W Y J A Ś N I E N I A dotyczące organizacji i przeprowadzenia kwalifikacji wojskowej w 2011 roku 1. Ilekroć w Wyjaśnieniach... jest mowa o: 1) kwalifikacji wojskowej lub kwalifikacji należy przez to rozumieć zespół czynności określonych w art. 32 ust. 5 7 oraz 9 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. z 2004 r. Nr 241, poz. 2416 z późn. zm. 1 ), zwanej dalej ustawą ; 2) osobie lub osobach należy przez to rozumieć mężczyzn i kobiety podlegające, stosownie do art. 32 ust. 1, 3 i 4 i art. 48 ust. 1 ustawy, obowiązkowi stawienia się do kwalifikacji wojskowej; 3) staroście należy przez to rozumieć starostę lub prezydenta miasta na prawach powiatu, właściwego ze względu na miejsce przeprowadzenia kwalifikacji wojskowej; 4) wójcie należy przez to rozumieć wójta, burmistrza lub prezydenta miasta, właściwego ze względu na miejsce pobytu stałego osoby lub jej pobytu czasowego trwającego ponad trzy miesiące; 5) powiecie należy przez to rozumieć powiat lub miasto na prawach powiatu, właściwe ze względu na miejsce przeprowadzenia kwalifikacji wojskowej; 6) gminie należy przez to rozumieć gminę, miasto, a także miasto i gminę właściwą ze względu na miejsce pobytu stałego osoby lub jej pobytu czasowego trwającego ponad trzy miesiące. 2. Zgodnie z 2 ust. 2 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz Ministra Obrony Narodowej z dnia 23 lutego 2011 r. w sprawie przeprowadzenia kwalifikacji wojskowej w 2011 r. (Dz.U. Nr 40, poz. 209), kwalifikacja wojskowa zostanie przeprowadzona w okresie od dnia 4 kwietnia do dnia 30 czerwca. 3. Termin ogłoszenia kwalifikacji wojskowej na terytorium państwa został wyznaczony na dzień 21 marca 2011 roku ( 2 ust. 1 rozporządzenia wymienionego w pkt 2). I. ORGANIZACJA KWALIFIKACJI WOJSKOWEJ 4. Do kwalifikacji wojskowej stosuje się przepisy: 1) ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej; 2) ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz. 1240 z późn. zm. 2 ); 3) ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 z późn. zm. 3 ), zwanej dalej Kpa ; 4) rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 13 listopada 2009 r. w sprawie komisji lekarskich orzekających o stopniu zdolności do czynnej służby wojskowej osób stawiających się do kwalifikacji wojskowej (Dz.U. Nr 202, poz. 1556); 5) rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 13 listopada 2009 r. w sprawie sposobu ustalania dodatkowego wynagradzania osób wchodzących w skład komisji lekarskich oraz pracowników średniego personelu medycznego wyznaczonych do powiatowych komisji lekarskich orzekających 1 ) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2004 r. Nr 277, poz. 2742, z 2005 r. Nr 180, poz. 1496, z 2006 r. Nr 104, poz. 708 i 711 i Nr 220, poz. 1600, z 2007 r. Nr 107, poz. 732 i Nr 176, poz. 1242, z 2008 r. Nr 171, poz. 1056, Nr 180, poz. 1109, Nr 206, poz. 1288, Nr 208, poz. 1308 i Nr 223, poz. 1458, z 2009 r. Nr 22, poz. 120, Nr 97, poz.801, Nr 161, poz. 1278, Nr 190, poz. 1474 i Nr 219, poz. 1706 oraz z 2010 r. Nr 107, poz. 679, Nr 113, poz. 745, Nr 127, poz. 857, Nr 182, poz. 1228, Nr 217, poz. 1427 i Nr 240, poz. 1601 oraz z 2011 r. Nr 22, poz. 114. 2 Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2010 r. Nr 28, poz. 146, Nr 96, poz. 620, Nr 123, poz. 835, Nr 152, poz. 1020, Nr 238, poz. 1578 i Nr 257, poz. 1725. 3 Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2001 r. Nr 49, poz. 509, z 2002 r. Nr 113, poz. 984, Nr 153, poz. 1271 i Nr 169, poz. 1387, z 2003 r. Nr 130, poz. 1178 i Nr 170, poz. 1660, z 2004 r. Nr 162, poz. 1692, z 2005 r. Nr 64, poz. 565, Nr 78, poz. 682 i Nr 181, poz. 1524, z 2008 r. Nr 229, poz. 1539, z 2009 r. Nr 195, poz. 1501 i Nr 216, poz. 1676 oraz z 2010 r. Nr 40, poz. 230, Nr 182, poz. 1228 i Nr 254, poz. 1700.
o stopniu zdolności do czynnej służby wojskowej osób stawiających się do kwalifikacji wojskowej (Dz.U. Nr 202, poz. 1557); 6) rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 11 marca 2010 r. w sprawie wskazania grup kobiet poddawanych obowiązkowi stawienia się do kwalifikacji wojskowej (Dz.U. Nr 54, poz. 321); 7) rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz Ministra Obrony Narodowej z dnia 23 lutego 2011 r. w sprawie przeprowadzenia kwalifikacji wojskowej w 2011 r. (Dz.U. Nr 40, poz. 209); 8) rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz Ministra Obrony Narodowej z dnia 23 listopada 2009 r. w sprawie kwalifikacji wojskowej (Dz.U. Nr 202, poz. 1566 i Nr 226, poz. 1834), zwanego dalej rozporządzeniem ; 9) rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 25 czerwca 2004 r. w sprawie orzekania o zdolności do czynnej służby wojskowej oraz trybu postępowania wojskowych komisji lekarskich w tych sprawach (Dz.U. Nr 151, poz. 1595 z późn. zm. 4 ). 5. Kwalifikację przeprowadza się według wojewódzkiego planu kwalifikacji wojskowej ( 8 ust. 1 rozporządzenia), który obejmuje: 1) liczbę osób wzywanych do kwalifikacji wojskowej z poszczególnych gmin województwa; 2) terminarz i liczbę osób zobowiązanych do stawienia się w każdym dniu przed wójtem, powiatową komisją lekarską (PKLek) oraz wojskowym komendantem uzupełnień (WKU). Wskazanym byłoby stosowanie zasady wzywania od 30 do 45 osób dziennie. Wzywanie winno być rozłożone w czasie, uwzględniać miejscowe uwarunkowania komunikacyjne oraz równomiernie obciążać wszystkie godziny pracy PKLek w danym dniu. Za określaniem w wezwaniach różnych godzin stawiennictwa winny przemawiać także względy organizacyjne i porządkowe; 3) wydzielone dni dla przeprowadzenia kwalifikacji wojskowej wyłącznie kobiet. W dniach tych nie może być przeprowadzana kwalifikacja wojskowa mężczyzn; 4) liczba osób do zatrudnienia w poszczególnych powiatowych komisjach lekarskich, w celu zakładania i wprowadzania danych do ewidencji wojskowej. Wojewódzki plan kwalifikacji wojskowej winien uwzględniać potrzebę równomiernego obciążenia pracą poszczególnych powiatowych komisji lekarskich na terenie województwa. Z tego względu wskazanym byłoby ustalenie obowiązującej w całym województwie zasady, co do liczby osób wzywanych każdego dnia do komisji, przy uwzględnieniu ustaleń określonych w ppkt 2. 6. Wojewódzki plan kwalifikacji wojskowej sporządza się na podstawie pisemnych wniosków wójtów oraz pisemnych wniosków wojskowych komendantów uzupełnień, przekazanych wojewodzie za pośrednictwem starostów ( 8 ust. 1, 3 i 4 rozporządzenia). Należy podkreślić, iż formalne wnioski wojskowych komendantów uzupełnień nie mogą obejmować więcej niż czterech osób przewidywanych do prac związanych z wprowadzaniem danych do ewidencji wojskowej. Nie mogą w nich być także wskazywane personalnie konkretne osoby. Po ustaleniu wojewódzkiego planu kwalifikacji wojskowej starosta, zatrudniając osoby do prac związanych z wprowadzaniem danych do ewidencji wojskowej i wypełnianiem książeczek wojskowych (art. 32a ust. 1 pkt 2 ustawy) nie jest zobowiązany, lecz może w ramach współpracy pomiędzy organami, uwzględniać sugestie w sprawie zatrudnienia przy wprowadzaniu danych do ewidencji wojskowej, osób wskazywanych przez WKU, w szczególności takich, które dysponują wystarczającą wiedzą teoretyczną i doświadczeniem z tego zakresu. 7. Wójt wzywa do kwalifikacji wojskowej za pomocą dwóch rodzajów wezwań imiennych. Wzór wezwania, określony w załączniku nr 1 do rozporządzenia stosuje się w celu wzywania mężczyzn, o których mowa w art. 32 ust. 1 ustawy oraz kobiet, o których mowa w art. 48 ust. 1. Grupy osób wzywanych do kwalifikacji wojskowej na podstawie ww. przepisów określone zostały w 3 pkt 1-2 oraz pkt 3 lit. a) i pkt 4 rozporządzenia powołanego w pkt 4, ppkt 7. Wzór wezwania, określony w załączniku nr 2 do rozporządzenia, stosuje się wobec osób: 1) o których mowa w art. 28 ust. 4 ustawy i występujących o zmianę ostatecznego orzeczenia PKLek w trybie art. 28 ust. 4b. Z uwagi jednak na fakt, iż zgodnie z art. 32 ust. 6 pkt 6 ustawy osoby, 4 Zmiany tekstu jednolitego wymienionego rozporządzenia zostały ogłoszone w Dz. U. z 2006 r. Nr 211, poz. 1557, z 2009 r. Nr 106, poz. 886, z 2010 r. Nr 189, poz. 1268 i z 2011 r. Nr 6, poz. 24. 2
wobec których orzeczona została kat. A zdolności do czynnej służby wojskowej, są z mocy prawa przenoszone do rezerwy, tryb wnioskowania określony w art. 28 ust. 4b ustawy może dotyczyć wyłącznie osób, wobec których orzeczona została kategoria B zdolności do czynnej służby wojskowej; 2) o których mowa w art. 32 ust. 4 ustawy. 8. Rozporządzenie w 13 i 14 konkretyzuje obowiązki starosty, wynikające z art. 35 ust. 2 ustawy, w zakresie odpowiedzialności za przeprowadzenie kwalifikacji na obszarze powiatu oraz przewiduje złożenie przez ten organ propozycji do planu przeprowadzenia kwalifikacji wojskowej ( 13 pkt 1), wskazujących m.in. kandydatów do powołania składu osobowego powiatowej komisji lekarskiej ( 13 pkt 1, lit.). Starosta jest zobowiązany do zapewnienia lokalu dla PKLek, a także pomieszczenia wraz z wyposażeniem niezbędnym przy wprowadzaniu danych do ewidencji wojskowej. Przypomina się, że obowiązek dotyczący zapewnienia lokalu może być wypełniony również w trybie przewidzianym w 5 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 3 sierpnia 2004 r. w sprawie świadczeń rzeczowych na rzecz obrony w czasie pokoju (Dz.U. Nr 181, poz.1872 z późn. zm. 5 ), w oparciu o 1 pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 24 września 2010 r. w sprawie określenia limitu świadczeń rzeczowych wykonywanych w 2011 roku na rzecz obrony Państwa (Dz.U. Nr 188, poz. 1260). Należy przestrzegać zasady, że budżet kwalifikacji wojskowej (część 85, dział 750, rozdział 75045 ustawy budżetowej), jest przeznaczony wyłącznie na cele bezpośrednio związane z przeprowadzaniem kwalifikacji wojskowej. Zasady, wg których ustala się wysokość kwot dotacji celowych oraz tryb ich przekazywania przez dysponentów części budżetowych dla jednostek samorządu terytorialnego, na zadania zlecone z zakresu administracji rządowej, określone zostały w sposób wyczerpujący w art. 129 i 150 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych. Ustawodawca, w art. 150 pkt 1, 2 i 6 ww. ustawy, wyposażył dysponenta części budżetowej w mechanizm prawny pozwalający, w formie stosownej umowy, przyznawać racjonalnie dotacje także na kwalifikację wojskową. Ponadto wypada wskazać, iż wojewoda posiada również inny mechanizm sprawowania nadzoru nad właściwym wykorzystaniem przez starostę przyznanej, na potrzeby kwalifikacji wojskowej, dotacji celowej który został określony w art. 37 ust. 2 ustawy. A zatem, zawarcie odpowiednio sformułowanej umowy z jednostką samorządową oraz kontrola wykonania tej umowy, pozwoli na określenie celowości wydatków ponoszonych na kwalifikację wojskową, w zakresie realizowanym przez starostów. Pogłębiona analiza przepisów art. 32a ust. 1 i 2 ustawy zdaje się wskazywać, iż wysokość dotacji celowej na przygotowanie i przeprowadzenie kwalifikacji wojskowej, winna uwzględniać konieczność sfinansowania przez starostę zadań, realizacja których zapewni organom uczestniczącym w kwalifikacji wojskowej odpowiednie warunki do pracy oraz bezpieczeństwo, a także utrzymanie porządku w lokalu, w którym przedsięwzięcie to jest realizowane. W zakresie prowadzenia zajęć z osobami zgłaszającymi się do kwalifikacji wojskowej, starosta jest zobowiązany wyłącznie do zatrudnienia osoby do prowadzenia takich zajęć. Przepisy prawa powszechnie obowiązującego z zakresu organizacji i przeprowadzania kwalifikacji wojskowej nie normują natomiast zakresu przedmiotowego prowadzonych zajęć, ani nie określają wyposażenia lokalu, w którym zajęcia te się odbywają. W związku z tym, dysponent części budżetowej (wojewoda), może także określić we wspomnianej umowie, wysokość kwoty dotacji, jaka może zostać przyznana na oprzyrządowanie i realizację tych zajęć. 9. W ramach wyposażania pomieszczeń dla celów wprowadzania danych do ewidencji wojskowej, starosta nie ma obowiązku dokonywania zakupów sprzętu komputerowego. Nie dostrzega się natomiast przeciwwskazań dla użyczenia przez starostę dla powyższego celu, w ramach współpracy oraz w miarę posiadanych możliwości, sprzętu komputerowego jakim dysponuje starostwo powiatowe, zwłaszcza w sytuacji, gdy przywóz takiego sprzętu do miejsca przeprowadzania kwalifikacji z wojskowej komendy uzupełnień lub pozyskiwanie go z innego źródła nie znajdowałoby racjonalnego 5 Zmiany tekstu jednolitego wymienionego rozporządzenia zostały ogłoszone w Dz. U. z 2007 r. Nr 175, poz. 1224 oraz z 2009 r. Nr 93, poz. 762. 3
uzasadnienia. W takim wypadku należy jednak zapewnić ochronę danych osobowych osób ujmowanych w ewidencji wojskowej. 10. Organizując kwalifikację należy mieć na uwadze konieczność stworzenia warunków do zachowania intymności przeprowadzanych badań lekarskich. Z tego też względu, charakter działalności powiatowych komisji lekarskich wymaga zapewnienia tym organom oddzielnych pomieszczeń. Stanowiska pracy komisji winny być przygotowane w taki sposób, aby osoby poddawane badaniom lekarskim mogły się rozbierać w celu odbycia badań, bez możliwości wglądu przez osoby trzecie oraz aby dostęp do osób rozebranych posiadali wyłącznie lekarze wchodzący w skład komisji (zob. także pkt 5 ppkt 3 oraz pkt 17 i 47 Wyjaśnień ). 11. Obwieszczenia o kwalifikacji wojskowej powinny odpowiadać wymogom określonym w 3 ust. 2 rozporządzenia i należy je rozplakatować w dniu 21 marca 2011 r., w miejscach najbardziej uczęszczanych i widocznych. Wskazanym byłoby pewną liczbę obwieszczeń rozplakatować dodatkowo na 2 do 3 dni przed rozpoczęciem kwalifikacji na terenie każdego powiatu. 12. Powiatowe komisje lekarskie odbywają posiedzenia w terminach ustalonych w wojewódzkim planie kwalifikacji wojskowej. Posiedzenia mogą być zarządzane przez przewodniczących również poza wojewódzkim planem kwalifikacji wojskowej, w celu zakończenia rozpoczętego postępowania (np. powrót osoby po wykonaniu dodatkowych badań lekarskich lub badań specjalistycznych, obserwacji szpitalnej) lub konieczności ponownego rozpatrzenia sprawy na skutek jej przekazania przez wojewódzką komisję lekarską, albo potrzeby wszczęcia postępowania z urzędu (art. 28 ust. 4). 13. Plan przedsięwzięć wojewódzkich komisji lekarskich związanych ze sprawowaniem nadzoru nad działalnością powiatowych komisji lekarskich, o którym mowa w art. 26 ust. 2a ustawy oraz wynikający z potrzeby wykonania czynności określonych w art. 28 ust. 2, powinien być sporządzony jako odrębny dokument (nie należy go włączać do wojewódzkiego planu kwalifikacji wojskowej). 14. Zasięg działania powiatowych komisji lekarskich wyznaczają granice powiatu. W przypadkach uzasadnionych względami organizacyjnymi, wojewoda może powołać na obszarze powiatu więcej niż jedną komisję ( 8 ust. 4 rozporządzenia powołanego w pkt 4, ppkt 4), jeżeli jest to uzasadnione zwłaszcza liczbą osób podlegających wezwaniu do kwalifikacji. Wojewoda może również powołać jedną PKLek na obszarze obejmującym dwa lub więcej powiatów, gdy za takim rozwiązaniem przemawiają względy organizacyjne oraz ekonomiczne ( 8 ust. 5 ww. rozporządzenia). 15. Planowany termin przeprowadzenia kwalifikacji wojskowej (4 kwietnia - 30 czerwca 2011 r.) obejmował będzie okres, w którym odbywają się egzaminy maturalne. W związku z tym wójtowie powinni wzywać osoby zdające matury w okresie przed rozpoczęciem lub po zakończeniu tych egzaminów. W razie potrzeby terminy stawiennictwa należy także konsultować i uzgadniać z takimi osobami w trybie indywidualnym. 16. Wzywaniu do kwalifikacji wojskowej podlegają osoby, o których mowa w rozporządzeniu wskazanym w pkt 4 pkt 7. Udokumentowane wnioski osób, o których mowa w 3 pkt 3 lit. b) i c) oraz w pkt 5 ww. rozporządzenia, wnoszone są za pośrednictwem wojskowych komendantów uzupełnień (art. 28 ust. 4b ustawy). Na podstawie ww. wniosków, wojskowi komendanci uzupełnień sporządzają dodatkowe imienne zestawienia osób podlegających kwalifikacji wojskowej, które przekazują wójtom w celu uzupełnienia list oraz przewodniczącym powiatowych komisji lekarskich. Należy mieć na uwadze, że wojskowi komendanci uzupełnień powinni przekazać imienne wykazy osób nie później niż na 14 dni przed ogłoszeniem kwalifikacji wojskowej ( 9 ust. 3 rozporządzenia). Dodatkowe imienne zestawienia osób, wnioskujących o zmianę kategorii zdolności do czynnej służby wojskowej, sporządzane w wyniku zgłoszeń następujących w toku kwalifikacji, winny być przekazywane przez wojskowych komendantów uzupełnień systematycznie, w miarę napływania wniosków. Ostatnie dodatkowe zestawienie imienne powinno być doręczone przez WKU wójtowi i przewodniczącemu powiatowej komisji lekarskiej nie później niż na 14 dni przed zakończeniem urzędowania tej komisji - 9 ust 6 rozporządzenia (do osób, wobec których brak jest możliwości zachowania tego terminu, znajdują zastosowanie przepisy art. 29 ust. 1 pkt 1 ustawy). W wypadku stawienia się osoby, w celu ponownego orzeczenia zdolności do czynnej służby wojskowej, bezpośrednio do przewodniczącego PKLek lub wójta, każdy z tych organów winien poinformować tę osobę o potrzebie stawienia się w pierwszej kolejności do przedstawiciela WKU 4
urzędującego w miejscu przeprowadzania kwalifikacji i złożenia stosownego wniosku oraz umieszczenia w dodatkowym imiennym zestawieniu osób. 17. Zgodnie z rozporządzeniem wymienionym w pkt 4,ppkt 6, w 2011 roku będą wzywane do kwalifikacji wojskowej również kobiety. Warunki do badania lekarskiego kobiet powinny odpowiadać wymogom określonym w 19 rozporządzenia wskazanego w pkt 4 ppkt4, a także w pkt 5 ppkt 3 oraz pkt 10 i 47 Wyjaśnień.... 18. Dokumentacja kwalifikacji wojskowej (komplet gminnych list osób podlegających obowiązkowi stawienia się do kwalifikacji wojskowej, księgi orzeczeń lekarskich, akta spraw indywidualnych) powinna być zabezpieczona w każdym dniu przed dostępem osób nieupoważnionych, w tym także po zakończeniu pracy komisji lekarskiej. Dokumentację kwalifikacji wojskowej po jej zakończeniu przechowuje starosta. W przypadku, gdy na obszarze powiatu zostanie powołana więcej niż jedna PKLek - dokumentację przechowują odpowiednio: starosta oraz wójt, właściwy ze względu na siedzibę komisji. 19. Wobec osób, które nie stawiły się do kwalifikacji wojskowej bez uzasadnionej przyczyny stosuje się, z urzędu lub na wniosek przewodniczącego PKLek lub WKU, środki przewidziane przepisami o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Wójtowie, z mocy ustawy, są obowiązani zarządzać przymusowe doprowadzanie przez Policję lub nakładać grzywnę w celu przymuszenia. Zaniechanie złożenia wniosku o egzekucję administracyjną może nastąpić tylko wobec tych osób, które, według dokonanych wcześniejszych ustaleń w postępowaniu wyjaśniającym, nie przebywają w miejscu zameldowania (gdyż np. od szeregu lat przebywają za granicą) i z tego powodu nie doręczono im wezwania imiennego (nie mogły zapoznać się również z treścią obwieszczenia wojewody wzywającego do kwalifikacji wojskowej), tj. gdy obowiązek stawiennictwa nie jest wymagalny. W razie nieskuteczności środków egzekucji administracyjnej zastosowanie może znaleźć przepis art. 224 pkt 1 ustawy, w zakresie dotyczącym możliwości ukarania karą ograniczenia wolności. Przepis ten odnosi się również do osób, które stawiając się do kwalifikacji nie przedstawiają wymaganych dokumentów. 20. Osoby, które kwestionują obowiązek poddania się badaniom lekarskim należy informować o możliwości przeprowadzenia tych badań tylko w obecności lekarzy, a także o odpowiedzialności karnej w przypadku odmowy poddania się takim badaniom (art. 224 pkt 3 ustawy). Przepis karny ma zastosowanie również do osób, które nie wykonują badań specjalistycznych, zleconych przez komisję lub nie zgłaszają się do komisji z wynikami tych badań. 21. Organizując szkolenia osób wchodzących w skład komisji lekarskich wojewodowie mogą skorzystać, za pośrednictwem szefów wojewódzkich sztabów wojskowych, z wiedzy i doświadczenia lekarzy - orzeczników terenowych wojskowych komisji lekarskich, których można zapraszać na te szkolenia w charakterze wykładowców (prelegentów, konsultantów), zwłaszcza w aspekcie praktyki orzeczniczej na podstawie przepisów rozporządzenia powołanego w pkt 4, ppkt 9. Sugeruje się również korzystanie, w trakcie przedmiotowych szkoleń, z pomocy prawników, specjalistów z zakresu prawa administracyjnego. Wynika to z trudności na jakie napotykają, zwłaszcza przewodniczący powiatowych komisji lekarskich, w formułowaniu uzasadnień do wydawanych orzeczeń, a przewodniczący wojewódzkich komisji lekarskich w poprawnym określaniu przyczyn naruszenia prawa podczas postępowań prowadzonych z urzędu, co znajduje potwierdzenie w przypadkach konieczności uchylania przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych orzeczeń wojewódzkich komisji lekarskich wydanych w trybie nadzoru, na skutek odwołań wnoszonych przez osoby podlegające obowiązkowi stawienia się do kwalifikacji wojskowej. II. EWIDENCJA OSÓB PODLEGAJĄCYCH KWALIFIKACJI WOJSKOWEJ 22. Listy osób podlegających obowiązkowi stawienia się do kwalifikacji wojskowej sporządza się dla każdej gminy oddzielnie. Do sporządzania list osób 19-letnich powinny być wykorzystane wydruki komputerowe dotyczące danych osobowych mężczyzn urodzonych w 1992 roku. Treść wydruków należy skonfrontować z danymi źródłowymi (tj. z rejestrami osób objętych rejestracją i wykazami osób 5
o nie uregulowanym stosunku do powszechnego obowiązku obrony), dokonać ich aktualizacji (skreśleń bądź uzupełnień). Dopiero po dokonaniu tych czynności należy ponumerować listę, pomijając osoby skreślone. Pozwoli to zminimalizować liczbę błędów przy sporządzaniu wykazu, wykazywanych w poz. 8c sprawozdania z wyników pracy komisji lekarskich. W przypadku zbyt dużej rozbieżności między danymi zawartymi w wydrukach komputerowych, a danymi źródłowymi, listy osób 19-letnich mogą zostać sporządzone sposobem tradycyjnym. 23. Na listę osób podlegających obowiązkowi stawienia się do kwalifikacji wojskowej wpisuje się wszystkich mężczyzn 19-letnich, mężczyzn starszych, figurujących w wykazach osób o nieuregulowanym stosunku do powszechnego obowiązku obrony oraz osoby wykazane przez wojskowych komendantów uzupełnień. Na liście nie ujmuje się osób, które w okresie pomiędzy ujęciem ich do rejestru osób objętych rejestracją, a wpisaniem na listę wymeldowały się z pobytu stałego lub pobytu czasowego trwającego ponad 3 miesiące. Wykaz może być uzupełniony, w czasie trwania kwalifikacji wojskowej o osoby ujęte w dodatkowych zestawieniach, przekazywanych przewodniczącemu PKLek (oraz właściwemu wójtowi) przez WKU, przy czym ostatnie dodatkowe zestawienie nie powinno zostać przekazane później niż na 14 dni przed zakończeniem urzędowania komisji ( 9 ust. 6 rozporządzenia). 24. Listę osób podlegających obowiązkowi stawienia się do kwalifikacji wojskowej sporządza wójt w 2 egzemplarzach, na podstawie rejestru osób objętych rejestracją i wykazu osób o nieuregulowanym stosunku do powszechnego obowiązku obrony oraz imiennego zestawienia osób, przekazanego przez WKU z wykorzystaniem danych osobowych z ewidencji ludności, według wzoru stanowiącego załącznik nr 3 do rozporządzenia. Jeden egzemplarz listy osób podlegających obowiązkowi stawienia się do kwalifikacji wojskowej, podpisany przez wójta, przekazuje się przewodniczącemu PKLek nie później niż na 7 dni przed rozpoczęciem kwalifikacji wojskowej ( 9 ust. 5 rozporządzenia). Listę sporządza się zgodnie z treścią art. 32 ust. 9 ustawy. 25. Powiatowa komisja lekarska posługuje się kompletem list sporządzonych przez wójta. Dokonywanie wpisów w poszczególnych rubrykach list należy do sekretarza powiatowej komisji lekarskiej ( 13 ust. 6 rozporządzenia wymienionego w pkt 4, ppkt4 ). 26. Dokumentację gminną (w tym egzemplarz listy osób podlegających stawieniu się do kwalifikacji wojskowej pozostający w gminie) prowadzi pracownik urzędu gminy, oddelegowany przez wójta, dyżurujący w lokalu komisji w dniach przewidzianych w wojewódzkim planie kwalifikacji wojskowej dla danej gminy ( 12 rozporządzenia). 27. Wójt właściwy ze względu na miejsce pobytu czasowego trwającego ponad 3 miesiące zawiadamia pisemnie, według wzoru stanowiącego załącznik nr 4 do rozporządzenia, w ciągu 3 dni wójta właściwego ze względu na miejsce pobytu stałego o stawieniu się osoby po raz pierwszy do kwalifikacji wojskowej ( 11 ust. 1 rozporządzenia). III. KOMISJE LEKARSKIE 28. Do przeprowadzenia kwalifikacji wojskowej, na terenie województwa powołuje się: jedną wojewódzką komisję lekarską (co zapewni jednolitość kryteriów nadzoru i orzecznictwa) oraz niezbędną liczbę powiatowych komisji lekarskich. 29. Wojewódzka komisja lekarska jest organem odwoławczym oraz organem nadzoru nad powiatowymi komisjami lekarskimi (art. 28 ust. 2 i art. 26 ust. 2a ustawy). Przepisy rozporządzenia powołanego w pkt 4, ppkt 4, nie limitują liczby osób powoływanych do zastępczego pełnienia poszczególnych funkcji w komisjach, co umożliwia powołanie do zastępstw większej liczby osób (w szeregu województw istnieje również możliwość wykorzystania pracowników placówek zamiejscowych urzędów wojewódzkich). Ten stan rzeczy pozwala na odbywanie posiedzeń komisji na sesjach wyjazdowych (dla załatwienia spraw osób podlegających obowiązkowi stawienia się do kwalifikacji wojskowej z danego terenu), bez konieczności angażowania wyłącznie pierwszego składu komisji wojewódzkiej. 30. Komisje lekarskie powołuje się, w składzie określonym w 3-6 rozporządzenia wskazanego w pkt 4, ppkt 4. Kandydatów do powołania do składów powiatowych komisji lekarskich przedstawia wojewodzie 6
starosta - 13 pkt 1 lit. b) rozporządzenia. Przy powoływaniu składów komisji lekarskich - przy nazwisku każdego lekarza należy podać jego specjalność, a w przypadku wojewódzkiej komisji lekarskiej - również stopień specjalizacji lub tytuł specjalizacyjny. Zasada ta dotyczy również osób powoływanych do zastępczego pełnienia poszczególnych funkcji w komisji. 31. Osoba powołana do pełnienia funkcji sekretarza komisji oraz średni personel medyczny wchodzą do składu powiatowej komisji lekarskiej z tym, że nie biorą udziału w głosowaniu przy orzekaniu o stopniu zdolności do czynnej służby wojskowej osób podlegających kwalifikacji wojskowej ( 14 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie komisji lekarskich... ). 32. Osobom wchodzącym w skład komisji lekarskich przysługuje wynagrodzenie za udział w pracach w komisji, na zasadach i według stawek określonych w rozporządzeniu powołanym w pkt 4, ppkt 5. 33. W przypadku powołania do składu komisji lekarskiej lekarza zatrudnionego w zakładzie opieki zdrowotnej (zoz) - zakład ten (pracodawca) ma obowiązek udzielić lekarzowi zwolnienia od pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia, jeżeli zachodzi konieczność udziału w pracach komisji w godzinach pracy zawodowej; dotyczy to również pracowników średniego personelu medycznego (art. 30 ust. 1 ustawy). Należy także mieć na uwadze, iż zgodnie z art. 49 ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (Dz.U. z 2008 r. Nr 136, poz. 857 z późn. zm. 6 ), lekarz wykonujący zawód ma obowiązek uczestnictwa w pracach komisji lekarskich, określających zdolność osób do czynnej służby wojskowej. 34. Wynagrodzenie za czas zwolnienia, przypadający na pracę w komisji lekarskiej pokrywa się z budżetu państwa, z części, którą dysponuje wojewoda (w sprawach czasu pracy i wynagrodzeń pracowników zoz mają zastosowanie przepisy działu I rozdziału 4 ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej Dz.U. z 2007 r. Nr 14, poz. 89 z późn. zm. 7 ). Należy jednak mieć na uwadze, że przepisy nie zawierają ograniczenia co do możliwości powołania do składu komisji lekarskich także lekarzy nie zatrudnionych w zakładach opieki zdrowotnej. Wojewoda może więc powołać do składu komisji np. lekarza prowadzącego prywatną praktykę, albo lekarza emerytowanego, posiadającego prawo wykonywania zawodu lekarza. 35. Wojewodowie zlecają zakładom opieki zdrowotnej, zgodnie z art. 30 ust. 4 ustawy, przeprowadzanie badań specjalistycznych osób podlegających obowiązkowi stawienia się do kwalifikacji wojskowej. W razie niemożności zlecenia zakładom opieki zdrowotnej przeprowadzenia badań specjalistycznych lub badań psychologicznych, wojewodowie mogą zawierać umowy o przeprowadzenie takich badań z lekarzami prowadzącymi indywidualne specjalistyczne praktyki lekarskie lub grupowe praktyki lekarskie oraz psychologami (art. 30 ust. 4a ustawy). W myśl 13 pkt 1 lit. g) rozporządzenia, wstępnych ustaleń co do możliwości oraz kosztów przeprowadzania badań specjalistycznych (w tym psychologicznych) oraz obserwacji szpitalnej osób w zakładach opieki zdrowotnej położonych na obszarze powiatu dokonuje starosta, który przedstawia wojewodzie wyniki tych ustaleń. Zlecając przeprowadzenie badań specjalistycznych zakładowi opieki zdrowotnej, należy mieć na uwadze konieczność zapewnienia właściwego poziomu przeprowadzanych badań specjalistycznych oraz wielkość środków budżetowych na ten cel (poziom świadczonych usług medycznych i oferowane ceny). Ponadto należy uwzględnić również odległość zoz-u od siedziby komisji lekarskiej. 36. Przy zawieraniu umów na świadczenia zdrowotne (badania specjalistyczne), mają zastosowanie przepisy wspomnianej ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej i rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 13 lipca 1998 r. w sprawie umowy o udzielenie zamówienia na świadczenia zdrowotne (Dz.U. Nr 93, poz. 592). Do umów na świadczenia zdrowotne nie stosuje się przepisów o zamówieniach publicznych (art. 30 ust. 4b ustawy). IV. ORZECZENIA KOMISJI LEKARSKICH 6 Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2009 r. Nr 6, poz. 33, Nr 22, poz. 120, Nr 40, poz. 323, Nr 76, poz. 641 i Nr 219, poz. 1706 i 1708 oraz z 2010 r. Nr 81, poz. 531, Nr 107, poz. 679 i Nr 238, poz. 1578. 7 Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2007 r. Nr 123, poz. 849, Nr 166, poz. 1172, Nr 176, poz. 1240 i Nr 181, poz. 1290, z 2008 r. Nr 171, poz. 1056 i Nr 234, poz. 1570, z 2009 r. Nr 19, poz. 100, Nr 76, poz. 641, Nr 98, poz. 817, Nr 157, poz. 1241 i Nr 219, poz. 1707 oraz z 2010 r. Nr 96, poz. 629, Nr 107, poz. 679 i Nr 230, poz. 1507. 7
37. Wojewódzkie i powiatowe komisje lekarskie są, w rozumieniu przepisów ustawy o powszechnym obowiązku obrony RP, kolegialnymi organami powołanymi do wykonania określonych zadań z zakresu administracji rządowej. Orzeczenia tych komisji są decyzjami administracyjnymi. Powinny być zatem podpisane przez wszystkie osoby wchodzące w skład komisji, z wyłączeniem średniego personelu medycznego w powiatowej komisji lekarskiej (zgodnie z art. 107 1 Kpa oraz w związku z 14 ust. 3 rozporządzenia wskazanego w pkt 4, ppkt 4). Orzeczenie, nie zawierające wyszczególnienia z imienia i nazwiska członków komisji oraz ich funkcji, lub nie podpisane przez wszystkich wymienionych członków komisji, jest dotknięte wadą nieważności (art. 156 1 Kpa - decyzja wydana z rażącym naruszeniem prawa). 38. Osoby powołane do zastępowania przewodniczącego, członków lub sekretarza, wchodząc do składu orzekającego komisji, mają uprawnienia odpowiednio: przewodniczącego, członka lub sekretarza komisji (nie są zastępcami, lecz pełnią, tj. wykonują obowiązki wynikające z poszczególnych funkcji). Orzeczenia komisji nie mogą zawierać zapisów, że w składzie komisji (organu orzekającego) był np. zastępca przewodniczącego, lub np. zastępca sekretarza (rozporządzenie wymienione w pkt 4, ppkt 4 nie przewiduje funkcji zastępcy). 39. Podstawę prawną orzeczeń powiatowych komisji lekarskich stanowią przepisy prawa materialnego (zawarte w ustawie i w wydanych na jej podstawie przepisach wykonawczych). Przepis art. 7 (także art. 10, 77 i 80) Kpa należy traktować jako dyrektywę postępowania przy ustalaniu stanów faktycznych, zwłaszcza w sprawach, w których występuje element uznania administracyjnego. Przepis ten jednakże nie stanowi samodzielnej podstawy prawnej rozstrzygnięcia. Przepisy proceduralne nie mogą bowiem zastępować norm prawa materialnego. 40. Podstawę prawną do wydania orzeczenia przez komisje lekarskie stanowią przepisy art. 26 ust. 1 w związku z art. 28 ust. 1 ustawy. Orzeczenie komisji lekarskiej powinno zawierać uzasadnienie faktyczne i prawne. W uzasadnieniu prawnym orzeczenia należy podać kategorię zdolności do czynnej służby wojskowej, określenie paragrafu i punktu wynikającego z Wykazu chorób i ułomności przy ocenie zdolności fizycznej i psychicznej do czynnej służby wojskowej oraz do pełnienia takiej służby poza granicami państwa, stanowiącego załącznik Nr 2 do rozporządzenia powołanego w pkt 4, ppkt 9. W uzasadnieniu faktycznym orzeczenia należy powołać się na przeprowadzone badania, dokumentację medyczną albo obserwację szpitalną, na podstawie których zakwalifikowano schorzenie do konkretnego paragrafu i punktu oraz zaliczono do jednej z czterech kategorii zdolności do czynnej służby wojskowej. Uzasadnienie powinno zawierać wskazanie faktów, które komisja uznała za udowodnione, wszystkich dowodów, na których się oparła, oraz przyczyn, z powodu których innym dowodom odmówiła wiarygodności. Należy pamiętać, że do określania kategorii zdolności do czynnej służby wojskowej osób stawiających się przed powiatowymi i wojewódzkimi komisjami lekarskimi, ma zastosowanie Grupa I kolumna czwarta Wykazu.... Uzasadnianie orzeczeń komisji lekarskich sprowadzających się jedynie do wpisania paragrafu i punktu z Wykazu lub ograniczenie uzasadnienia do sformułowania zdrowy albo zdolny, bez wskazania schorzenia czy ułomności, nie jest zgodne z art. 107 1 i 3 Kpa. Wymóg uzasadniania orzeczeń komisji lekarskiej nie narusza obowiązku zachowania tajemnicy lekarskiej (art. 40 ustawy wskazanej w pkt 33). W przypadku schorzeń lub ułomności, które wymagają określenia w jakim stopniu schorzenie bądź ułomność (ze względu na nasilenie, lub etap terapii) wpływa na sprawność organizmu (upośledza znacznie czy nieznacznie lub nie upośledza), a w następstwie - na zaliczenie do odpowiedniej kategorii zdolności do służby wojskowej, brak uzasadnienia lub uzasadnienie lakoniczne (często niezrozumiałe dla osoby poddanej kwalifikacji wojskowej) - może stanowić podstawę do wniesienia odwołania lub nawet zmiany tego orzeczenia w trybie nadzoru. Szczegółowe uzasadnienie orzeczeń komisji wymagane jest również w sytuacji, gdy rodzaj rozpoznanego schorzenia lub ułomności (zgodnie z Wykazem ) może być zakwalifikowane do różnych kategorii np. A / D. Ponadto, przy orzekaniu o stopniu zdolności osoby do czynnej służby wojskowej, komisje lekarskie mogą korzystać z możliwości jaką daje przepis art. 30a ust. 3 ustawy. 41. Podstawę prawną orzeczeń wojewódzkiej komisji lekarskiej wydanych w trybie nadzoru (z urzędu) stanowi odpowiednio: art. 26 ust. 2a lub art. 28 ust. 2 zdanie drugie ustawy. Istotą postępowania 8
wojewódzkiej komisji lekarskiej prowadzonego w trybie nadzoru, nie jest zmiana kategorii zdolności do czynnej służby wojskowej, lecz zbadanie, czy orzeczenie PKLek w postępowaniu o określenie zdolności danej osoby do czynnej służby wojskowej zostało wydane zgodnie z prawem. Uzasadnienie merytoryczne orzeczenia, wydanego w tym szczególnym trybie, musi zawierać wyraźne wskazanie, jaki przepis prawa i w jakim zakresie został naruszony przez komisję powiatową. Naruszenie prawa jest warunkiem ustawowym. Dopiero stwierdzenie naruszenia przepisu prawa (i to przepisu o istotnym znaczeniu dla rozstrzygnięcia) pozwala na zmianę orzeczenia powiatowej komisji lekarskiej z tego właśnie powodu. Odmienna interpretacja materiału dowodowego w sprawie nie może stanowić przesłanki do zmiany orzeczenia w trybie nadzoru (z urzędu). Jednocześnie wojewódzka komisja lekarska, wskazując na naruszenie prawa jest obowiązana spowodować naprawienie błędów powiatowej komisji lekarskiej przed wydaniem własnego orzeczenia. Szczególnie istotnym jest konieczność zastosowania się do dyspozycji zawartych w niektórych wyjaśnieniach szczegółowych do poszczególnych paragrafów i punktów Wykazu..., w myśl których, przed orzeczeniem określonego paragrafu i punktu, należy skierować osobę podlegającą kwalifikacji wojskowej na badania dodatkowe. Należy także mieć na uwadze aktualność badań lekarskich uwzględnianych przy orzekaniu o stopniu zdolności do czynnej służby wojskowej. Stosownie bowiem do art. 26 ust. 1b ustawy, osoba stawiająca się do kwalifikacji wojskowej ma obowiązek przedstawienia komisji lekarskiej posiadanej dokumentacji medycznej, w tym wyników badań specjalistycznych przeprowadzonych w okresie dwunastu miesięcy przed dniem stawienia się do tej kwalifikacji. Z tego też powodu wyniki badań specjalistycznych, także uzyskane w drodze urzędowej, na których opiera się komisja lekarska, winny spełniać kryterium aktualności, określone w powołanym przepisie. Prowadząc postępowanie w sprawie orzeczenia kategorii zdolności do czynnej służby wojskowej, komisja lekarska jest obowiązana ściśle stosować się do art. 75 i 77 Kpa, co oznacza konieczność rozpatrzenia wszystkich dokumentów medycznych, nie tylko uzyskanych w trybie urzędowym (w tym także w wyniku skierowania danej osoby na ekspertyzy), ale także przedkładanych przez osobę stawiająca się do kwalifikacji wojskowej z jej inicjatywy oraz włączenia ich do akt sprawy. Przypomina się, iż zgodnie z art. 61 4 Kpa o wszczęciu postępowania z urzędu przez WKLek. w sprawie zmiany orzeczenia powiatowej komisji lekarskiej z powodu naruszenia przepisów prawa, należy skutecznie powiadomić stronę postępowania (osobę podlegającą kwalifikacji wojskowej), umożliwiając jej tym samym czynny udział w tym postępowaniu. Wezwanie do stawienia się przed komisją nie czyni zadość wymogowi art. 61 4 Kpa. Czynny udział strony w postępowaniu administracyjnym zapewniają m.in.: zawiadomienie o wszczęciu postępowania (art. 61 Kpa), prawo do wglądu do akt sprawy (art. 73 74 Kpa), prawo zgłaszania wniosków dowodowych (art. 75, 78, 90 i 95 Kpa), obowiązek pouczenia strony o terminie i miejscu przeprowadzenia dowodu (art. 79 Kpa), prawo do czynnego udziału w postępowaniu dowodowym (art. 79 i 95 Kpa), uznanie okoliczności za udowodnioną po wypowiedzeniu się strony odnośnie tej okoliczności, prawo wypowiedzenia się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań przed wydaniem decyzji. W związku z tym strona winna zostać poinformowana o zebraniu całego materiału dowodowego i możliwości zapoznania się z nim. 42. Przewodniczący powiatowych komisji lekarskich ujmują w księgach orzeczeń lekarskich wyłącznie te osoby, które znajdują się na liście osób podlegających obowiązkowi stawienia się do kwalifikacji wojskowej. 43. Wojewódzkie i powiatowe komisje lekarskie określając zdolność do czynnej służby wojskowej, powinny w księgach orzeczeń lekarskich odnotować, jakie dokumenty, dotyczące stanu zdrowia, osoba podlegająca kwalifikacji wojskowej przedłożyła komisji (data dokumentu i fakty lub wyniki badań wynikające z dokumentu). Niezależnie od wpisu, kserokopie dokumentów należy włączyć do akt tej osoby. Są to bowiem dowody w sprawie, których odrzucenie przy określaniu kategorii zdolności wymaga wyjaśnienia w uzasadnieniu wydanego orzeczenia. W uzasadnieniu orzeczenia komisja ma obowiązek wymienić dokumenty medyczne, na których się oparła oraz 9
wskazać te dokumenty, których komisja nie uwzględniła (z podaniem przyczyn ich odrzucenia) art. 107 3 Kpa. 44. Zgodnie z art. 26 ust. 1c ustawy osoby, w stosunku do których orzeczono stałą albo długotrwałą niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym, osoby całkowicie niezdolne do pracy oraz niezdolne do samodzielnej egzystencji lub uznane za całkowicie niezdolne do pracy, jak również zaliczone do osób o znacznym stopniu niepełnosprawności albo o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, można nie poddawać badaniom lekarskim, jeżeli przedstawią komisji wypis z treści orzeczenia stwierdzającego tę niezdolność lub niepełnosprawność, na podstawie którego można określić zdolność tych osób do czynnej służby wojskowej (art. 26 ust. 1c ustawy). Jeżeli jednak osoba spełniająca którąkolwiek z ww. przesłanek zażąda przeprowadzenia badania przez powiatową komisję lekarską, żądaniu takiemu należy zadośćuczynić (art. 4 ust. 3 ustawy). 45. Nie należy wzywać do stawienia się przed powiatową komisją lekarską i poddawać badaniom lekarskim osób uznanych jako czasowo niezdolne do czynnej służby wojskowej (kat. B ), przed upływem okresu tej niezdolności chyba, że osoba taka sama ubiega się (tj. złożyła wniosek) o zmianę orzeczenia na podstawie art. 28 ust. 4 ustawy, z powodu istotnych zmian w stanie zdrowia (w przypadku stwierdzenia takich istotnych zmian, powiatowa komisja lekarska uchyla orzeczenie o zaliczeniu do kat. B i orzeka o stopniu zdolności tej osoby do służby wojskowej, na podstawie przeprowadzonych badań lub w oparciu o dokumentację medyczną przedstawioną przez tę osobę). W odniesieniu do osób, wobec których orzeczona była uprzednio czasowa niezdolność do czynnej służby wojskowej (kat. B ) na okres 24 miesięcy od dnia badania, powiatowe komisje lekarskie winny orzekać o zdolności (kat. A ), albo braku zdolności do czynnej służby wojskowej (kat. D lub E ). 46. Istnieje potrzeba szczególnie wnikliwego diagnozowania przez lekarzy powiatowych komisji lekarskich tych osób, wobec których zachodzi uzasadnione podejrzenie o uzależnienie alkoholowe lub zażywanie środków odurzających. 47. Osoby poddawane badaniom lekarskim mogą przebywać rozebrane wyłącznie w obecności lekarzy składu orzekającego komisji lekarskiej. 48. Przypomina się, iż powiatowe i wojewódzkie komisje lekarskie są właściwe do określania zdolności do czynnej służby wojskowej wyłącznie w stosunku do: 1) osób, które w danym roku kalendarzowym ukończyły lub ukończą 19 lat życia i nie przekroczyły 24 lat życia (jeżeli nie stawiły się wcześniej do kwalifikacji wojskowej i nie posiadają orzeczonej kategorii zdolności do czynnej służby wojskowej); 2) osób, które ukończyły 18 lat życia i zamierzają ubiegać się o przyjęcie do służby wojskowej w trybie ochotniczym, jeżeli jeszcze nie stawiły do kwalifikacji i nie posiadają orzeczonej kategorii zdolności do czynnej służby wojskowej; 3) osób, w stosunku do których powiatowe komisje lekarskie orzekły kategorię zdolności B do czynnej służby wojskowej, a okres orzeczonej niezdolności upływa przed zakończeniem urzędowania powiatowej komisji lekarskiej w danym roku; 4) osób, które posiadając orzeczoną kategorię zdolności do czynnej służby wojskowej A odwołały się od orzeczenia powiatowej komisji lekarskiej, przed jego uprawomocnieniem się albo jeżeli odwołanie w przedmiotowej sprawie wniósł wojskowy komendant uzupełnień (art. 28 ust. 2 ustawy). 49. Osoby posiadające prawomocnie orzeczoną kategorię D (niezdolny do czynnej służby wojskowej w czasie pokoju) oraz E (trwale i całkowicie niezdolny do czynnej służby wojskowej w czasie pokoju oraz w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny), nie podlegają skierowaniu do powiatowej komisji lekarskiej w celu zmiany tych kategorii zdolności, także w przypadku, gdy same występują z wnioskami o takie skierowanie (art. 28 ust. 4c ustawy). V. DOKUMENTACJA KWALIFIKACJI WOJSKOWEJ I SPRAWOZDAWCZOŚĆ 50. W terminie do 3 kwietnia 2011 r. należy przesłać do Departamentu Analiz i Nadzoru Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji terminarz prac powiatowych komisji lekarskich oraz dane 10
dotyczące liczby osób podlegających obowiązkowi stawienia się do powiatowych komisji lekarskich, które zostały ujęte na listach (osobno: rocznik podstawowy, tj. 1992 i roczniki starsze). 51. W sprawozdaniach z wyników pracy komisji lekarskich osoby, które nie stawiły się przed komisją lekarską z powodu pobytu za granicą bez zezwolenia WKU należy uznać jako nieusprawiedliwione i wpisać fakt ich niestawienia się pod poz. 3 - nie stawiło się nieusprawiedliwieni. Zgodnie bowiem z art. 53 ust. 2 pkt 1 ustawy oraz 7 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 1 czerwca 2004 r. w sprawie wojskowego obowiązku meldunkowego, obowiązku powiadamiania WKU oraz uzyskiwania zezwolenia na wyjazd i pobyt za granicą. (Dz.U. Nr 140, poz. 1480 z późn. zm. 8 ) na osobach, które nie stawiły się do kwalifikacji wojskowej ciąży, od dnia 1 stycznia roku kalendarzowego, w którym kończą dziewiętnaście lat życia, obowiązek uzyskania zezwolenia WKU na wyjazd i pobyt za granicą. 52. W opisowej analizie wyników kwalifikacji wojskowej na terenie województwa należy przedstawić informacje dotyczące w szczególności: 1) stosowania środków egzekucji administracyjnej i stopnia skuteczności tych środków, w tym: a) liczby wniosków o nałożenie grzywny w celu przymuszenia, b) liczby wniosków o przymusowe doprowadzenie przez Policję i liczby osób doprowadzonych (ocena skuteczności Policji w tym zakresie); 2) liczby złożonych do prokuratury doniesień o popełnieniu czynu zabronionego, osobno: z art. 224 pkt 1 i z art. 224 pkt 3 ustawy; 3) trudności, w tym w stosowaniu i interpretacji prawa, jakie wystąpiły na terenie województwa przy organizacji i podczas trwania kwalifikacji wojskowej. Prosi się również o zawieranie w sprawozdaniach sugestii odnoszących się do potrzeb w zakresie nowelizacji przepisów prawa, a także zasad i trybu przeprowadzania kwalifikacji wojskowej. 53. Szczególną uwagę należy zwrócić na terminowość oraz poprawność sprawozdań z kwalifikacji wojskowej sporządzanych przez powiatowe komisje lekarskie. 54. O ważniejszych wydarzeniach, trudnościach w organizacji i przeprowadzaniu kwalifikacji wojskowej, należy informować na bieżąco (...) Wyk. w Departamencie Analiz i Nadzoru MSWiA. Wyk. w.t. 8 Zmiany tekstu jednolitego wymienionego rozporządzenia zostały ogłoszone w Dz. U. z 2006 r. Nr 164, poz. 1152, z 2009 r. Nr 76, poz. 643 oraz z 2010 r. Nr 105, poz. 658. 11