Polityka ochrony dzieci przed krzywdzeniem Skrypty szkoleniowe dla uczestników szkolenia Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę ul. Walecznych 59 03-926 Warszawa KRS 0000204426 NIP 113-07-25-676 www.fdds.pl www.edukacja.fdds.pl Copyright Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę Materiały wyłącznie do użytku wewnętrznego uczestników szkolenia. Żadna ich część nie może być rozpowszechniana, cytowana lub kopiowana bez wcześniejszej pisemnej zgody Fundacji.
Spis treści O Polityce ochrony dzieci przed krzywdzeniem w placówce... 3 Czym jest Polityka ochrony dzieci przed krzywdzeniem?... 3 Obszary ochrony dzieci obowiązkowe do uregulowania w dokumencie Polityki ochrony dzieci przed krzywdzeniem... 3 Akty prawne w oparciu, o które należy tworzyć zapisy zawarte w Polityce ochrony dzieci przed krzywdzeniem... 3 Jak stworzyć zapisy Polityki ochrony dzieci przed krzywdzeniem w zakresie podejmowania interwencji w placówce?... 4 Procedura interwencji w przypadku podejrzenia krzywdzenia dziecka w rodzinie (przez rodziców/opiekunów)... 5 Procedura interwencji w przypadku podejrzenia krzywdzenia dziecka... 6 przez pracownika placówki... 6 Podejmowanie interwencji w przypadku przemocy rówieśniczej... 7 Co należy uwzględnić i jak rozpisać procedury interwencji w Polityce ochrony dzieci przed krzywdzeniem? schemat graficzny... 8 Interwencja w przypadku krzywdzenia dziecka w rodzinie... 8 Interwencja w przypadku krzywdzenia dziecka przez pracownika placówki... 9 Interwencja w przypadku przemocy rówieśniczej... 10 Zasady bezpiecznej relacji... 11
O Polityce ochrony dzieci przed krzywdzeniem w placówce Czym jest Polityka ochrony dzieci przed krzywdzeniem? Polityka ochrony dzieci przed krzywdzeniem jest dokumentem wewnętrznym, ustanowionym przez pracowników placówki oświatowej lub opiekuńczej, zawierającym zasady zapewniania dzieciom bezpieczeństwa i postępowania w przypadku zagrożenia krzywdzenia dzieci. Spisanie w jednym miejscu zasad tworzenia w placówce bezpiecznego dla dzieci środowiska, a także ustanowienie zrozumiałej i obowiązującej wszystkich członków personelu placówki procedury interwencji wewnętrznej i zewnętrznej, umożliwiają szybkie reagowanie na zagrożenia bezpieczeństwa dobrostanu dzieci, a także pomagają w spełnianiu prawnych wymogów ochrony dzieci przed krzywdzeniem. Ustanowienie w placówce Polityki ochrony dzieci przed krzywdzeniem jest pierwszym ze standardów ochrony dzieci. Więcej o standardach ochrony dzieci przed krzywdzeniem można znaleźć na stronie www.chronimydzieci.pl Obszary ochrony dzieci obowiązkowe do uregulowania w dokumencie Polityki ochrony dzieci przed krzywdzeniem Polityka ochrony dzieci przed krzywdzeniem powinna regulować te obszary funkcjonowania placówki, które wiążą się z możliwością naruszenia praw dziecka: od bezpieczeństwa i wsparcia po interwencję w sytuacjach zagrażających jego życiu, zdrowiu i dobrostanowi. W szczególności zapisy Polityki ochrony dzieci przed krzywdzeniem powinny obejmować: procedury zgłaszania podejrzeń oraz podejmowania interwencji, które określają, jakie działanie należy podjąć w sytuacji krzywdzenia dziecka lub zagrożenia jego bezpieczeństwa ze strony osób obcych, członków rodziny, personelu szkoły lub placówki oraz rówieśników; zasady ochrony danych osobowych dziecka, które określają sposób przechowywania i udostępniania informacji o dziecku oraz zasady ochrony wizerunku dziecka, które określają sposób jego utrwalania i udostępniania, zasady dostępu dzieci do internetu oraz ochrony dzieci przed szkodliwymi treściami w internecie; zasady bezpiecznych relacji personel szkoły lub placówki dziecko, określające jakie zachowania są niedozwolone w kontakcie z dzieckiem. Zasady te powinny być dostosowane do specyfiki danej placówki. Wskazówki dotyczące tworzenia dokumentu Polityki ochrony dzieci przed krzywdzeniem zostały szczegółowo opisane w Podręczniku dla realizatorów programu Chronimy Dzieci, który jest dostępny dla wszystkich zalogowanych na konto placówki użytkowników (przedstawicieli danej placówki) portalu Chronimy Dzieci (www.chronimydzieci.pl). W podręczniku znajduje się także przykładowy wzór dokumentu, jednakże zachęcamy wszystkie placówki do modyfikacji oraz rozszerzania zapisów w nim zawartych, tak by jak najlepiej uwzględniały one specyfikę i potrzeby placówki. Akty prawne w oparciu, o które należy tworzyć zapisy zawarte w Polityce ochrony dzieci przed krzywdzeniem Konstruując Politykę ochrony dzieci przed krzywdzeniem należy pamiętać o zasadach wynikających z przepisów obowiązującego prawa. Szczególnie istotne są następujące akty prawne: Konstytucja RP z dnia 2 kwietnia 1997 roku (Dz. U. 1997.78.483) zapisy regulują ochronę dziecka przed przemocą, wyzyskiem i demoralizacją (do wykorzystania np. przy opracowywaniu preambuły Polityki ochrony dzieci przed krzywdzeniem) Konwencja o Prawach Dziecka przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne ONZ 20 listopada 1989 roku (Dz. U. 1991.120.526 z późn. zm.) Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (Dz. U. 2014.191, t.j. z późń. zm.) zapisy regulują obowiązki nauczyciela oraz postępowania dyscyplinarnego wobec niego Ustawa z dnia 7 września 1991 r. - o systemie oświaty (Dz. U. 2004.256.2572, t.j. z późn. zm.) w tym dokumencie zawarte są obowiązki placówki oświatowej, w tym uprawnienia dyrektora placówki Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę 2016 3
Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. 2015.583, t.j.) ustawa regulująca relację pomiędzy rodzicami a dzieckiem oraz rodzicami i placówką oświatową, a także władzę rodzicielską, kontakty rodzica z dzieckiem i reprezentację dziecka Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz. U. 1997.88.553 z późn. zm) oraz Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego akty prawne regulujące m.in. interwencję w przypadku popełnienia przestępstwa na szkodę dziecka Ustawa z dnia 17 listopada 1964r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. 2014.101, t.j. z późń.zm.) akt prawny regulujący m.in. interwencję w przypadku zagrożenia dobra dziecka, w tym jego zaniedbywania Ustawa z dnia 26 października 1982r. o postepowaniu w sprawie nieletnich (Dz.U. 2014.382, t.j.) ustawa regulująca m.in. interwencję w przypadku popełnienia czynu karalnego przez dziecko lub przejawiania przez nie objawów demoralizacji Ustawa z dnia 20 września 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie oraz Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 września 2011 r. w sprawie procedury Niebieskie Karty oraz wzorów formularzy Niebieska Karta (Dz. U. 2011.209.1245) (Dz. U. 2005.180.1493 z późń.zm.) ustawa regulująca m.in. interwencję w przypadku stwierdzenia przemocy w rodzinie Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. 2006.90.631, t.j. z późń. zm.) ustawa w oparciu o którą można stworzyć regulacje dotyczące ochrony wizerunku dziecka w placówce Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. 2014.121, t.j.) zakres regulacji dotyczących ochrony dóbr osobistych dziecka Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz. U. 2014.1182, t.j. z późn. zm) zakres regulacji dotyczących ochrony danych osobowych dziecka Jak stworzyć zapisy Polityki ochrony dzieci przed krzywdzeniem w zakresie podejmowania interwencji w placówce? Regulacje dotyczące procedur interwencji stanowią najważniejszą część Polityki ochrony dzieci przed krzywdzeniem. Powinny one być opisane w sposób jasny i zrozumiały dla wszystkich oraz uwzględniać różne sytuacje, z którymi można spotkać się podczas pracy z dziećmi w placówce oświatowej lub opiekuńczej. Przygotowując zapisy Polityki ochrony dzieci przed krzywdzeniem dotyczące procedur interwencji warto przyjąć schemat przedstawiony niżej, który pozwoli na logiczne i przejrzyste uregulowanie ścieżki postępowania w przypadku zaistnienia różnych form krzywdzenia dziecka. Co ważne: różne zachowania krzywdzące dziecko skutkują przyjęciem odrębnej ścieżki interwencyjnej Należy pamiętać, że mówiąc o procedurze reagowania trzeba uwzględnić jej dwa etapy wewnętrzny i zewnętrzny. Etap wewnętrzny polega na podjęciu kroków wewnątrz placówki. Ma on miejsce zawsze w sytuacjach, gdy: pracownik podejrzewa, że dziecko jest krzywdzone, dziecko ujawniło doświadczenia krzywdzenia, zgłoszono podejrzenie krzywdzenia lub wykorzystywania dziecka przez kogoś z personelu, zgłoszono podejrzenie krzywdzenia dziecka przez innego ucznia/podopiecznego w sytuacji przewagi ze względu na wiek lub zależność. W wielu przypadkach (które nie wiążą się z prawnym obowiązkiem zawiadamiania organów zewnętrznych) interwencja może pozytywnie zakończyć się już w tym stadium. Etap zewnętrzny polega na podjęciu kroków prawnych powiadomienia właściwych instytucji. Najczęściej podjęcie interwencji zewnętrznej wynika z przepisów prawnych nakładających m.in. na przedstawicieli placówek oświatowych obowiązek powiadomienia właściwych instytucji (np. policji lub prokuratury) lub z powodu nieskuteczności działań podjętych wewnątrz placówki. Polityka ochrony dzieci przed krzywdzeniem powinna uwzględniać również zapisy będące jasnymi wskazówkami, jak pomóc dziecku będącemu ofiarą krzywdzenia. Przykładowymi działaniami w takich przypadkach mogą być: Kontakt placówki z rodzicem lub inną osobą sprawującą pieczę nad dzieckiem (w przypadku krzywdzenia dziecka w rodzinie z rodzicem/opiekunem niekrzywdzącym) Rozmowa dziecka z psychologiem/pedagogiem Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę 2016 4
Skierowanie dziecka do specjalistycznej placówki udzielającej pomocy i wsparcia Szczególne uwrażliwienie na zachowanie, wygląd i samopoczucie dziecka Procedura interwencji w przypadku podejrzenia krzywdzenia dziecka w rodzinie (przez rodziców/opiekunów) Krzywdzenie dziecka w rodzinie może przybrać następujące formy: Przemoc fizyczna i psychiczna. Zagrożenie dobra dziecka, w tym jego zaniedbywanie działania i zaniechanie podejmowane przez rodziców/opiekunów/inne osoby, pod których opieką dziecko pozostaje w domu rodzinnym (np. zaniedbanie higieny, zdrowia, żywienia dziecka, niedostosowanie ubioru dziecka do warunków atmosferycznych, brak właściwego nadzoru nad wypełnianiem przez dziecko obowiązku szkolnego, negatywne nastawianie dziecka przeciwko drugiemu rodzicowi/jego rodzinie). Inne przestępstwo na szkodę dziecka (np. wykorzystywanie seksualne (w tym również: komercyjne wykorzystywanie seksualne), zgwałcenie małoletniego, rozpijanie małoletniego, grooming, porwanie małoletniego, porzucenie małoletniego, pornografia dziecięca, niealimentowanie małoletniego. W przypadku pozyskania przez pracowników placówki oświatowej informacji o krzywdzeniu dziecka przez jego opiekunów należy niezwłocznie podjąć kroki interwencyjne, które zabezpieczą dobro dziecka. Równolegle do działań związanych z działaniami podejmowanymi wewnątrz placówki, mającymi na celu udzielenie wsparcia dziecku, należy uruchomić procedurę zewnętrzną. 1. W przypadku przemocy fizycznej/psychicznej Szczególną procedurą w sytuacjach przemocy (fizycznej i psychicznej) w rodzinie jest procedura Niebieskiej Karty, która została uregulowana w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 13 września 2011 r. w sprawie procedury Niebieskie Karty oraz wzorów formularzy Niebieska Karta wydanym jako akt wykonawczy na podstawie art. 9d ust. 5 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. Wszczęcie procedury: Wszczęcie procedury następuje przez wypełnienie formularza Niebieska Karta A przez przedstawiciela jednego z podmiotów wymienionych w art. 9d ust. 2 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (czyli policji, komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, oświaty, służby zdrowia, pomocy społecznej), w obecności osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie. Jeżeli osoba ta odmawia udziału w wypełnieniu karty, może ona zostać wypełniona bez jej obecności. Do wszczęcia procedury nie jest wymagana zgoda osoby pokrzywdzonej przemocą w rodzinie. W przypadku podejrzenia stosowania przemocy w rodzinie wobec dziecka, czynności podejmowane i realizowane w ramach procedury przeprowadza się co do zasady w obecności rodzica, opiekuna prawnego lub faktycznego. Jeżeli to te osoby mogą być sprawcami przemocy wobec dziecka, to działania z udziałem dziecka przeprowadza się w obecności pełnoletniej osoby najbliższej w rozumieniu art. 115 11 Kodeksu Karnego. (współmałżonek, wstępni, zstępni, rodzeństwo i powinowaci, a także osoby pozostające w faktycznym wspólnym pożyciu z osobą pokrzywdzoną). Działania z udziałem dziecka, co do którego istnieje podejrzenie, że jest dotknięte przemocą w rodzinie, powinny być prowadzone w miarę możliwości w obecności psychologa. Po wypełnieniu formularza Niebieska Karta A osobie, co do której istnieje podejrzenie, że dotyczy jej przemoc, przekazuje się formularz Niebieska Karta B. Jeżeli tą osobą jest dziecko, formularz Niebieska Karta B przekazuje się rodzicowi, opiekunowi prawnemu lub faktycznemu albo osobie, która zgłosiła podejrzenie stosowania przemocy w rodzinie. Po sporządzeniu formularza Niebieska Karta A należy przekazać go do przewodniczącego zespołu interdyscyplinarnego niezwłocznie, nie później niż w terminie 7 dni od dnia wszczęcia procedury. Kopię wypełnionego formularza Niebieska Karta A pozostawia się u wszczynającego procedurę. Przewodniczący zespołu interdyscyplinarnego po otrzymaniu formularza Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę 2016 5
Niebieska Karta A niezwłocznie, lecz nie później niż w ciągu 3 dni od dnia jego otrzymania przekazuje formularz członkom zespołu interdyscyplinarnego. 2. W przypadku stwierdzenia, ze dobro dziecka jest zagrożone np. dziecko jest zaniedbywane, interwencja powinna przebiegać również dwuetapowo. W pierwszej kolejności dyrektor powinien zorganizować spotkanie z rodzicami/opiekunami w celu wyjaśnienia sprawy, ustalenia zasad dalszego postępowania oraz poinformowania opiekunów o skutkach negatywnych działań lub zaniechań wobec dziecka. Na tym etapie może również zostać spisany z rodzicami/opiekunami kontrakt, który w sposób wyraźny określi zasady współpracy w celu udzielenia pomocy dziecku. W przypadku gdy opiekunowie nie będą chcieli uczestniczyć w spotkaniach lub też nie będą stosowali się do przyjętych wspólnie zasad, należy przejść do następnego etapu - wystąpić do sądu rodzinnego i opiekuńczego z wnioskiem o wgląd w sytuację dziecka/rodziny. 3. W przypadku podejrzenia popełnienia przestępstwa na szkodę dziecka informacja o tym fakcie powinna zostać niezwłocznie przekazana dyrektorowi placówki lub osobie go zastępującej. W tym wypadku nie ma potrzeby spotykania się ze sprawcą czynu zabronionego. Sprawą priorytetową jest bowiem zabezpieczenie bezpieczeństwa dziecka. Zgodnie z art. 304 2 Kodeksu postępowania karnego placówka oświatowa jako instytucja samorządowa 1 ma obowiązek prawny niezwłocznego zgłoszenia podejrzenia popełnienia przestępstwa na policji lub pisemnego zawiadomienia właściwej miejscowo prokuratury (ze względu na miejsce popełnienia przestępstwa). Obowiązek prawny zgłoszenia podejrzenia popełnienia przestępstwa oznacza, że jeżeli z powodu zaniechania zgłoszenia dziecko dozna szkody dyrektor placówki jako funkcjonariusz publiczny może ponieść odpowiedzialność karną z tego tytułu. Procedura interwencji w przypadku podejrzenia krzywdzenia dziecka przez pracownika placówki Koniecznym elementem Polityki ochrony dzieci przed krzywdzeniem jest procedura postępowania w przypadku gdy sprawcą jest pracownik placówki. Niewątpliwie jest to trudna sytuacja. Na tę okoliczność należy również w sposób jasny i przejrzysty opisać kroki, jakie powinny zostać podjęte. Krzywdzenie przez pracownika może przybrać różne formy: Przestępstwo na szkodę dziecka (np. przemoc fizyczna, wykorzystywanie seksualne, znęcanie) Pozostałe negatywne zachowania względem dziecka np. ośmieszanie dziecka, dyskryminowanie dziecka, nierówne traktowanie, niedocenianie dziecka, ignorowanie problemów i potrzeb dziecka, nadmierna krytyka, zawstydzanie, stawianie nieadekwatnych do wieku i możliwości rozwojowych dziecka oczekiwań, oczernianie dziecka i jego środowiska rodzinnego) Żadnego z wymienionych wyżej zachowań nie można bagatelizować. Interwencja w przypadku krzywdzenia dziecka ze strony pracownika placówki powinna również obejmować etap wewnętrzny i zewnętrzny. Na etapie wewnętrznym pierwszym krokiem postępowania jest konieczność powiadomienia o fakcie krzywdzenia dziecka dyrektora lub osobę odpowiedzialną za monitorowanie stosowania Polityki ochrony dzieci. Z krzywdzącym pracownikiem powinna zostać przeprowadzona rozmowa. Dyrektor lub inna wskazana w dokumencie Polityki ochrony dzieci przed krzywdzeniem powinna również spotkać się z krzywdzonym dzieckiem oraz jego opiekunami, celem ustalenia planu pomocy i wsparcia dziecka. Z pracownikiem, który dopuścił się krzywdzenia dziecka może zostać zawarty kontrakt lub spisany protokół ustaleń. Oba dokumenty muszą zawierać szczegółowe rozwiązania mające na celu powstrzymanie dalszego krzywdzenia. Wobec nauczyciela, który swoim zachowaniem uchybił godności zawodu nauczyciela lub obowiązkom zawartym w treści art. 6 Karty Nauczyciela może zostać wszczęte postępowanie dyscyplinarne. W przypadku, gdy zostanie powzięte podejrzenie, ze pracownik dopuszcza się przestępstwa na szkodę dziecka dyrektor ma obowiązek niezwłocznego zawiadomienia o powyższym policji lub też właściwej miejscowo prokuratury. Obowiązek ten 1 W myśl art. 304 2 KPK niepubliczne i prywatne placówki oświatowe nie mają prawnego obowiązku zawiadamiania o popełnieniu przestępstwa na szkodę dziecka, co nie zwalnia ich z obowiązku zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa w trybie art. 304 1 Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę 2016 6
wynika z art. 304 Kodeksu postępowania karnego i ma charakter obowiązku prawnego, którego niedopełnienie może skutkować odpowiedzialnością karną. Podejmowanie interwencji w przypadku przemocy rówieśniczej Poważnym problemem w placówkach oświatowych jest zjawisko przemocy w szkole, której dopuszczają się względem siebie dzieci. Może ona przejawiać się groźbami, znieważaniem, naruszeniem nietykalności cielesnej, zmuszaniem do wykonania określonych czynności, ale także niszczeniem rzeczy innego dziecka. Mówiąc o przemocy rówieśniczej należy także pamiętać o szczególnej jej formie, jaką jest cyberprzemoc, czyli wszelkie formy przemocy dokonywane użyciem technologii informacyjnych i komunikacyjnych, czyli internetu oraz urządzeń elektronicznych. Każdy pracownik placówki, który dowiaduje się o fakcie przemocy rówieśniczej, powinien zgłosić sprawę do dyrektora placówki lub osoby wyznaczonej w placówce do monitorowania realizacji Polityki ochrony dzieci. Następnie placówka powinna zastosować plan działania, uwzględniający zarówno plan pomocy dziecku, będącemu ofiarą, jak i środki zaradcze względem dziecka będącego sprawcą oraz dzieci będących świadkami zdarzenia. Interwencja powinna obejmować etap wewnętrzny, a w uzasadnionych przypadkach również zewnętrzny. Podejmowana procedura prawna zależna jest od wieku dziecka-sprawcy i charakteru popełnionego przez nie czynu. Cezurę wiekową związaną ze ścieżką interwencji zewnętrznej wprowadza ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich. Gdy dziecko dopuszcza się krzywdzenia innego dziecka i nie ma ukończonego 13 roku życia, w pierwszej kolejności należy wobec niego zastosować następujące kroki : Rozmowa z dzieckiem i jego opiekunami (prawnymi) Ustalenie zasad planu naprawczego Monitoring przestrzegania ustaleń Ewentualne konsekwencje przewidziane w zasadach pracy placówki Jeżeli wdrożenie powyższych kroków przyniesie oczekiwany efekt (można to ustalić poprzez stałe monitorowanie sprawy), procedura interwencji może się zakończyć. Jeżeli zastosowanie zaproponowanych kroków wewnątrz placówki nie przyniesie oczekiwanego rezultatu, należy wszcząć procedurę zewnętrzną. Jednym z możliwych rozwiązań w tym przypadku jest wystąpienie do sądu rodzinnego z wnioskiem o wgląd w sytuację dziecka/rodziny. Środek ten może być zastosowany, gdy rodzice nie współpracują, nie przestrzegają poczynionych ustaleń albo kiedy nabieramy podejrzeń, że zachowanie dziecka wynika z wpływu negatywnego środowiska rodzinnego dziecka (np. dziecko jest ofiarą krzywdzenia). Innym rozwiązaniem jest zgłoszenie sprawy na policję lub do sądu rodzinnego i nieletnich. Rozwiązanie to ma zastosowanie, gdy dziecko w naszej ocenie przejawia objawy demoralizacji. W przypadku, gdy sprawca krzywdzenia ma ukończone 13 lat a nie ma ukończonych 17 lat, etap interwencji wewnętrznej przebiega dokładnie tak samo, jak przed ukończeniem przez dziecko 13. roku życia. Odmienna jest natomiast ścieżka interwencji zewnętrznej. W takiej sytuacji procedura zewnętrzna powinna być uruchomiona w dwóch przypadkach. Pierwszym z nich jest zakończona niepowodzeniem procedura wewnętrzna. Może to mieć miejsce, gdy dziecko oraz jego opiekunowie nie współpracują z placówką, nie przestrzegają ustalonych zasad lub też zachodzi podejrzenie, że negatywne zachowanie dziecka będącego sprawcą krzywdzenia wynika z negatywnych warunków rodzinnych np. dziecko jest krzywdzone przez rodziców lub inne osoby w środowisku domowym. W tej sytuacji należy wystąpić z wnioskiem do sądu rodzinnego o wgląd w sytuacje dziecka/rodziny. Drugim przypadkiem uruchamiania procedury zewnętrznej jest sytuacja, gdy dziecko ma więcej niż 13 lat i popełnia czyn karalny. Czynem karalnym nazywamy wszystkie czyny opisane w kodeksie karnym, które nie mogą być uznane za przestępstwo ze względu na wiek sprawcy, jak również pewna kategoria wykroczeń, wyraźnie wskazanych w ustawie o postępowaniu w sprawach nieletnich. Popełnienie przez dziecko czynu karalnego skutkuje obowiązkiem zgłoszenia sprawy na policję lub do sądu rodzinnego. Ostatnią cezurą wiekową wyznaczającą ścieżkę interwencji zewnętrznej jest ukończenie przez dziecko 17. roku życia. Procedura zewnętrzna jest wszczynana zawsze, gdy etap procedur wewnętrznej zakończony jest niepowodzeniem oraz dodatkowo, jeżeli nieletni sprawca popełni przestępstwo lub wykroczenie, dyrektor placówki ma ustawowy obowiązek niezwłocznego zawiadomienia policji lub prokuratury (właściwą ze względu na miejsce popełnienia przestępstwa). Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę 2016 7
Co należy uwzględnić i jak rozpisać procedury interwencji w Polityce ochrony dzieci przed krzywdzeniem? schemat graficzny Interwencja w przypadku krzywdzenia dziecka w rodzinie Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę 2016 8
Interwencja w przypadku krzywdzenia dziecka przez pracownika placówki Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę 2016 9
Interwencja w przypadku przemocy rówieśniczej Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę 2016 10
Zasady bezpiecznej relacji Obligatoryjną częścią Polityki ochrony dzieci przed krzywdzeniem są spisane zasady bezpiecznej relacji pomiędzy pracownikami placówki a dziećmi. Ten etap tworzenia Polityki wymaga szczególnie indywidualnego podejścia i musi ujmować specyfikę danej placówki. Przykładowe obszary, których zasady mogą dotyczy to: kontakt fizyczny z dzieckiem, komunikacja werbalna z dzieckiem, równe traktowanie, kontakty bezpośrednie i online z dzieckiem poza placówką, czynności higieniczno-pielęgnacyjne, dyscyplinowanie dziecka zasady transportu dzieci zasady noclegowe podczas wyjazdów, wycieczek, itp Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę 2016 11