CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO 1
1. NAZWA PRODUKTU LECZNICZEGO Tlen medyczny skroplony AIR PRODUCTS, 100% v/v, gaz medyczny, skroplony 2. SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY Oxygenium (O 2 ) 100% v/v Pełny wykaz substancji pomocniczych, patrz punkt 6.1. 3. POSTAĆ FARMACEUTYCZNA Gaz medyczny, skroplony. Tlen jest gazem bezbarwnym, bezwonnym i pozbawionym smaku. Po skropleniu ma barwę jasnoniebieską. 4. SZCZEGÓŁOWE DANE KLINICZNE 4.1 Wskazania do stosowania Tlenoterapia normobaryczna: Leczenie lub zapobieganie ostrej bądź przewlekłej hipoksji. Leczenie klasterowego bólu głowy. Tlenoterapia hiperbaryczna: Leczenie ciężkich zatruć tlenkiem węgla. W przypadku zatrucia tlenkiem węgla tlenoterapia hiperbaryczna uważana jest za kluczową u pacjentów, u których doszło do utraty przytomności, którzy mają objawy ze strony układu nerwowego, niewydolność układu sercowo-naczyniowego lub ciężką kwasicę, bądź u pacjentek ciężarnych (wszystkie te wskazania są niezależnie od stężenia HbCO). Leczenie choroby dekompresyjnej lub zatorów powietrznych/gazowych o różnym podłożu. Leczenie wspomagające w przypadku martwicy popromiennej kości. Leczenie wspomagające w martwicy mięśni spowodowanej przez Clostridium spp. (zgorzeli gazowej). 4.2 Dawkowanie i sposób podawania Tlen medyczny skroplony AIR PRODUCTS przeznaczony jest do wdychania lub sztucznego dostarczania do płuc po odparowaniu. Aby uniknąć podrażnienia błony śluzowej, należy pamiętać o nawilżeniu i w miarę możliwości wstępnym ogrzaniu tlenu. Dawkowanie i sposób podawania? Dawka zależy od przyczyny hipoksji. Stężenie, przepływ i czas trwania leczenia zostanie określony przez lekarza, w zależności od charakterystyki każdego schorzenia. Hipoksemia to stan, w którym ciśnienie parcjalne tlenu w krwi tętniczej (PaO 2 ) jest niższe niż 10 kpa (<70 mmhg). Ciśnienie parcjalne tlenu w wysokości 8 kpa (55/60 mmhg) powoduje niewydolność oddechową. 2
Hipoksemię leczy się, wzbogacając tlenem mieszaninę oddechową pacjenta. Decyzja o rozpoczęciu tlenoterapii zależy od stopnia hipoksemii oraz indywidualnej tolerancji pacjenta. We wszystkich przypadkach celem tlenoterapii jest utrzymanie ciśnienia parcjalnego PaO 2 >60 mmhg (7,96 kpa) lub saturacji krwi tętniczej 90%. Jeżeli tlen podawany jest w mieszaninie z innym gazem, stężenie tlenu w powietrzu wdychanym (FiO 2 ) musi wynosić co najmniej 21%. Tlenoterapia pod normalnym ciśnieniem (tlenoterapia normobaryczna): U pacjentów oddychających samodzielnie tlen może być podawany po nawilżeniu przez kaniulę lub maskę nosową. U pacjentów wentylowanych mechanicznie tlen może być podawany przez maskę, maskę krtaniową lub rurkę intubacyjną. Podawanie tlenu powinno być wykonywane z zachowaniem ostrożności. Dawka powinna być dostosowana do indywidualnych potrzeb pacjenta, ciśnienie tlenu powinno być wyższe niż 8,0 kpa (lub 60 mmhg), a wysycenie hemoglobiny tlenem powinno wynosić >90%. Konieczne jest regularne monitorowanie ciśnienia parcjalnego tlenu w krwi tętniczej (PaO 2 ) lub wysycenia tlenem krwi tętniczej (SpO 2 ) pulsoksymetrem oraz śledzenie objawów klinicznych. Zawsze dąży się do stosowania możliwie najniższego efektywnego stężenia tlenu we wdychanym powietrzu, które stanowi najniższa dawka tlenu podtrzymująca ciśnienie parcjalne na poziomie 8 kpa (60 mmhg). Po uzyskaniu optymalnego PaO 2,stężenie wdychanego tlenu powinno być stopniowo zmniejszane. Wyższe stężenia należy stosować możliwie jak najkrócej w połączeniu z dokładnym monitorowaniem parametrów gazometrii krwi. Tlen może być podawany bezpiecznie w podanych niżej stężeniach przez wskazane czasy stosowania: Do 100% krócej niż 6 godzin 60-70% 24 godziny 40-50% przez następne 24 godziny Tlen w stężeniach powyżej 40% jest potencjalnie toksyczny po dwóch dniach stosowania. Pacjenci oddychający samodzielnie: Efektywne stężenie tlenu wynosi co najmniej 24%. Zwykle dla zapewnienia stężenia terapeutycznego z zachowaniem marginesu bezpieczeństwa podaje się tlen w stężeniu co najmniej 30%. Leczenie tlenem o wysokim stężeniu (>60%) można stosować przez krótki czas w przypadku ciężkiego zaostrzenia astmy, zatorowości płucnej, zapalenia płuc, zwłóknienia pęcherzyków płucnych itp. Tlen o niskim stężeniu przeznaczony jest do leczenia pacjentów z przewlekłą niewydolnością oddechową spowodowaną zaostrzeniem przewlekłej obturacyjnej choroby płuc lub innymi przyczynami. Stężenie tlenu nie może być wyższe niż 28%, a u niektórych pacjentów nawet stężenie wynoszące 24% może być zbyt wysokie. Podawanie tlenu o wyższym stężeniu (w niektórych przypadkach do 100%) jest możliwe, chociaż przy użyciu najczęściej wykorzystywanych urządzeń do podawania tlenu niezmiernie trudno jest uzyskać stężenia >60% (80% w przypadku dzieci). Dawka powinna być dostosowana do indywidualnych potrzeb pacjenta przy przepływie mieszczącym się w zakresie od 1 do 10 litrów gazu na minutę. Pacjenci z przewlekłą niewydolnością oddechową: Tlen musi być podawany z przepływem mieszczącym się w zakresie od 0,5 do 2 litrów/minutę, a przepływy powinny być dostosowane do parametrów gazometrii krwi. Efektywne stężenie tlenu będzie utrzymywało się poniżej 28%, a czasem nawet poniżej 24%, u pacjentów z niewydolnością oddechową, u których napęd oddechowy zależy od hipoksji. Przewlekła niewydolność oddechowa wynikająca z przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP) lub innych schorzeń: Leczenie jest ustalane na podstawie parametrów gazometrii krwi. Ciśnienie parcjalne tlenu w krwi tętniczej (PaO 2 ) powinno wynosić >60 mmhg (7,96 kpa), a saturacja krwi tętniczej 90%. Najczęściej stosuje się przepływ od 1 do 3 litrów/minutę przez okres od 15 do 24 godzin/dobę, w tym również podczas snu paradoksalnego (najbardziej wrażliwego na hipoksemię okresu w ciągu dnia). Podczas stabilnego okresu choroby, stężenia CO 2 powinny być monitorowane dwukrotnie co 3 3
4 tygodnie lub 3 razy na miesiąc, gdyż stężenia CO 2 podczas podawania tlenu mogą wzrosnąć (hiperkapnia). Pacjenci z ostrą niewydolnością oddechową: Tlen musi być podawany z przepływem mieszczącym się w zakresie od 0,5 do 15 litrów/minutę, a przepływy powinny być dostosowane do parametrów gazometrii krwi. W stanach zagrożenia życia u pacjentów z ciężką niewydolnością oddechową wymagane są znacznie wyższe dawki (do 60 litrów/minutę). Pacjenci wentylowani mechanicznie: Jeżeli tlen znajduje się w mieszaninie z innymi gazami, jego zawartość w mieszaninie oddechowej (FiO 2 ) nie może być niższa niż 21%. W praktyce za dolną granicę uważa się 30%. W razie konieczności zawartość tlenu można zwiększyć do 100%. Noworodki: U noworodków tlen o stężeniu 100% może być podawany w wyjątkowych przypadkach, jednak leczenie musi być szczegółowo monitorowane. Z reguły należy unikać stężeń powyżej 40%, mając na uwadze ryzyko uszkodzenia wzroku lub zapadania się pęcherzyków płucnych. Ciśnienie tlenu w krwi tętniczej musi być dokładnie monitorowane i utrzymywane poniżej wartości 13,3 kpa (100 mmhg). Ponadto dzięki zapobieganiu wahaniom oksygenacji można zmniejszyć ryzyko uszkodzenia wzroku. (Patrz także punkt 4.4). Klasterowy ból głowy: Pacjentom z klasterowym bólem głowy podaje się tlen w stężeniu 100% o przepływie 7 litrów/minutę przez 15 minut, stosując dopasowaną maskę twarzową. Leczenie należy rozpocząć w jak najwcześniejszym stadium napadu. Tlenoterapia hiperbaryczna: Dawkowanie i ciśnienie powinny być zawsze dostosowane do stanu klinicznego pacjenta, a leczenie powinno być prowadzone zgodnie z zaleceniem lekarza. Jednak niektóre zalecenia oparte na aktualnej wiedzy medycznej zawarto poniżej. Tlenoterapia hiperbaryczna wykonywana jest pod ciśnieniem wyższym niż 1 atmosfera (1,013 bara), w zakresie 1,4 3,0 atmosfer (zwykle między 2 a 3 atmosferami). Tlen hiperbaryczny podawany jest w specjalnej komorze ciśnieniowej. Tlenoterapia pod wysokim ciśnieniem może być również wykonywana przy użyciu dopasowanej maski gazowej z kapturem uszczelnionym wokół głowy lub przez rurkę intubacyjną. Każda sesja leczenia trwa od 45 do 300 minut, w zależności od wskazań. Ostra tlenoterapia hiperbaryczna może niekiedy ograniczać się do jednej lub dwóch sesji, podczas gdy terapia przewlekła może trwać aż do 30 sesji lub dłużej. W razie konieczności sesje mogą być powtarzane dwa do trzech razy dziennie. Zatrucie tlenkiem węgla: Podawanie tlenu w wysokich stężeniach (100%) należ rozpocząć możliwie jak najszybciej po ekspozycji na tlenek węgla, niezależnie od stężenia HbCO, i kontynuować do momentu spadku stężenia karboksyhemoglobiny poniżej poziomów niebezpiecznych (około 5%). Tlen hiperbaryczny (rozpoczynając od 3 atmosfer) jest szczególnie wskazany u pacjentów z ciężkim zatruciem tlenkiem węgla, lub u których przerwy w ekspozycji wynosiły 24 godzin. Ponadto, tlenoterapii hiperbarycznej powinny być poddane pacjentki ciężarne, pacjenci z utratą przytomności lub wyższymi stężeniami karboksyhemoglobiny. Tlen normobaryczny nie powinien być stosowany pomiędzy kilkoma sesjami tlenem hiperbarycznym, ponieważ może to nasilać toksyczność. Wydaje się, że tlen hiperbaryczny może być również wykorzystany w opóźnionym leczeniu zatrucia tlenkiem węgla, przy użyciu kilku sesji z wykorzystaniem niskich dawek tlenu. Pacjenci z chorobą dekompresyjną: 4
Zalecane jest natychmiastowe wykonanie leczenia pod ciśnieniem 2,8 atmosfery, powtarzanego maksymalnie dziesięć razy, jeżeli objawy będą się utrzymywać. Pacjenci z zatorem powietrznym: W tym przypadku zalecane jest natychmiastowe wdrożenie leczenia pod ciśnieniem 2,8 atmosfery, powtarzanego od pięciu do dziesięciu razy, jeżeli objawy będą się utrzymywać. Dawka zależy od stanu klinicznego pacjenta i parametrów gazometrii krwi. Wartości docelowe: PaO 2 >8 kpa lub 60 mmhg, saturacja hemoglobiny >90%. Pacjenci z martwicą popromienną kości: Tlenoterapia hiperbaryczna w przypadku uszkodzeń popromiennych składa się z codziennych sesji trwających 90 120 minut pod ciśnieniem 2,0 2,5 atmosfer wykonywanych przez około 40 dni. Pacjenci z martwicą mięśni spowodowaną przez Clostridium spp: Zaleca się wykonanie w ciągu pierwszych 24 godzin trzech sesji terapii trwających 90 minut pod ciśnieniem 3,0 atmosfer, a następnie dwóch sesji dziennie przez 4 5 dni, do momentu uzyskania poprawy stanu klinicznego. Sposób podawania Tlenoterapia normobaryczna Tlen podawany jest razem z wdychanym powietrzem, najlepiej przy użyciu przeznaczonego do tego celu sprzętu (np. cewnika nosowego lub maski twarzowej); tlen dodawany jest do wdychanego powietrza. Następnie gaz z nadmiarem tlenu usuwany jest z wydychanym powietrzem i miesza się z powietrzem atmosferycznym (system zapobiegający wdychaniu zwrotnemu non-rebreathing ). W wielu przypadkach do znieczulenia stosowane są specjalne urządzenia z systemem oddychania zwrotnego lub systemem ponownego wykorzystania, dzięki którym powietrze wydychane jest ponownie wdychane (system wdychania zwrotnego rebreathing ). Jeżeli pacjent nie może oddychać samodzielnie, należy zastosować sztuczną wentylację. Tlen można podać również bezpośrednio do krwioobiegu za pomocą tzw. oksygenatora. Zastosowanie urządzeń do pozaustrojowej wymiany gazów ułatwia oksygenację i dekarboksylację z pominięciem uszkodzeń związanych z agresywnymi metodami wentylacji mechanicznej. Oksygenator, który spełnia rolę sztucznego płuca, ułatwia przenoszenie tlenu, dlatego stężenia gazów we krwi utrzymywane są w dopuszczalnych granicach. Po przywróceniu funkcji płuc przepływ pozaustrojowy krwi oraz gazu jest zmniejszany, a w końcu zatrzymywany. Taka sytuacja ma miejsce np. podczas operacji kardiochirurgicznych z użyciem sercowo-płucnego systemu omijającego, jak również w innych przypadkach, które wymagają zastosowania krążenia pozaustrojowego, w tym w sytuacji ostrej niewydolności oddechowej. Tlenoterapia hiperbaryczna Tlenoterapia hiperbaryczna wykonywana jest w specjalnie skonstruowanej komorze ciśnieniowej, w której ciśnienie otoczenia może być zwiększone do przekraczającego trzykrotnie ciśnienie atmosferyczne. Tlenoterapia hiperbaryczna może być również wykonana przy użyciu dopasowanej maski twarzowej z kapturem uszczelnionym wokół głowy lub przez rurkę intubacyjną. 4.3 Przeciwwskazania Tlenoterapia normobaryczna Nie ma bezwzględnych przeciwwskazań do stosowania tlenoterapii normobarycznej. Tlenoterapia hiperbaryczna Nieleczona odma opłucnowa. 4.4 Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania 5
Tlen kriogeniczny do zastosowań leczniczych może być stosowany wyłącznie po odparowaniu (przejściu do stanu gazowego). Szczególne środki ostrożności należy powziąć u pacjentów z przewlekłymi chorobami układu oddechowego lub płuc z zaburzeniami wentylacji płuc (np. przewlekła obturacyjna choroba płuc, POChP) ze zwiększonym stężeniem CO 2 w krwi tętniczej utrzymującym się przez dłuższy czas. U pacjentów z całkowitą niewydolnością oddechową napęd oddechowy zwykle może być utrzymywany jedynie dzięki niedoborom tlenu we krwi tętniczej. W takiej sytuacji tlen nie może być podawany bez kontroli, a pacjent musi być odpowiednio monitorowany (pulsoksymetria i/lub gazometria krwi), gdyż w przeciwnym razie może dojść do stanu zagrożenia życia. U pacjentów z niewydolnością oddechową, u których hipoksja stanowi napęd oddechowy, należy stosować niskie stężenia tlenu. W tych przypadkach wymagane jest staranne monitorowanie leczenia z wykorzystaniem pomiaru ciśnienia parcjalnego tlenu w krwi tętniczej (PaO 2 ) lub pulsoksymetrii (wysycenie tlenem krwi tętniczej (SpO 2 )) oraz oceny klinicznej. Szczególne środki ostrożności wymagane są podczas leczenia noworodków oraz wcześniaków. W tych przypadkach należy stosować jak najniższe efektywne stężenia, aby zminimalizować ryzyko wystąpienia uszkodzenia wzroku, retinopatii wcześniaczej lub innych potencjalnych zdarzeń niepożądanych. Ciśnienie parcjalne tlenu w krwi tętniczej musi być dokładnie monitorowane i powinno być utrzymywane poniżej wartości 13,3 kpa (100 mmhg). Wysokie stężenia tlenu we wdychanym powietrzu lub gazie spowodują obniżenie stężenia i ciśnienia azotu. Zmniejszą również stężenie azotu w tkankach i płucach (pęcherzykach płucnych). Jeżeli tlen w pęcherzykach płucnych wchłaniany jest do krwi szybciej niż jest on dostarczany podczas wentylacji, pęcherzyki mogą się zapadać (niedodma). Może to utrudniać oksygenację krwi tętniczej, ponieważ mimo istniejącej perfuzji nie dochodzi do wymiany gazowej. U pacjentów z obniżoną wrażliwością na ciśnienie parcjalne dwutlenku węgla w krwi tętniczej wysokie stężenie tlenu może powodować retencję dwutlenku węgla. W sytuacjach szczególnych może to prowadzić do utraty przytomności wywołanej dwutlenkiem węgla. Tlenoterapia hiperbaryczna musi być prowadzona przez wykwalifikowany do tego celu personel pielęgniarski. Kompresja i dekompresja powinny następować po sobie stopniowo, aby zminimalizować ryzyko związane z urazem ciśnieniowym (barotraumą). Tlenoterapii hiperbarycznej nie powinno się raczej stosować u pacjentów cierpiących na poniższe schorzenia: POChP lub rozedma płuc; zakażenia górnych dróg oddechowych; niedawna operacja ucha środkowego; niedawna operacja w obrębie klatki piersiowej; niekontrolowana wysoka gorączka; niewystarczająco kontrolowana astma oskrzelowa; niewystarczająco kontrolowana padaczka. Należy powziąć środki ostrożności u pacjentów z klaustrofobią. Ponadto należy postępować ostrożnie z pacjentami, u których wystąpiły w przeszłości odma opłucnowa, napady padaczkowe lub wykonywany był zabieg torakochirurgiczny. Tlen jest produktem utleniającym nasilającym proces spalania. Ciekły tlen w butli znajduje się pod ciśnieniem (0 10 barów). Tlen przechodzi do stanu ciekłego w temperaturze około 183 C. W tak niskich temperaturach może dojść do oparzeń. 6
Podczas pracy z ciekłym tlenem medycznym należy zawsze stosować rękawice i okulary ochronne. 4.5 Interakcje z innymi produktami leczniczymi i inne rodzaje interakcji Istnieją doniesienia dotyczące interakcji z amiodaronem. Nawrót uszkodzenia płuc wywołanego bleomycyną lub aktynomycyną może zakończyć się zgonem. U pacjentów leczonych wcześniej z powodu uszkodzenia płuc wywołanego przez rodniki tlenowe, leczenie tlenem może nasilić te uszkodzenia, np. w leczeniu zatrucia parakwatem. Tlen może również zaostrzyć depresję oddechową indukowaną alkoholem. Produkty lecznicze, które mogą wywoływać działania niepożądane: adriamycyna, menadion, promazyna, chlorpromazyna, tiorydazyna i chlorochina. Działania będą szczególnie wyrażone w tkankach cechujących się wysokimi stężeniami tlenu, szczególnie w płucach. Kortykosteroidy, sympatykomimetyki lub promieniowanie rentgenowskie mogą zwiększać toksyczność tlenu. Nadczynność tarczycy lub niedobór witaminy C, witaminy E bądź glutationu mogą wywierać podobny wpływ. Tlenoterapia nie ma wpływu na wyniki badań antydopingowych. 4.6 Wpływ na płodność, ciążę i laktację Ciąża Ilość udokumentowanych doświadczeń dotyczących stosowania tlenoterapii (hiperbarycznej) u kobiet w ciąży jest ograniczona. W badaniach przeprowadzonych na zwierzętach obserwowano toksyczność reprodukcyjną po podaniu tlenu pod podwyższonym ciśnieniem i w wyższych stężeniach (patrz punkt 5.3). Nie wiadomo w jakim stopniu te ustalenia dotyczą ludzi. Niskie stężenia tlenu normobarycznego mogą być bezpiecznie stosowane podczas ciąży, jeżeli to konieczne. Stosowanie wysokich stężeń tlenu i tlenu hiperbarycznego podczas ciąży jest dozwolone ze wskazań życiowych. Karmienie piersią Tlen medyczny może być stosowany podczas laktacji bez ryzyka dla noworodka. 4.7 Wpływ na zdolność prowadzenia pojazdów i obsługiwania maszyn Tlen medyczny skroplony AIR PRODUCTS nie ma wpływu na zdolność prowadzenia pojazdów i obsługiwania maszyn. 4.8 Działania niepożądane Częstość nieznana (nie może być oszacowana na podstawie dostępnych danych). Tlenoterapia normobaryczna Zaburzenia serca Nieznaczne zmniejszenie częstości tętna i pojemności minutowej serca Zaburzenia układu oddechowego, klatki piersiowej i śródpiersia: Hipowentylacja Niedodma wywołana zmniejszonym ciśnieniem azotu. Wentylacja tlenem o stężeniu wynoszącym 100% przez okres dłuższy niż 24 godziny może powodować zmiany w komórkach śródbłonka pęcherzyków płucnych, zagęszczenie wydzielanego śluzu, zmniejszeniem ruchliwości rzęsek, niedodmę i w konsekwencji retencję CO2. U pacjentów z niewydolnością oddechową, u których napędem oddechowym jest hipoksja, podawanie tlenu może powodować dalsze zmniejszenie wentylacji, nagromadzenie dwutlenku węgla i kwasicę. 7
Podawanie tlenu noworodkom i wcześniakom może powodować retinopatię, dysplazję oskrzelowopłucną, krwawienie podwyściółkowe i dokomorowe, a także martwicze zapalenie jelit. Ponadto istnieje ryzyko wystąpienia krwotoku do płuc, miejscowej niedodmy i tworzenia się błon szklistych. Tlenoterapia hiperbaryczna Działania niepożądane wywołane tlenoterapią hiperbaryczną zwykle są łagodne i odwracalne. Tlenoterapia hiperbaryczna może wywoływać: Zaburzenia układu nerwowego: Przejściowa utrata wzroku Toksyczne działanie na ośrodkowy układ nerwowy z występowaniem nudności, zawrotów głowy, niepokoju i splątania, kurczów mięśniowych, omdleń i napadów padaczkowych Zaburzenia ucha i błędnika: Uraz ciśnieniowy ucha środkowego Zaburzenia układu oddechowego, klatki piersiowej i śródpiersia: Uraz ciśnieniowy płuc Zapalenie zatok nosowych wywołane zmianą ciśnienia (barotrauma zatok nosowych) Zaburzenia mięśniowo-szkieletowe i tkanki łącznej: Bóle mięśniowe Zgłaszanie podejrzewanych działań niepożądanych Po dopuszczeniu produktu leczniczego do obrotu istotne jest zgłaszanie podejrzewanych działań niepożądanych. Umożliwia to nieprzerwane monitorowanie stosunku korzyści do ryzyka stosowania produktu leczniczego. Osoby należące do fachowego personelu medycznego powinny zgłaszać wszelkie podejrzewane działania niepożądane za pośrednictwem Departamentu Monitorowania Niepożądanych Działań Produktów Leczniczych Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych. ul. Ząbkowska 41, 03-736 Warszawa Tel.: + 48 22 49 21 301; faks: + 48 22 49 21 309; e-mail:adr@urpl.gov.pl. 4.9 Przedawkowanie Wentylacja tlenem o stężeniu 100% może już po sześciu do ośmiu godzinach powodować zmniejszenie transportu śluzu w tchawicy. Objawy podrażnienia tchawicy i oskrzeli, a także ucisk w klatce piersiowej obserwowano już po 12 godzinach terapii. Zwiększona przepuszczalność pęcherzyków płucnych i stan zapalny pojawiają się po 17 godzinach. Po 18 24 godzinach ciągłej ekspozycji dochodzi do zaburzeń czynności płuc. Dochodzi do uszkodzenia śródbłonka oraz nagromadzenia płynu wewnątrzkomórkowego i pęcherzykowego, które zmniejszają powierzchnię włośniczkowej wymiany gazowej. W przypadku dłuższego podawania tlenu w stężeniu wyższym niż 40%, tlen staje się cytotoksyczny z powodu hamowania aktywności enzymów utleniających oraz tworzenia wysoce aktywnych rodników. Toksyczne działanie tlenu jest zmienne w zależności od ciśnienia wdychanego tlenu i czasu ekspozycji. Niskie ciśnienie (0,5 do 2,0 barów) działa toksycznie wcześniej na układ oddechowy niż na ośrodkowy układ nerwowy. Odwrotną kolejność działania obserwuje się przy wyższym ciśnieniu (tlenoterapia hiperbaryczna). Objawy toksycznego działania na układ oddechowy obejmują hipowentylację, kaszel i ból w klatce piersiowej. 8
Toksyczne działanie w obrębie ośrodkowego układu nerwowego obejmuje występowanie nudności, zawrotów głowy, niepokoju i splątania, kurczy mięśniowych, omdleń i napadów padaczkowych. Postępowanie w przypadku przedawkowania W przypadku przedawkowania konieczne jest zmniejszenie stężenia wdychanego tlenu. Ponadto leczenie musi być prowadzone tak, aby podtrzymywać prawidłowe funkcje fizjologiczne pacjenta (np. poprzez wspomaganie oddechu w przypadku depresji oddechowej). 5. WŁAŚCIWOŚCI FARMAKOLOGICZNE 5.1 Właściwości farmakodynamiczne Grupa farmakoterapeutyczna: Gazy medyczne, kod ATC: V03AN01 Tlen jest gazem niezbędnym do życia, a wszystkie tkanki muszą być ciągle natleniane w celu podtrzymania produkcji energii w komórkach. Tlen zawarty w gazach oddechowych wnika do płuc, gdzie przechodzi przez ściany pęcherzyków płucnych oraz otaczających naczyń włosowatych, a następnie trafia do krwioobiegu, głównie w postaci związanej z hemoglobiną, która przenosi go do pozostałych części organizmu. Jest to proces fizjologiczny, niezbędny do życia organizmu. Podawanie dodatkowej ilości tlenu pacjentom z hipoksją zwiększa ilość tlenu dostarczanego do tkanek organizmu. Tlen pod zwiększonym ciśnieniem (tlenoterapia hiperbaryczna) pozwala znacząco zwiększyć ilość tlenu, która może być wchłaniania do krwi (w tym część niezwiązaną z hemoglobiną), co zwiększa także dostawę tlenu do tkanek. W leczeniu zatorów gazowych lub powietrznych oksygenacja hiperbaryczna pod wysokim ciśnieniem zmniejsza objętość pęcherzyków gazu. Dzięki temu gaz z pęcherzyka może być skuteczniej wchłaniany do krwi, a następnie opuszcza płuca w wydychanym powietrzu. 5.2 Właściwości farmakokinetyczne Wdychany tlen wchłaniany jest podczas zależnej od ciśnienia wymiany gazowej pomiędzy pęcherzykami płucnymi a naczyniami włosowatymi, które je otaczają. Tlen (w większości związany z hemoglobiną) przenoszony jest do wszystkich tkanek organizmu za pośrednictwem układu krwionośnego. Tylko niewielką ilość tlenu zawartego w krwi stanowi wolna frakcja rozpuszczona w osoczu. Tlen to niezbędny składnik do wytwarzania energii w procesie komórkowej przemiany pośredniej tlenowej produkcji ATP w mitochondriach. Prawie cały tlen pochłaniany przez organizm jest wydychany w postaci dwutlenku węgla powstałego w tym mechanizmie pośrednim. 5.3 Przedkliniczne dane o bezpieczeństwie W badaniach na zwierzętach stres oksydacyjny wywoływał zaburzenia rozwoju organów płodu, poronienia i zahamowanie wzrostu wewnątrzmacicznego. Nadmiar tlenu podczas ciąży może indukować powstanie nieprawidłowości w rozwoju cewy nerwowej. Tlen wykazywał działanie mutagenne w testach in vitro prowadzonych na komórkach ssaków. Chociaż dostępne dane nie sugerują, aby tlen hiperbaryczny miał działanie rakotwórcze, to konwencjonalne badania dotyczące mutagenności nie są znane. W odniesieniu do właściwości farmakodynamicznych oraz toksyczności po powtarzanych sesjach leczenia brak danych na temat ryzyka, innego niż opisane do tej pory w innych punktach. 6. DANE FARMACEUTYCZNE: 6.1 Wykaz substancji pomocniczych Brak. 6.2 Niezgodności farmaceutyczne 9
Właściwości utleniające tlenu są czynnikiem, który należy brać pod uwagę podczas stosowania tlenu jako nośnika w leczeniu za pomocą aerozolu. W takim przypadku (tj. w obecności substancji utleniającej) należy sprawdzić stabilność używanych produktów (sprawdzić zgodność z instrukcjami użycia dostarczonymi przez producenta na temat zasad leczenia za pomocą wyżej wspomnianego aerozolu). 6.3 Okres ważności Sześć miesięcy 6.4 Specjalne środki ostrożności podczas przechowywania Zbiornik musi być przechowywany w miejscu dobrze wentylowanym. Przechowywać w temperaturze mieszczącej się w zakresie od 20 C do + 50 C. Należy upewnić się, że w pobliżu zbiornika nie znajdują się produkty łatwopalne. Należy upewnić się, że w pobliżu zbiornika nie znajdują się źródła ciepła lub ognia. W pobliżu zbiornika nie wolno palić papierosów. Transport powinien odbywać się zgodnie z przepisami międzynarodowymi dotyczącymi transportu substancji niebezpiecznych. 6.5 Rodzaj i zawartość opakowania Tlen medyczny skroplony AIR PRODUCTS pakowany jest w przenośne i stacjonarne zbiorniki kriogeniczne, wykonane ze stali nierdzewnej. PRZENOŚNE ZBIORNIKI KRIOGENICZNE wykonane są z dwóch warstw stali nierdzewnej. Dostarczane są z zawartością płynną pod ciśnieniem i w bardzo niskiej temperaturze (około 183 C), w zbiornikach z termoizolacją, które zostały zaprojektowane specjalnie do przechowywania płynów kriogenicznych. STACJONARNE ZBIORNIKI KRIOGENICZNE Stacjonarne zbiorniki kriogeniczne wykonane są z dwóch warstw stali nierdzewnej. Przestrzeń pomiędzy tymi warstwami wypełniona jest izolatorem termicznym, który ułatwia utrzymanie tlenu w postaci ciekłej. Izolacja cieplna jest tworzona przez próżnię i zastosowanie izolatora o bardzo wysokiej jakości, nazywanego perlitem.. Pojemność zbiorników kriogenicznych mieści się w zakresie od 30 do 40 000 litrów. Zakres rozmiarów Pojemności ciekłego tlenu w litrach Pojemności ciekłego tlenu w kg 30 30 34 26 do 40.000 40.000 45.000 34.800 6.6 Specjalne środki ostrożności dotyczące usuwania Bez szczególnych wymagań. Równoważna ilość gazowego tlenu w m 3 pod ciśnieniem 1 atm i w temperaturze 15 C 10
7. PODMIOT ODPOWIEDZIALNY POSIADAJĄCY POZWOLENIE NA DOPUSZCZENIE DO OBROTU Air Products Sp. z o. o. ul. Pory 59 02-757 Warszawa 8. NUMER(Y) POZWOLENIA(Ń) NA DOPUSZCZENIE DO OBROTU 9. DATA WYDANIA PIERWSZEGO POZWOLENIA NA DOPUSZCZENIE DO OBROTU/DATA PRZEDŁUŻENIA POZWOLENIA 10. DATA ZATWIERDZENIA LUB CZĘŚCIOWEJ ZMIANY TEKSTU CHARAKTERYSTYKI PRODUKTU LECZNICZEGO 11