 1892 r. na rogu ul. Monte Cassino i ul. Chmielewskiego, zdjęcie z ok. 1930 r.(tsp) Widok w górę ul. Monte Cassino, po prawej widoczne nieistniejące niskie zabudowania delikatesów pod numerem 37 (obecnie 53), zdjęcie z 1940 r. (FDG, GK) 12

Dom dla Urzędników ul. Kościuszki 33a/ ul. Władysława IV Dom Doktora Lindemana ul. CzyŜewskiego 7/ Bohaterów Monte Cassino 27 Dom dla urzędników i stajnie na terenie posiadłości Edwarda Herbsta, zdjęcie z 1907 r. (MS Muzeum Sopotu, Biblioteka Główna PG, Ostd. Bau-Zeitung) Dom Doktora Wagnera ul. Bohaterów Monte Cassino 49 Dom wielorodzinny Doktora Lindemana przy obecnej ul. CzyŜewskiego 7, zdjęcie z 1912 r. (MS Muzeum Sopotu, Biblioteka Główna PG, Der Baumeister) Dom Doktora Wagnera ul. Bohaterów Monte Cassino 49 Kamienica Doktora Wagnera, znajdująca się na skrzyŝowaniu obecnej ul. Bohaterów Monte Cassino i Haffnera, zdjęcie z ok. 1900 r. (TPS) Dom Gminy Ewangelickiej ul. Marii Curie Skłodowskiej 10-15 Kamienica Doktora Wagnera, na skrzyŝowaniu ulic Bomaterów Monte Cassino i Haffnera, zdjęcie z 1920 r. (TPS) Dom Gościnny Skwer Kuracyjny 10 Dom Gminy Ewangelickiej, zdjęcie z ok. 1904 r. (BG PAN) Widok na północną elewację Domu Zdrojowego - Dom Gościnny, zdjęcie ok. 1910 r. (TPS) 13

Dom Gościnny Skwer Kuracyjny 10 Dom Gościnny Skwer Kuracyjny 10 Widok na Dom Gościnny widziany od strony Parku Zdrojowego, zdjęcie ok. 1910 r. (TPS) Dom Gościnny Skwer Kuracyjny 10 Widok na Dom Gościnny od strony wschodniej z plaŝy, zdjęcie ok. 1910 r. Dom Towarowy Edelsteina ul. Bohaterów Monte Cassino 61 Dom Gościnny (Hotel Domu Zdrojowego) widziany od strny Parku Zdrojowego (z prawej strony widoczny słup meteorologiczny wyposaŝony w instrumenty pomiarowo-odczytowe rejestrujące temperaturę, ciśnienie, wilgotność itd.), zdjęcie z ok. 1920 r. (TPS) Dom Towarowy Fastów Plac Konstytucji 3 Maja 3 Dom Towarowy Edelsteina, zdjęcie z ok. 1936 r. (TPS) Dom Towarowy Fastów Plac Konstytucji 3 Maja 3 Dom Towarowy Fastów z widoczną frontową fasadą i naroŝnym wejściem ozdobionym kariatydami, zdjęcie ok. 1900 r. (BG PAN) Centrum towarowe Fastów, budynek przy ulicy Konstytucji 3 Maja, w tle widoczna obecna ul. Podjazd oraz Gimnazjum Realne, zdjęcie z ok. 1913 r. (BG PAN) 14

Dom Towarowy Fastów Plac Konstytucji 3 Maja 3 Dom Towarowy Fastów Plac Konstytucji 3 Maja 3 Dom Towarowy Fastów, widok od strony rynku miejskiego w kierunku ul. Monte Cassino, zdjęcie ok. 1900 r. (TPS) Dom Towarowy Hohenzollern ul. Bohaterów Monte Cassino 3 Towarowy Fastów widziany od strony rynku miejskiego, zdjęcie 1905 r. (TPS) Dom Zdrojowy Skwer Kuracyjny 2 Dom towarowy na fotografii ukazującej panoramę Sopotu z ok. 1920 r. (TPS) Dom Zdrojowy Skwer Kuracyjny 2 Pierwszy Dom Zdrojowy, litografia F. Bilsa wg. rysunku Juchanowitza, litografia z 1839 r. (PAH) Dom Zdrojowy Skwer Kuracyjny 2 Dawny budynek Domu Zdrojowego w Sopocie z 1900 r. Drewniana konstrukcja, przebudowana w 1910 r. (US Library of Congress) Dom Zdrojowy lub Dworzec Zdrojowy, widok na plac oddrzielający Dom od plaŝy i mola nazywany Parkiem Zdrojowym, zdjęcie 1912 r. (TPS) 15

Dom Zdrojowy Skwer Kuracyjny 2 Dom Zdrojowy Skwer Kuracyjny 2 Dom Zdrojowy w latach 1930, widok na rotundę winiarni z ogrodu w Parku Zdrojowym, zdjęcie ok. 1930 r. (TPS) Dom Zdrojowy Skwer Kuracyjny 2 Widok na budynek kasyna w Domu Zdrojowym widoczny z ul. Północnej (ul. Powstańców Warszawy), zdjęcie ok. 1930 r. (TPS) Droga Jarem Swelinii Zdjęcie z latarni morskiej przy zakładzie balneologicznym. Widocznye tarasy domu zdrojowego, winiarnia oraz dach głównej sali teatralnej, zdjęcie ok. 1930 r. (TPS) Droga Jarem Swelinii Widok na południową, nieistniejącą część drogi jarem Swelinii, zdjęcie ok. 1909 r. Droga Jarem Swelinii Droga jarem Swelinii po jej południowej stronie, zdjęcie ok. 1910 r. (FDG) Południowa część drogi w jarze Swelinii zniszczona po ulewie w 1929 r., zdjęcie 1929 r. (FDG) 16

Droga Jarem Swelinii Droga na Wzgórze Olimpijskie Altanka (wzniesiona ku pamięci prezydenta Kollatha) znajdująca się niegdyś nieopodal jaru Swelinii przy ujściu potoku do morza, zdjęcie ok. 1920 (TPS) ul. Dworcowa Widok w kierunku Zatoki Gdańskiej z drogi prowadzącej na Wzgórze Olimpijskie, zdjęcie z ok. 1919 r. (PAH) Dworek Polonii Sopockiej Al. Niepodległości 819 Ulica dworcowa i stary dworzec w Sopocie, zdjęcie z ok. 1925 r. (TPS) Dworek Polonii Sopockiej Al. Niepodległości 819 Dworkek uwidoczniony na panoranie Sopotu z ok. 1880 r., litografia Tygodnik Ilustrowany 1884 r., nr. 1282 Dworek Polonii Sopockiej Al. Niepodległości 819 Fotografia przedstawiająca panoramę Sopotu, zdjęcie z ok. 1880 r. (TPS) Fotografia przedstawiająca panoramę Sopotu z Królewskiego wzgórza, zdjęcie z ok. 1900 r. (US Library of Congress) 17

Dworek Sierakowskich ul. CzyŜewskiego 12 Dwór Hiszpański (II) Al. Niepodległości 781 Jedno z najstarszych zdjęć Dworku Sierakowskich autorstwa Johna Faltina, zdjęcie 1903 r. (TPS) Dwór w Karlikowie ul. Władysława IV 21 Fragment wschodniej części zabudowania Dworu Hiszpańskiego widocznego od strny ul. Podjazd, zdjęcie przedstawiające rynek główny oraz Dom Towarowy Fastów, ok. 1913 r. (BG PAN) Dwór w Karlikowie ul. Władysława IV 21 Nie istniejący prawdopodobnie od 1912 r. drugi budynek Dworu w Karlikowie zdjecie ok. 1910 r., zbiór F. Mamuszki (TPS) Dwór w Karlikowie ul. Władysława IV 21 Dowór w Karlikowie widoczny od strony stawu na potoku Karlikowskim, zdjęcie ok. 1909 r. (TPS) Dwór Szwedzki (XI) Plac Konstytucji 3 Maja 3/ ul. Kościuszki 1 Dwór w Karlikowie, ilustracja pochodzi z publikacji wydanej w Sopocie w 1909 r. (Niektóre wiadomości o Gdańsku i Sopotach i Kwestya Kaszubska) Dwór Szwedzki widziany od strony bramy wjazdowej przy dawnej ul. Szkolnej, zdjęcie z 1920 r. 18

Dwór Szwedzki (XI) Plac Konstytucji 3 Maja 3/ ul. Kościuszki 1 Dwór Szwedzki (XI) Plac Konstytucji 3 Maja 3/ ul. Kościuszki 1 Dwór Szwedzki i otaczająca go fosa widziane od stony dawnego urzędu domenalnego na Morskim Wzgórzu, zdjęcie z 1885 r. Dwór Szwedzki (XI) Plac Konstytucji 3 Maja 3/ ul. Kościuszki 1 Dwór Szwedzki widoczny od strony północnego wejścia, zdjęcie z 1885 r. Dwór Szwedzki (XI) Plac Konstytucji 3 Maja 3/ ul. Kościuszki 1 Ogród Dworu Szwedzkiego zraz z mostkiem przecinającym fosę, zdjęcie z 1885 r. Dwór Wegnera (VIII) ul. 1 Maja 3-3a Kościół św. Jerzego widziany z ogrodu Dworu Szwedzkiego, zdjęcie wykonane przez J. Faltina w ok. 1900 r. (BG PAN) Dwór Wegnera (VIII) ul. 1 Maja 3-3a Dwór Wegnera widziany ze Wzgórza Strzeleckiego, zdjęcie 1898 r. (TPS) Dwór Wegnera widziany z Królewskiego Wzgórza, zdjęcie 1900 r. (TPS) 19

Dworzec Kolejowy ul. Dworcowa 7-9 Dworzec Kolejowy ul. Dworcowa 7-9 Stacja Kolejowa Sopot Główny w latach 30 XX w. Dworzec Kolejowy ul. Dworcowa 7-9 Doworzec kolejowy w Sopocie wybudowany w 1870r., zdjecie 1930r. Dworzec Kolejowy ul. Dworcowa 7-9 Dworzec kolejowy w Sopocie, zdjęcie II połowa XIX w. Elektrownia Miejska ul. Grottgera 7 Fotografia wykonana od strony ul. Podjazd przez Johna Faltina. Na zdjęciu widoczny budynek starego dworca oraz bagaŝowa, ok. 1900 r. (FDG, GK) Gazownia Miejska ul. Bitwy pod Płowcami 23,25,27,31,31a Widok na elektrownię ze Wzgórza Strzeleckiego, zdjęcie 1898 r. (TPS) Główna brama i główny budynek gazowni, zdjęcie z 1928 r. (TPS) 20

Gazownia Miejska ul. Bitwy pod Płowcami 23,25,27,31,31a Gazownia Miejska ul. Bitwy pod Płowcami 23,25,27,31,31a Zbiorniki gazowni rozebrane w latach dziewięćdziesiątych XX w., zdjęcie z 1928 r. (TPS) Gazownia Miejska ul. Bitwy pod Płowcami 23,25,27,31,31a Główny zbiornik na gaz znajdujący się w okolicach toru wyścigów konnych, zdjęcie z 1928 r. (TPS) Gimnazjum Realne ul. Armii Krajowej 99,101,101a,103 Budynkek mieszkalny administratora, fabryka i zbiornik na gaz, zdjęcie z ok. 1900 r. (BG PAN) Gimnazjum Realne ul. Armii Krajowej 99,101,101a,103 Nowo wybudowane Gimnazjum Realne, zdjęcie 1910 r. (Muzeum Sopotu) Gimnazjum Realne ul. Armii Krajowej 99,101,101a,103 Budynek Gimnazjum wraz z przyległym od frontu parkiem, dawna ul. Królewskiej, zdjęcie ok. 1911 r. (TPS) Widok na dawną ul. Królewską i Gimnazjum Realne, zdjęcie ok. 1910 r. (TPS) 21

Gimnazjum Realne ul. Armii Krajowej 99,101,101a,103 Gimnazjum Realne ul. Armii Krajowej 99,101,101a,103 Budynek Gimnazjum widziany od frontu dawnej ul. Królewskiej (ul. Armii Krajowej), zdjęcie ok. 1911 r. (TPS) Gimnazjum Realne ul. Armii Krajowej 99,101,101a,103 Sala gimnastyczna - część kompleksu budynków Gimnazjum, zdjęcie ok. 1930 r. Gimnazjum Realne ul. Armii Krajowej 99,101,101a,103 Wygląd auli głównej gimnazjum na drógim piętrze budynku, zdjęcie 1925 r. Gimnazjum Realne ul. Armii Krajowej 99,101,101a,103 Panorama Sopotu w stronę Zatoki Gdańskiej, na pierwszym planie Gimnazjum Realne, zdjęcie ok. 1920 r. (TPS) Gimnazjum Realne ul. Armii Krajowej 99,101,101a,103 Gimnazjum widziane od strony ul. 3 Maja i dawnej cegielni, zdjęcie 1935 r. (TPS) Gimnazjum Realne widziane od strony przyległego parku, zdjęcie 1930 r. 22

ul. Goyki Grand Hotel ul. Powstańców Warszawy 12-14 Widok na łąki Sopockie i dolną część obecnej ul. Goyki łączącej się z dawną ul. Łąkową (ul. Haffnera). Na zdjęciu widoczna obecna ul. Goyki wspinająca się na Skarpę Sopocką na wysokości zabudowań, 1895 r. (TPS) Grand Hotel ul. Powstańców Warszawy 12-14 Widok na Grand Hotel (Cassino Hotel) od strony plaŝy, zdjęcie z ok. 1928 r. (TPS) Grand Hotel ul. Powstańców Warszawy 12-14 Grand Hotel widok od strony wejścia na molo w alejkach północnych, zdjęcie z 1938 r. (TPS) Grand Hotel ul. Powstańców Warszawy 12-14 Fotografia lotnicza z widokiem na Grand Hotel, zdjęcie z ok. 1920 r. Grand Hotel ul. Powstańców Warszawy 12-14 Główny wjazd do Grand Hotelu, zdjęcie z ok. 1920 r. Wielka sala ruletki w Grand Hotelu, zdjęcie z ok. 1920 r. 23

Grand Hotel ul. Powstańców Warszawy 12-14 Grodzisko ul. Haffnera 63 Widok na Grand Hotel od strony łazienek północnych, zdjęcie z 1936 r. (TPS) Grodzisko ul. Haffnera 63 Stoliki kawiarniane restauracji Górski Zamek znajdującej się niegdyś na terenie grodziska, zdjęcie z ok. 1900 r.(tps) ul. Grunwaldzka Grodzisko wczesnośredniowieczne przed uporządkowaniem i urządzeniem skansenu archeologicznego, zdjęcie z ok. 1980 r. ul. Grunwaldzka Ul. Grunwaldzka, widok na nie istniejący pensjonaty Dom Polski Wiktora Kulerskiego, zdjęcie ok. 1934 r. (Sopot Kronika XX w.) ul. Grunwaldzka Hotel Werminghoff na rogu ul. Bohaterów Monte Cassino i Grunwaldzkiej, zdjęcie ok 1910 r. (TPS) Widok z latarni morskiej w kierunku Górnego Sopotu, na pierwszym planie skrzyŝowanie dawnej ul. Morskiej z ul. Południową, zdjęcie z ok. 1930 r. (TPS) 24

ul. Grunwaldzka ul. Haffnera Ul. Grunwaldzka, widok w kierunku południowym, z lewej strony widoczny budynek hotelu Werminghoff, zdjęcie 1903 r. (BG PAN) ul. Haffnera Widok na łąki dolnego Sopotu i drogę prowadzącą do Willi Stolzenfels, zdjęcie zrobione z góry Browarniczej w ok. 1898 r. (TPS) ul. Haffnera Dolna część ul. Haffnera widziana z tarasu restauracji Dolinny Młyn, zdjęcie z ok. 1900 r. (BG PAN) ul. Haffnera Willa Stolzenfels przy ulicy obecnej ul. Haffnera (Łąkowej), zdjęcie z ok. 1907 r. (TPS) ul. Haffnera Widok na obecną ul. Haffnera ze skarpy Sopockiej, tarasu restauracji Dolinny Młyn, zdjęcie z ok. 1900 r. (BG PAN) Widok na łąki dolnego Sopotu ze wzgórza przy Willi Solzenfels, zdjęcie z 1906 r. 25

ul. Haffnera Hotel Carlton ul. Parkowa 25/27 Widok na alejki Parku Północnego będące przedłuŝeniem dawnej ul. Łąkowej, zdjęcie zrobione ze wzgórza na którym znajduje się willa Stolzenfels, ok 1910 r. Hotel Carlton ul. Parkowa 25/27 Willa Viktoria przemianowana na Willę Boetcher a później Hotel Carlton, widoczna na zdjęciu z ok. 1914 r. (TPS) Hotel Carlton ul. Parkowa 25/27 Ogród Holenderski połoŝony na tyłach Hotelu Carlton, w tle widoczna tylna fasada willi nr. 27, zdjęcie ok. 1925 r. (TPS) Hotel Carlton ul. Parkowa 25/27 Ogród Holenderski połoŝony na tyłach Hotelu Carlton, zdjęcie ok. 1925 r. (TPS) Hotel de Zopot (Kreissa) ul. Bohaterów Monte Cassino 37 Widok z Ogrodu Holenderskiego w kierunku morza i Nadmorskiej Promenady, zdjęcie ok. 1925 r. (TPS) Widok na ul. Morską ze skarpy sopockiej na Dworek mieszczący niegdyś Hotel Kreissa, litografia z ok. 1835 r. (UM Sopot) 26

Hotel de Zopot (Kreissa) ul. Bohaterów Monte Cassino 37 Hotel de Zopot (Kreissa) ul. Bohaterów Monte Cassino 37 Hotel Kreissa wybudowany w latach 1830-1831, zdjęcie z ok. 1900 r. (BG PAN) Hotel Dworcowy ul. Dworcowa 8-10 Kamienica powstała na miejscu dworku mieszczącego Hottel Kreissa, zdjęcie z ok. 1901 r. (BG PAN) Hotel Dworcowy ul. Dworcowa 8-10 Hotel Dworcowy przemianowany na Wiener Cafe, widziany z głównego rynku, zdjęcie z ok. 1918 r. Hotel Eden ul. Kordeckiego 4/6 Hotel Dworcowy widziany od strony głównego rynku, zdjęcie ok. 1910 r. (TPS) Hotel Hortensja ul. Powstańców Warszawy 1-3 Budynek Hotelu Eden przy obecnej ul. Kordeckiego, zdjęcie z ok. 1928 r. Hotel Hortensja widziany od strony dawnej ul. Północnej (ul. Powstańców Warszawy), zdjęcie ok. 1920 r. (FDG) 27

Hotel Hortensja ul. Powstańców Warszawy 1-3 Hotel Hortensja ul. Powstańców Warszawy 1-3 Dolny odcinek obecnej ul. Monte Cassino (dawniej ul. Morska). Po prawej stronie widoczne sklepy i werandy budynku Hotelu Hortensja, zdjęcie ok. 1920 r. (PAH) Hotel Hortensja ul. Powstańców Warszawy 1-3 Dolny odcinek obecnej ul. Monte Cassino. Po prawej stronie widoczne sklepy i werandy budynku Hotelu Hortensja, zdjęcie 1935 r. (TPS) Hotel Hortensja ul. Powstańców Warszawy 1-3 Widok z latarni morskiej na dolną część obecnej ul. Bohaterów Monte Cassino. Na pierwszym planie po prawej stronie widoczny budynek Kasyna, dalej Hotel Hortensja oraz po lewej stronie Hotel Werminghoff, zdjęcie z ok. 1920 r. (PAH) Hotel Hortensja ul. Powstańców Warszawy 1-3 Widok na wschodnią fasadę Hotelu Hortensja od strony dawnej ul. Północnej, zdjęcie z ok. 1940 r. (FDG GK) Hotel Metropol ul. Bohaterów Monte Cassino 63 Zdjęcie zrobione na werandzie pierwszego piętra Hotelu Hortensja. Na zdjęciu widoczna Hrabina von Crockov wraz z letnikami, zdjęcie z ok. 1930 r. (TPS) Hotel Metropol widziany od strony obecnej ul. Bohaterów Monte Cassino, zdjęcie z ok. 1910 r. (TPS) 28

Hotel Metropol ul. Bohaterów Monte Cassino 63 Hotel Metropol ul. Bohaterów Monte Cassino 63 Hotel Metropol, ul. Bohaterów Monte Cassino i Królowej Jadwigi, zdjęcie z ok. 1910 r. (TPS) Hotel Metropol ul. Bohaterów Monte Cassino 63 Hotel Metropol, widziany od strony obecnej ul. Bohaterów Monte Cassino ku Zatoce Gdańskiej, zdjęcie z ok. 1910 r. (TPS) Hotel Metropol ul. Bohaterów Monte Cassino 63 Hotel PlaŜowy, Zur Traube stojący dawniej na miejscu Hotelu Metropol, zdjęcie z ok. 1906 r. Hotel Parkowy ul. Grunwaldzka 1-3 Fasada Hotelu Metropol widziana z obecnej ul. Monte Cassino, zdjęcie z 1930 r. (TPS) Hotel Parkowy ul. Grunwaldzka 1-3 Hotel Parkowy przed przebudową, widziany od strony ul. Grunwaldzkiej, zdjęcie z około 1915 r. (PAH) Hotel Parkowy podczas parady jeźdźców rozpoczynającej sopocki tydzień sportu, zdjęcie 1936 r. (TPS) 29

Hotel Parkowy ul. Grunwaldzka 1-3 Hotel PlaŜowy ul. Emilii Plater 7-9 Hotel Parkowy widziany od strony ul. Grunwaldzkiej, zdjęcie z 1930 r. (GK) Hotel Pod Starym Bardem ul. Morska 14-16, ul. Powstańców Warszawy 7-9 Hotel PlaŜowy, widziany od strony Północnej Promenady, zdjęcie z ok. 1929 r. Hotel Pod Starym Bardem ul. Morska 14-16, ul. Powstańców Warszawy 7-9 Dawny przebudowany lokal Kakadu, później Hotel Pod Starym Bardem, zdjęcie ok. 1940 r. (TPS) Hotel Pod Starym Bardem ul. Morska 14-16, ul. Powstańców Warszawy 7-9 Widok ul. Północnej od strony parku Grand Hoelu (Hotelu Kasyno). W tle widoczny nie przebudowany jeszcze budynek Kawiarni Cesarskiej (później Kakadu), zdjęcie z początku XX w. (FDG, GK) Hotel Pod Starym Bardem ul. Morska 14-16, ul. Powstańców Warszawy 7-9 Kawiarnia Cesarska, dawny budynek kawiarni (później Kakadu) znajdujący się na przeciwko domu zdrojowego, zdjęcie z ok. 1910 r. Wnętrze Keiser Cafe (Bes. Richard Steinbeiss), zdjęcie z ok. 1910 r. (TPS) 30

Hotel Pomorski Dwór ul. Kościuszki 12 Hotel Pomorski Dwór ul. Kościuszki 12 Frontowa fasada hotelu Pomorski Dwór na fotografii pochodzącej z końca XIX w. Hotel Victoria ul. Chopina 12 Hotel Pomorski Dwór na fotografii przedstawiającej panoramę Sopotu. W dolnej części fotografii widoczna obecna ul. Kościuszki i ul. Chopina oraz budynek Hotelu, zdjęcie z ok. 1900 r. (TPS) Hotel Victoria ul. Chopina 12 Hotel Victoria na początku XX w., zdjęcie (repr. A. Klejna) Hotel Werminghoff ul. Bohaterów Monte Cassino 60 Odbudowany Hotel Victoria, zdjęcie druga połowa XX przed rozbiórką w 1971 r. (F. Mamuszka) Hotel Werminghoff ul. Bohaterów Monte Cassino 60 Hotel Werminghoff znajdujący się na rogu obecnej ul. Grunwaldzkiej i ul. Monte Cassino, zdjęcie z ok. 1900 r. (TPS) Hotel Werminghoff, widziany od strony parku zdrojowego, obecnej ul. Grunwaldzkiej, zdjęcie z ok. 1897 r. (TPS) 31

Hotel Werminghoff ul. Bohaterów Monte Cassino 60 ul. Jagiełły Hotel Werminghoff, widok od strony obecnej ul. Grunwaldzkiej na ul. Monte Cassino, zdjęcie z 1901 r. (TPS) ul. Jagiełły Dawna ul. Dworu Szwedzkiego (obecnie ul. Jagiełły), zdjęcie z ok. 1900 r. (BG PAN) ul. Jagiełły Widok na obecną ul. Władysława Jagiełły, zdjęcie z ok. 1904 r. (TPS) Kamienica Bankowa Plac Konstytucji 3 Maja 1 Dawna ul. Dworu Szwedzkiego, zdjęcie z ok. 1900 r. (TPS) Kamienica Bankowa Plac Konstytucji 3 Maja 1 Kamienica Bankowa z widocznym frontowym wejściem i szyldem Prywatnego Akcyjnego Banku Gdańskiego, zdjęcie z 1918 r. Kamienica Bankowa Viktora Lietzaua właściciela zakładu optycznego w Gdańsku, widok na rynek główny, zdjęcie z ok. 1900 r. (TPS) 32

Kamienica Bankowa Plac Konstytucji 3 Maja 1 Kamienica Braci Wetzel ul. Bohaterów Monte Cassino 19 Kamienica Bankowa widoczna na fotografii przedstawiającej rynek główny oraz Kościów św. Jerzego, zdjęcie z ok. 1903 r. (TPS) Kamienica Braci Wetzel ul. Bohaterów Monte Cassino 19 Kamienica Braci Wetzel widziana od strony ul. Morskiej, zdjęcie z ok. 1900 r. (BG PAN) Kamienica Mendelsohna ul. Bohaterów Monte Cassino 21 Kamienica Braci Wetzel na zdjęciu przedstawiającym Rynek oraz Dom Towarowy Fastów, zdjęcie z ok. 1900 r. (TPS) Kaplica Polska ul. Powstańców Warszawy 15 Pierwotny wygląd budynku, na miejscu którego powastała Kamienica Mendelsohna, zdjęcie z ok. 1905 r. (TPS) Kapliczka Stella Maris ul. Malczewskiego 1a Widok na dawną ul. Północną, wejście do Parku Północnego. Po lewej stronie między zabudowaniami widoczna Kaplica Polska, zdjęcie ok. 1907 r. Kapliczka u zbiegu obecnej ul. Malczewskiego i Al. Niepodległości, zdjęcie z ok. 1931 r. (Sopot Kronika XX w.) 33

Karczma Sopocka (XV) Al. Niepodległości 111 Karczma Sopocka (XV) Al. Niepodległości 111 Litografia przedstawiająca Sopot oraz panoramę na Zatokę Gdańską. Na pierwszym planie widoczne zabudowania Karczmy Sopockiej, litografia z 1825 r. wg. C.G. Ludwiga (UM Sopot) Karczma Sopocka (XV) Al. Niepodległości 111 Widok na obecną Al. Niepodległości i wozownię Karczmy Sopockiej przed jej rozbiórką, zdjęcie z ok. 1900 r. (TPS) ul. Kasprowicza Rozbiórka wozowni Karczmy Sopockiej i kładzenie bruku na obecnej Al. Niepodległości, zdjęcie z 1901 r. (TPS) Kasyno Plac Zdrojowy 1 Widok na Cesarskie wzgórze, Restauracja i Hotel Powiertzne Sanatorium. W dole widoczna obecna ul. Reymonta i ul. Kasprowicza, zdjęcie ok. 1908 r. (TPS) Kasyno Plac Zdrojowy 1 Kasyno Sopockie w budynku Domu Zdrojowego widziane od strony głównego wejścia, zdjęcie ok. 1930 r. (TPS) Widok na budynki domu zdrojowego oraz kasyno z latarni morskiej w Sopocie, zdjęcie z ok. 1940 r. 34

Kasyno Plac Zdrojowy 1 Kasyno Plac Zdrojowy 1 Widok na budynki trzeciego domu zdrojowego i plac zdrojowy, po lewej stronie widoczny gmach kasyna, zdjęcie ok. 1930 r. Kasyno Plac Zdrojowy 1 Ulica Północna (obecnie Powstańców Warszawy) i przylegający do niej gmach Domu Zdrojowego wraz z kasynem, zdjęcie ok. 1920 r. Klub Tenisowy ul. Ceynowy 5-7 Kasyno widziane od strony dzisiejszej ul. Powstańców Warszawy, zdjęcie z 1930 r. (TPS) Klub Tenisowy ul. Ceynowy 5-7 Kort tenisowy wybudowany w 1897 r. na terenie Parku Północnego, zdjęcie 1904 r. (TPS) Klub Tenisowy ul. Ceynowy 5-7 Kort wraz klubem tenisowym, przy obecnej ul. Ceynowy 5, zdjęcie ok 1911 r. Budynek klubu tenisowego przy kortach, zdjęcie 1913 r. (TPS) 35

Klub Tenisowy ul. Ceynowy 5-7 ul. Kolberga Kort tenisowy i korty podczas turnieju tenisowego, zdjęcie z ok. 1930 r. ul. Kolberga Ujęcie wody u zakończenia obecnej ul. Kolberga otwierające malowniczą drogę prowadzącą w wąwozie do osady Gołębiewo. Zdjęcie z ok. 1920 r. (TPS) ul. Kopernika Ujęcie wody oraz głaz narzutowy upamiętniający jego otwarcie w 1926 r. u zakończenia obecnej ul. Kolberga, zdjęcie z ok. 1920 r. (TPS) Kościół Gwiazdy Morza ul. Kościuszki 19-12 Zdjęcie z widokiem na Dolinę Owczą. W tle widoczne Powietrzne Sanatorium na Cesarskim Wzgórzu, a na pierwszym planie nieistniejący pawilon ogrodowy oraz most przy ul. Wybickiego, dalej widoczna kamienica przy ul. Armii Krajowej oraz ul. Kopernika, zdjęcie z 1906 r. (TPS) Kościół Gwiazdy Morza ul. Kościuszki 19-12 Kościół Gwiazda Morza widziany od strony nawy połnocnej z zaplecza gospodarczego parceli Hotelu Victoria, zdjęcie z ok. 1912 r. (BG PAN) Kościół Gwiazda Morza widziany od strony nawy połnocnej, zdjęcie z ok. 1912 r. (TPS) 36

Kościół Gwiazdy Morza ul. Kościuszki 19-12 Kościół św. Jerzego ul. Plac Konstytucji 3 Maja 2 Niezrealizowany projekt kościoła Gwiazdy Morza, który miał powstać na kościelnej posesji bliŝej obecnej ul. Kościuszki Kościół św. Jerzego ul. Plac Konstytucji 3 Maja 2 Kościół św. Jerzego i Kapliczka św. Wojciecha, widziany od strony kamienicy przy Rynku (obecnie Plac Konstytucji 3 Maja), zdjęcie z połowy XX w. Kościół św. Jerzego ul. Plac Konstytucji 3 Maja 2 Plac Konstytucji 3 Maja z Kościołem św. Jerzego i dawny rynek, zdjęcie z ok. 1915 r. (TPS) Kościół św. Jerzego ul. Plac Konstytucji 3 Maja 2 Kościół św. Jerzego w budowie w latach 1899-1900, zdjęcie z ok. 1900 r.(tps) Kościół św. Jerzego ul. Plac Konstytucji 3 Maja 2 Kościół widziany z Placu Konstytucji 3 Maja i ul. Dworcowej, zdjęcie z ok. 1920 r. (TPS) Kościół garnizonowy św. Jerzego widziany od strony poczty sopockiej, zdjęcie z ok. 1903 r. (TPS) 37

Kościół Zbawiciela ul. Piastów 5 ul. Kościuszki Ewangelicki Kościół Zbawiciela w parku południowym, zdjęcie z ok. 1935 r. (TPS) ul. Kościuszki Widok na główne skrzyŝowanie obecnej ul. Kościuszki (dawniej szkolnej), widoczny hotel dworcowy z 1871 r., oraz poczta sopocka, zdjęcie z ok. 1903 r. (TPS) ul. Kraszewskiego SkrzyŜowanie dzisiejszej ul. Chopina i ul. Kosciuszki, zdjęcie z 1935 r. (zbiór M. Konoblaucha, TPS) ul. Królowej Jadwigi Kamienny Potok - Restauracja Hermann Doerks, mieszcząca sie w budynku przy Broombeeertalweg 21/23 w latach 1884-1924 r. ul. Królowej Jadwigi Widok na obecną ul. Królowej Jadwigi, zdjęcie z ok. 1900 r. SkrzyŜowanie ul. Królowej Kadwigi i Monte Cassino, widok na Hotel Metropol i obecną ul. Królowej Jadwigi, zdjęcie ok. 1900 r. (TPS) 38

ul. KsiąŜąt Pomorskich Księgarnia Muzyczna ul. Bohaterów Monte Cassino 31 Zdjęcie zrobione od strony obecnej ul. Sobieskiego. Po lewej stronie widoczne wzniesione w latach 1929-1932 wyŝsze liceum, zdjęcie 1928 r. (TPS) Księgarnia Muzyczna ul. Bohaterów Monte Cassino 31 Kamienica Księgarni Muzycznej Constantina Ziemssena, po prawej stronie widoczny urząd gminy na obecnym Placu 3 Maja, zdjęcie ok. 1895 r. (FDG, GK) Księgarnia Muzyczna ul. Bohaterów Monte Cassino 31 Księgarnia Muzyczna i rynek miejski na obecnym Placu 3 Maja, zdjęcie z ok. 1900 r. ul. KsięŜycowa Budynek Księgarni Muzycznej widok od strony głównego rynku, zdjęcie ok. 1940 r. (TPS) Latarnia Morska ul. Plac Kuracyjny 3 Widok na ul. KsięŜycową i ul. OkręŜną, oraz osiedle kombatantów wojennych, zdjęcie ok 1950 r. (zdjęcie zrobiono z części wzgórza Keiser Sthul, powstałego w skutek wydobycia gliny - potocznie zwanego Limber. Na foto planie z 1933 r. ulice oraz osiedle nie istnieje) Latarnia, widok z placu kuracyjnego, zdjęcie z ok. 1904 r. (TPS) 39

Latarnia Morska ul. Plac Kuracyjny 3 Latarnia Morska ul. Plac Kuracyjny 3 Latarnia morska i zakład balneologiczny z okresu drewnianego domu zdrojowego, zdjęcie z ok. 1904 r. (TPS) Latarnia Morska ul. Plac Kuracyjny 3 Komin zakładu balneologicznego zabudowany później latarnią, zdjęcie 1890 r. (TPS) Łazienki Północne Al. Mamuszki 30 Latarnia morska w okresie dwudziestolecia międzywojennego, zdjęcie podpisano "Sopoty, Łazienki", ok. 1920 r. (FDG GK) Łazienki Północne Al. Mamuszki 30 Łazienki Północne w budowie, zdjęcie autorstwa Johna Faltina, 1903 r. (DS) Łazienki Północne Al. Mamuszki 30 Łazienki Północne, zdjęcie od strony parku, zdjęcie z ok. 1905 r. (TPS) Łazienki Północne wybudowane w 1903 roku, zdjęcie z ok. 1905 r. (TPS) 40

Łazienki Północne Al. Mamuszki 30 Łazienki Północne Al. Mamuszki 30 Łazienki Północne widziane od strony zatoki, zdjęcie z 1905 r. Łazienki Północne Al. Mamuszki 30 Łazienki Północne widziane od strony zatoki, zdjęcie z ok. 1905 r. (TPS) Łazienki Północne Al. Mamuszki 30 Łazienki Północne widziane od strony alejek Parku Północnego, zdjęcie z ok. 1904 r. Łazienki Północne Al. Mamuszki 30 Łazienki Północne widziane od strony alejek Parku Północnego, zdjęcie z ok. 1907 r. Łazienki Południowe Al. Wojska Polskiego 1 Łazienki Północne widziane z latarni morskiej, zdjęcie z 1906 r. (TPS) Łazienki Południowe widok od strony alejek Parku Południowego, zdjęcie z ok. 1910 r. (TPS) 41

Łazienki Południowe Al. Wojska Polskiego 1 Łazienki Południowe Al. Wojska Polskiego 1 Łazienki Południowe widok z nadmorskiej promenady, zdjęcie z ok. 1910 r. (TPS) Łazienki Południowe Al. Wojska Polskiego 1 Drewniane Łazienki Południowe, drewniana fasada, zdjęcie z ok. 1910 r. (TPS) ul. ŁuŜycka Łazienki Południowe widziane od strony plaŝy i zatoki, zdjęcie ok. 1910 r. ul. Malczewskiego Kamień dziękczynny na skrzyŝowaniu ul. ŁuŜyckiej i Wejcherowskiej, upamiętniający wybudowane w latach 1938-1939 osiedla w Kamiennym Potoku, zdjęcie 1938 r. Skuty obecnie napis głosi: "To osiedle zostało poświęcone niemieckim robotnikom w pięciolecie pracy narodowosocjalistycznej. Sopot 1938 r." (kurki.de) ul. Malczewskiego Dolny odcinek ul. Malczewskiego i Kościół pod wezwaniem NSPN - dawniej kaplica cmentarna, 1947 r. Przejście graniczne na Drodze Wielkokackiej (górny odcinek ul. Malczewskiego, ul. Sopocka) z posterunkiem polskim, zdjęcie 1937 r. (kurki.de) 42

ul. Małopolska Al. Mamuszki Górna część obecnej ul. Małopolskiej w Kamiennym Potoku. na pierwszym planie widoczne domy przy obecnej ul. Obodrzyców, zdjęcie z ok. 1940 r. (BG PAN) Al. Mamuszki Połnocna Promenada widziana od strony łazienek północnych w kierunku mola. Na zdjęciu widoczna nie istniejąca juŝ dzisiaj altanka, zdjęcie z ok. 1908 r. Al. Mamuszki Promenada w Parku Północnym i galerią sztuki znajdująca się nieopodal plaŝy, zdjęcie ok. 1930 r. (TPS) Al. Mamuszki Łazienki Północne znajdujące się na szlaku północnej promenady, zdjęcie ok. 1910 r. (TPS) Al. Mamuszki Północny kraniec Północnej Promenady biegnącej w kamiennym potoku w kierunku Gdyni, zdjęcie 1941 r. (TPS) Łazienki Północne tuŝ po wybudowaniu w 1903 r. znajdujące się przy Północnej Promenadzie, zdjęcie ok. 1903 r. (TPS) 43

ul. Mickiewicza ul. Mickiewicza Panorama miasta, na pierwszym planie ul. Mickiewicza, zdjęcie z ok. 1910 r. (TPS) ul. Mickiewicza Panorama na Dolinę siedlisko, na pierwszym planie obecne ul. Mickiewicza, zdjęcie 1915 r. (TPS) Młyn w Kamiennym Potoku ul. Młyńska 11 Promenada spacerowa przy zbiegu ulic Orzeszkowej i Mickiewicza, zdjęcie ok. 1915 r. (TPS) Młyn w Kamiennym Potoku ul. Młyńska 11 Młyn na Kamiennym Potoku z widocznym stawem młyńskim, zdjęcie z 1904 r. (BG PAN) Molo ul. Plac Kuracyjny Młyn papierniczy w Kamiennym Potoku widziany od strony zabudowań mieszkaalno gospodarczych młynarza, zdjęcie z 1914 r. (PAH) Dereniane molo po wydłuŝeniu, fotografia zrobiona pod koniec XIX w. w ok. 1880 r. (US Library of Congress) 44

Molo ul. Plac Kuracyjny Molo ul. Plac Kuracyjny Widok z mola w kierunku Drugiego Domu Zdrojowego, fotografia zrobiona pod koniec XIX w. w ok. 1880 r. (US Library of Congress) Molo ul. Plac Kuracyjny Molo w latach czterdziestych XX w., zdjęcie z przybudówki kończącej konstrukcję mola, zdjęcie z ok. 1940 r. (TPS) Molo ul. Plac Kuracyjny Fotomontarz ukazujący zeppelin unoszący się nad molem w Sopocie, w tle widoczny Cassino Hotel (Gdand Hotel), zdjęcie ok. 1940 r. Molo ul. Plac Kuracyjny Zdjęcie wykonane z okna pokoju hotelowego Hotelu Cassino (obecnie Grand Hotel) w kierunku mola i plaŝy, zdjęcie z ok. 1940 r. (TPS) ul. Moniuszki Molo w latach trzydziestych XX w. na kolorowym zdjęciu ukazującym w tle III Dom Zdrojowy, zdjęcie ok. 1930 r. (PAH) Widok na obecną ul. Moniuszki, w tle widoczna strzelnica miejska, zdjęcie z ok. 1912 r. (TPS) 45

ul. Moniuszki Al. Niepodległości Strzelnica miejska przy obecnej ul. Moniuszki, zdjęcie zrobione przez Johna Faltina w ok. 1912 r. (TPS) Al. Niepodległości Al. Niepodległości w południowym swoim odcinku (dawniej ul. Gdańska), widoczna Szkoła dla Dziewcząt oraz skrzyŝowanie z obecną ul. Wybickiego, zdjęcie z ok. 1900 r. (BG PAN) Al. Niepodległości Al. Niepodległości, widok w stronę Gdańska, historycznie główskrzyŝowanie Sopotu, zdjęcie 1904 r. (BG PAN) Al. Niepodległości Al. Niepodległości, widok ze skrzyŝowania z ul. Podgórną w kierunku Gdyni (ul. Pomorska), w ooddali widoczny budynek Karczny Sopockiej, zdjęcie z 1910 r. Al. Niepodległości Al. Niepodległości, widok w kierunku gdańska, zdjęcie ok. 1905 r. (BG PAN) Al. Niepodległości, skrzyŝowanie z obecną ul. Malczewskiego, przebudowa ulicy w latach 30 XX w. (Sopot Kronika XX w.) 46

Al. Niepodległości ul. Obodrzyców Al. Niepodległości, skrzyŝowanie z obecną ul. Goyki, zdjęcie ok. 1931 r. (Sopot Kronika XX w.) ul. Obodrzyców Ulica Obodrzyców oraz kamień ustawiony obok ówczesnego Domu MłodzieŜy (obecnie przedszkole) upamiętniający wybudowane w latach 1938-1939 przez Narodowosocjalistyczne Towarzystwo Opiekuńcze (NS-Siedlugsverein Zoppot) osiedla w Kamiennym Potoku. ul. Obrońców Westerplatte Ulica Obodrzyców, zdjęcie ok. 1938r., widok ze wzgórza. ul. Obrońców Westerplatte Most wiszący nad prakiem w wąwozie, nad nim biegnie obecna ul. Obrońców Westerplatte, zdjęcie z ok. 1901 r. (TPS) ul. Obrońców Westerplatte ul. Wpowstańców Westerplatte, domy nr 8 i 9, zdjęcie z ok. 1900 r. (TPS) ul. Wpowstańców Westerplatte, domy nr 8 i 9, zdjęcie z ok. 1900 r. (TPS) 47

ul. Ogrodowa Opera Leśna ul. Moniuszki 12 Willa przy ul. Ogrodowej 12, stanowiąca przykład nowej architektury zastępującej stojące tu niegdyś domy rybackie zdjęcie ok. 1930 r. Opera Leśna ul. Moniuszki 12 Przebudowa sceny Opery Leśnej w Sopocie, zdjęcie 1966 r. (TPS) Opera Leśna ul. Moniuszki 12 Opera Leśna, zdjęcie z Czerwca/ Lipca 1929 r. podczas przedstawień opery Wagnera, zdjęcie 1929 r. (TPS) Opera Leśna ul. Moniuszki 12 Opera Leśna zbudowana w 1909r, zdjęcie z ok. 1915 r. (TPS) Palmiarnia i Ogrodnictwo Miejskie ul. Grottgera 11 Scena Opery Leśnej z widoczną scenografią, zdjęcie z ok. 1915 r. (TPS) Budynek palmiarni na zdjęciu panoramy Sopotu wraz z UjeŜdŜalnią Koni, zdjęcie z ok. 1920 r. (TPS) 48

Palmiarnia i Ogrodnictwo Miejskie ul. Grottgera 11 Pawilon Sztuki Al. Mamuszki 1 Palmiarnia widoczna na panoramie Sopotu, zdjęcie z ok. 1910 r. (WFG) Pawilon Sztuki Al. Mamuszki 1 Pawilon Sztuki z roku 1911 w Parku Północnym, zdjęcie z ok. 1920 r. (BG PAN) Pensjonat Dom Polski ul. Grunwaldzka 11 Pawilon Sztuki w Parku Północnym, zdjęcie z ok. 1930 r. (TPS) Pensjonat Dom Polski ul. Grunwaldzka 11 Widok na nie istniejące budynki pensjonatu Dom Polski Wiktora Kulerskiego przy dawnej ul. Południowej, zdjęcie z ok. 1934 r. (Sopot Kronika XX w.) Pensjonat Quo Vadis ul. Powstańców Warszawy 5 Pensjonat Dom Polski Wiktora Kulerskiego widziany od strony parku południowego, zdjęcie z ok. 1920 r. Willa i pensjonat Quo Vadis Alfonsa Chmielewskiego, znajdujący się przy dawnej ul. Północnej 5 na przeciwko Domu Zdrojowego, zdjęcie 1909 r. (Niektóre informacje o Sopotach oraz Kwestya Kaszubska) 49

Pensjonat Schauffler ul. Dąbrowskiego 2-4 Poczta ul. Kościuszki 2 Dawny Pensjonat Katinki Schauffler, kamienica przy obecnej ul. Dąbrowskiego 2-4, zdjęcie z 1914 r. ul. Podjazd Nieprzebudowany jeszcze budynek poczty przy dawnej ul. Szkolnej, zdjęcie z ok. 1900 r. (BG PAN) ul. Podjazd Nie istniejący w całości budynek przy placu Konstytucji 3 Maja i ul. Podjazd, ze sklepami na parterze i mieszkaniami na wyŝszych kondygnacjach, zdjęcie z ok. 1913 r.(bg PAN) ul. Podjazd Ulica Podjazd zbudowana w 1907 r., kamienice wybudowane przez architekta Josefa Moschalla, zdjęcie zima 1907 r.(bg PAN) ul. Podjazd Ulica podjazd w czasie powodzi, zdjęcie z ok. 1930 r. (BG PAN) SkrzyŜowanie ul. Dworcowej i ul. Podjazd, na zdjęciu widoczny Hotel Dworcowy wybudowany w 1871 r., zdjęcie ok. 1910 r. (TPS) 50

ul. Poniatowskiego ul. Powstańców Warszawy Willa Claaszena przy obecnej ul. Poniatowskiego 8, zdjęcie z ok. 1910 r. ul. Powstańców Warszawy Widok na nieistniejący Trzeci Dom kuracyjny i Kasyno przy dawnej ul. Północnej. Z lewej strony widoczna nieistniejąca przedwojenna zabudowa ul. Monte Cassino i Hotel Werminghoff, zdjęcie z ok. 1940 r. ul. Powstańców Warszawy Widok na obecną ul. Powstańców Warszawy oraz przylegające tereny Parku Północnego w 1899 r. ul. Powstańców Warszawy Ul. Północna (obecnie Powstańców Warszawy) na początku wieku, zdjęcie ok. 1900 r. (TPS) ul. Powstańców Warszawy Ul. Północna na wysokości terenów Parku Północnego, zdjęcie wykonane przez Johna Faltina w ok. 1900 r. (BG PAN) Widok ze Wzgórza Piwowara (później Stolzenfels) w kierunku ul. Morskiej i Zatoki Gdańskiej. Na pierwszym planie widoczne załoŝenia Parku Północnego oraz obecna ul. Winieckiego, ul. Haffnera i ul. Powstańców Warszawy, zdjęcie koniec XIX w. (TPS) 51

ul. Powstańców Warszawy ul. Powstańców Warszawy Fotografia zrobiona zw wzgórza Piwowara nieopodal Willi Stolzenfels w kierunku Parku Północnego. Widoczny Plac Mancowy oraz Łazienki Północne, oraz zabudowa willowa przy dawnej ul. Północnej, zdjęcie z 1908 r. (TPS) Ratusz Miejski ul. Kościuszki 25-27 Ul. Północna (obecnie Powstańców Warszawy) z widokiem na tylnią część domu zdrojowego, zdjęcie 1944 r. Ratusz Miejski ul. Kościuszki 25-27 Willa Fewsona spełniająca funkcję ratusza w latach 1900-1911, zdjęcie z ok. 1903 r. (BG PAN) Ratusz Miejski ul. Kościuszki 25-27 Budynek dawnego ratusza miejskiego mieszczący się w Willi Fewsona, zdjęcie sporządzone przez Johna Faltina w ok. 1900 r. (BG PAN) Ratusz Miejski ul. Kościuszki 25-27 Budynek nowego ratusza miejskiego projektu Paula Puchmuellera, zdjęcie z 1925 r. (TPS) Budynek ratusza miejskiego widziany od frontu, zdjęcie z 1925 r. (TPS) 52

ul. Reja Remiza StraŜacka ul. Armii Krajowej 105,109 Pętla autobusowa i tramwajowa na ul. Reja i Al. Niepodległości, zdjęcie ok. 1950 r. (FDG) Restauracja Brauershoehe ul. Zamkowa Góra 3-5 Remiza straŝacka przy ul. Armii Krajowej, dawnej ul. Królewskiej, zdjęcie ok. 1900 r. (TPS) Restauracja Brauershoehe ul. Zamkowa Góra 3-5 Zdjęcie wykonane 20 stycznia 1903 r. przez Johna Faltina, ruiny restauracji na Wzgórzu Piwowara, 1903 r. (FDG, GK) Restauracja Brauershoehe ul. Zamkowa Góra 3-5 Widok na wzgórze piwowarskie i restauracje, z charakterystycznymi schodkami prowadzącymi z alejek nadmorskich na wzgórze, zdjęcie koniec XIX w. (TPS) Restauracja Brauershoehe ul. Zamkowa Góra 3-5 Widok z alejek nadmorskich na wzgórze piwowarskie, zdjęcie z końca XIX w. (TPS) Zdjęcia przedstawiające wzgórze piwowarskie, oraz znajdujący się na niej pawilon kawiarniany, zdjęcie z końca XIX w. 53

Restauracja Brauershoehe ul. Zamkowa Góra 3-5 Restauracja Dolinny Młyn ul. Winieckiego 49 Restauracja Brauerhoehe na wzgórzu piwowarskim, fotografia z 1899 r. (TPS) Restauracja Dolinny Młyn ul. Winieckiego 49 Zajazd Dolinny Młyn na litografii pochodzącej z 1903 r. (UM Sopot) Restauracja Dolinny Młyn ul. Winieckiego 49 Budynek zajazdu Dolinny Młyn i samego młyna z ok. 1904 r. (TPS) Restauracja Dolinny Młyn ul. Winieckiego 49 Restauracja Dolinny Młyn widziana od strony skarpy sopockiej, zdjęcie z 1904 r. (TPS) Restauracja Dolinny Młyn ul. Winieckiego 49 Widok z restauracji Dolinny Młyn w kierunku obecnej ul. Winieckiego, ul. Haffnera (dawniej Łąkowej) oraz Zatoki Gdańskiej, zdjęcie z ok. 1900 r. (TPS) Kawiarnia popołudniowa Młyn Dolinny widziana od strony parku, zdjęcie z ok. 1900 r. 54

Restauracja Dolinny Młyn ul. Winieckiego 49 Restauracja Dolinny Młyn ul. Winieckiego 49 Frontowy taras kawiarni i restauracji Młyn Dolinny, zdjęcie z 1916 r. Restauracja Dolinny Młyn ul. Winieckiego 49 Stoliki kawiarniane znajdujące się niegdyś przed budynkiem restauracji Młyn Dolinny, zdjęcie z ok. 1900 r. Restauracja Górski Zamek ul. Zamkowa Góra Stoliki kawiarniane znajdujące się niegdyś przed budynkiem restauracji Młyn Dolinny, zdjęcie z ok. 1900 r. Restauracja Górski Zamek ul. Zamkowa Góra Restauracja Górski Zamek przy obecnej ul. Zamkowa Góra, zdjęcie z ok. 1925 r. (TPS) Restauracja Górski Zamek ul. Zamkowa Góra Budynek restauracji Górski Zamek widziany od strony północnej znad potoku Swelinii, zdjęcie z ok. 1900 r. (TPS) Restauracja Górski Zamek widziana z wydm plaŝy sopockiej, zdjęcie z 1922 r. 55

Restauracja Górski Zamek ul. Zamkowa Góra Restauracja Górski Zamek ul. Zamkowa Góra Widok na restaurację z plaŝy w rejonie Kamiennego Potoku oraz ujścia rzeczki Swelini, zdjęcie z ok. 1900 r. (TPS) Restauracja Górski Zamek ul. Zamkowa Góra Widok z tarasu restauracji Górski Zamek, na którym niegdyś znajdowały się stoliki kawiarniane i rozciągał widok na Zatokę Gdańską, zdjęcie z ok. 1920 r. (TPS) Restauracja Górski Zamek ul. Zamkowa Góra Widok z wnętrza restauracji z głównego salonu restauracyjnego na Zatokę Gdańską, zdjęcie z ok. 1920 r. (TPS) Restauracja Haffner Clause ul. Sobieskiego 9/11 ul. Pulaskiego 2 Wnętrze restauracji Górski Zamek w czasach jej świetności, zdjęcie z 1919 r. (TPS) Restauracja na Wzgórzu Stiewego ul. 23 Marca 16 Restauracja Haffner Clause znajdujący się przy dawnej ul. Haffnera 9/11 z widocznym frontowym ogródkiem oraz stolikami kawiarnianymi, zdjęcie z ok. 1930 r. (TPS) Widok z Królewskiego Wzgorza (Wzgórza Stiewego), widoczne stoliki retauracji oraz punkt widokowy, zdjęcie z końca XIX w. (UM Sopot) 56