Lista tematów na ustny egzamin maturalny z języka polskiego w roku szkolnym 2013/2014 I. LITERATURA 1. Literackie powroty do Arkadii dzieciństwa i młodości. Rozwiń temat odwołując się do wybranych utworów literackich. 2. Omów funkcjonowanie mitu ikaryjskiego w literaturze polskiej. 3. Wybrane motywy antyczne oraz sposób ich funkcjonowania w twórczości wskazanych przez ciebie poetów i pisarzy. 4. Różne sposoby funkcjonowania motywów biblijnych w utworach literackich późniejszych epok. 5. Motyw marności (vanitas) w Księdze Koheleta, poezji średniowiecznej i barokowej. 6. Obraz matki cierpiącej: od średniowiecza do literatury współczesnej. 7. Literackie portrety matek. Omów na przykładach utworów z różnych epok literackich. 8. Pytania o sens cierpienia w Księdze Hioba i innych dziełach literackich. 9. Arkadia i realizm dwa obrazy wsi polskiej w literaturze różnych epok. 10. Postawa radosnego franciszkanizmu i jej kontynuacja w poezji XIX i XX w. 11. Bohater z książką w ręku czyli o znaczeniu lektur w świecie postaci literackich. Omów na wybranych 12. Przedstaw twórczość Jana Kochanowskiego jako źródło inspiracji poetyckiej twórców późniejszych epok. 13. Treny J. Kochanowskiego jako arcydzieło liryki renesansowej i ich kontynuacja w literaturze polskiej. 14. Topos życia jako teatru w literaturze wybranych epok. 15. Zakochani są szaleni rozwiń myśl Horacego odwołując się do wybranych utworów o tematyce miłosnej. 16. Kto ojczyźnie służy, sam sobie służy (P. Skarga). Treści patriotyczne literatury przedrozbiorowej i rozważania o ich ponadczasowej wartości. 17. Przedstaw i oceń najlepsze Twoim zdaniem opisy batalistyczne w literaturze polskiej. 18. Zbrodnia i kara. Omów problem na dowolnie wybranych tekstach literatury polskiej i obcej. 19. Omów, porównaj i oceń model rodziny w wybranych utworach literackich. 20. Przedstaw i oceń konflikt pokoleń literackich na wybranych przykładach. 21. Na wybranych przykładach przedstaw i porównaj bohaterów buntowników wykreowanych na kartach literatury polskiej. 22. Motto, cytat, tytuł, ostatnia scena jako klucz do interpretacji dzieła. Omów na wybranych 23. Koncepcja tragizmu w teatrze antycznym a szekspirowskim. Omów na wybranych przykładach lektur. 24. Przedstaw i porównaj wizerunek kobiety w literaturze romantycznej i pozytywistycznej. 25. Rola przyrody w twórczości Adama Mickiewicza. Rozwiń temat sięgając do różnych utworów poety.
26. Związek biografii z twórczością poetów romantycznych. Omów na wybranym przykładzie. 27. Portrety i karykatury Polaków w literaturze. Analizując utwory z dwóch epok, omów sposoby kreowania postaci, ich rolę w utworze. 28. Folklor jako źródło inspiracji pisarzy różnych epok. Omów problem analizując utwory, np. Ballady i romanse A. Mickiewicza, Wesele ST. Wyspiańskiego, Chłopów W. Reymonta lub inne. 29. Omów funkcjonowanie motywu wędrówki w wybranych utworach literackich. 30. Wielka literatura nie wstydzi się humoru. Czy zgadzasz się z tym sądem? Omów na wybranych przykładach dzieł polskich. 31. Bohaterowie z ludu w twórczości pozytywistów i młodopolan. 32. Omów funkcjonowanie motywu pielgrzyma w polskiej literaturze romantycznej. 33. Literackie przykłady związku człowieka z przyrodą. Omów temat na wybranych przykładach literackich. 34. Miłość jako temat utworów literatury romantycznej. 35. Żołnierz, powstaniec, konspirator bohaterowie literatury polskiej czasów zaborów. Przedstaw i omów temat na przykładzie wybranych dzieł. 36. Heros, wojownik, rycerz, żołnierz. Męska postać w literaturze różnych epok. Przedstaw jego funkcje w wybranych utworach literatury pięknej. 37. Omów funkcjonowanie motywu miasta w literaturze pozytywizmu, modernizmu i XX-lecia międzywojennego. 38. Które postawy i zainteresowania pokolenia romantyków uważasz za najbardziej aktualne i dlaczego? Rozważ na podstawie znanych Ci utworów literatury romantycznej. 39. Twoja koncepcja życia wartościowego opracowana na przykładzie dzieł epoki romantyzmu i pozytywizmu. 40. Motyw pracy w wybranych utworach pozytywizmu, Młodej Polski i XX-lecia międzywojennego. 41. Koncepcja patriotyzmu i związane z nią typy bohaterów w literaturze romantyzmu oraz pozytywizmu. 42. Romantyczny model miłości odzwierciedlony w dziełach literackich późniejszych epok. Omów temat na wybranych 43. Porównaj obrazy poetyckiej fascynacji codziennością w twórczości J. Tuwima, K.I. Gałczyńskiego. 44. Twój region w polskiej geografii życia literackiego i kulturalnego (zjawiska, grupy, twórcy). Przywołaj wybrane przykłady i uzasadnij wybór. 45. Pierwiastki klasyczne w polskiej poezji od Jana Kochanowskiego do Zbigniewa Herberta. Odwołaj się do wybranych tekstów. 46. Jaką funkcję pełni groteska w kreowaniu wizji świata i człowieka? Rozważ zagadnienie sięgając o kilku wybranych tekstów literackich. 47. Przedstaw problem antysemityzmu i holocaustu w literaturze polskiej. Rozważ temat na przykładzie kilku wybranych dzieł. 48. Na czym polega awangardowy charakter widzenia świata i człowieka w literaturze XX-lecia międzywojennego. Omów temat wykorzystując wybrane dzieła literackie. 49. Dowodzi się, że data urodzenia w olbrzymim stopniu determinuje los człowieka. Zinterpretuj sąd, odwołując się do sytuacji i postaw wybranych bohaterów literackich. 50. Bibliografia jako klucz o odczytania twórczości pisarza. Omów na dowolnie wybranych
51. Czy praca może stanowić kryterium wartości człowieka? Rozważ temat w oparciu o przykłady literackie różnych epok. 52. Najciekawsze portrety psychologiczne kobiet w wybranych powieściach okresu pozytywizmu i modernizmu. 53. Być czy mieć? Oto pytanie, na które masz udzielić odpowiedzi w imieniu bohaterów wybranych przez Ciebie utworów literackich. 54. Topos domu rodzinnego w znanych Ci utworach literackich. 55. Satyra, jako sposób widzenia świata w literaturze oświeceniowej i współczesnej. 56. Światopogląd oświeceniowy a romantyczne pojmowanie świata. Omów zagadnienie na wybranych przykładach literackich. 57. Przedstaw portrety Polaków w satyrze na przykładzie utworów z dwóch dowolnie wybranych epok. 58. Groteska jako sposób opisu świata przedstawionego. Zaprezentuj swoje rozważania, odwołując się do wybranych 59. Powstania narodowe jako temat literatury pięknej po 1863 roku. 60. Legendy i mity narodowe w twórczości Wyspiańskiego i Żeromskiego. 61. Czy zgadzasz się ze słowami Wyspiańskiego Chłop potęgą jest i basta. Omów problem odwołując się do utworów różnych epok literackich. 62. Mitologizowanie historii w literaturze różnych epok. Przedstaw zagadnienie na wybranym przykładzie. 63. Człowiek katem i ofiarą. Wskaż różne uwarunkowania postaw i czynów bohaterów w wybranych tekstach literackich. 64. Przedstaw problem tolerancji ukazany w wybranych utworach literatury XIX i XX w. 65. Mesjanizm w polskiej literaturze romantycznej i jego oddźwięk w Weselu ST. Wyspiańskiego. 66. Szaleńcy i buntownicy w utworach romantycznych. 67. Rola poety i poezji w wybranych utworach romantycznych. 68. Topos wędrowca, pielgrzyma, wygnańca w literaturze różnych epok ( ze szczególnym uwzględnieniem romantyzmu). 69. Motywy ludowe i ich rola w dziełach artystów Młodej Polski. 70. Stefan Żeromski wobec tradycji romantycznej i pozytywistycznej. 71. Dekadenckie nastroje w twórczości młodopolskich poetów i ich filozoficzne inspiracje. 72. Walka dobra ze złem jako temat wybranych dzieł literatury romantycznej. 73. Komizm w sposobie przedstawiania rzeczywistości i jego rola w twórczości I. Krasickiego. 74. Obiektywizm czy mitologizacja? Jaki portret Polaków odnajdujesz w literaturze. Odwołaj się do dowolnie wybranych tekstów. 75. Różnorodne sposoby obrazowania przyrody w prozie polskiej. Omów rolę, jaką pełni w utworach. 76. Różne ujęcia apokalipsy w literaturze XX wieku. Omów na wybranych 77. Groteska jako kategoria estetyczna i sposób postrzegania świata w wybranych utworach literackich 78. Groteska jako konwencja literacka w.twórczości wybranego autora ( np. Gombrowicza, Mrożka, Witkacego) 79. Żart i refleksja zastanów się nad rolą różnych sposobów widzenia świata w wybranych utworach literatury staropolskiej i oświeceniowej. 80. Człowiek a środowisko. Określ relację, odwołując się do wybranych tekstów literackich.
81. Pisarz pamięta na czym polega faktograficzna wartość dzieł literatury podejmującej tematykę wojenną. 82. Przedstaw rolę sztuki i artysty w świetle młodopolskich manifestów publicystycznych i poetyckich. 83. Bawi, uczy, a może ocala przed rozpacz Twoje rozważania o roli śmiechu w literaturze. Rozważ na podstawie dowolnie wybranym przykładzie. 84. Jaką rolę pełni fantastyka w twórczości romantyków? Rozważ zagadnienie odwołując się do wybranych tekstów. 85. Pytania o sens ludzkiego buntu stawiane w literaturze polskiej i obcej. Rozważ, odwołując się do wybranych dzieł literackich. 86. Inspiracje biblijne w literaturze XX wieku. 87. Motyw vanitas w literaturze polskiej i obcej. Omów problem, analizując celowo wybrane teksty z różnych epok. 88. W czym przejawia się uniwersalny charakter polskiej literatury i kultury? Uzasadnij, odwołując się do wybranych dzieł sztuki i literatury. 89. Motto, tytuł, ostatnia scena jako klucz do interpretacji dzieła. Przedstaw na wybranych 90. Literatura faktu tylko informacja czy już sztuka? Przedstaw problem na podstawie wybranych utworów. 91. Kreacja bohatera dramatu romantycznego i bohatera dramatu współczesnego analiza porównawcza na wybranych 92. Różne sposoby ukazywania kresów w literaturze polskiej. Omów na wybranych 93. Obraz Litwy w literaturze współczesnej twórczość Miłosza, Konwickiego, Rymkiewicza i innych. 94. Conrad i Camus dwie propozycje moralne bliskie czy przeciwne? Rozważ problem, odwołując się o wybranych dzieł obu autorów. 95. Etos rycerski w ujęciu poważnym i prześmiewczym w tekstach literackich różnych epok. 96. Przedstaw funkcjonowanie motywu wesela w tekstach literackich różnych epok (na wybranych przykładach). 97. Proza kobieca, poezja kobieca czy można wyróżnić kategorie literackie? Opowiedz, analizując wybrane utwory literackie napisane przez kobiety. 98. Świat ludowych wierzeń i wartości oraz jego rola w literaturze. Omów na przykładach wybranych tekstów literackich. 99. Fantastyka jako sposób mówienia o rzeczywistości. Omów na wybranych przykładach literackich. 100. Najciekawsze portrety kobiet w znanych dziełach literackich różnych epok. Uzasadnij swój wybór. 101. Miasto synonim cywilizacji i postępu, czy obszar zepsucia i degeneracji? Rozważ na przykładach wybranych utworów literackich. 102. Literackie wizerunki przyjaźni i przyjaciół. Omów na wybranych 103. Literatura średniowieczna jako źródło wiedzy o Polsce X XV wieków. 104. Fenomen popularności prozy A. Sapkowskiego; analiza i interpretacja wybranych dzieł. 105. Jaką rolę pełnią lektury w kształtowaniu charakteru postaci literackich? Przedstaw na wybranych 106. Postawą postępu są konflikty pokoleń. Rozważ prawdziwość tego twierdzenia odwołując się do literatury i własnych spostrzeżeń.
107. Motywy barokowe w polskiej poezji współczesnej. Rozważ, odwołując się do wybranych tekstów. 108. Sposób kreowania postaci historycznych w literaturze. Rozwiń temat na wybranych 109. Ugrupowania poetyckie XX-lecia międzywojennego wobec tradycji romantycznej. Rozważ, odwołując się do wybranych tekstów. 110. Na czym polega dramat życia i śmierci człowieka w literaturze podejmującej problematykę wojny i okupacji? Rozważ problem, odwołując się do wybranych tekstów literatury faktu. 111. Czy dom i rodzina mogą stać się przewodnią ideą w życiu człowieka? Rozważ zagadnienie odwołując się do wybranych lektur. 112. Jaką rolę odgrywają podróże w czasie i przestrzeni w doświadczeniach życiowych bohaterów literackich? Omów zagadnienie, odwołując się do wybranych utworów literackich. 113. Arkadia, raj, wyspy szczęśliwe Do jakich refleksji skłaniają Cię obrazy krainy szczęścia prezentowane w literaturze różnych epok? 114. Człowiek i władza jako temat literatury XX wieku. 115. Na przykładzie literatury różnych epok przedstaw, jak funkcjonuje motyw świata teatru. 116. Motywy franciszkańskie w twórczości ks. Jana Twardowskiego. 117. Pytania egzystencjalne, niepokoje moralne i poszukiwanie sensu życia w wybranych utworach literackich. 118. Młodzi gniewni wśród twórców i bohaterów literackich. Zaprezentuj swoje przemyślenia na temat przyczyn i sensu ich buntu i ofiary. 119. Literatura w służbie ideologii. Co sądzisz o tym zjawisku? Zilustruj je na przykładzie twórczości wybranych autorów. 120. Anioły i diabły-istoty niematerialne z zaświatów. Przedstaw ich funkcję na podstawie wybranych postaci literackich. 121. Rozważania o współczesnych Ikarach.Bohaterowie lotów podniebnych w literaturze powszechnej i polskiej. 122. Miłość jako żywioł budujący lub niszczący w życiu wybranych bohaterów literackich. 123. Słynne historie miłosne. Odwołując się do wybranych przykładów literackich scharakteryzuj pary kochanków. 124. Relacje między człowiekiem a Bogiem.Przedstaw ważne rozstrzygnięcia tego tematu w wybranych utworach literackich. 125. Motyw pieniądza. Omów jego rolę odwołując się do wybranych dzieł literackich. 126. Relacje rodzice dzieci. Rozważ zagadnienie na podstawie wybranych utworów literatury polskiej i obcej. 127. W świecie dziecięcych marzeń. Omów najpiękniejsze twoim zdaniem utwory dla dzieci. 128. Miasto synonim cywilizacji i postępu czy obszar zepsucia i degradacji? Rozważ na przykładach wybranych utworów literackich. 129. Czy zło leży w naturze ludzkiej? Rozważ na podstawie wybranych utworów literackich. 130. Pokora i bunt jako dominujące postawy człowieka wobec Boga 131. Groteska jako konwencja literacka w twórczości wybranego autora. 132. Porównaj ponury portret człowieka wykreowany w tragediach Szekspira z renesansowymi wzorcami
133. Motyw zagłady w literaturze polskiej. Omów na wybranych przykładach literackich. 134. Czy tytuły : Granica, Przedwiośnie oddają sens ideowy tych powieści? Uzasadnij swoją opinię 135. Portrety par małżeńskich. Omów na przykładzie wybranych utworów literackich. 136. Bunt jako wyraz aktywnej postawy wobec świata. 137. Tyrani i despoci w utworach literackich. Omów na wybranych 138. Rycerze różnych epok. Omów zagadnienie, odwołując się do wybranych utworów literackich. 139. Literacka fascynacja wsią i życiem jej mieszkańców. 140. Różnorodność tematyczna sonetów. Omów na przykładach trzech epok literackich. 141. Portret bohatera chłopskiego. Zaprezentuj na wybranych przykładach literackich. 142. Omów motyw gór i jego funkcje w utworach literackich wybranych epok. 143. Czarne charaktery w literaturze europejskiej 144. Obecność i samotność człowieka w świecie temat obecny nie tylko w literaturze romantycznej. 145. Jakie mechanizmy wpływają na zmianę światopoglądu ludzi? Rozważ, analizując postaci wykreowane w utworach literackich. 146. Miłość jako temat utworów literackich. Zaprezentuj zagadnienie odwołując się do wybranych dzieł. 147. Motyw samotności jego funkcje. Omów zagadnienie odwołując się do różnych utworów literackich
ZWIĄZKI LITERATURY Z INNYMI DZIEDZINAMI SZTUKI 1. Rola muzyki i sposoby jej ukazywania w literaturze. Rozważ problem na wybranym materiale literackim. 2. Przedstaw dzieło literackie i jego adaptację filmową. 3. Przedstaw i porównaj motyw Sądu Ostatecznego w literaturze i sztuce. 4. Zaprezentuj różne wizerunki Matki Bożej w literaturze i sztuce. 5. Motyw tańca w literaturze i sztukach plastycznych. 6. Motyw śmierci w literaturze i sztukach plastycznych. 7. Motyw powstania styczniowego w literaturze i malarstwie. 8. Motyw Stabat Mater Dolorosa w znanych Ci utworach literackich i innych dziedzinach sztuki. 9. Impresjonizm źródłem inspiracji poetów, pisarzy i malarzy. 10. Symbolizm w literaturze, malarstwie i rzeźbie. Omów na wybranych przykładach literatury i sztuki polskiej. 11. Klasyczne piękno w literaturze i sztuce. Omów na wybranych 12. Od Sofoklesa do Becketta. Różne odmiany dramatu w dziejach kultury europejskiej na wybranych 13. Rola stylizacji w tekstach kultury dwóch wybranych epok. Omów na kilku 14. Kolor jako środek ideowego i artystycznego wyrazu. Omów na wybranych przykładach dzieł literackich i malarskich. 15. Stosunek ekranizacji do tekstu literackiego na wybranych 16. Andrzeja Wajdy adaptacje filmowe dzieł literackich. 17. Tatry w literaturze i malarstwie. Dokonaj analizy i interpretacji wybranych dzieł. 18. Kicz i dzieło sztuki. Omówienie istoty dzieła i cech kiczu, na przykładzie analizy wybranych utworów literackich i malarskich. 19. Rola scenografii w teatrze elżbietańskim i współczesnym. Omów analizując wybrane realizacje teatralne (teatr żywego planu, teatr, TV) pod względem podobieństw i różnic. 20. Antyk i Biblia jako źródło motywów w literaturze i malarstwie. Omów zagadnienie, analizując przykłady z dwóch wybranych epok. 21. Uroda i brzydota jako kategorie estetyczne w utworach S. Żeromskiego i wybranych dziełach sztuki Młodej Polski. 22. Cierpienie jako inspiracja w literaturze i malarstwie.rozważ na przykładzie dwóch dzieł dowolnych epok. 23. Motyw Szatana w literaturze i sztuce wybranych epok. 24. Motywy szatańskie i fascynacja nimi w literaturze i sztuce. Omów to zjawisko na podstawie przykładów literackich ( kulturowych). 25. Twój region w polskiej geografii życia literackiego i kulturalnego ( zjawiska, grupy, twórcy). Przywołaj wybrane przykłady i uzasadnij wybór. 26. Porównaj literacką i malarską wizję wsi zaprezentowaną w Chłopach Reymonta i Józefa Chełmońskiego. 27. Wieś polska w literaturze i malarstwie.
JĘZYK 1. Współczesna polszczyzna w radiu i telewizji. Omów problem na wybranych 2. Błędy językowe w artykułach prasowych lub w wypowiedziach prezenterów mediów. 3. Wpływy języków obcych na język polski na przykładzie dwu wybranych epok. 4. Funkcje archaizacji na przykładzie dzieł H. Sienkiewicza. 5. Dokonaj analizy języka różnych reklam. Wyjaśnij, jaki obraz świata one kreują. 6. Omów i oceń funkcje komizmu słownego w dowolnie wybranych dwu tekstach literackich różnych epok. 7. Język jako element charakterystyki bohatera literackiego. Omów na dowolnie wybranych 8. Język sprawozdawców sportowych wobec norm poprawnościowych. Przedstaw zagadnienie na wybranych 9. Zapożyczenia jako sposób bogacenia języka. Omów wpływ dwóch wybranych języków obcych na polszczyznę, uwzględnij uwarunkowania kulturowe i cywilizacyjne. 10. Środki retoryczne w wybranych kazaniach i przemówieniach. 11. Przysłowia i aforyzmy (sentencje) w utworach literackich. Ich rola w tekście omów na wybranych 12. Zabawy słowem w twórczości Tuwima, Gałczyńskiego, Białoszewskiego. 13. Tak mówią znani Polacy. Charakterystyka języka dwóch przedstawicieli świata polityki lub kultury na podstawie analizy zgromadzonego materiału (teksty prasowe lub nagrania). 14. Język propagandy w środkach masowego przekazu (prasie, radiu, telewizji). Omów na wybranych 15. Elementy gwarowe we współczesnej kulturze. Omów zagadnienie na wybranych tekstach literackich, tekstach piosenek lub dialogach filmowych. 16. Najbardziej charakterystyczne cechy gwarowe regionu, w którym mieszkasz ( wypowiedź w oparciu o materiały pomocnicze). 17. Sposób wykorzystania stylizacji gwarowej i jej funkcje w literaturze Młodej Polski. 18. Omów charakterystyczne cechy języka propagandy i reklamy współczesnej. 19. Wpływ języka reklamy na potencjalnego konsumenta. 20. Tak mówią bohaterowie literaccy. Omów języki wybranych postaci ze szczególnym uwzględnieniem cech ujawniających przynależność środowiskową oraz funkcje języka dominującą w wypowiedziach. 21. Przedstaw i zanalizuj tendencje rozwojowe współczesnej polszczyzny.