Wykonano w ramach projektu Drogi dla Natury kampanie na rzecz zadrzewień, koordynowanego przez Fundację EkoRozwoju i dofinansowanego

Plan zachowania zadrzewieo przydrożnych gminy Biały Bór www.aleje.org.pl Wykonano w ramach projektu Drogi dla Natury kampanie na rzecz zadrzewień, koordynowanego przez Fundację EkoRozwoju i dofinansowanego ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Autor: mgr Dawid Zyskowski

Federacja Zielonych Gaja ul. 5 Lipca 45 70-374 Szczecin Tel. +48 91 489 42 33 Tel/fax + 48 91 489 42 32 email: fzbiuro@gajanet.pl Fundacja EkoRozwoju ul. Białoskórnicza 26 50-134 Wrocław tel/fax: 713430849, 713445948 biuro@eko.org.pl www.fer.org.pl data i miejsce wydania: czerwiec 2013, Szczecin Plan zachowania zadrzewieo przydrożnych gminy Biały Bór str. 2

Spis treści 1. Program Drogi dla Natury... 4 2. Opis gminy... 5 2.1. O gminie... 5 2.2 Położenie... 5 2.4 Ludnośd... 5 3. Przegląd elementów o charakterze zadrzewieo liniowych.... 6 3.1 Zestawienie statystyczne... 6 3.2 Wykaz zadrzewieo o szczególnych wartościach krajobrazowych i przyrodniczych, w tym występowanie chronionych gatunków.... 10 3.3 Rekomendacje dla ochrony przyrody.... 10 3.4 Miejsca konfliktowe.... 10 3.5 Karty ankiet poszczególnych elementów o charakterze zadrzewieo liniowych.... 11 3.6. Rekomendowane nasadzenia... 64 4. Przepisy prawne związane z ochroną i gospodarowaniem zadrzewieniami.... 65 4.1 Wycinka drzew... 65 4.2 Ochrona cennych drzew... 67 4.3 Wycinka drzew... 67 4.4 Kary za niszczenie drzew i krzewów... 68 5. Ocena statyki drzew.... 69 5.1 Zarządzanie ryzykiem upadku drzew... 69 5.2. Tabela pomocnicza... 70 5.3 Formularz do wizualnej oceny stanu drzewa... 73 5.4 Przegląd gatunków drzew alejowych... 75 6. Literatura dodatkowa... 105 ZAŁĄCZNIK - EKSPERTYZA DENDROLOGICZNA... 107 Plan zachowania zadrzewieo przydrożnych gminy Biały Bór str. 3

1. Program Drogi dla Natury Celem ogólnopolskiej kampanii Drogi dla Natury, zainicjowanej w 2009 roku przez Fundację EkoRozwoju, jest ochrona drzew przydrożnych. Niniejsze opracowanie powstało dzięki wsparciu Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, udzielonego w ramach projektu Drogi dla Natury kampania na rzecz zadrzewień. Rozpoczęty w roku 2012 projekt obejmuje swoim zasięgiem 24 gminy w 9 województwach i obejmuje przygotowanie programów kształtowania zadrzewień. W jego ramach są także prowadzone szkolenia dla drogowców i samorządowców dotyczące tworzenia, utrzymania i diagnozowania stanu oraz wartości przyrodniczej alej, jak też działania edukacyjne. Projekt kampanii na rzecz zadrzewień jest kontynuowany w kolejnych trzech latach dzięki wsparciu unijnego programu LIFE+ i obejmie docelowo łącznie 90 gmin we wszystkich województwach. Projekt Drogi dla Natury kampania na rzecz zadrzewień jest realizowany przez Fundację EkoRozwoju wspólnie partnerami regionalnymi: Stowarzyszeniem Eko-Inicjatywa z Kwidzyna, Fundacją Ekologiczną Zielona Akcja z Legnicy, Fundacją Aeris Futuro z Krakowa, Federacją Zielonych Gaja ze Szczecina, Stowarzyszeniem Agencja Ekorozwoju Zielone Płuca Polski z Białegostoku, Towarzystwem Przyjaciół Słońska Unitis Viribus oraz niemieckim partnerem - meklembursko-pomorskim oddziałem BUND w Schwerinie. Więcej o programie Drogi dla Natury oraz o ochronie alej na witrynie www.aleje.org.pl, na której jest także dostępna elektroniczna wersja programu zadrzewieniowego. Plan zachowania zadrzewieo przydrożnych gminy Biały Bór str. 4

2. Opis gminy 2.1. O gminie Gmina Biały Bór znajduje się na terenie powiatu szczecineckiego, we wschodniej części województwa zachodnio-pomorskiego. Gmina graniczy z gminami: Szczecinek, Bobolice, Polanów, Miastko, Koczała i Rzecznica. Gmina i Miasto Biały Bór zajmuje powierzchnię 25 691 ha, pod względem wielkości znajduje się na 3 miejscu wśród 6 gmin powiatu szczecineckiego. Jej terytorium, ukształtowane przez cofający się lądolód skandynawski, urozmaicają malownicze wzgórza morenowe (sięgające 239 m.n.p.m.), liczne głazy narzutowe oraz krystalicznie czyste jeziora. Duża ilość lasów stanowiących 49 % ogółu powierzchni gminy ma wyjątkowy wpływ na korzystne warunki klimatyczne i krajobrazowe. Dogodne położenie geograficzne oraz stosunkowo niewielkie odległości od granicy morskiej ( 80 km do Mielna) i zachodniej (200 km) sprzyjają kontaktom gospodarczym i turystycznym. Biały Bór położony jest na przecięciu dwóch głównych tras krajowych, Warszawa - Środkowe Wybrzeże oraz Poznań - Ustka. 2.2 Położenie Położone na Pojezierzu Drawskim w okolicach jezior: Bielsko (o pow. 268 ha i głębokości do 23 m), Cieszęcino (o pow. 102 ha i głębokości 50 m), wzdłuż których rozciąga się park krajobrazowy wraz z jeziorami Łobez (zajmuje obszar o pow. 48,7 ha) i Jezioro Ławiczka (pow. 6,6 ha). Leżą one w dorzeczu Gwdy i Noteci, a ich wody spływają rzeką Białą do Czernicy. Okolice jezior pokryte są lasami mieszanymi oraz borami. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. koszalińskiego. Według danych z 1 stycznia 2010 r. powierzchnia gminy wynosiła 12,82 km². Osiedla mieszkaniowe miasta: Dalkowo, Kamienna, Linowo. 2.4 Ludność Gminę zamieszkuje 6,7% ludności powiatu. W 2002 roku w powszechnym spisie ludności na 5280 mieszkańców gminy Biały Bór przeważająca większość zdeklarowała narodowość polska. Największą grupą obywateli polskich w powiecie należącą do mniejszości narodowej lub etnicznej była mniejszość ukraińska, do której należało 560 osób, którzy stanowili 10,6% ogółu mieszkańców.

3. Przegląd elementów o charakterze zadrzewień liniowych. Niniejszy rozdział prezentuje dane tabelaryczne wszystkich zinwentaryzowanych w gminie Wierzchowo elementów o charakterze zadrzewień liniowych. 3.1 Zestawienie statystyczne Na obszarze gminy Biały Bór zinwentaryzowano 27 elementów o charakterze zadrzewień liniowych, w tym 26 alej i 1 szpaler. Sumaryczna długość wszystkich tych elementów wynosi 51,5 kilometrów (min. 270m, maks. 8100m, średnia 1908,1m). Wszystkie w sumie zawierają 5058 drzew (min. 19, maks. 719, średnia 187,3). o średniej pierśnicy wynoszącej 194,4cm. Dla alej szerokość pomiędzy szpalerami drzew waha się od 5,5 do 17 metrów (średnia 9,6m). Odległość drzew od krawędzi jezdni waha się od 0,5 do 5,5 metrów (średnia 2,5m). Ogólny stan zdrowotny zadrzewień liniowych w gminie ocenia się jako dobry (4,3). Statystyki z podziałem na rangi dróg przedstawia poniższa tabela. ranga drogi krajowe powiatowe gminne inne razem długośd (m) 13050 34420 2850 1200 51520 szerokośd (m) 15,8 7,7 8,5 6,0 9,6 odl. od jezdni (m) 4,9 1,2 2,3 1,5 5,5 rozstaw (m) 7,2 9,4 8,0 8,0 8,7 za rowem 1008 59 0 0 1067 liczba drzew 1015 68 8 53 5058 pierśnica (cm) 186,7 194,4 200,0 230,0 194,4 stan zdrowotny 4,0 4,4 4,0 4,0 4,3 stan zachowania 3,8 3,6 3,5 5,0 3,7 Tabela 1 Zestawienie statystyk opisowych (sumy i wartości średnie) zadrzewieo przydrożnych z podziałem na rangi dróg. Większość elementów (ponad 34km, 1015 drzewa) znajduje się przy drogach powiatowych, przy czym stan zdrowotny jest najniższy spośród wszystkich szczebli (3,5) na drogach gminnych. Gatunkiem dominującym na terenie gminy jest klon zwyczajny, którego udział w drzewostanie wynosi 30,5%. Drugim dominującym gatunkiem jest klon jawor, którego udział wynosi 17,7%.

ranga drogi krajowe powiatowe gminne inne razem dąb szypułkowy 6,9 0,1 0,0 0,0 3,0 lipa drobnolistna 0,0 6,9 0,0 0,0 3,5 lipa szerokolistna 6,7 10,5 0,0 0,0 8,2 brzoza 5,9 16,7 0,0 0,0 11,0 klon 22,9 37,6 8,8 100,0 30,5 jawor 5,4 22,4 79,0 0,0 17,7 buk 0,0 0,5 0,0 0,0 0,2 jesion 19,0 2,4 0,0 0,0 9,4 owocowe 2 1 0 0 1,4 topola 32 2 12 0 15,1 Tabela 2 Udział procentowy poszczególnych gatunków drzew z podziałem na rangi dróg. ranga drogi krajowe powiatowe gminne inne razem dąb szypułkowy 146 2 0 0 148 lipa drobnolistna 0 171 0 0 171 lipa szerokolistna 142 260 0 0 402 brzoza 125 415 0 0 540 klon 486 934 22 53 1494 jawor 115 557 194 0 866 buk 0 11 0 0 11 jesion 404 59 0 0 463 owocowe 36 32 0 0 68 topola 671 41 30 0 742 Tabela 3 Udział liczbowy poszczególnych gatunków drzew z podziałem na rangi dróg. Plan zachowania zadrzewieo przydrożnych gminy Biały Bór str. 7

1600 1400 1200 1000 800 600 400 200 dąb szypułkowy lipa drobnolistna lipa szerokolistna brzoza klon jawor buk jesion owocowe topola 0 Ryc. 1 Struktura gatunkowa zadrzewieo przydrożnych na terenie całej gminy. 1000 900 800 700 600 500 400 300 200 100 dąb szypułkowy lipa drobnolistna lipa szerokolistna brzoza klon jawor buk jesion owocowe topola 0 Ryc. 2 Struktura gatunkowa zadrzewieo przydrożnych przy drogach powiatowych. Plan zachowania zadrzewieo przydrożnych gminy Biały Bór str. 8

200 dąb szypułkowy 180 lipa drobnolistna 160 lipa szerokolistna 140 brzoza 120 klon 100 jawor 80 buk 60 jesion 40 owocowe 20 topola 0 Ryc. 3 Struktura gatunkowa zadrzewieo przydrożnych przy drogach gminnych 700 600 500 400 300 200 100 dąb szypułkowy lipa drobnolistna lipa szerokolistna brzoza klon jawor buk jesion owocowe topola 0 Ryc. 4 Struktura gatunkowa zadrzewieo przydrożnych przy drogach krajowych Plan zachowania zadrzewieo przydrożnych gminy Biały Bór str. 9

3.2 Wykaz zadrzewień o szczególnych wartościach krajobrazowych i przyrodniczych, w tym występowanie chronionych gatunków. Element nr 112- Na trasie Biały Bór Sępólno Wielkie 4 buki o rozmiarach pomnikowych (4 pierwsze drzewa od strony Białego Boru), pierśnica kolejnych: 370cm, 380cm, 415cm, 330cm. 3.3 Rekomendacje dla ochrony przyrody. W trakcie pobieżnej inwentaryzacji zadrzewień przydrożnych nie zaobserwowano wyraźnych śladów gatunków chronionych. Jednak obecność wielu z nich mogła zostać niezauważona ze względu na porę wykonania inwentaryzacji (październik). Podczas dokonywania decyzji o wycince zaleca się każdorazowe wykonanie ekspertyzy pod kątem stwierdzenia obecności chronionych gatunków ptaków, nietoperzy, owadów i porostów. 3.4 Miejsca konfliktowe. Bezpieczeństwo ruchu drogowego W gminie Biały Bór w okresie od 01.01.2008 do 31.12.2012 w obszarze wiejskim odnotowano następującą liczbę wypadków samochodowych (według danych Komendy Powiatowej Policji w Szczecinku): 1. W 2008r. 5 wypadków drogowych, w skutek tych zdarzeń kierujący nie wjechali w drzewo. 2. W 2009r. 9 wypadków. Na drodze powiatowej Sępólno Wielkie Drzewiany doszło do jednego zdarzenia ma skutek którego kierujący (po wcześniejszym wypadnięciu) uderzył w drzewo. 3. W 2010r. 3 wypadki. Na drodze krajowej K-25 na odcinku Biały Bór - Bobolice doszło do jednego zdarzenia ma skutek którego kierujący (po wcześniejszym wypadnięciu) uderzył w drzewo. 4. W 2011r. 7 wypadków. Na drodze krajowej K-20 na odcinku Biały Bór - Trzebiele doszło do jednego zdarzenia ma skutek którego kierujący (po wcześniejszym wypadnięciu) uderzył w drzewo. 5. W 2012r. 5 wypadków. Na drodze powiatowej, na odcinku Biały Bór Stępień doszło do jednego zdarzenia na skutek którego kierujący pojazdem, po wcześniejszym zderzeniu ze zwierzęciem leśnym zjechał z drogi i uderzył w drzewo, oraz na drodze powiatowej Biały Bór- Grabowo doszło do jednego zdarzenia ma skutek którego kierujący (po wcześniejszym wypadnięciu) uderzył w drzewo. Na podstawie zgromadzonych danych nie można zidentyfikować odcinków zadrzewień przydrożnych stwarzających zagrożenie dla bezpieczeństwa ruchu drogowego. Plan zachowania zadrzewieo przydrożnych gminy Biały Bór str. 10

3.5 Karty ankiet poszczególnych elementów o charakterze zadrzewień liniowych. Dane szczegółowe elementów zadrzewień liniowych zostały zgromadzone w ustandaryzowanych ankietach o strukturze podzielonej na trzy grupy danych: 1. Dane ogólne a. Numer inwentaryzacyjny jest to numer nadany danemu elementowi liniowemu w trakcie inwentaryzacji. Zawszę są to liczby trzycyfrowe, gdzie pierwsza oznacza typ elementu (1 aleja drzew wielorzędowa, 2 szpaler jednorzędowy), a dwie następne kolejny numer. b. Data termin zebrania danych w terenie. c. Lokalizacja słowny opis położenia elementu. d. Wsp. punktu początkowego współrzędne geograficzne w formacie DM (stopnie, minuty). e. Wsp. punktu końcowego współrzędne geograficzne w formacie DM (stopnie, minuty). Jeżeli element liniowy ulega załamaniu, oprócz dwóch powyższych podane są też współrzędne punktów załamań. f. Długość odległość od punktu początkowego do końcowego mierzona w metrach g. Szerokość dotyczy elementów liniowych wielorzędowych (alej), ten parametr określa odstęp pomiędzy szpalerami drzew zajmującymi przeciwległe strony drogi, mierzony od wewnętrznej krawędzi pnia. h. W zarządzie opisuje zarządcę drogi przy której znajduje się inwentaryzowany liniowy element zieleni przydrożnej. W przypadku gruntów prywatnych, lub dróg o nieznanej randze kategoria to inny i. Nawierzchnia opisuje typ nawierzchni przy której znajduje się zinwentaryzowany element (asfalt, bruk, nawierzchnia bitumiczna, betonowe płyty, bruk, droga gruntowa, inne) j. Odległość od jezdni określa odległość wewnętrznej krawędzi pnia od krawędzi jezdni wyznaczanej przez nawierzchnię użyteczną (czyli np. w przypadku dróg gruntowych do zewnętrznych krawędzi kolein). k. Rozstaw drzew określa więźbę, czyli średnią odległość kolejnych drzew tworzących szpaler po jednej stronie drogi. l. Drzewa za rowem opisuje czy na jakimś odcinku element liniowy posiada drzewa rosnące za rowem melioracyjnym (o ile takowy drodze towarzyszy) 2. Dane przyrodnicze a. Gatunki lista gatunków drzew stwierdzonych w zinwentaryzowanym elemencie liniowym oraz ich udział procentowy w jego składzie gatunkowym. Plan zachowania zadrzewieo przydrożnych gminy Biały Bór str. 11

b. Liczba drzew opisuje liczbę pojedynczych drzew znajdujących się po każdej ze stron drogi. c. Pierśnica średni obwód drzew występujących w elemencie liniowym, mierzony na wysokości 130cm. 3. Stan obiektu a. Stan zdrowotny opisuje ogólny stan zdrowotny drzew tworzących dany element liniowy. Podzielony na pięć kategorii: i. Bardzo dobry (5) zdrowy pień, wzorcowo ukształtowana forma pienna drzewa, w pełni prawidłowo ukształtowana i zdrowa korona ii. Dobry (4) nieznaczne uszkodzenia pnia, dobrze ukształtowana/czytelna forma pienna, zdrowa, dość dobrze zachowana i/lub ukształtowana korona iii. Dostateczny (3) znaczne uszkodzenia pnia, zaburzona forma pienna, zredukowana korona, nadmierne i dewastacyjne cięcia korony iv. Zły (2) rozległe uszkodzenia pnia lub korony, zasychające konary, obecność tzw. szkodników, dewastacyjne cięcia zaburzające statykę drzewa itp. v. Zróżnicowany (1) dotyczy różnego stanu zachowania drzew od dobrego do złego w - jednym przebiegu drogi b. Stan zachowania opisuje ciągłość danego elementu liniowego i jego zwarcie: i. Zwarta pełna (5) 0-20% ubytku drzew ii. Zwarta z lukami (4) - 21-40% ubytku drzew iii. Przerzedzona (3) - 41-60% ubytku drzew iv. Fragmenty (2) - 61-80% ubytku drzew v. Ślady (1) - 81-99% ubytku drzew Za tabelą ankiety umieszczono plan sytuacyjny z umieszczeniem zinwentaryzowanego elementu liniowego na tle mapy uwarunkowań i predyspozycji ekofizjograficznych rozwoju. Na następnych stronach przedstawiono. Legenda opisująca symbole użyte na mapach znajduje się za ostatnią ankietą. Plan zachowania zadrzewieo przydrożnych gminy Biały Bór str. 12

DANE OGÓLNE numer inwentaryzacyjny 101 data 16.10.2012 lokalizacja Aleja przy drodze wyjazdowej z PGR Trzebieże w stronę Miłocic wsp. punktu początkowego N 53 55,265 E 16 53,672 wsp. punktu koocowego N 53 54,909 E 16 53,115 długośd 850m w zarządzie Droga krajowa nawierzchnia Asfalt szerokość 16m odległość od jezdni 5m rozstaw drzew 8m drzewa za rowem wszystkie DANE PRZYRODNICZE gatunki Klon zwyczajny 70%, Topola 20%, Dąb szypułkowy 9%, Klon jawor 1% liczba drzew N 25, S 59 pierśnica 100/200cm STAN OBIEKTU stan zdrowotny Dobry stan zachowania Przerzedzona UWAGI Aleja mocno zakrzewiona. Ryc. 5 Położenie elementu nr 101 Plan zachowania zadrzewieo przydrożnych gminy Biały Bór str. 13

Zdjęcie 1 Aleja numer 101 Plan zachowania zadrzewieo przydrożnych gminy Biały Bór str. 14

DANE OGÓLNE numer inwentaryzacyjny 102 data 16.10.2012 lokalizacja Aleja na drodze Biały Bór - Kaliska wsp. punktu początkowego N 53 54,426 E 16 50,009 wsp. punktu koocowego N 53 55,340 E 16 50,727 długośd 1 900m w zarządzie Droga powiatowa nawierzchnia Asfalt szerokość 7,5m odległość od jezdni E - 1m, W - 2,5m rozstaw drzew 10m drzewa za rowem brak DANE PRZYRODNICZE gatunki Lipa drobnolistna 60%, Klon zwyczajny 40% liczba drzew E 52, W 63 pierśnica 150cm STAN OBIEKTU stan zdrowotny Dobry stan zachowania Przerzedzona UWAGI Brak uwag. Ryc. 6 Położenie elementu nr 102 Plan zachowania zadrzewieo przydrożnych gminy Biały Bór str. 15

Zdjęcie 2 Aleja numer 102, widok na częśd klonową Zdjęcie 3 Aleja numer 102, widok na częśd lipową Plan zachowania zadrzewieo przydrożnych gminy Biały Bór str. 16

DANE OGÓLNE numer inwentaryzacyjny 103 data 16.10.2012 lokalizacja Aleja na drodze Kaliska Kołtki, zaraz przy wyjeździe z Kaliskiej wsp. punktu początkowego N 53 55,556 E 16 50,969 wsp. punktu koocowego N 53 55,712 E 16 51,106 długośd 350m w zarządzie Droga powiatowa nawierzchnia Asfalt szerokość 8,5m odległość od jezdni E 1,5m, W - 3m rozstaw drzew 16m drzewa za rowem brak DANE PRZYRODNICZE gatunki Klon zwyczajny 100% liczba drzew E 9 W - 10 pierśnica 210cm STAN OBIEKTU stan zdrowotny Dobry stan zachowania Zwarta z lukami UWAGI Brak uwag. Ryc. 7 Położenie elementu nr 103 Plan zachowania zadrzewieo przydrożnych gminy Biały Bór str. 17

DANE OGÓLNE numer inwentaryzacyjny 104 data 16.10.2012 lokalizacja Aleja przy drodze na trasie Kaliska - Kołtki wsp. punktu początkowego N 53 56,815 E 16 51,120 wsp. punktu koocowego N 53 57,285 E 16 50,632 długośd 1 000m w zarządzie Droga powiatowa nawierzchnia Asfalt szerokość 8m odległość od jezdni E 1,5m, W - 3m rozstaw drzew 10m drzewa za rowem brak DANE PRZYRODNICZE gatunki Klon zwyczajny 70%, Klon jawor 30% liczba drzew E 48 W - 60 pierśnica 180cm STAN OBIEKTU stan zdrowotny Dobry stan zachowania Przerzedzona UWAGI Brak uwag. Ryc. 8 Położenie elementu nr 104 Plan zachowania zadrzewieo przydrożnych gminy Biały Bór str. 18

DANE OGÓLNE numer inwentaryzacyjny 105 data 16.10.2012 lokalizacja Droga wyjazdowa z Krzeszowa w stronę Kołtki wsp. punktu początkowego N 53 58,721 E 16 52,061 wsp. punktu koocowego N 53 58,167 E 16 51,858 długośd 1 000m w zarządzie Droga powiatowa nawierzchnia Asfalt szerokość 6,5m odległość od jezdni E 2m, W - 1m rozstaw drzew 5-10m drzewa za rowem brak DANE PRZYRODNICZE gatunki Brzoza brodawkowata 30%, Klon zwyczajny 30%, Klon jawor 30%, Jesion wyniosły 10% liczba drzew E 43, W 32 pierśnica 180cm STAN OBIEKTU stan zdrowotny Dobry stan zachowania Zwarta z lukami UWAGI Brak uwag. Ryc. 9 Położenie elementu nr 105 Plan zachowania zadrzewieo przydrożnych gminy Biały Bór str. 20

DANE OGÓLNE numer inwentaryzacyjny 106 data 16.10.2012 lokalizacja Aleja pomiędzy aleją nr 107 a 105, na drodze Kaszewo - Kołtki wsp. punktu początkowego N 53 58,004 E 16 51,893 wsp. punktu koocowego N 53 57,637 E 16 51,288 długośd 1 100m w zarządzie Droga powiatowa nawierzchnia Asfalt szerokość 7m odległość od jezdni N 0,5m S 2m rozstaw drzew 15m drzewa za rowem brak DANE PRZYRODNICZE gatunki Brzoza brodawkowata 60%, Klon zwyczajny 20%, Klon jawor 20% liczba drzew N 36, S 33 pierśnica 210cm STAN OBIEKTU stan zdrowotny Dobry stan zachowania Zwarta z lukami UWAGI Brak uwag. Ryc. 10 Położenie elementu nr 106 Plan zachowania zadrzewieo przydrożnych gminy Biały Bór str. 22

DANE OGÓLNE numer inwentaryzacyjny 107 data 16.10.2012 lokalizacja Droga Kołki - Krzeszewo, aleja zaczyna się zaraz za Kołtkami Kołtki wsp. punktu początkowego N 53 57,572 E 16 51,144 wsp. punktu koocowego N 53 57,445 E 16 50,894 długośd 350m w zarządzie Droga powiatowa nawierzchnia Asfalt szerokość 7m odległość od jezdni 0,5m rozstaw drzew 5m drzewa za rowem brak DANE PRZYRODNICZE gatunki Lipa szerokolistna 100% liczba drzew N 32, S - 32 pierśnica 250cm STAN OBIEKTU stan zdrowotny Bardzo dobry stan zachowania Zwarta pełna UWAGI Brak uwag. Ryc. 11 Położenie elementu nr 107 Plan zachowania zadrzewieo przydrożnych gminy Biały Bór str. 24

Zdjęcie 7 Doskonale zachowana aleja lipowa nr 108 Plan zachowania zadrzewieo przydrożnych gminy Biały Bór str. 25

DANE OGÓLNE numer inwentaryzacyjny 108 data 16.10.2012 lokalizacja Droga Kołtki Sępolno Wielkie wsp. punktu początkowego N 53 57,346 E 16 50,401 wsp. punktu koocowego N 53 57,156 E 16 47,357 długośd 3 400m w zarządzie Droga powiatowa nawierzchnia Asfalt szerokość 5,5m odległość od jezdni 1m rozstaw drzew 8m drzewa za rowem brak DANE PRZYRODNICZE gatunki Brzoza brodawkowata 70%, klon zwyczajny 15%, Klon jawor 15% liczba drzew N 161, S 122 pierśnica 170cm STAN OBIEKTU stan zdrowotny Dobry stan zachowania Fragmenty UWAGI Największe luki w szpalerach znajdują się na granicy z lasem (odcinek 200-300m). Ryc. 12 Położenie elementu nr 106 Plan zachowania zadrzewieo przydrożnych gminy Biały Bór str. 26

DANE OGÓLNE numer inwentaryzacyjny 109 data 16.10.2012 lokalizacja Droga Sępolno Wielkie - Golęszany wsp. punktu początkowego N 53 56,915 E 16 46,394 wsp. punktu koocowego N 53 57,411 E 16 44,401 długośd 2 500m w zarządzie Droga powiatowa nawierzchnia Asfalt szerokość 7m odległość od jezdni 1,5m rozstaw drzew 8m drzewa za rowem brak DANE PRZYRODNICZE gatunki Klon jawor 90%, klon zwyczajny 10% liczba drzew N 93, S 122 pierśnica 150cm STAN OBIEKTU stan zdrowotny Dobry stan zachowania Zwarta z lukami UWAGI Brak uwag. Ryc. 13 Położenie elementu nr 109 Plan zachowania zadrzewieo przydrożnych gminy Biały Bór str. 28

DANE OGÓLNE numer inwentaryzacyjny 110 data 16.10.2012 lokalizacja Droga Sępolno Wielkie Sępolno Małe wsp. punktu początkowego N 53 56,812 E 16 46,344 wsp. punktu koocowego N 53 56,071 E 16 45,458 długośd 1 800m w zarządzie Droga powiatowa nawierzchnia Asfalt szerokość 8m odległość od jezdni S 1m, N 3m rozstaw drzew 10m drzewa za rowem brak DANE PRZYRODNICZE gatunki Klon zwyczajny 100% liczba drzew N 41, S - 8 pierśnica 230cm STAN OBIEKTU stan zdrowotny Bardzo dobry stan zachowania Fragmenty UWAGI Po stronie N 20 dosadzonych klonów. Ryc. 14 Położenie elementu nr 110 Plan zachowania zadrzewieo przydrożnych gminy Biały Bór str. 30

DANE OGÓLNE numer inwentaryzacyjny 111 data 16.10.2012 lokalizacja Droga Sępolno Małe droga krajowa nr 20 wsp. punktu początkowego N 53 55,679 E 16 44,588 wsp. punktu koocowego N 53 54,906 E 16 43,752 długośd 1 700m w zarządzie Droga powiatowa nawierzchnia Asfalt szerokość 7m odległość od jezdni 1,5m / 2,5m rozstaw drzew 10m drzewa za rowem brak DANE PRZYRODNICZE gatunki Klon zwyczajny 75%, Klon jawor 25% liczba drzew E 60 W 55 pierśnica 120cm STAN OBIEKTU stan zdrowotny Bardzo dobry stan zachowania Przerzedzona UWAGI Brak uwag. Ryc. 15 Położenie elementu nr 111 Plan zachowania zadrzewieo przydrożnych gminy Biały Bór str. 32

DANE OGÓLNE numer inwentaryzacyjny 112 data 16.10.2012 lokalizacja Aleja na odcinku trasy Sępolno Wielkie Biały Bór, od wyjazdu z Sępolna do granicy lasu wsp. punktu początkowego N 53 56,829 E 16 47,132 wsp. punktu koocowego N 53 55,962 E 16 47,906 długośd 1 800m w zarządzie Droga powiatowa nawierzchnia Asfalt szerokość 6,5m odległość od jezdni E 1m, W 2m rozstaw drzew 8m drzewa za rowem brak DANE PRZYRODNICZE gatunki Klon jawor 90%, Klon zwyczajny 5%, Buk 5% liczba drzew W 114, E - 113 pierśnica 190cm STAN OBIEKTU stan zdrowotny Bardzo dobry stan zachowania Zwarta z lukami UWAGI Na trasie Biały Bór Sępólno Wielkie 4 buki o rozmiarach pomnikowych (4 pierwsze)370cm, 380cm, 415cm, 330cm. Ryc. 16 Położenie elementu nr 112 Plan zachowania zadrzewieo przydrożnych gminy Biały Bór str. 34

Zdjęcie 12 Doskonale zachowana aleja numer 112 Plan zachowania zadrzewieo przydrożnych gminy Biały Bór str. 35

DANE OGÓLNE numer inwentaryzacyjny 113 data 16.10.2012 lokalizacja Droga Grabowo - Brzeźnica lasu wsp. punktu początkowego N 53 53,510 E 16 53,855 wsp. punktu koocowego N 53 53,382 E 16 56,204 długośd 2 700m w zarządzie Droga powiatowa nawierzchnia Asfalt szerokość 6m odległość od jezdni N 1m, S 2m rozstaw drzew 8m drzewa za rowem brak DANE PRZYRODNICZE gatunki Lipa drobnolistna 60%, Brzoza brodawkowata 39%, Klon zwyczajny 1% liczba drzew S 91, N 79 pierśnica 180cm STAN OBIEKTU stan zdrowotny Dobry stan zachowania Przerzedzona UWAGI Tylko przy wsi Grabowo częśd lipowa alei jest kompletna. Ryc. 17 Położenie elementu nr 113 Plan zachowania zadrzewieo przydrożnych gminy Biały Bór str. 36

DANE OGÓLNE numer inwentaryzacyjny 114 data 17.10.2012 lokalizacja Droga Biały Bór - Trzebiele wsp. punktu początkowego N 53 54,123 E 16 50,599 wsp. punktu koocowego N 53 54,830 E 16 52,972 długośd 3 000m w zarządzie Droga krajowa nawierzchnia Asfalt szerokość 17m odległość od jezdni 5,5m rozstaw drzew 8m drzewa za rowem wszystkie DANE PRZYRODNICZE gatunki Topola 50%, Klon zwyczajny 35%, Dąb szypułkowy 7%, Klon jawor 5%, Brzoza brodawkowata 3% liczba drzew N 268, S 297 pierśnica 100cm/190cm STAN OBIEKTU stan zdrowotny Dobry stan zachowania Przerzedzona UWAGI Wszystkie topole przeznaczone do wycięcia. Ryc. 18 Położenie elementu nr 114 Plan zachowania zadrzewieo przydrożnych gminy Biały Bór str. 38

DANE OGÓLNE numer inwentaryzacyjny 115 data 17.10.2012 lokalizacja Biały Bór wsp. punktu początkowego N 53 54,153 E 16 50,891 wsp. punktu koocowego N 53 53,730 E 16 51,097 długośd 850m w zarządzie Droga powiatowa nawierzchnia Asfalt szerokość 10,5m odległość od jezdni E 1,5m, W 3m rozstaw drzew DANE PRZYRODNICZE 5-8m drzewa za rowem brak gatunki Klon zwyczajny 30%, Jesion wyniosły 30%, Owocowe 20%, Topola 20% liczba drzew E 83, W 78 pierśnica 90cm/210cm STAN OBIEKTU stan zdrowotny Dobry stan zachowania Zwarta z lukami UWAGI Brak uwag. Ryc. 19 Położenie elementu nr 115 Plan zachowania zadrzewieo przydrożnych gminy Biały Bór str. 40

DANE OGÓLNE numer inwentaryzacyjny 116 data 17.10.2012 lokalizacja Aleja wzdłuż ul. Św. Huberta, prowadzącej z Białego Boru w kierunku Biskupic wsp. punktu początkowego N 53 53,553 E 16 49,802 wsp. punktu koocowego N 53 51,660 E 16 43,732 długośd 8 100m w zarządzie Droga powiatowa nawierzchnia Asfalt szerokość 7m odległość od jezdni 1m/2,5m rozstaw drzew 9m drzewa za rowem brak DANE PRZYRODNICZE gatunki Lipa szerokolistna 35%, Klon zwyczajny 35%, Klon jawor 30% liczba drzew N 293 S - 253 pierśnica 190cm STAN OBIEKTU stan zdrowotny Dobry stan zachowania Zwarta z lukami UWAGI Od Białego boru w stronę lasu częśd lipowa alei, w lesie zaczyna się częśd klonowa. Ryc. 20 Położenie elementu nr 116 Plan zachowania zadrzewieo przydrożnych gminy Biały Bór str. 42

DANE OGÓLNE numer inwentaryzacyjny 117 data 17.10.2012 lokalizacja Aleja wzdłuż drogi Stepieo - Świerszczewo wsp. punktu początkowego N 53 49,805 E 16 45,216 wsp. punktu koocowego N 53 49,085 E 16 48,475 długośd 4 400m w zarządzie Droga powiatowa nawierzchnia Asfalt szerokość 12m odległość od jezdni 1,5m/ 4,5m rozstaw drzew 10m drzewa za rowem Szpaler S za rowem DANE PRZYRODNICZE gatunki Klon zwyczajny 70%, Klon jawor 30% liczba drzew N 179, S 59 pierśnica 190cm (dorosłe drzewa) STAN OBIEKTU stan zdrowotny Dobry stan zachowania Zwarta z lukami UWAGI Szpaler N dobrze zachowany, sugerowane przedłużenie szpaleru S 164 sadzonki Ryc. 21 Położenie elementu nr 117 Plan zachowania zadrzewieo przydrożnych gminy Biały Bór str. 44

Zdjęcie 17 Aleja numer 117, częśd z zachowanym tylko jednym szpalerem Zdjęcie 18 Aleja numer 117, częśd w pełni zachowana Plan zachowania zadrzewieo przydrożnych gminy Biały Bór str. 45

DANE OGÓLNE numer inwentaryzacyjny 118 data 17.10.2012 lokalizacja Aleja wzdłuż drogi Przybrda - Dzonowo wsp. punktu początkowego N 53 49,104 E 16 50,550 wsp. punktu koocowego N 53 49,598 E 16 50,408 długośd 1 000m w zarządzie Droga krajowa nawierzchnia Asfalt szerokość 16m odległość od jezdni 5m rozstaw drzew 3m/ 9m drzewa za rowem brak DANE PRZYRODNICZE gatunki Lipa szerokolistna 20%, Klon zwyczajny 2-%, Jesion wyniosły 20%, Topola 20% liczba drzew E 87, W - 142 pierśnica 50cm/180cm STAN OBIEKTU stan zdrowotny Dobry stan zachowania Zwarta pełna UWAGI Brak uwag. Ryc. 22 Położenie elementu nr 118 Plan zachowania zadrzewieo przydrożnych gminy Biały Bór str. 46

DANE OGÓLNE numer inwentaryzacyjny 119 data 17.10.2012 lokalizacja Aleja wzdłuż drogi Przybrda - Biała wsp. punktu początkowego N 53 49,920 E 16 50,210 wsp. punktu koocowego N 53 50,642 E 16 49,766 długośd 1 400m w zarządzie Droga krajowa nawierzchnia Asfalt szerokość 16m odległość od jezdni 5m rozstaw drzew 3m/ 9m drzewa za rowem brak DANE PRZYRODNICZE gatunki Jesion wyniosły 60%, Klon zwyczajny 20%, Topola 10%, Dąb szypułkowy 5%, Lipa szerokolistna 5% liczba drzew E 99, W - 115 pierśnica 60cm/180cm STAN OBIEKTU stan zdrowotny Dobry stan zachowania Zwarta z lukami UWAGI Brak uwag. Ryc. 23 Położenie elementu nr 119 Plan zachowania zadrzewieo przydrożnych gminy Biały Bór str. 48

DANE OGÓLNE numer inwentaryzacyjny 120 data 17.10.2012 lokalizacja Aleja wzdłuż drogi Biała Biały Bór wsp. punktu początkowego N 53 50,916 E 16 49,844 wsp. punktu koocowego N 53 53,553 E 16 49,802 długośd 4 800m w zarządzie Droga krajowa nawierzchnia Asfalt szerokość 14m odległość od jezdni 4m rozstaw drzew 4m- 10m drzewa za rowem brak DANE PRZYRODNICZE gatunki Topola 30%, Jesion wyniosły 25%, Brzoza brodawkowata 15%, Klon zwyczajny 10%, Klon jawor 5%, Lipa szerokolistna 5%, Dąb szypułkowy 5%, Owocowe 5% liczba drzew E 385, W 334 pierśnica 60cm/180cm STAN OBIEKTU stan zdrowotny Dobry stan zachowania Zwarta z lukami UWAGI Brak uwag. Ryc. 24 Położenie elementu nr 120 Plan zachowania zadrzewieo przydrożnych gminy Biały Bór str. 50

DANE OGÓLNE numer inwentaryzacyjny 121 data 17.10.2012 lokalizacja Aleja wzdłuż drogi Przybrda-Jeziernik wsp. punktu początkowego N 53 49,686 E 16 50,492 wsp. punktu koocowego N 53 49,752 E 16 50,781 długośd 350m w zarządzie Droga gminna nawierzchnia Gruntowa szerokość 10m odległość od jezdni N 3m, S 1,5m rozstaw drzew 8m drzewa za rowem brak DANE PRZYRODNICZE gatunki Topola 100% liczba drzew N 12, S 18 pierśnica 250cm STAN OBIEKTU stan zdrowotny Dobry stan zachowania Przerzedzona UWAGI Sugerowane dosadzenia w celu uzupełnienia alei. Ryc. 25 Położenie elementu nr 121 Plan zachowania zadrzewieo przydrożnych gminy Biały Bór str. 52

DANE OGÓLNE numer inwentaryzacyjny 122 data 17.10.2012 lokalizacja Aleja przy wyjeździe z Drzonowa w stronę Gwdy Małej wsp. punktu początkowego N 53 48,861 E 16 50,596 wsp. punktu koocowego N 53 47,791 E 16 50,611 długośd 2 000m w zarządzie Droga krajowa nawierzchnia Asfalt szerokość 16m odległość od jezdni 5m rozstaw drzew 7/10 m drzewa za rowem wszystkie DANE PRZYRODNICZE gatunki Topola 25%, Jesion wyniosły 15%, Klon jawor 15%, Klon zwyczajny 15%, Lipa szerokolistna 15%, Dąb szypułkowy 15% liczba drzew W 179, E 153 pierśnica 190cm/60cm STAN OBIEKTU stan zdrowotny Dobry stan zachowania Zwarta z lukami UWAGI Brak uwag. Ryc. 26 Położenie elementu nr 122 Plan zachowania zadrzewieo przydrożnych gminy Biały Bór str. 53

DANE OGÓLNE numer inwentaryzacyjny 123 data 18.10.2012 lokalizacja Aleje przy wyjeździe z miejscowości Drzonowo w stronę PGR Radzewo wsp. punktu początkowego N 53 48,744 E 16 51,231 wsp. punktu koocowego N 53 48,681 E 16 51,939 długośd 800m w zarządzie Droga powiatowa nawierzchnia Asfalt szerokość 6m odległość od jezdni 0,5m/2,5 m rozstaw drzew 10m drzewa za rowem brak DANE PRZYRODNICZE gatunki Klon zwyczajny 95%, Brzoza brodawkowata 5% liczba drzew N 17, S 45 pierśnica 230cm STAN OBIEKTU stan zdrowotny Bardzo dobry stan zachowania Zwarta z lukami UWAGI Brak uwag. Ryc. 27 Położenie elementu nr 123 Plan zachowania zadrzewieo przydrożnych gminy Biały Bór str. 55

DANE OGÓLNE numer inwentaryzacyjny 124 data 18.10.2012 lokalizacja Aleja wzdłuż drogi wyjazdowej z PGR Dołgie w stronę miejscowości Stępieo wsp. punktu początkowego N 53 47,901 E 16 47,542 wsp. punktu koocowego N 53 47,461 E 16 48,120 długośd 1 100m w zarządzie Droga powiatowa nawierzchnia Betonowe płyty szerokość 7m odległość od jezdni 1,5m/2,5 m rozstaw drzew 5m- 10m drzewa za rowem brak DANE PRZYRODNICZE gatunki Brzoza brodawkowata 45%, Klon zwyczajny 45%, Topola osika 10% liczba drzew N 28, S 59 pierśnica 100cm/210cm STAN OBIEKTU stan zdrowotny Dobry stan zachowania Zwarta z lukami UWAGI Brak uwag. Ryc. 28 Położenie elementu nr 124 Plan zachowania zadrzewieo przydrożnych gminy Biały Bór str. 57

DANE OGÓLNE numer inwentaryzacyjny 125 data 18.10.2012 lokalizacja Aleja zaraz za wyjazdem z PGR Dołgie w stronę drogi wojewódzkiej nr 20 wsp. punktu początkowego N 53 47,108 E 16 48,567 wsp. punktu koocowego N 53 46,896 E 16 49,690 długośd 270m w zarządzie Droga powiatowa nawierzchnia Betonowe płyty szerokość 11,5m odległość od jezdni 2,5m/4m rozstaw drzew 6m- 10m drzewa za rowem brak DANE PRZYRODNICZE gatunki Klon zwyczajny 50%, Brzoza brodawkowata 40%, Klon jawor 5%, Jesion wyniosły 3%, Dąb szypułkowy 2% liczba drzew N 74, S 37 pierśnica 210cm/60cm STAN OBIEKTU stan zdrowotny Bardzo dobry stan zachowania Przerzedzona UWAGI Brak uwag. Ryc. 29 Położenie elementu nr 125 Plan zachowania zadrzewieo przydrożnych gminy Biały Bór str. 59

DANE OGÓLNE numer inwentaryzacyjny 126 data 18.10.2012 lokalizacja Aleja wychodząca z PGR Dołgie w stronę Jeziora Dołgie wsp. punktu początkowego N 53 47,433 E 16 48,128 wsp. punktu koocowego N 53 47,300 E 16 48,238 długośd 6m w zarządzie Grunt prywatny nawierzchnia Gruntowa szerokość 6m odległość od jezdni 1,5m rozstaw drzew 8m drzewa za rowem brak DANE PRZYRODNICZE gatunki Klon zwyczajny 100% liczba drzew W 25, E 28 pierśnica 230m STAN OBIEKTU stan zdrowotny Dobry stan zachowania Zwarta pełna UWAGI Brak uwag. Ryc. 30 Położenie elementu nr 126 Plan zachowania zadrzewieo przydrożnych gminy Biały Bór str. 61

DANE OGÓLNE numer inwentaryzacyjny 201 data 17.10.2012 lokalizacja Szpaler n trasie Drzonowo-Świerszczewo wsp. punktu początkowego N 53 49,052 E 16 48,909 wsp. punktu koocowego N 53 48,890 E 16 50,494 długośd 1 800m w zarządzie Droga powiatowa nawierzchnia Asfalt szerokość - odległość od jezdni 1,5m rozstaw drzew 10m drzewa za rowem brak DANE PRZYRODNICZE gatunki Klon zwyczajny 90%, Klon jawor 5%, Lipa szerokolistna 5% liczba drzew N 91 pierśnica 190m STAN OBIEKTU stan zdrowotny Bardzo dobry stan zachowania Zwarta pełna UWAGI Pojedyncze topole po S stronie drogi ( 24 sztuki). Ryc. 31 Położenie elementu nr 201 Plan zachowania zadrzewieo przydrożnych gminy Biały Bór str. 63

3.6. Rekomendowane nasadzenia. Poniższe plany sytuacyjne prezentują proponowane miejsca dokonania nowych nasadzeń, wraz z szacunkowym kosztem sadzonek niezbędnych do wykonania kompletnych nasadzeń, w różnych wariantach kosztowych. długość odcinka 3000m w zarządzie Droga krajowa proponowane gatunki klon jawor, lipa drobnolistna liczba drzew 600 rozstaw 10m szacunkowy koszt sadzonek uwagi min 24 000zł max 60 000zł Na tym odcinku drogę krajową otaczają lasy gospodarcze, które po wycięciu pozostawią drogę odsłoniętą. Z tego względu zaleca się sukcesywne zakładanie alei wzdłuż wskazanego odcinka.. Plan zachowania zadrzewieo przydrożnych gminy Biały Bór str. 64

4. Przepisy prawne związane z ochroną i gospodarowaniem zadrzewieniami. Z uwagi na szereg funkcji jakie pełnią drzewa i krzewy ich ochronę, a także sposoby gospodarowania określa szereg przepisów prawa. Szczególnie istotne są zapisy ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz.U. 2004 Nr 92 poz. 880), gdyż dotyczą one możliwości usuwania zadrzewień przez osoby fizyczne i prawne. Z kolei nieznajomość tych przepisów może skutkować naliczeniem dotkliwych kar finansowych. Za utrzymywanie, ochronę, a także zakładanie nowych zadrzewień odpowiada rada gminy. Gmina wydaje również zezwolenia na wycinkę drzew i krzewów. Pozwolenia na usunięcie drzew z terenów należących do gminy wydaje z kolei starostwo. W przypadku nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków zezwolenie takie wydaje wojewódzki konserwator zabytków. Decyzję na usuwanie alei drzew przydrożnych, z wyłączeniem obcych gatunków topoli, wydaje gmina lub starostwo, po uzgodnieniu z regionalnym dyrektorem ochrony środowiska. 4.1 Wycinka drzew Wydanie zezwolenia na wycinkę przez gminę nie jest wymagane w przypadkach: a) drzew i krzewów owocowych, jeśli nie są one chronione jednocześnie innymi przepisami, b) drzew i krzewów młodszych niż 10 lat, c) drzew i krzewów uprawianych na plantacjach, d) drzew i krzewów rosnących w ogrodach botanicznych i zoologicznych. Jeśli właściciel nieruchomości lub osoba działająca za jego zgodą decyduje się na wycięcie drzew lub krzewów starszych niż 10 lat, które nie są gatunkami owocowymi musi wcześniej uzyskać zezwolenie w odpowiednim urzędzie gminy. Wycinanie drzew rosnących: w lasach, na wałach przeciwpowodziowych lub w ich pobliżu, drzew, które utrudniają eksploatację urządzeń kolejowych, ograniczają widoczność sygnalizatorów i pociągów, stanowią przeszkody lotnicze, a także wpływają negatywnie na stan urządzeń melioracji wodnych szczegółowych sankcjonują odmienne przepisy prawne. W celu uzyskania zezwolenia należy wypełnić odpowiedni wniosek. W dokumencie tym powinny się znajdować: a) imię i nazwisko lub nazwa oraz adres właściciela nieruchomości, a także tytuł prawny władania nieruchomością, b) nazwę gatunkową drzewa lub krzewu, c) obwód pnia mierzony na wysokości 130 cm (jeżeli drzewo rozwidla się przy odziomku, należy zmierzyć obwody wszystkich pni), d) przeznaczenie terenu na którym znajduje się przeznaczone do usunięcia drzewo lub krzew, e) przyczynę i termin zamierzonego usunięcia drzewa lub krzewu, f) wielkość powierzchni, z której zostaną usunięte krzewy,

4. PRZEPISY PRAWNE ZWIĄZANE Z OCHRONĄ I GOSPODAROWANIEM ZADRZEWIENIAMI. g) rysunek lub mapę określającą usytuowanie drzewa lub krzewu w stosunku do granic nieruchomości i obiektów budowlanych istniejących lub projektowanych. Przy określaniu przyczyny usuwania drzew należy zdiagnozować ich stan zdrowotny. Opis najlepiej jest zacząć od dołu pnia, kończąc na koronie. Warto posługiwać się odpowiednimi terminami. Wszelkie dziury i dziuple w pniu, w zależności od ich głębokości, określane są jako ubytki wgłębne lub powierzchniowe. Należy podać ich wielkość, stopień wypróchnienia, ewentualną głębokość. Ubytek całego wnętrza pnia określa się terminem ubytków kominowych lub rynnowych. Należy odnotować ewentualne ślady żerowania owadów, zrakowacenia, owocniki grzybów, których obecność świadczy o słabej kondycji drzewa. Opis korony powinien zawierać jej średnicę, ewentualne kolizje z elementami budowlanymi i technicznymi. Należy odnotować ewentualną obecność suszu konarowego i gałęziowego, wyrażoną w procentach, gniazd ptaków, jemioły. Jeśli pień drzewa jest przechylony należy określić wartość odchylenia wyrażona w stopniach, oraz jej kierunek. Jeśli drzewo jest zdrowe również należy to zaznaczyć w opisie. Do wniosku warto dołączyć dokumentację fotograficzną. Przed wydaniem decyzji urzędnik dokonuje oględzin w zakresie występowania w obrębie zadrzewień gatunków chronionych. Wszelkie prace związane z wycinką drzew powinny odbywać się poza okresem lęgowym ptaków, ustalonym w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z 28 września 2004 roku w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną, zakazującym usuwania gniazd ptasich z terenów zieleni w okresie od dnia 1 marca do 15 października. Jeżeli gmina udzieli zgodę na wycinkę, posiadacz nieruchomości ma obowiązek naliczyć opłatę, którą określa w drodze rozporządzenia Minister Środowiska. Wydanie zezwolenia może być uzależnione od przesadzenia drzew lub krzewów w miejsce wskazane przez wydającego zezwolenie albo od wykonania nasadzeń kompensacyjnych. Drzewa te muszą zachować żywotność przez okres co najmniej 3 lat. Posiadacz nieruchomości ponosi opłaty za usunięcie drzew lub krzewów. Opłaty nalicza i pobiera organ wydający zezwolenia na usunięcie drzew lub krzewów, którym jest najczęściej gmina. Opłatę za usunięcie drzew ustala się na podstawie stawki zależnej od obwodu pnia oraz rodzaju i gatunku drzewa. W przypadku krzewów opłata naliczana jest w zależności od zajmowanej przez nie powierzchni. Nie pobiera się opłat za usunięcie drzew: a) na których usunięcie nie jest wymagane zezwolenie; b) na których usunięcie osoba fizyczna uzyskała zezwolenie na cele niezwiązane z prowadzeniem działalności gospodarczej; c) jeżeli usunięcie jest związane z odnową i pielęgnacją drzew rosnących na terenie nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków; d) które zagrażają bezpieczeństwu ludzi lub mienia w istniejących obiektach budowlanych lub Plan zachowania zadrzewieo przydrożnych gminy Biały Bór str. 66

4. PRZEPISY PRAWNE ZWIĄZANE Z OCHRONĄ I GOSPODAROWANIEM ZADRZEWIENIAMI. e) funkcjonowaniu urządzeń, o których mowa w art. 49 1 Kodeksu cywilnego; f) które zagrażają bezpieczeństwu ruchu drogowego oraz kolejowego albo bezpieczeństwu żeglugi; g) w związku z przebudową dróg publicznych i linii kolejowych; h) które posadzono lub wyrosły na nieruchomości po zakwalifikowaniu jej w miejscowym planie i) zagospodarowania przestrzennego na cele budowlane; j) z terenów zieleni komunalnej, z parków gminnych, z ogrodów działkowych i z zadrzewień, w związku z zabiegami pielęgnacyjnymi drzew i krzewów; k) które obumarły lub nie rokują szansy na przeżycie, z przyczyn niezależnych od posiadacza l) nieruchomości; m) topoli obcego pochodzenia o obwodzie pnia powyżej 100 cm, mierzonego na wysokości 130 cm, jeżeli zostaną zastąpione w najbliższym sezonie wegetacyjnym drzewami innych gatunków; n) jeżeli usunięcie wynika z potrzeb ochrony roślin, zwierząt i grzybów objętych ochroną gatunkową lub ochrony siedlisk przyrodniczych; o) z grobli stawów rybnych; p) jeżeli usunięcie było związane z regulacją i utrzymaniem koryt cieków naturalnych, wykonywaniem i utrzymaniem urządzeń wodnych służących. 4.2 Ochrona cennych drzew Cennym okazom drzew i krzewów lub ich skupiskom o szczególnej wartości przyrodniczej, naukowej, kulturowej, historycznej lub krajobrazowej (np. aleje) rada gminy w drodze uchwały może nadać status pomników przyrody lub włączyć je w granice użytku ekologicznego. Cenne, historyczne zadrzewienia mogą być objęte również opieką konserwatorską. 4.3 Wycinka drzew W ciągu ostatnich kilku lat w Polsce zapanowała szkodliwa, wynikająca z nieznajomości fizjologii roślin moda na ogławianie drzew. Straszące kikuty pozbawionych konarów pni pojawiły się w miejscu dawnych zadrzewień rosnących w miastach, na cmentarzach i przy drogach. Część przyciętych drzew obumarło, pozostałe, którym udało się przeżyć, wypuściły liczne pędy odroślowe, które w przyszłości będą się łatwo odłamywać, gdyż nie są one mocno osadzone wewnątrz tkanek pnia. Liczne protesty, a także wyraźny opór środowisk naukowych przeciwnych takim praktykom doprowadziły do zmian w przepisach. W myśl znowelizowanej Ustawy o ochronie przyrody zabiegi takie w obrębie korony drzew rosnących zarówno na terenach zieleni urządzonej ja również tworzących naturalnie zadrzewienia mogą obejmować wyłącznie: a) usuwanie gałęzi obumarłych, nadłamanych lub wchodzących w kolizje z obiektami budowlanymi lub urządzeniami technicznymi; Plan zachowania zadrzewieo przydrożnych gminy Biały Bór str. 67

4. PRZEPISY PRAWNE ZWIĄZANE Z OCHRONĄ I GOSPODAROWANIEM ZADRZEWIENIAMI. b) kształtowanie korony drzewa, którego wiek nie przekracza 10 lat; c) utrzymywanie formowanego kształtu korony drzewa. 4.4 Kary za niszczenie drzew i krzewów Gmina może naliczyć karę za: zniszczenie terenów zieleni, drzew lub krzewów spowodowane niewłaściwym wykonywaniem robót ziemnych, zastosowaniem środków chemicznych w sposób szkodliwy dla roślinności; usuwanie drzew lub krzewów bez wymaganego zezwolenia; zniszczenie drzew, krzewów lub terenów zieleni spowodowane niewłaściwym wykonaniem zabiegów pielęgnacyjnych. Kary za niszczenie lub usuwanie drzew lub krzewów bez wymaganego zezwolenia są bardzo dotkliwe i wynoszą trzykrotną wartość stawek obliczonych na podstawie tabeli opłat (art. 89, ust. 1 z zastrzeżeniem ust. 2 i 3 Ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2004 r. Nr 92, poz. 880)). W razie stwierdzenia braku żywotności drzewa lub krzewu albo nieodtworzenia korony drzewa karę uiszcza się w pełnej wysokości, chyba że drzewa lub krzewy nie zachowały żywotności z przyczyn niezależnych od posiadacza nieruchomości. Jeżeli ustalenie obwodu lub gatunku zniszczonego lub usuniętego bez zezwolenia drzewa jest niemożliwe, z powodu wykarczowania pnia i braku kłody, dane do wyliczenia administracyjnej kary pieniężnej ustala się na podstawie informacji zebranych w toku postępowania administracyjnego, powiększając ją o 50 %. Kary za zniszczenie jednego metra kwadratowego terenu zieleni 2013 roku będą wynosić: dla trawników - 55,93 zł; dla kwietników - 480,37 zł. Plan zachowania zadrzewieo przydrożnych gminy Biały Bór str. 68

5. Ocena statyki drzew. 5.1 Zarządzanie ryzykiem upadku drzew Ocena statyki drzew, aby była wiarygodna, musi być przeprowadzona z uwzględnieniem kilku podstawowych zasad: a) sprawdzenie drzew musi być wykonane przez osoby przeszkolone w ocenie statyki drzew, b) inspekcja powinna być zaplanowana z uwzględnieniem wstępnych założeń i parametrów istotnych dla ryzyka powodowanego przez drzewa, takich jak przykładowo intensywność użytkowania terenu, c) sprawdzenie statyki drzew musi zostać udokumentowane w postaci wypełnionego formularza i dokumentacji fotograficznej, najbardziej praktycznym rozwiązaniem jest zebranie danych z danego terenu w bazie danych, d) powinien zostać użyty system oceny punktowej, który umożliwia pogrupowanie drzew pod kątem stopnia ryzyka, a dzięki temu podjęcie prac nad drzewami najbardziej problemowymi w pierwszej kolejności. Kluczowe działania w ocenie ryzyka upadku drzewa obejmują: e) wyznaczenie miejsca inspekcji (zakres terytorialny), f) ogólną ocenę żywotności drzewa, g) ocenę warunków siedliska: czy drzewo jest narażone na takie warunki siedliskowe lub wiatr, które mogą zwiększyć prawdopodobieństwo upadku? h) identyfikację i ocenę punktową celu: gdzie upadnie drzewo? Jakie będą tego konsekwencje? i) przed podejściem do drzewa należy sprawdzić z daleka ogólny wygląd drzewa, określić symptomy oraz przeprowadzić identyfikację wad budowy, patogenów i ocenę punktową ich wpływu na prawdopodobieństwo upadku drzewa; ocena obejmuje: pokrój drzewa, system korzeniowy, odziomek, pień, gałęzie, j) ocenę punktową w celu ustalenia priorytetów gospodarki drzewostanem i minimalizowania zagrożeń, począwszy od najpoważniejszych, k) wykonanie zabiegów w celu minimalizowania ryzyka, l) udokumentowanie oceny i zaleceń w postaci formularza, dokumentacji fotograficznej oraz opcjonalnie bazy danych. JEŻELI SĄ TRUDNOŚCI Z OCENĄ STANU DRZEWA NA PODSTAWIE wstępnej OCENY WIZUALNEJ opisanej w niniejszym opracowaniu, NIEZBĘDNA jest wtedy DODATKOWA ekspertyza wykonana przez SPECJALISTĘ. Drzewa w przypadku wątpliwości powinny być kwalifikowane do ekspertyzy. Specjalista określi przede wszystkim stopień rozkładu drewna i na tej podstawie oraz dodatkowych uwarunkowań przeprowadzi wiarygodną ocenę statyki. Ekspertyza wykonana przez specjalistę wskazuje, z jakim rodzajem problemu fitostatycznego ma do czynienia

5. OCENA STATYKI DRZEW. zarządca terenu, pozwala mu udowodnić w razie roszczeń sądowych, że dołożył wszelkich starań, żeby utrzymać drzewostan w należytym, czyli bezpiecznym pod względem statyki stanie. Specjalista określa poziom ryzyka adekwatnie do metodyki. Diagnostyka zagrożenia powodowanego przez drzewa którą zastosował do oceny. Przykładowo: w wizualnej metodzie oceny drzew (Visual Tree Assessment, VTA) jest to kwalifikacja drzewa do jednej z klas prawdopodobieństwa upadku (A, B, C, CD i D), gdzie drzewo w klasie A jest drzewem bez problemów, a w klasie D do wycięcia ze względu na brak możliwości minimalizowania ryzyka. Wykonanie profesjonalnej ekspertyzy eliminuje problemy dotyczące odpowiedzialności prawnej i odszkodowań za szkody spowodowane wywróceniem się drzewa oraz umożliwia prowadzenie racjonalnej gospodarki drzewostanem. Jeżeli do oceny stanu drzewa wymagane jest badanie przez specjalistę, należy pamiętać, że niespełnienie tego wymogu będzie interpretowane przez sąd jako zaniedbanie. 5.2. Tabela pomocnicza W tabeli poniżej podane zostały wybrane cechy dla poszczególnych gatunków istotne dla statyki drzewa. Informacje podane w tabeli mogą posłużyd jako pomoc dla oceny statyki. Przykładowo Acer negundo ma nieodporne drewno na rozkład, jest odporny na wiatr, ale nieodporny na rozłamywanie w przypadku oznak rozkładu u nasady konkurencyjnych przewodników lub konarów należy profesjonalnie określid zakres rozkładu i na bazie uzyskanych informacji podjąd decyzję dotyczącą minimalizowania zagrożeo powodowanych przez drzewo. Plan zachowania zadrzewieo przydrożnych gminy Biały Bór str. 70

5. OCENA STATYKI DRZEW. Tabela 4 Zestawienie cech istotnych dla oceny statyki drzew dla poszczególnych gatunków. Tabela została opracowana na bazie danych zaczerpniętych z literatury. Puste pola w tabeli oznaczają brak dostępnych danych. Opracowanie M. Suchocka Plan zachowania zadrzewieo przydrożnych gminy Biały Bór str. 71

5. OCENA STATYKI DRZEW. Plan zachowania zadrzewieo przydrożnych gminy Biały Bór str. 72