Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie PRZYKŁADOWE PROGRAMY EDUKACYJNE W OPARCIU O OGRODY POKAZOWE DR INŻ. ARCH. KRAJ. MARTA PISAREK
PLAN WYSTĄPIENIA 1. DEFINICJA OGRODÓW TEMATYCZNYCH I POKAZOWYCH 2. STAN OGRODÓW POKAZOWYCH W POLSCE 3. OGÓLNE ZASADY PROJEKTOWANIA OGRODÓW POKAZOWYCH 4. ZASTOSOWANIE OGRODÓW POKAZOWYCH W ZAGRODACH EDUKACYJNYCH 5. ZAGRODY EDUKACYJNE PRZYJAZNE OWADOM 6. ZAGRODY EDUKACYJNE PRZYJAZNE ZWIERZĘTOM OWADOŻERNYM
DEFINICJA OGRODÓW TEMATYCZNYCH OGRODY TEMATYCZNE TO OGRODY ZOOLOGICZNE, OGRODY BOTANICZNE LUB INNE PARKI Z OKREŚLONYM TEMATEM WRAZ Z OBIEKTAMI TOWARZYSZĄCYMI, NALEŻĄCYMI DO INNEJ KATEGORII PRZEZNACZENIA TERENU. OGRODY POKAZOWE (GARDEN SHOW) MOGĄ BYĆ JEDNYM Z ELEMENTÓW SKŁADOWYCH OGRODÓW TEMATYCZNYCH LUB STANOWIĆ SAMODZIELNĄ JEDNOSTKĘ.
STAN OGRODÓW POKAZOWYCH W POLSCE Nazwa Rok założenia Pow. (ha) Właściciel Lokalizacja Ogrody pokazowe Kapias 1979 4,5 Bronisław i Wojciech Kapias Goczałkowice, ul. Świętej Anny 4, woj. śląskie Ogrody do zwiedzania 1983/2001 1,5 Maciej i Mateusz Milczyńscy Dankowice, ul. Podlesie 1, woj. śląskie Ogrody japońskie Antoni Pudełko 2003 0,18 Antoni Pudełko Pisarzowice, ul. Ogrodnicza 2, woj. śląskie Ogród japoński 1980/2003 0,1 Edward Majcher Jarków 11, woj. dolnośląskie Ogród na rozstajach b.d 1,0 Zofia i Tadeusz Kurczynowie Młodzawy Małe 17, woj. świętokrzyskie Ogrody Hortulus 1992 4,0 Hortulus Spectabilis 2014 5,0 Iwona i Piotr Bigońscy Dobrzyca 76, woj. zachodnio-pomorskie Ogród Botaniczny Orle 1995 37,7 (90,0*) Maria i Klaudiusz Buzalscy Orle 35, woj. pomorskie Frank-Raj Polskie Ogrody Ozdobne i Szkółka Roślin 2004 2,0 Hubert Kopciowski Frank, ul. Kociewska 11, woj. pomorskie Ogrody pokazowe w Marcinkowie Ogrody Markiewicz 2012 0,3 Fundacja Inkubator Kreatywności Marcinkowo 33A, woj. warmińsko-mazurskie Rajski Ogród 2012 5,0 Nidzicka Fundacja Rozwoju NIDA Kamionka 5, woj. warmińsko-mazurskie
OGRODY POKAZOWE KAPIAS Goczałkowice, 25 maja 2012 r., fot. M. Pisarek
OGRODY JAPOŃSKIE ANTONI PUDEŁKO Pisarzowice, 19 lipca 2014 r., fot. M. Gargała
OGRODY HORTULUS Dobrzyca, 29 października 2010 r., fot. M. Pisarek
OGÓLNE ZASADY PROJEKTOWANIA OGRODÓW POKAZOWYCH, CZ. 1 Wnętrze ogrodowe 1. Ściana pionowa 2. Ściana pozioma (podłoga) 3. Ściana pozioma (sklepienie) 4. Elementy wolnostojące 1 3 4 2 http://www.e-ogrody.pl/
ŚCIANA PIONOWA: RZECZYWISTA, POZORNA http://olx.pl/ Fot. M. Pisarek
BRAMA Fot. M. Pisarek
OKNO Fot. M. Pisarek
PODŁOGA Fot. M. Pisarek
Fot. M. Pisarek SKLEPIENIE
ELEMENTY WOLNO STOJĄCE Fot. M. Pisarek
ELEMENTY WOLNO STOJĄCE Fot. M. Pisarek
OGÓLNE ZASADY PROJEKTOWANIA OGRODÓW POKAZOWYCH, CZ. 2 Moduł 1 Moduł 2 Moduł 3
ROŚLINNOŚĆ TYLKO GATUNKI RODZIME
ZASTOSOWANIE OGRODÓW POKAZOWYCH W ZAGRODACH EDUKACYJNYCH CZ. 1 ARCHITEKTURA KRAJOBRAZU: STYLE OGRODOWE OGRÓD W STYLU ANGIELSKIM OGRÓD W STYLU FRANCUSKIM (FORMALNYM) OGRÓD W STYLU WIEJSKIM (ROMANTYCZNYM) OGRÓD W STYLU NOWOCZESNYM OGRÓD W STYLU ŚRÓDZIEMNOMORSKIM OGRÓD W STYLU DALEKOWSCHODNIM ARANŻACJA WNĘTRZA OGRODOWEGO OGRÓD BARW OGRÓD ZAPACHU OGRÓD DŹWIĘKU
Ogród w stylu francuskim (Ogrody Hortulus, Dobrzyca) Fragment ogrodu w stylu japońskim (Ogrody pokazowe Kapias, Goczałkowice) Fot. M. Pisarek
Ogród w stylu wiejskim (Dulcza Wielka) Rozmowy ze starszymi mieszkańcami miejscowości Pamiątkowe fotografie Rośliny symbole Rośliny użytkowe Fot. M. Pisarek
Ogród dźwięku (Ogrody Hortulus, Dobrzyca) Szumiące rośliny Rośliny pokarmowe dla ptaków Dzwoneczki i inna ozdobna architektura Naturalne instrumenty muzyczne Sucha rzeka Fot. M. Pisarek
Ogród wodny
ZASTOSOWANIE OGRODÓW POKAZOWYCH W ZAGRODACH EDUKACYJNYCH CZ. 2 OGRODNICTWO, ROLNICTWO ROZPOZNAWANIE GATUNKÓW ROŚLIN DOBÓR ROŚLIN DO ZRÓŻNICOWANEGO SIEDLISKA
Stare odmiany warzyw, drzew owocowych
Gatunki i odmiany zapomniane komosa rózgowa karczoch hiszpański nieszpunka zwyczajna
UPRAWA ROŚLIN UPRAWA WSPÓŁRZĘDNA, PERMAKULTURA, NIECHEMICZNA OCHRONA ROŚLIN
PRZYRODA, EKOLOGIA Kolekcja wrzosów (Arboretum w Bolestraszycach) KOLEKCJONOWANIE ROŚLIN WSPOMAGANIE BIORÓŻNORODNOŚCI Kolekcja liliowców (Arboretum w Wojsławicach) Fot. M. Pisarek
ZAGRODY EDUKACYJNE PRZYJAZNE OWADOM HODOWLA OWADÓW ROZPOZNAWANIE RODZIN, RODZAJÓW, GATUNKÓW ROLA OWADÓW W ŻYCIU CZŁOWIEK
K. K. J. B. T. O. K. K. Paź królowej Papilio machaon Rusałka pokrzywnik Aglais urticae Rusałka osetnik Vanessa cardui Rusałka kratkowiec Araschnia levana K. K. T. O. K. K. Bielinek rzepnik Pieris rapae Bielinek kapustnik Pieris brassicae GATUNKI MOTYLI ZAPROPONOWANE W PROJEKCIE Modelowy projekt przydomowego ogrodu dla motyli Karolina Konieczna, Tomasz Olbrycht, Zbigniew W. Czerniakowski, Marta Pisarek, Marta Gargała, Monika Kucharska Rusałka pawik Inachis io K. K. T. O. Rusałka admirał Vanessa atalanta T. O. Latolistek cytrynek Gonepterynx rhamni Uniwersytet Rzeszowski Wydział Biologiczno-Rolniczy Katedra Agroekologii Rusałka ceik Polygonia c-album
Rośliny pokarmowe gąsienic Rośliny żywicielskie gąsienic to przede wszystkim rośliny zielne, do których zaliczono takie gatunki jak: chmiel zwyczajny, rzepak, kapustę warzywną, rzodkiew świrzępę, gorczycę polną, rezedę żółtą, dyptam jesionolistny, nasturcję większą, podagrycznik pospolity, dzięgiel leśny oraz fenkuł włoski. Paź królowej Papilio machaon Jedną z najistotniejszych roślin pokarmowych gąsienic jest pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica). Stanowi pożywienie larw wielu rusałek (pokrzywnika, osetnika, pawika, admirała, ceika). T. O. Rusałka pawik Inachis io K. K. K. K. pokrzywa zwyczajna Urtica dioica
Koncepcyjny projekt ogrodu dla motyli
Rośliny wykorzystane w projekcie: Drzewa: 1. Wierzba płożąca (Salix repens L.), 2. Jabłoń domowa (Malus domestica Borkh.), 3. Śliwa domowa (Prunus domestica L.) Krzewy: 4. Wawrzynek wilczełyko (Daphne mezereum L.), 5. Wrzos pospolity Annemarie (Calluna vulgaris L. var. Annemarie), 6. Wrzos pospolity Annette (Calluna vulgaris L. var. Annette), 7. Wrzosiec krwisty Foxhollow (Erica carnea L. var. Foxhollow), 8. Malina właściwa (Rubus idaeus L.), 9. Jeżyna fałdowana (Rubus plicatus W. et N.), 10. Porzeczka zwyczajna (Ribes rubrum L.), 11. Kruszyna pospolita (Frangula alnus Mill.), 12. Szakłak pospolity (Rhamnus cathartica L.), 13. Lilak pospolity (Syringa vulgaris L.), 14. Budleja Dawida (Budleja davidii Franch.), 15. Barbula klandońska (Caryopteris x clandonensis Hort.) Rośliny zielne: 16. Chmiel zwyczajny (Humulus lupulus L.), 17. Pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica L.), 18. Pokrzywa żegawka (Urtica urens L.), 19. Goździk kartuzek (Dianthus carthusianorum L.), 20. Rzepak (Brassica napus L. var. napus), 21. Kapusta warzywna (Brassica oleracea L.), 22. Lewkonia długopłatkowa (Matthiola longipetala (Vent.) DC.), 23. Rzodkiew świrzępa (Raphanus raphanistrum L.), 24. Gorczyca polna (Sinapis arvensis L.), 25. Rezeda żółta (Reseda lutea L.), 26. Koniczyna polna (Trifolium arvense L.), 27. Dyptam jesionolistny (Dictamnus albus L.), 28. Bodziszek kantabryjski (Geranium x cantabrigense Yeo.), 29. Nasturcja większa (Tropaeolum majus L.), 30. Podagrycznik pospolity (Aegopodium podagraria L.), 31. Dzięgiel leśny (Angelica sylvestris L.), 32. Fenkuł włoski (Foeniculum vulgare Mill.), 33. Niezapominajka błotna (Myostis scorpioides L.), 34. Powój trójbarwny (Convolvulus tricolor L.), 35. Chaber bławatek (Centaurea cyanus L.), 36. Ostrożen polny (Cirsium arvense (L.) Scop.), 37. Jeżówka purpurowa (Echinacea purpurea (L.) Moench.), 38. Przegorzan pospolity (Echinops ritro L.), 39. Kocanki piaskowe (Helichrysum arenarium (L.) Moench.), 40. Rudbekia błyskotliwa (Rudbeckia fulgida Aiton.), 41. Nawłoć późna (Solidago gigantea Aiton.), 42. Aster nowoangielski (Symphyotrichum novae-angliae L.), 43. Aster nowobelgijski (Symphyotrichum novi-belgii L.), 44. Oset kędzierzawy (Carduus crispus L.), 45. Mniszek pospolity (Taraxacum officinale L.), 46. Podbiał pospolity (Tussilago farfara L.)
HOTELE DLA OWADÓW ZAPYLAJĄCYCH
HOTELE ARTYSTYCZNIE...
MURARKA OGRODOWA (OSMIA RUFA)
DOMY I DOMKI DLA GATUNKÓW OWADÓW WYKORZYSTUJĄCYCH GLINĘ
BOLICA I INNE: WYSMUGOWATE, PODWIJKOWATE, ZŁOTOLITKOWATYCH, OSOWATE, KOPUŁKOWATE, GRZEBACZKOWATE,
PENSJONAT DLA SKORKÓW
TRZMIELE Domek dla motyli
POIDEŁKA DLA OWADÓW
ZAGRODY EDUKACYJNE PRZYJAZNE ZWIERZĘTOM OWADOŻERNYM WIKLINOWE IGLOO DLA JEŻA WIEWIÓRKI
Dziękuję za uwagę